van SoW-kerken
GELOOF SAMENLEVING
Roken voor het sporten bezorgt lichaam valse start
Kerken in de clinch met 'onmogelijke' brandregels p gi(Jooi VOOF IIII
Zebravis geeft lichi
bij watervervuiling
Behoudende fracties geven alternatief voor fu:"
Gebedsbeweging Nederland en
Vlaanderen in kaart gebracht
WETENSCHAP
Marsreizigers en ploegwerkers
hebben zelfde bioklokprobleei!
woensdag 30 januari 20<
'Ik durf midden in de kerk een vuur te stoken en dan is er nog niets aan de hand'
door Wim Schrijver en
Silvan Schoonhoven
leiden/utrecht - Bij strikte nale
ving van de veiligheidsvoor
schriften kunnen in met name
eeuwenoude kerken geen kerk
diensten meer worden gehou
den. Kerken vragen daarom 'uit
voerbare richtlijnen'.
Eeuwenoude dorpskerken wor
den nog altijd voor de dienst ge
bruikt. In de winter zijn de
godshuizen wat moeilijk warm
te krijgen, maar het lukt. Maar
volgens de aangescherpte veilig-
heidstoeschriften mogen de
deuren niet meer dicht. Die
gaan namelijk niet, zoals is
voorgeschreven, naar buiten
open. Met name bij monumen
tale kerkgebouwen vormt de eis
van een minimum aantal kerk
deuren die naar buiten open
gaan een groot probleem, aldus
Jaap Broekhuizen, secretaris van
de commissie kerkelijke gebou
wen van het Interkerkelijk Con
tact in Overheidszaken (CIO-K).
Broekhuizen werkt bij het staf
bureau juridische zaken en col
leges van het landelijk diensten
centrum van de Samen op Weg
kerken in Utrecht.
Het college van beheer van een
oude kerk, aldus Broekhuizen,
ontving een brief van bouw- en
woningtoezicht, waarin stond
dat de deuren tijdens het ge
bruik van de kerk maar open
moesten blijven. Het enige alter
natief: de kerkdeuren na eeu
wen zo veranderen, dat ze wel
naar buiten open kunnen.
Dominee Z de Graaf, die kerkt
in de eeuwenoude dorpskerk
van Katwijk, kent het probleem.
,,Het speelt op dit moment erg
bij ons. Als we ons aan de regels
zouden houden, mochten er
niet meer dan 300 mensen in
het gebouw.''
Arnold Vroomans, koster-be
heerder van de Leidse Hoog
landse Kerk maakt zich geen
zorgen over verscherpte regels.
Hij 'piekert er niet over om de
portalen te verbouwen'. Volgens
hem heeft de monumentale
kerk een 'perfecte sprinklerin
stallatie' en genoeg uitgangen
om in geval van brand de kerk
gangers snel op straat te krijgen.
Officieel mag hij 2200 mensen
Het interieur van de monumentale Maranathakerk in Alphen aan den Rijn, vier jaar geleden ernstig beschadigd door brand.
Archieffoto: Engel Lameijer
in het gebouw hebben. Tijdens
de El Cid-week zat hij echter
zonder zorgen op 2500. „Die
2500 studenten zijn er in nog
geen twee minuten uit. Ik ben
sneller mensen kwijt dan het
station."
Vroomans beaamt dat sommige
brandweerkorpsen met hun re
gelgeving te ver doorslaan. Ook
hij kent voorbeelden van kerken
die ingrijpend moesten worden
verbouwd. De precieze regels
verschillen van korps tot korps,
zegt hij. En ook de naleving is
niet overal even streng. „Je krijgt
weieens een brief dat je een ca
lamiteitenplan moet hebben,
maar daar hoor je later nooit
meer iets van.
Volgens Broekhuizen worden er
door sommige korpsen wel 'on
mogelijke eisen' gesteld. „In een
wijkkerk in Zoetermeer is het via
de zogenaamde gebruiksver
gunning verboden dat de kinde
ren van de kindemevendienst
met een kaars van de kerkzaal
naar hun eigen ruimte lopen."
Brandblusapparaten wil Vroo
mans niet zien in de Hoogland
se Kerk. ,Als die verplicht wor
den, zet ik ze er gelijk weer uit.
Er was hier ooit een meneer die
brandslangen verkocht. Die zei
dat volgens de voorschriften aan
elke pilaar een brandslang moet
hangen. Ik zei: doe even nor
maal, ik heb 32 pilaren. Ik durf
midden in de kerk een vuur te
stoken en dan is er nog niets
aan de hand. Het dak is 29 me
ter hoog: voordat dat boven is,
jeetje nog aan toe, dan moet er
nogal wat gebeuren zeg."
