Viagra
N
Klagen over verboden aanstellingskeuring
Wat mag en wat mag niet?
Zo kunt u klagen
raktijkverhalen van
i Leidse huisarts
ar Meijer (aflevering 3)
pakte ik de kaart, liep naar de wachtkamer
en riep mevrouw De Bakker binnen. Het was
een drukke ochtend en de regen dampte van
de vele bezoekers in dit theater. Theater, dat
was het zeker, realiseerde ik mij toen ik me
vrouw De Bakker van de bank zag oprijzen.
Knalrood haar in een sproetig gezicht met
op haar neus een bril vol feestversiering.
Haar natte jas over haar rechterarm, een
grote boodschappentas in de linkerhand,
struinde zij voor mij uit de spreekkamer in.
'Het gaat weer prima met mij, en met jou?'
Echte Leienaren tutoy
eren. Ze legde jas en tas
over een stoel en ging
zitten, terwijl zij mij aan
de andere kant van het
bureau guitig aankeek.
Zij had bepaald iets
liefs in haar door weer
en wind en goedkope
make-up geteisterde
gezicht.
'Je ziet er best uit meid.'
'Niet gedacht, hè Meij
er, toen je mij de laatste
keer in het ziekenhuis
opzocht.'
Twee maanden geleden
was zij bij mij gekomen
omdat ze bloed verloor
na het vrijen. Onaange
daan had ze het mij
verteld, niet bewust van
de ernst van de situatie,
ja Meijer, en nu is het
iedere dag bingo. De
buurvrouw zegt dat het
de overgang is en dat jij
daar wel wat voor hebt.
'Laten we eerst maar
even kijken', stelde ik
voor. 'Ga maar naar dat
kamertje.
Onhandig stond zij in haar blote niks bij de
onderzoeksbank te wachten.
'Ga maar liggen en trek je benen een beetje
op, dan kan ik je verder onderzoeken.
Vaginaal toucher leverde een bebloede hand
schoen op en met het eendenbek-speculum
zag ik een baarmoedermond met het aspect
van een rotte aardbei.
Ik schrok, maar liet niets merken. 'Ik zal je
naar een gynaecoloog sturen om hem ook
eens te laten kijken.'Het drong totaal niet tot
deze lieve, echte Leidse vrouw door dat hier
iets niet in orde was.
'Ik zal een afspraak maken, dan hoefje niet
lang te wachten.
Ze kleedde zich aan en ging in haar kloffie
weer voor mij zitten. Een vrouw van net 50
die in weer en wind op haar brommertje
door Leiden scheurde om hier en daar hand
en spandiensten in de huishouding te verle
nen. Niks mis mee, maar nu zou haar we
reldje totaal veranderen. Tenminste, dat
dacht ik.
De afspraak op het AZL was snel gemaakt. Zij
pakte de verwijsbrief aan en keek mij door
dringend aan. Waarom de gynaecoloog?'
Ik had graag wat nader op het ziektebeeld in
willen gaan, maar besloot het niet te doen.
Wat richtte ik aan? 'De groeten aan Jan, en
tot ziens.
Enkele dagen later belde de gynaecologe op,
die vertelde dat mevrouw De Bakker een cer
vixcarcinoom had en de week er op geope
reerd zou worden. Ook zij was niet verderge
gaan dan haar te vertellen dat de baarmoe
der emit moest wegens het vloeien.
Ik besloot voor de operatie nog eens langs te
gaan. Ze was thuis en zat met jan televisie te
kijken, een volstrekt vredige situatie.
'Hallo Meijer, leuk dat je langs komt.
'Ja, ik was in de buurt en ik wilde even vra
gen wat de gynaecologe heeft gezegd.
'Nou, het klokhuis moet eruit en dan is het
vloeien weer over.
'Verder niks?'
'Nee, volgende week word ik geholpen. Kof
fie?'
