Moslims zoeken God in de geschiedenis
GELOOF SAMENLEVING
Schadevergoeding Ierse wezen omstrede]
Gods gratie
Alles op gewoon seksgebied
Bisschop wil praten over weigeren
van uitvaartdienst na euthanasie
Ontslag dreigt vo<
homopriester Spj
Eredoctoraat voor kardinaal Danneels
fr
dinsdag 5 FEBRUARI 200
Britse theologe Karen Armstrong legt de islamitische spiritualiteit bloot
door Theo Krabbe
De Britse theologe Karen Arm
strong beschikt over een feno
menale kennis van het christen
dom, jodendom en de islam. Op
nieuw heeft ze een indrukwek
kend boek geschreven: over de
geschiedenis van de islam. Het
Westen heeft eeuwenlang een
vertekend beeld gehad van deze
wereldgodsdienst.
Moslims zijn fanatiek, intolerant
en gewelddadig, zo luidde het
vooroordeel. Die (christelijke)
vertekening van de islam als de
'religie van het zwaard', die met
geweld werd opgelegd aan on
derworpen volkeren, werkt tot
op de dag van vandaag nog door
in de publieke opinie over de is
lam en de bejegening van mos
lims.
Ten onrechte, vindt Karen Arm
strong in haar jongste boek over
de islam, dat nu in de Neder
landse vertaling is verschenen.
Ze ziet sociale rechtvaardigheid,
gelijkheid, tolerantie en prak
tisch mededogen als de kern
van het gedachtegoed van de is
lam. „De moslims maakten die
idealen niet altijd waar en von
den het regelmatig moeilijk om
ze te concretiseren in hun socia
le en politieke instellingen",
concludeert ze. „Maar de strijd
om ze in de praktijk te bewerk
stelligen vormde eeuwenlang de
drijvende kracht van de islamiti
sche spiritualiteit. Westerlingen
moeten rich ervan bewust wor
den dat het ook in hun belang is
dat de islam gezond en krachtig
blijft."
Karen Armstrong is op dit mo
ment de beroemdste theologe
ter wereld. Als spreekster en
commentator inzake religieuze
aangelegenheden wordt ze
overal gevraagd. Want de Britse
schrijfster beschikt over een fe
nomenale historische en actuele
kennis van drie grote wereld
godsdiensten: jodendom, chris
tendom en islam. Karen Arm
strong is ook de auteur van een
standaardwerk over het funda
mentalisme in christendom, jo
dendom en islam: 'De strijd om
God'. Ze schreef gedegen bio
grafieën over Siddharta Gauta
ma, de grondlegger van het
boeddhisme, en over Moham
med. de stichter van de islam,
en onderzocht eveneens de ge
schiedenis van Jeruzalem (de
'Heilige Stad') en van de joodse,
christelijke en islamitische theo
logie.
Nog vóór de terreuraanslagen
van 11 september op New York
en Washington schreef Karen
Armstrong haar boek over de is
lam. Toch moeten die aanslagen
haar niet echt verrast hebben.
Want als iemand het Westen de
afgelopen jaren had gewaar
schuwd dat getergde moslims
een keer hard zouden toeslaan,
was het wel deze vriendelijke
voormalige kloosterzuster. In
haar boek over de islam wijst
Armstrong opnieuw op de diepe
kloof, die er in de islamitische
landen heerst tussen de moder
nisten en de fundamentalisten.
Uit angst en wanhoop over de
vernietiging van hun (religieuze)
identiteit, juist door het wester
se modemisme, heeft een deel
van de islamitische fundamen
talisten vanaf eind jaren zestig,
begin jaren zeventig rijn toe
vlucht genomen tot extreme
vormen van geweld. Om de
angst en de wanhoop van de
fundamentalisten weg te ne
men, zal het Westen in ieder ge
val rijn beeld over de islam
moeten bijstellen, meent Arm
strong.
Het beeld van fanatieke, intolerante en gewelddadige moslims moet worden bijgesteld, meent theologe Karen Armstrong (foto links).
