Bush blijft met Arafat praten
BUITENLAND
Powell: VS gaan Saddam Hussein desnoods alleen te lijf
Brieven Bohr werpen
licht op raadsel bom
Kritiek op besluit Bush
over gevangenen Cuba
ABC toont bomschoen Zuid-Afrika verwacht actie van onbegrepen Mbeki
Gekrakeel in Caracas
ntvoerde vrouw
kinderen dood
„atsburg Een 30-jarige
jigaise en haar twee kinde-
i\ran 4 en 6 zijn dinsdag in
aatsburg ontvoerd en daarna
een auto verbrand. De Fran-
lolitie trof de wagen met de
[oolde lichamen gisteren
i in een bos bij de stad. De
jarige vader van het gezin zei
isdag tegen de politie dat on-
;enden hem met geweld
ongen uit zijn auto te stap-
n en er met de vrouw en de
deren vandoor gingen. De
n ligt in shocktoestand in
i ziekenhuis.
est en eed voor
itse immigrant
iden - De Britse minister van
nenlandse zaken Blunkett
immigranten een eed
i trouw aan hun nieuwe land
iggen. Ook zouden ze moe
slagen voor een test in het
>els en kennis van de Britse
atschappij. Het asielbeleid is
hot item in Groot-Brittan-
Elke nacht proberen hon
den illegalen het land bin-
ite komen via de Kanaal tun-
Bovendien wachten dui
den buitenlanders op uit-
tsel over asiel of immigratie.
i-piloot slaat
issagier met bijl
nos aires - De co-piloot van
lAmerikaans vliegtuig heeft
eren een agressieve passa-
neergeslagen met een bijl-
Het toestel van United Airli-
was onderweg van Miami
r Buenos Aires. De passa-
een Uruguayaan, stond op
legon op de deur van de
kpit te bonken. Hij eiste een
jrek met de bemanning,
de deur het dreigde te be-
i, ontstond een worsteling,
i-piloot maakte daar een
aan. Over de motieven
Ie Uruguayaan is niets be-
Hij is aangehouden.
Steeds meer
nger in wereld
- De wereld verliest ter-
éin de strijd tegen honger,
lei topman Diouf van de
dsel- en landbouworga-
Itie FAO gisteren in Cairo,
(ereldvoedseltop van vijf
[geleden beloofde dat het
d mensen met honger in
Ijerde Wereld vóór 2015 zou
Wen tot 400 miljoen. In het
ïge tempo kan dit doel niet
12050 worden gehaald. An-
TAO-mensen zijn zelfs nog
ferder. Zij verwachten dat
ntal hongerende mensen
È015 helemaal niet afneemt.
andela genezen
bestralingen
itad - De voormalige
I-Afrikaanse president Nel-
Tdandela (83) is genezen
>staatkanker. Hij vertelde
i in Kaapstad dat zijn
n na een bestralingsbe-
leling hebben verklaard dat
8en kanker meer heeft. De
fewerd afgelopen zomer bij
iidela vastgesteld. Daarna
rging hij een zeven weken
fende kuur yan bestralingen.
ianistan: 400
ensen uit tunnel
ui - Reddingswerkers heb-
gisteren 400 mensen be-
Idie woensdag opgesloten
ten toen een lawine ten
rden van de Afghaanse
!7 fdstad Kabul beide ingan-
van de Salangtunnel blok-
de. De hulp kwam voor vijf
isen te laat. De hulpverle-
[werd bemoeilijkt door het
r. Het stormt en het vriest
30 raden. De Salangtunnel
jj nt de belangrijkste verbin-
tussen Kabul en de noor-
ke stad Mazar-i-Sharif.
restatie wegens
gelse aanslagen
De Noord-Ierse politie
teen 33-jarige man gear-
eerd wegens vermeende be-
kenheid bij drie recente
aanslagen in de Engelse
Jen Birmingham en Londen,
er waren al twee mannen
lat van beschuldiging ge
in verband met de aansla-
Die worden toegeschreven
de Real IRA. Dat is een ra-
Ie afsplitsing van het Iers
nt ublikeins Leger IRA, dat on-
sis begonnen zijn wapens
'leveren.