Geen woord over de operatie en de eventuele
gevolgen. Heerlijk mens, dat zo makkelijk
leefde.
Na de operatie zocht ik haar op in het zieken
huis. In de gerenoveerde vrouwenzaal lag zij
op een kamer met twee andere patiënten.
Stralend begroette zij me. Terwijl ik amper de
tijd had om een stoel te pakken en naast het
bed te gaan zitten, stak zij van wal.
'Een appel zonder klokhuis Meijer, dat is er
van over gebleven. Maar ja. Jan is ook niet
meer zon wilde dus zullen we de feesttent
maar gaan sluiten.
De beide andere patiënten reageerden totaal
niet op deze mededeling, waarschijnlijk reeds
murw gebeukt door haar aanhoudende ge
praat. Nog enkele dagen, en zij mocht weer
naar huis. Ik stond op en wilde vertrekken.
'Nou mensen', zei ze, 'dit is nou dokter Meij
er. Al dertig jaar mijn huisdokter.Ik vertrok
met een toch wel goed gevoel.
Deze vr ouw zat nu weer voor mij en maakte
bepaald een fitte indruk. Een snelle blik op
de patiëntenkaart leerde mij dat zij Estra-
derm, hormoonpleisters, gebruikte.
'Wat kan ik voor je doen?'
'Ik kom niet voor mijzelf, dokter Meijer', stak
zij van wal. 'Het gaat om Jan.'
'Jan?' Haar echtgenoot was een grote, zware
man die al jarenlang in de horeca werkte, en
een ernstige diabeet was. Veel te zwaar, ro
ken als een schoorsteen en gek op bier. In
derdaad alles wat God... Zijn moeder was
eveneens diabetica en blind gestorven, ter
wijl bij zijn broer het onderbeen wegens ern
stig gangreen was geamputeerd. Het was
louter wachten wanneer het bij Jan mis zou
gaan. Hoe mis eigenlijk, dacht ik. Hij was
volmaakt gelukkig in zijn wereldje en totaal
niet beducht voor eventuele complicaties.
Wie was beter af, hij die volop leefde, of de
'zeikerd' die voor ieder wissewasje op het
spreekuur kwam, het leven voor zichzelf ver
pestte en iedere dag met de pest in zijn lijf
naar zijn werk ging?
'Wat is er met Jan?', begon ik.
'Dat is een beetje moeilijk', zei ze grinnikend
en keek naar de grond.
'Is zijn suiker niet in orde?' Zij hadden een
glucosemeter om regelmatig bloedsuikers te
prikken, maar volgens mij diende die louter
nog als decoratie.
'Nee, nee, dat is het niet.'
'Wat dan?'
'Het gaat om die nieuwe medicijnen'. Ze
diepte een briefje uit haar jaszak en depo
neerde het op het bureau. FIAGRA, stond er
in blokletters op.
'Hoe zo, Viagra?' Inwendig genoot ik. Ik
koesterde dit soort momenten die de huis
praktijk tot een feest maken. Ze raapte al
haar moed bijeen en begon:
'Jan komt 's avonds altijd tegen mij aan lig
gen, en dan voelde ik altijd meteen dat hij
een 'spelletje' wilde. De laatste tijd, nu hij
zoveel suikerpillen moet eten, doet hij het
niet meer omdat hij geen 'stijve' meer kan
krijgen.'
Het hoge woord was er uit. We begonnen
beiden schaapachtig te lachen.
'Maar dan moet Jan afvallen, minder drin
ken en op tijd zijn pillen nemen', probeerde
ik.
'Nee, ik wil die wonderpillen', zei ze wijzend
op het papiertje.
'Kan je ze geven? En helpen ze bij Jan? Want
het komt van die klereziekte, hè.'