Foto: EPA/Shakeel Khan
Want door het westerse kolonia
lisme, dat de islamitische sa
menlevingen als achterlijk, inef
ficiënt, fatalistisch en corrupt
beschouwde, en door het agres
sieve secularisme, dat elke vorm
van godsdienst uit het openbare
leven tracht te verbannen,
draagt het Westen medeverant
woordelijkheid voor het ont
staan van het islamitisch funda
mentalisme. Voor moslims
kwam het westen, niet door de
kruistochten, maar pas later als
koloniserende macht, hun we
reld binnen als een regelrechte
bedreiging. Waar het westen el
ders de democratie predikte,
werden moslims dikwijls ge
dwongen zich te onderwerpen
aan wrede dictaturen (Egypte,
Iran) in hun eigen islamitische
wereld. Armstrong wijdt in het
boek zelfs een apart hoofdstuk
aan het fundamentalisme.
Toch ligt in de beschrijving van
de oorzaken van het islamiti
sche fundamentalisme niet de
belangrijkste betekenis van haar
boek. Het islamitisch extremis
me had ze al uitputtend be
schreven in haar standaardwerk
over het fundamentalisme. De
betekenis van dit boek rit hem
vooral in de wijze waarop de
Britse theologe erin geslaagd is
achter de geschiedenis van de
diverse islamitische beschavin
gen (de vier 'rechtgeleide' kalie
fen, de Omajjaden en de Abba-
siden) en de wereldrijken (de
Mongolen en de Osmanen) de
ziel van de islamitische spiritua
liteit te ontdekken en bloot te
leggen. Die is voor een wester
ling. voor wie godsdienst tot het
privédomein behoort, vaak
moeilijk te doorgronden. Voor
moslims ligt de ziel van hun
godsvrucht in de betrokkenheid
op de samenleving, waarin recht
dient te worden gedaan aan de
arme, kwetsbare en zwakkere.
„In de islam hebben moslims
God gezocht in de geschiede
nis". schrijft Karen .Armstrong.
„Hun heilige schrift, de Koran,
legde hun een historische missie
op. Hun voornaamste taak was
een rechtvaardige gemeenschap
op te richten, waarin alle leden,
zelfs de zwakste en kwets
baarste, met respect zouden
worden behandeld. De ervaring
van het opbouwen van zo n sa
menleving en het leven daarin
zou hen een indruk geven van
het goddelijke, want zij zouden
leven overeenkomstig Gods wil.
Een moslim diende de geschie
denis in te lossen, en dat bete
kende dat staatszaken niet af
leidden van spiritualiteit, maar
het wézen van religie waren."
Zeer informatief rijn ook de
kaarten, het chronologische
overzicht van de geschiedenis
van de islam en een overzicht
van de sleutelfiguren, die Arm
strong aan haar boek heeft toe
gevoegd.
Karen Armstrong, Islam, De
geschiedenis van een wereld
godsdienst, Uitgeverij De Bezi
ge Bij, Amsterdam, 2001. Prijs
EEN KWESTIE VAN
MORAAL
De term 'normen en waarden' rook tot voor enkele jaren terug sterk naar
beklemmende, burgerlijke bevoogding. De tijdgeest is echter veranderd.
Politici, geestelijken en publicisten schuwen niet langer het openbare debat.
In deze rubriek komen mensen aan het woord die in hun werk tegen morele
dilemma's aanlopen. Vandaag Therese van de Starre, eigenares van privéhuis
Blue Butterfly in Hilversum.
In het Hilversumse privéhuis Blue Butterfly (vijf
a zes meisjes) is iedereen baas over haar eigen li
chaam. Wat de meisjes niet willen, hoeven ze
niet te doen. Eigenaresse Therese van de Starre:
„Het ene meisje wil dit niet, het andere dat.
Sommige meisjes doen wel, andere niet aan
tongzoenen."