ika krijgt half
rd tegen aids
iGTON - De Wereldbank
W Afrika een krediet van
peen half miljard euro toe-
d om de strijd tegen aids
meieren. Het geld is voor
voeld voor zuidelijk Afrika,
de ziekte het hardst om
Neen slaat. In Afrika zijn de
7°pen twintig jaar zijn 18
oen mensen aan aids be-
1. Dagelijks raken in Afri-
Qgeveer 9.000 mensen met
Nesmet. Van de ongeveer
biljoen seropositieven in de
'd wonen er naar schatting
"tijoen in Afrika.
vrijdag 8 FEBRUARI 2002
washington-ramallah/dpa-
afp-rtr-anp-ap - De Amerikaan
se president Bush is de Israëlische
premier Sharon, die op bezoek is
in Washington, gisteren een eind
tegemoet gekomen. De VS blij
ven druk uitoefenen op de Pales
tijnse leider Arafat om terreur
aan te pakken. Bush weigerde
echter alle contacten met hem te
verbreken.
.Arafat heeft van ons gehoord.
Ik kan niet duidelijker zijn", al
dus Bush na het gesprek. „Ik
heb premier Sharon beloofd dat
we druk blijven uitoefenen op
Arafat om hem ervan te overtui
gen dat hij door moet gaan seri
euze, concrete en echte stappen
te nemen tegen terroristische
activiteiten in het Midden-Oos
ten", zei de Amerikaanse presi
dent.
Op vragen of Washington zou
toegeven aan de vraag van Sha
ron alle contacten te verbreken
met Arafat, antwoordde Bush
ontwijkend. Uit zijn woorden
was evenwel op te maken dat de
VS ondanks alle kritiek niet van
hem af willen. Bush verklaarde
tegelijkertijd dat Washington de
vorming van een Palestijnse
staat zal steunen, maar dat
daarvoor wel het geweld ge
staakt moet worden.
Ook Sharon liet weten dat een
Palestijnse staat mogelijk is, 'aan
het eind van het vredesproces'.
Wel benadrukte hij dat Arafat
voor hem geen gesprekspartner
is, en dat ook niet meer zal wor
den. .Arafat heeft zichzelf bui
tenspel gezet door aan het
hoofd te staan van een terroris
tische coalitie." En: „Het is mo
gelijk om met andere Palestij -
nen te praten, zoals ik al heb ge
daan." Eerder deze week sprak
Sharon onder meer met de
tweede man van de PLO, Mah-
moud Abbas.
Die werd in een gisteren gepu
bliceerd interview met het Egyp
tische tijdschrift al-Mussawan
ook door Arafat zelf als opvolger
genoemd. In de bijna veertig
George Bush luistert naar Ariel Sharon. Foto: AP/Kenneth Lambert
jaar dat Arafat de leider van de
Palestijnen is, heeft hij zich
nooit eerder uitgelaten over zijn
opvolging. Ook parlementsvoor
zitter Ahmed Qureia wordt ge
noemd als opvolger. Zowel hij
als Abbas staat bekend als ge
matigd en voorstander van een
washington-new vork/ap-rtr - De
Amerikaanse minister van buitenlandse
zaken Colin Powell heeft gezegd dat de
Verenigde Staten desnoods op eigen
houtje het regime van Saddam Hussein
in Irak omver zullen werpen. „President
Bush bestudeert alle mogelijke opties",
zei Powell, daarmee aangevend dat mili
taire acties niet zijn uitgesloten.
„Maar we geloven ook nog steeds in een
regeringswisseling in Irak, en we kijken
uit naar de dag waarop een democrati
sche, representatieve regering, die in vre
de leeft met haar buren, Irak terugleidt
naar de familie van naties", zei de minis
ter tijdens een hoorzitting van de com
missie voor buitenlandse betrekkingen
van het Huis van Afgevaardigden.
Powell wees het aanbod dat Irak begin
deze week deed om weer te gaan overleg
gen met de Verenigde Naties van de
hand. Het overleg ligt al een jaar stil. Irak
wil af van het in 1990 ingestelde econo
misch embargo, maar dan zal Bagdad
eerst de terugkeer van VN-wapeninspec-
teurs moeten toestaan, zei Powell.