Behalve Daonil had Jan een bêta-blokker te
gen hypertensie. Alles bij elkaar geen contra
indicatie om viagra te geven. Een andere
complicatie dreigde wel: oma Borst had dit
prima medicijn voor dit soort mensen niet
in het ziekenfondspakket opgenomen. On
danks dat bekende wetenschappers haar
hadden proberen te overtuigen, hadden
haar secondanten negatief beslist. En oma
Heeft u astma, versleten knieën of
lijdt u aan migraine? Werkgevers
zouden het maar al te graag willen
weten van sollicitanten. Het is ech
ter verboden, uitzonderingen daar
gelaten, kandidaten daar op te on
derzoeken. Tegen bazen die het -
vaak op slinkse wijze - toch probe
ren, kan nu worden geklaagd.
door Jan Ruesink
„Kom, we nemen de trap", zegt de perso
neelschef tegen de sollicitant die met klam
me handjes in de hal zit te wachten. Het lijkt
een sportief gebaar, maar er is een bedrijf
dat op die manier stiekem test of zijn sollici
tanten misschien piepend en hijgend boven
komen. En dan is het gesprek eigenlijk al be
ëindigd. ,,U hoort nog wel van ons."
Het is sowieso een onoorbare methode,
maar feitelijk verricht het bedrijf op dat mo
ment een (medische) aanstellingskeuring.
Elke vraag aan de sollicitant over diens ge
zondheid en elke naspeuring in die richting
valt namelijk onder dat begrip in de Wet Me
dische Keuringen die vier jaar geleden van
kracht werd. Die werd uitgevaardigd toen
werkgevers lukraak gingen informeren naar
Keuren mag alleen bij bepaalde vacatures. Bijna de helft van de werkgevers probeert toch me
dische gegevens van sollicitanten los te peuteren. Foto:GPD/Werner Rauwerdink
ziektes als aids en naar kwalen die een ziek
te- of wao-risico zouden kunnen inhouden.
In de wet staat nu dat werkgevers sollicitan
ten niet mogen onderwerpen aan een aan
stellingskeuring, tenzij dat voor de functie
echt noodzakelijk is. Een piloot mag dus niet
aan een ziekte lijden die het reactievermo
gen of zicht belemmert en een chirurg moet
geen trillende handen hebben, maar bij zo
iets algemeens als een administratieve func
tie mag een aanstaande werkgever niet pro-
wet Medische Keuringen van i januari 1998 legt niet in detail vast
)r welke functies wel of niet mag worden gekeurd, maar geeft wel de
algende richtlijnen voor aanstellingskeuringen:
1 Als een werkgever een keuring nodig acht, moet hij eerst advies vragen
ban de Arbodienst over de rechtmatigheid en de inhoud van zo'n keu-
r'ng.
t Als er al wordt gekeurd, moet dat in de personeelsadvertentie worden
(vermeld.
p Tijdens de sollicitatie mag de werkgever geen vragen stellen over de
gezondheid van de sollicitant of over het ziekteverzuim bij vorige werk
gevers (ook schriftelijk niet).
De aanstellingskeuring mag pas worden verricht als de werkgever van
plan is de kandidaat aan te nemen en mag alleen worden uitgevoerd
door een aan de Arbodienst verbonden bedrijfsgeneeskundige.
Er mag alleen worden gekeurd op aspecten die voor het uitoefenen van
de functie van belang zijn.
De test mag niet onevenredig zwaar zijn in relatie tot de functie en
moet binnen redelijke termijn uitsluitsel kunnen geven over de geschikt
heid.
De uitslag van de keuring wordt eerst aan de keurling bekendgemaakt.
Afgekeurde sollicitanten hebben het recht op een herkeuring (ook zon
der dat de werkgever daarvan op de hoogte wordt gesteld).
Een medische keuring mag nooit een selectiemiddel zijn om, met ande
re woorden, de fitste kandidaten te kunnen kiezen.
beren uit te zoeken of de gegadigde wellicht
aan RSI lijdt (zo dat al uit te zoeken is).