'Op z'n Grieks' doet niemand het. „Waarom
niet? Omdat het gewoon niet prettig is." De Blue
Butterfly heeft geen
SM-kamer. „Er vind
misschien wel wat
lichte SM plaats, een
beetje knijpen hier
en daar of een klap
je, maar echte SM,
dat willen en kun
nen mijn meisjes
niet."
Zodra het kon, heeft
Van de Starre zich in
laten schrijven bij de
Kamer van Koop
handel. Ze is voor le
galisering van de
prostitutie en heeft
nooit met een illega
le prostituees ge
werkt. „De wet is
toch zo dat als je
werkt je belasting
moet betalen. Hoe
kan je dat nou doen
als je illegaal bent?"
Bovendien heeft de
eigenares het idee
dat illegale prostitu
ees niet voor zichzelf
werken. „Daar heb
ik moeite mee. Een
meisje moet iets
leuks voor zichzelf
kunnen kopen." Bo
vendien rijn illega
len volgens haar onbetrouwbaar. „Zo'n meisje
riet waar de kas staat en dan kan je vandaag of
morgen iemand treffen die voor de deur staat"
Van de Starre accepteert van haar meisjes geen
drugsgebruik. „Wat de meisjes in hun privé-le-
ven doen, daar sta ik buiten, maar hier gebrui
ken ze niets." Ze vertelt dat er drie weken gele
den een sollicitant op de stoep stond die haar
drugsgebruik duidelijk nog niet onder controle
had. „Dat vrouwtje zag er heel armoedig uit. Ze
had nog amper vier tanden in haar mond. Dat is
Therese van de Starre, eigenaresse van privé
huis Blue Butterfly in Hilversum.
Foto: Ton Kastermans.
niets voor deze tent"
Als de klant na binnenkomst een meisje heeft
uitgekozen, het tweetal boven een kamer heeft
gekregen en aan de betaling is voldaan, vindt op
de kamer 'alles op gewoon seksgebied' plaats.
En iedereen gebruikt een condoom. „Kijk, je
bent er natuurlijk niet bij op de kamers, maar je
hebt het snel genoeg door als ze het onveilig
doen." Ooit deed een meisje het zonder. „Toen
belden de klanten op
om me te waarschu
wen. Dat meisje heb ik
weggestuurd." Behalve
gezondheidsrisico's
spelen zakelijke overwe
gingen mee. „Dan zou
den alle mannen met
haar willen, omdat rij
het zonder doet." Van
de Starre vertelt dat
haar meisjes verhalen
vertellen over bordelen
die 'menukaarten zon
der condoom' hanteren.
„Dan komt een man
binnen en zegt dat hij
het zonder condoom
wil. Dan staan er drie
meisjes op, want die
doen het zonder, vier
blijven ritten want die
doen dat niet. Ik vind
het schandalig dat dat
bestaat. Dat de GGD
daar niets aan doet, dat
vind ik onbegrijpelijk."
Een man die problemen
maakt bij de meisjes
houdt Van de Starre
buiten de deur. „Wan
neer het eerste meisje
zegt dat ze die man niet
meer wil hebben en die
man de week daarop
ook moeilijk doet bij het tweede meisje, dan ligt
het niet meer aan het meisje. Zo'n man die din
gen doet die de meisjes niet wilden, is ruw tij
dens de seks of drijft zijn zin door als de meisjes
nee zeggen." Als zo'n man voor de derde keer
komt, komt hij er bij Van de Starre niet in. „Geen
gezeur, hier houden ze zich aan onze regels. Be
valt dit niet dan gaan ze maar naar een andere
tent waar ze zich wel mogen uitleven."
Ilse Keuenhof
den bosch/eindhoven/anp -
Bisschop Hurkmans van Den
Bosch wil in een gesprek helder
heid krijgen over de de weige
ring van twee Eindhovense
priesters om mee te werken aan
een uitvaart. De geestelijken wil
den de uitvaartdienst voor de
vorige week overleden A. Tim-
mermans-Krijn niet verzorgen,
omdat rij als gevolg van actieve
euthanasie is gestorven.