De Amerikaanse vice-president Dick
Cheney reist volgende maand naar Sau-
di-Arabië, Jordanië, Turkije en Koeweit,
allemaal buurlanden van Irak. Woord
voerder van het Witte Huis Ari Fleischer
zei echter dat hieruit niet geconcludeerd
mag worden dat Cheney steun moet pro
beren te werven om frak het volgende
doelwit van de strijd tegen terreur te ma
ken.
Bush heeft Irak genoemd als onderdeel
van de 'as van het kwaad', waarvan vol
gens hem ook Iran en Noord-Korea deel
uitmaken. De landen zouden het inter
nationale terrorisme steunen en steeds
aansturen op destabilisering van hun re-
caracas - De Venezolaanse kolonel Pedro Soto staat de pers te woord, nadat hij gisteren
had opgeroepen tot het aftreden van de populistische president Hugo Chavez. De officier
van de luchtmacht werd voor korte tijd vastgehouden, maar hij werd dezelfde dag nog
vrijgelaten onder druk van luidruchtige demonstranten. Soto gebruikte gistermorgen
zijn spreektijd op een forum over persvrijheid tot verrassing van de aanwezigen voor een
aanval op de regering-Chavez, die hij ondemocratisch noemde. „We zijn hier om de pre
sident te vertellen dat vrijheid van meningsuiting een van de belangrijkste dingen is en
niemand zal ons die afnemen", zei Soto. „Het kan niet zo zijn dat de president denkt dat
wij hem gekozen hebben om Venezuela in eigendom te nemen." Soto zei dat hij sprak
namens een meerderheid van officieren en soldaten, maar volgens de regering werd hij
gedreven door een persoonlijke grief omdat hij na twintig jaar dienst nog altijd niet be
vorderd was. Gisteravond werd Soto door de militaire politie in hechtenis genomen,
maar toen burgers uit de betere wijken van Caracas de straat op gingen en begonnen te
toeteren, op pannen begonnen te slaan en 'vrijheid' begonnen te roepen, werd hij weer
op vrije voeten gesteld. Daarna trok hij met enkele duizenden medestanders naar de re
sidentie van Chavez. Foto: AFP/Juan Barreto
vredesakkoord met Israël.
Bush uitte gisteren aan het
adres van Sharon zijn bezorgd
heid over de gewone Palestijnen
die niets met het geweld en ter
rorisme te maken hebben. De
VS zullen alles ondernemen hen
bij te staan in hun dagelijkse le
ven, aldus Bush. De Amerikaan
se regering heeft daarvoor 300
miljoen dollar vrijgemaakt.
Intussen gaat de strijd verder.
Israëlische troepen zijn afgelo
pen nacht het Palestijnse dorp
Tamun op de Westoever bin
nengedrongen, vlakbij een jood
se nederzetting die woensdag is
overvallen. Bij die aanval kwa
men drie Israëliërs en een aan
valler op het leven. Soldaten
hebben bovendien in de auto
nome steden Hebron en Bir Zëit
drie vermoedelijke terroristen
opgepakt, zo meldde de Israëli
sche radio.
Ook trokken twee tanks van het
Israëlische leger de stad Nablus
op de Westelijke Jordaanoever
binnen.
gio's. Noord-Korea staat desondanks
open voor overleg met de Verenigde Sta
ten. Dat zei de Noord-Koreaanse afge
vaardigde bij de Verenigde Naties giste
ren.
Als Washington bereid is tot een dialoog
met Noord-Korea op basis van gelijk
waardigheid en zonder voorwaarden
vooraf, is er volgens afgezant Pak Gil Yon
'geen enkel probleem". Washington en
Pyongyang onderhouden geen diploma
tieke betrekkingen, maar VN-gezant Pak
wil wel als tussenpersoon optreden.
door onze correspondent
Wierd Duk
Berlijn - Het is één van die raad
selachtige historische ontmoetin
gen. In september 1941 reizen de
Duitse kernfysici Werner Heisen-
berg, leider van Hitiers nucleaire
programma, en Carl-Friedrich von
Weizsacker naar het bezette Ko
penhagen. In de Deense hoofd
stad voeren de twee wetenschap
pers gesprekken met de beroem
de Deense natuurkundige Niels
Bohr. Waarom had de ontmoe
ting plaats? Waarover spraken de
mannen?