Bovenal, met een aanstellingskeuring mag
alleen worden nagegaan of de sollicitant li
chamelijk of psychisch zodanig functioneert
dat hij zijn functie kan uitoefenen en zijn ei
gen gezondheid of die van anderen in gevaar
zou brengen op die plek. Wie kleurenblind is
kan maar beter geen pilletjes sorteren en in
pakken, maar kan nog wel prima bij een call-
center werken en mag er daar dus niet op
worden gekeurd.
Sinds die strengere
keuringswet van
kracht is, blijkt dat
nog maar bij vijf
procent van de vaca
tures een keuring
wordt geëist. Daar
staat tegenover dat
in bijna de helft van
de gevallen (46%)
werkgevers toch me
dische informatie
van de sollicitant
proberen los te peu
teren. Want juist
omdat een keuring
niet mag, gaan som
mige werkgevers
graag na welk vlees
zij in de kuip heb
ben. Immers: werk
nemers die het
moordende tempo
van het huidige bedrijfsleven niet kunnen
bijbenen of die een hoog ziekte- en wao-risi
co lopen, kosten de baas alleen maar tijd en
geld. Zo redeneren althans sommige werk
gevers.
Sollicitanten die meenden dat hun potentië
le werkgever in de fout ging door toch te
keuren of door verkeerd te keuren, stonden
tot voor kort in de kou. Want de gang naar
de rechter kost geld, is langdurig en lijkt - zo
je al gelijk krijgt - niet de ideale start voor
een glanzende carrière bij een nieuwe baas.
Sinds gisteren kan er wél worden geklaagd
over aanstellingskeuringen. Wie meent dat
een werkgever ten onrechte een keuring eist,
toch informeert naar de gezondheid van de
kandidaat of in diens ogen een verkeerde
keuring verricht, kan zijn grieven kwijt bij de
Commissie Klachtenbehandeling Aanstel
lingskeuringen. Vorige maand werd de com
missie door staatssecretaris Hoogervorst van
Sociale Zaken geïnstalleerd.
De commissie kan gedaagden - dat kunnen
trouwens ook de sollicitanten zelf zijn - niet
straffen of beboeten, maar ze wel op de vin
gers tikken. Met zo'n uitspraak kan de bena
deelde dan gemakkelijker naar de rechter
stappen om bijvoorbeeld schadevergoeding
te eisen.
Daarnaast kan de commissie haar uitspra
ken anoniem publiceren, in de hoop dat er
een opvoedende, corrigerende werking van
uitgaat. Tenslotte kan de commissie de mi
nister adviseren als bepaalde overtredingen
vaak plaatsvinden of misverstanden hard
nekkig blijken. Ook ondernemingsraden en
vakbonden kunnen namens sollicitanten
(die misschien zelf niet durven klagen) de
commissie inschakelen.
Klacht
Medische keuringen gelden maar voor een
beperkt deel van de beroepsbevolking en le
nen zich minder snel voor een klacht dan
een kapot bankstel, maar voorzitter Th.M.G.
van Berkestijn van de klachtencommissie is
niet bang dat zijn postbakje leeg blijft. „Het
gaat alles bij elkaar toch om heel wat func
ties waarvoor een keuring vereist blijft: in de
zorg, het vervoer en de chemie zijn veel be
roepen waar ziektes en beperkingen het
functioneren kunnen belemmeren en waar
werkgevers dus naar zullen informeren."
Die baas krijgt ook dan nooit het volledige
keuringsrapport te zien, maar alleen de
einduitslag. De keuringsarts heeft een be
roepsgeheim en zijn arbodienst moet het
dossier bovendien na een gestelde termijn
vernietigen, een regel waartegen volgens
Van Berkestijn nogal eens wordt gezondigd.
„Natuurlijk moet een afgekeurde sollicitant
niet altijd de illusie hebben dat hij via een
klacht bij ons alsnog zijn baan krijgt, maar
het kan wel degelijk nut voor hem hebben.