Het bisdom wil de familie van
de overledene en de betrokken
priesters bij het gesprek betrek
ken, zer een woordvoerder giste
ren. Bisschop Hurkmans wilde
zich niet over het geval in Eind
hoven uitspreken, maar liet wel
weten dat pastores slechts
hoogst zelden medewerking aan
een uitvaart mogen weigeren.
Daarvan kan alleen sprake rijn
als een overledene 'langdurig en
openbaar het geloof heeft afge
wezen'.
Kapelaan C. Rutz en pastoor B.
van Oudheusden van de paro
chie Heilig Hart van Jezus in
Eindhoven achtten de organisa
tie van de uitvaart van mevrouw
Timmermans onverenigbaar
met hun geweten, zei Van Oud
heusden in het Eindhovens Dag
blad. De Rooms-Katholieke Kerk
wijst actieve euthanasie onder
alle omstandigheden af.
De familie moest voor de uit
vaartdienst uitwijken naar de
kerk van de St. Trudoparochie
in Eindhoven-Strijp. Emeritus
pastoor C. Ruijs leidde de
dienst. Ruijs is 'om pastorale re
denen' ingegaan op het verzoek
daartoe van de familie, zei hij
desgevraagd. Hij wist van de eu
thanasiekwestie. „Ik heb daar
over niet met hen gediscussi
eerd. Ik heb gezegd: dat is jullie
beslissing geweest."
Hurkmans heeft volgens rijn
woordvoerder benadrukt dat
een priester niet snel mag wei
geren rijn medewerking aan een
uitvaartdienst te verlenen, maar
bij actieve levensbeëindiging
wel moet afzien van het toedie
nen van het sacrament der rie
ken. De Nederlandse bisschop
pen werken aan een vademe
cum voor pastores, waarin staat
hoe rij met euthanasie moeten
omgaan, zei de woordvoerder.
tilburg/gpd - De Theologische Faculteit Tilburg
heeft bij haar zevende lustrum een eredoctoraat
toegekend aan kardinaal Godfried Danneels,
aartsbisschop van Brussel/Mechelen en primaat
van België. De uitreiking heeft plaats op 2 septem
ber als onderdeel van de opening van het acade
misch jaar van de Katholieke Universiteit Brabant
(KUB) in Tilburg. De onderscheiding is Danneels
toegekend omdat hij zich een inspirerend kerke
lijk leider toont, die het evangelie weet over te
brengen aan moderne mensen; omdat hij oog
heeft voor de spanning tussen plaatselijke kerk en
wereldkerk en omdat hij bij dreigende conflicten
altijd de eenheid weet te bewaren. Bovendien gaat
hij het debat aan met de wetenschappen, hetgeen
de Tilburgse faculteit als zeer inspirerend ervaart.
Voor regerende koninklijke fa
milies is godsdienst linke soep.
Wie koning is bij de gratie
Gods kan natuurlijk niet in
eens roepen dat hij niet gelooft
in de God dankzij wiens gunst
en gratie hij koning is gewor
den. Wie koning is van een
protestants-christelijk land,
kan zich moeilijk ineens bij de
Moonies of de Hare Krishna
aansluiten.
Dit is geen nieuw probleem. In
de jaren dat Europa overging
tot het christendom, de perio
de van 300 tot 1300, hebben de
plaatselijke vorsten die Europa
toen telde, met dit probleem
geworsteld. De meesten kozen
voor een pragmatische oplos
sing.
Enerzijds wensten ze christen
te worden. Het christendom
was in die ja
ren de meest
verfijnde en
hoogstaande
cultuur die er
was, en het
christendom
bood een soli
de rechtvaar
diging voor de
koninklijke
macht van de
vorstelijke fa
milie, vaak
een recht
vaardiging die
beter was dan
wat er in de
traditionele
pre-christelij-
ke inheems-
europeaanse
godsdienst
voorhanden was. Maar het was
natuurlijk heel lang onzeker of
het christendom het echt zou
winnen van de verschillende
vormen van heidendom waar
het mee heeft moeten concur
reren.