Tot nog toe tastten historici in
het duister. Wilden de Duitsers
zien te achterhalen wat Bohr
wist over de Amerikaanse vor
deringen bij de speurtocht naar
de eerste atoombom? Wilden ze
Bohr, die vanaf 1943 de Ameri
kanen en Britten zou helpen bij
de ontwikkeling van de atoom
bom, tot medewerking zien te
bewegen? Of wilde Heisenberg -
zoals hij later beweerde - de
wereld waarschuwen voor de
monstrueuze plannen van de
nazi's?
Na de oorlog zei Heisenberg de
Duitse plannen stelselmatig te
hebben gedwarsboomd. Niels
Bohr, die Heisenbergs intellec
tuele mentor was, heeft zich
nooit in het openbaar over de
bijeenkomst uitgelaten. Het
duurde tot afgelopen woensdag
voordat een tip van de sluier
werd opgelicht Het Niels Bohr
Archief in Denemarken gaf elf
brieven vrij, die Bohr na de ont
moeting in Kopenhagen aan
Heisenberg schreef. De teksten
zijn op het internet te lezen.
Onduidelijk blijft wat de reden
van de gesprekken was. Duide
lijk wordt wel dat Heisenberg -
evenals Bohr winnaar van de
Nobelprijs - in tegenstelling tot
hetgeen hij later beweerde tij
dens de oorlogsjaren wel dege
lijk koortsachtig werkte aan de
ontwikkeling van het kernwa
pen. Uiteindelijk waren de Duit
sers domweg te laat. Bohr wist
destijds niets over Hitiers
atoomprogramma, en de Deen
reageerde geschokt op Heisen
bergs bewering dat de Tweede
Wereldoorlog 'mits hij lang ge
noeg duurt' zou worden beslist
met de inzet van atoomwapens.
Het werd Bohr uit de gesprek
ken duidelijk dat Heisenberg 'tot
in de details' op de hoogte was
van de nucleaire vorderingen in
Duitsland. „Bij mij ontstond de
stellige indruk dat onder jouw
leiding in Duitsland alles in het
werk werd gesteld om een
atoomwapen te ontwikkelen."
Daarom, schrijft Bohr, be
schouwde hij Heisenberg sinds
dien als zijn persoonlijke vijand.
„In deze grote vragen voor dé
mensheid moeten wij elkaar,
ondanks onze persoonlijke
vriendschap, bejegenen als ver
tegenwoordigers van verschil
lende partijen in een strijd op
leven en dood."
Na de oorlog ergerde Bohrt zich
aan Heisenbergs pogingen om
zichzelf vrij te pleiten. „Het is
voor mij werkelijk onbegrijpelijk
dat jij beweert in onze gesprek
ken te hebben gesuggereerd dat
Duitse natuurkundigen een der
gelijke toepassing van de nucle
aire wetenschap uit alle macht
wilden verijdelen", schrijft de
Deen in 1962. Maar Bohr besluit
de brief niet te versturen.
Volgens de nu 89-jarige Carl-
Friedrich von Weizsacker, broer
van de voormalige Duitse presi
dent, zijn Bohrs herinneringen
'onbetrouwbaar'. De bedoeling
van de ontmoeting in Kopenha
gen zou zijn geweest om Bohr
over te halen de geallieerden er
van te overtuigen het werk aan
de atoombom stop te zetten.
Heisenberg, Von Weizsacker en
hun Duitse collega's zouden
zich al in 1941 tegen Hitler's
atoomprogramma hebben ge
keerd, aldus Von Weizsacker te
gen het persbureau DPA
Oorspronkelijk wilden de naza
ten van Bohr de brieven pas in
2012 - vijftig jaar na Bohrs
dood - aan de openbaarheid
prijsgeven. Maar een prijswin
nend toneelstuk, 'Copenhagen'
van Michael Frayn, dat die
nachtelijke ontmoeting van de
fameuze kernfysici als onder
werp heeft, deed de belangstel
ling voor de werkelijke toe
dracht toenemen. De familiele
den gaven toe aan de druk, en
besloten tot vroegtijdige publi
catie over te gaan.