Misschien heeft hij schade geleden en is dit
een eerste stap naar een claim, misschien
ZATERDAG
2 FEBRUARI
2002
ER
BIJ
Tekening: Bert van der Meij
had weer eens geen mening.
'Ik zal ze geven, maar je moet ze helaas zelf
betalen.'
'Wat kosten ze dan?'
Ik probeerde fout grappig te zijn: 'Zeventien
gulden voor een wippie.'
'Dat is veel', zei ze, en ik zag haar denken:
hoe nu verder.
'Wat kun jij er aan doen? Kun je er geen twee
voorschrijven? Kom ik wel nieuwe halen als
ze goed werken.'
Ik stemde toe.
'Fantastisch'. Ze boog zich over de tafel en
pakte mijn hand. 'Je bent een schat. Ik wist
wel dat je me zou begrijpen.'
'Weet Jan ervan?'
'Ben je belazerd, hij krijgt ze voor zijn ver
jaardag.'
wil je alleen moreel gelijk krijgen of voorko
men dat anderen ook onheus worden beje
gend."
Schemer
Van Berkestijn beseft dat de commissie veel
te stellen zal krijgen met schemergevallen.
Mag een sollicitant bij een drukkerij bijvoor
beeld worden getest op kleurenblindheid en
mag iemand die prijzenstickers beplakt,
worden gekeurd op dyslexie? En mag een
beeldschermwerker gekeurd of ondervraagd
worden op RSI?
Andersom geldt het net zo goed: mag je een
RSI-verleden verzwijgen en moet een ober
bij een sollicitatie melden dat hij versleten
knieën heeft? Want werkgevers mogen in ge
sprekken weliswaar geen vragen stellen over
de gezondheid, maar ze mogen wel informe
ren 'of u nog iets te melden heeft dat voor
uw toekomstig functioneren van belang is'.
De keuringseisen voor sommige functies
gelden zowel voor nieuwkomers in een be
drijf als voor bestaande werknemers die al
dan niet vrijwillig naar een andere functie
gaan. De vraag is dan welke arbeidsrechtelij
ke consequenties een afkeuring heeft.
Van Berkestijn verwacht dat zulke kwesties
zich moeten uit-
kristalliseren via
jurisprudentie
(vergelijkbare
uitspraken).
Toch ziet hij een
blijvend knel
punt in de term
'voorspelbaar
heid': „Sommige
werkgevers wil
len graag weten
of bepaalde me
dische kenmer
ken in de toe
komst leiden tot
minder functio
neren of meer
ziekteverzuim.
In een keuring
mag daar echter
nooit naar wor
den gekeken,
omdat daar al
leen de huidige
gesteldheid on
derwerp van on
derzoek is. De
voorspelbaar
heid van veel
ziektes is sowie
so gering en we
moeten een keu
ring niet gebrui
ken om mensen
uit te sluiten van
beroepsuitoefe
ning."
Een klacht kan schriftelijk worden ingediend
tot uiterlijk zes maanden nadat het probleem
zich heeft voorgedaan.
Voordat de klacht in behandeling wordt ge
nomen, gaat de commissie in overleg met de
klager na of de klacht in der minne kan wor
den geschikt.
De commissie buigt zich over de vraag of er
terecht een keuring is geëist, of de gevolgde
procedure terecht is geweest en of uitsluitend
gekeurd is op medische aspecten die relevant
zijn voor de functie.
De commissie pleegt hoor en wederhoor en
belegt zonodig een hoorzitting.
Niet alleen sollicitant, ook keurend arts of
werkgever kunnen klagen, bijvoorbeeld als de
kandidaat een ziekte heeft verzwegen.
Aan de procedure zijn geen kosten verbon
den.
Klachten kunnen worden ingediend bij de
Commissie Klachtenbehandeling Aanstellings
keuringen, Postbus 535, 3500 AM Utrecht, tele
foon-. 030 - 2234888.