Een zichzelf respecterende
vorstelijke familie voer dan ook
een voorzichtige koers op lan
ge termijn, waarbij alle moge
lijkheden werden afgedekt. De
troonopvolger was christelijk,
maar er werd meestal een goe
de alternatieve opvolger achter
de hand gehouden die het tra
ditionele plaatselijke heiden
dom bleef aanhangen en die,
wanneer het christendom lo
kaal het loodje zou leggen, de
opvolging op zich kon nemen.
Is het toeval dat er, sinds de
overgang tot het katholicisme
van prinses Irene, zoveel vaag
katholicisme rond de Neder
landse koninklijke familie
zweeft? De aanhang van het
protestantisme, de historische
thuishaven van de Oranjes,
krimpt lelijk. Het voornaamste
Nederlandse kerkgenoot^
uit de protestantse hoekl
sinds kort de wonderlijke
naam 'Samen op Weg'. V\
moet godsdienstige stem
de Oranjes vandaan kom
de leden van dit kerkgeni
schap inderdaad in meer
heid samen weg rijn?
Verder rijn er al jaren kat
ke minister-presidenten:
Cals, de Jong, Lubbers. V
wacht er echt iemand da
ooit nog een protestants!
men op weg-premier' ko
een nieuwe Zijlstra? (De
len spelen bij dit soort o\
gingen geen rol. Die zullt
zich, na Troelstra, nooit i
tegen Oranje keren).
Verder gaat het niet zo sl
met de katholieken. Hun
strenge bisschoppen spn
als hete
eigen ki
gaat, we
waar sm
van een
carte ka
cisme,
dit kathi
me la
dat zich 1
nig gele 11
laat ligg E
het biss
pelijk of
elijk geza
blijkt tajc
rijn. He r
vanweg 1
nadruk E
naasten
bovend
prima ii
modern 1
maatschappij, waarin co a
rentie en competitie de
uitmaken.
Juist door de leerstellige w
heid is dit katholicisme 1
carte geschikt als godsdii
voor een regerende vorstc
familie. Een erfelijk vorst
nog een beetje de baas v ,c
moet uit de buurt blijver
scherpslijpers. In een m<
open maatschappij zien e
ver geen theologie of doj
tiek die zich consequent
diepgravend bezig houd
de vraag waarom wie nu
baas is.
Ach ja, zo bekeken is het t(
wachten op het moment ir
een van de leden van de u
ninklijke familie overgaa u
de islam. Als ongeveer e$r
de tien inwoners van Neèr
land moslim is, zo'n 160
op de 16 miljoen, en de HEI
landse koninklijke familib<
tegen de honderd leden,jn
wordt het de hoogste tij<j>i
verdere koninklijke gods
stige diversificatie. >u
madrid/dpa - De eerste rooms-
katholieke priester in Spanje die
openlijk voor rijn homoseksua
liteit uitkwam, dreigt uit het
ambt te worden gezet. Zo rea
geerde het bisdom Huelva op de
mededeling, vorige week, van
José Mantero in het homoblad
Zero dat hij 'Godzijdank homo
is' en dat hij zich niet aan het
celibaat houdt.
Bisschop Ignacio Noguer Car-
mona van Huelva, in het zuiden
van Spanje, wil eerst met de
priester spreken voordat hij een
definitief besluit neemt. Volgens
een woordvoerder van het bis
dom is verder onderzoek naar
de 'homobiecht' van de priester
niet nodig. Mantero heeft zelf de
kerk verlaten, redeneert het bis
dom, omdat hij zich niet aan de
geboden houdt.
Priesters in de Rooms-Katholie
ke Kerk leggen bij hi
de gelofte van kuisheid
treding daarvan, als h(
als homoseksueel, woi
zeer ernstig vergrijp bi
Bovendien zien veel
bisschoppen homosei
als een riekte.