WASHINGTON/DPA-AFP-RTR - De
mensenrechtenorganisaties Am
nesty International en Human
Rights Watch hebben kritiek op
het besluit van de Amerikaanse
president Bush dat de Geneefse
Conventies alleen van toepas
sing zijn op Taliban-strijders die
op Cuba vastzitten. Dat maak
ten beide organisaties gisteren
bekend.
Beiden willen dat ook gedeti
neerde leden van al-Qaeda vol
gens de Geneefse Conventies
behandeld worden. Bovendien
moeten beide groepen mensen
als krijgsgevangenen worden
beschouwd.
Witte Huis-woordvoerder Flei
scher maakte gisteren bekend
dat Washington de gevangenen
niet zal erkennen als krijgsge
vangenen. Mochten zij die sta
tus wel krijgen, dan hebben ze
tijdens verhoren het recht te
zwijgen.
Bovendien zouden krijgsgevan
genen volgens de Derde Geneef
se Conventie, over de behande
ling van krijgsgevangenen, di
rect worden teruggestuurd naar
hun land zodra de vijandighe
den zijn afgelopen.
De VS hebben de afgelopen we
ken veel kritiek gekregen op de
behandeling van de gevangenen
die worden vastgehouden op de
basis Guantanamo op Cuba.
In artikel 4 van de Derde Ge
neefse Conventie staat om
schreven wie tijdens een gewa
pend conflict in aanmerking
kunnen komen voor de status
van krijgsgevangene. Bij twijfel
moeten gevangenen altijd het
voordeel van de twijfel krijgen.
Krijgsgevangenen zijn 'de leden
van de gewapende strijdkrach
ten van een partij in het conflict,
alsmede leden van milities en
vrijwilligerskorpsen die deel uit
maken van deze strijdkachten'.
Of het gezag waaronder deze
strijdkrachten vallen door de
andere partijen in het conflict is
erkend, is volgens de Conventie
niet van belang.
Wel stelt de Conventie dat huur
soldaten geen aanspraak kun
nen maken op de status van
krijgsgevangene. Een huursol
daat is afkomstig uit een land
dat niet bij het conflict betrok
ken is, en is speciaal gerecru-
teerd om deel te nemen aan de
gewapende strijd. Dat geldt ech
ter alleen als daar een materiële
vergoeding tegenover staat.
Artikel 5 van de Derde Geneefse
Conventie stelt dat bij twijfel
over de status van een gevange
ne, hij volgens de bepalingen
van de Conventie behandeld
dient te worden tot een bevoegd
tribunaal zijn status heeft vast
gesteld.
washington-manilla/anp-rtr -
De Amerikaanse televisiezender
ABC heeft foto's gepubliceerd
van de schoenen waarmee de
Brit Richard Reid eind vorig jaar
een Amerikaans verkeersvlieg
tuig probeerde op te blazen.
Het gaat om stevige wandel
schoenen waarin explosieven
waren verstopt De bomschoe-
nen waren krachtig genoeg om
het vliegtuig neer te laten stor
ten. Het schoeisel bevatte geen
draden of metaal. Daardoor gin
gen de detectiepoortjes niet af
toen Reid instapte.
Reid had de schoenen aan tij
dens een vlucht van Parijs naar
Miami, op 22 december. Met
een lucifer zou hij hebben ge
probeerd de bom af te laten
gaan. Dat lukte niet. Hij werd
overmeesterd en wacht nu op
zijn proces. Volgens ABC heeft
Reid niet in zijn eentje gehan
deld. De VS gaan er van uit dat
de Brit is opgeleid door al-Qae-
Foto: AFP/ABC News
da, het terroristennetwerk van
Osama bin Laden.
De politie op de Filipijnen heeft
intussen honderd valse pas
poorten ontdekt die vermoede
lijk bedoeld waren voor leden
van al-Qaeda. De papieren wa
ren in bezit van een man uit
Maleisië, die gisteren is gearres
teerd. Volgens het Japanse pers
bureau Kyodo had hij een mo
biele telefoon bij zich, met in
het geheugen de naam van Osa
ma bin Laden.
door onze correspondent
Eelco van der Linden
pretoria - Vandaag heropent het Zuid-
Afrikaanse parlement de poorten en
spreekt president Thabo Mbeki zijn 'State
of the Nation' uit. De druk op de man die
in 1999 het roer overnam van Nelson Man
dela is immens. „Als Thabo nu niet aids de
oorlog verklaart en banen creëert, heeft hij
in dit land geen politieke toekomst meer."