Mantero (39) zei in Zei
op rijn 31e rijn hom<
geaardheid ontdekte
verliefd werd. Aanvankt
hij geplaagd door twijft
sinds enige tijd weet hijur
ker: „Wie rijn geaardheic
last ervaart, gaat psych|
pot".
De priester uit Valverdej».
mino weigerde bij trol
te spreken van een ,|RI
tussen man en vrouw". Dg
daarvan sprak Mantel
van een 'verbintenis vftl
mensen'. ti2
Religieuze orden doen 128 miljoen euro in fonds
door Jan Meulemeesters
Het akkoord in Ierland over schadever
goeding voor misbruik door kloosteror
den van kinderen die aan hun zorg wa
ren toevertrouwd, blijkt omstreden.
Achttien religieuze orden hebben be
loofd 128 miljoen euro schadevergoeding
te betalen aan 3500 kinderen, die rij on
betaald lieten werken in wasserijen, naai
ateliers en boerderijen. Sommigen zou
den seksueel misbruikt rijn.
Dit 128 miljoen euro (38 miljoen cash, 80
miljoen in bezittingen en 10 miljoen aan
nazorg) van de kloosterorden vormt een
vijfde van een compensatiefonds, waar
aan de staat viervijfde bijdraagt, zo is on-
langsovereengekomen.
In het dagblad Irish Independent vraagt
John Kelly van de organisatie van slacht
offers van kindermisbruik zich af, waar
om de belastingbetaler moet meebetalen
aan de compensatie van de orden en
waarom de staat moet opdraaien voor al
le toekomstige financiële eisen van de
slachtoffers en ook nog eens alle 2000
aanklachten tegen de orden moet ver
scheuren. Hij noemde het akkoord 'mi
serabel'. Parlementariër Michael Creed
vindt het onjuist dat landerijen die de
kloosterorden al eerder aan de staat had
den afgestaan, meetellen als bijdrage aan
het fonds.
Christine Buckley, die in een rooms-ka-
tholiek weeshuis 'Gouden Brug' in Dub
lin werd misbruikt, noemt de bijdrage
van de orden aan het fonds 'een schijn
tje' en vindt dat ze tot drievijfde van het
totaal moet worden verhoogd. Volgens
haar hebben de jonge slavenarbeiders
enorme rijkdom voor de orden verza
meld.
Maar Mick Waters van de Engelse afde
ling van de organisatie, die zegt 1700
slachtoffers te vertegenwoordigen, vindt
de reacties 'ondankbaar en schadelijk
voor het helingsproces van de gedupeer
den'.
Patricia McDonnell is treurig, omdat
vrouwen in de zogenaamde Magdalen-
wasserijen niet meedelen uit het fonds.
Haar schoonzuster werkte vanaf haar
zestiende twintig jaar onbetaald in zo'n
wasserij. Anderen zijn kwaad omdat de
klachten van dove kinderen niet serieus
worden genomen.
De hele affaire komt voort uit de Ierse
traditie, dat ouders van grote gezinnen
enkele kinderen naar kloosterscholen
stuurden voor weinig geld. Ook wezen
kwamen daar veelal terecht. De ^R'
orden lieten de kinderen als bijdj 22
het schoolgeld werken in de wa
naaiateliers en boerderijen, die l
manier konden runnen. Vaak o|
de opleiding was voltooid. Velenhjj
to
er tot hun dood.
De discipline was zeer streng,
school betekende verbanning
werkschuren. Ook weglopen we
straft. Politie en ouders durfdei
gen deze kerkelijke tucht in te
werd nooit ingegaan op klachL
seksueel misbruik. De zaak H
het rollen door een tv-doct
Steeds meer verhalen kwamenl
regende aanklachten tegen dl
Uiteindelijk kwam de politiek in*
de schade beperkt te houden dc,
devergoeding te beloven.
bo