Het beeld van Mbeki is niet veranderd:
onbegrepen in eigen land, maar excelle
rend daarbuiten. Hij was prominent aan
wezig op het Wereld Economisch Forum
om zijn Marshallplan voor Afrika aan te
prijzen. En er wordt geluisterd. Het her
stelplan is het gespreksonderwerp zowel
voor de Britse premier Blair, die dezer
dagen door West-Afrika reist, als de Fran
se president Chirac, die met twaalf Afri
kaanse staatshoofden om de tafel zit.
Maar één ding blijft een raadsel, ook voor
de buitenwereld: Mbeki's twijfel over de
relatie tussen hiv en aids, en zijn weige
ring op grote schaal medicijnen te ver
strekken. Ook in New York begreep men
niet waarom je met zeker vijf miljoen ge-
infecteerde onderdanen het roer niet
omgooit. Zuid-Afrika werd aangeraden
aanvragen in te dienen voor geldelijke
steun bij de internationale steunfondsen.
Trevor Manuel, de naar de VS meegereis
de minister van financiën, merkte vervol
gens op dat geld het probleem niet is. Hij
vergrootte daarmee het ongeloof en deed
het thuisfront bijkans ontploffen. Want
in Zuid-Afrika zelf is alle geduld inder
daad op. Ondanks een gerechtelijke uit
spraak, artsen die rebelleren en partijge
noten die steeds vaker zwichten voor de
druk van de publieke opinie, blijft de re
gering bij haar omstreden standpunten.
Vooral het veto dat de president uitsprak
over het toedienen van de goedkope me
dicijnen aan seropositieve zwangere
vrouwen, wordt niet meer geaccepteerd.
„Hij (Mbeki) moet nu absoluut plannen
aankondigen voor het redden van onze
ongeboren kinderen", schrijft het dag
blad The Star. Zal hij het doen? Niemand
die het weet. Mbeki is erg koppig, maar
ook een politicus. Hij zal het opinieon
derzoek hebben gezien waarin hij nog
maar van 31 procent van het volk ver
trouwen krijgt.
Anderen geloven overigens dat armoede
en werkloosheid Mbeki meer schaden
dan aids. Met een rigoureuze politiek van
bezuinigen, inflatiebestrijding en het li
beraliseren van de markt, heeft Mbeki
veel respect afgedwongen. Hij heeft ech
ter niet de investeringen, de nieuwe ba
nen en de economische groei gekregen
die volgens de handboeken van IMF en
Wereldbank de beloning vormen van een
dergelijke politiek
De Zuid-Afrikaanse economie doorstaat
de wereldwijde neergang, maar zal het
komende jaar naar verwachting met
minder dan 2 procent groeien. Dat is veel
te weinig om de (zwarte) massa's te ver
heffen. Ongeduld en onvrede over de ho
ge werkloosheid (officieel 25,8 maar vol
gens sommigen 40 procent) hebben een
gevaarlijk niveau bereikt. De vakbonden
en de communistische partij, beide rege
ringspartners van het ANC, éis en dat het
economisch beleid wordt omgegooid.
Werkverschaffing en armoedebestrijding
moeten de prioriteit krijgen.
De ironie is dat de overheid over flink
wat geld beschikt Door het strakke fi
nanciële beleid en een succesvolle fiscale
politiek zou er nu genoeg besteed kun
nen worden. Het probleem is dat de pro
vincies, die in het nieuwe Zuid-Afrika
voor het eerst budgettaire verantwoorde
lijkheid hebben gekregen, het beschikba
re geld niet weten uit te geven.
Sommige provincies hadden na negen
maanden niet meer dan 8 procent van
hun gezondheidsbudget uitgegeven of 16
procent van wat het onderwijs toekomt.
Verbeteringen zijn inmiddels waarneem
baar, maar weer gaat het langzaam. Voor
de man in de straat is 'wel geld maar
geen actie' onverteerbaar. Aan de presi
dent vandaag de taak om hem - en alle
Zuid-Afrikaanse aids-lijders - weer voor
zich te winnen.