Het CIO-K zal volgens Broekhui
zen namens de gezamenlijke
kerken aandringen op 'redelijke
en uitvoerbare richtlijnen' voor
de brandveiligheid van kerkge
bouwen. „Nu wordt het kerkge
bouw vaak over één kam ge
schoren met bioscopen en dis
co's, waar het toch anders toe
gaat."
Ook moet er meer duidelijkheid
komen over het toepassen van
richtlijnen, vindt Broekhuizen.
Als voorbeeld noemt hij het lan
delijke advies over kerstversie
ring, waar de Vereniging van
Brandweerkorpsen begin de
cember mee kwam: echte kerst
bomen mochten onder voor
waarden, de plaatselijke brand
weer zou controleren.
Eerder deze maand foeterde
Jacques Klok van de interkerke
lijke commissie geldwerving bij
de presentatie van Kerkbalans al
tegen 'kostenverhogende absur
diteiten'. „Als we niet oppassen,
dreigen onze kerkgebouwen
permanent leeg te staan door
het optreden van veiligheids
ambtenaren."
de bilt - Twee behoudende orga
nisaties binnen de Nederlandse
Hervormde Kerk stellen een unie
van de drie Samen-op-Wegker-
ken in plaats van een fusie voor.
De Confessionele Vereniging en
de Gereformeerde Bond hebben
dit voorstel gisteren aangeboden
aan het SoW-synodebestuur.
De dreiging van scheuren over
schaduwt het SoW-proces, zei
voorzitter ds. G.D. Kamphuis
van de Bond bij de presentatie
van de plannen in De Bilt. Delen
van de kerk zullen zich terug
trekken als de fusie nu wordt
doorgezet. Het elan en de bevlo
genheid van het begin zijn in de
breedte van de kerk verdwenen,
aldus Kamphuis.
In het voorstel voor een unie
blijven de Hervormde, Gerefor
meerde en Lutherse Kerken, die
al enkele tientallen jaren worste
len om volledige eenheid te be
reiken, zelfstandig. Zij behou
den hun grondslag van Schrift
en belijdenis, hun kerkorde en
hun ambtelijke vergaderingen.
Wel krijgen plaatselijke gemeen
ten de mogelijkheid om tot vol
ledige eenheid te komen.
Voor het geheel van de Unie van
SoW-kerken komt er een Unie
synode, die op praktische terrei
nen grote bevoegdheden krijgt
(arbeidsorganisatie, financiën,
predikantstraktementen en op
leidingen). Deze Uniesynode
wordt kleiner en slagvaardiger
dan de huidige triosynode van
ruim 180 leden.
Bond en Vereniging hopen dat
dit voorstel in de kerkenraden
en regionale kerkvergaderingen
wordt besproken, van waaruit
de synoden worden ingelicht.
leiden/utrecht - Nederland en
Vlaanderen tellen negentien
landelijke gebedsinitiatieven.
Joel News, een Nederlands bul
letin voor gebed en opwekking,
heeft alle landelijke gebedsacti
viteiten in kaart gebracht. Onge
veer de helft is in de laatste vijf
jaar ontstaan. Daaruit blijkt dat
de gebedsbeweging groeit, con
cludeert Joel News.
Op de lijst staan onder meer de
Evangelische Alliantie, die jaar
lijks de Nationale Gebedsdag, de
Week van Gebed en de Kroon-
bede aan de vooravond van
prinsjesdag organiseert, het Glo
bal Prayer Network van de Jo-
han Maasbach Wereldzending
en de jongerenorganisatie The
Call, die zich met veertig ge
bedsgroepen in het land richt
op een 'geestelijke revolutie' on
der jongeren. Verder kunnen
Het Confessioneel Ge h<
meerd Beraad, het Comi a
Behoud van de Nederl i
Hervormde Kerk en de Sti( x
Vrienden van Kohlbrugge
het voorstel.
Het voorstel heet 'Opdat
len één zijn' (woorden vatk
zus). Vaak wordt daarin d ka
druk gelegd op het woorc
maar ook het woord allen i
belang, aldus Kamphuis.
Samen-op-Wegproces mo in
mislukt worden beschouw >t
het niet door allen kan wiijl
meegemaakt."
De voorzitter van de Confèe
nele Vereniging, ds. J. ter Slin
wees erop dat zijn organ j
dit voorstel als een groein v
en niet als een eindstation
„Wij willen naar die kerker
eenheid toe. Maar in de hi in
situatie lukt dat nog niet."
ijl
BE ROEP El)
bidders terecht bij bedrijfsbid-
stonden, de Internationale Bij-
belbond, die 375 gebedsgroepen
op basisscholen ondersteunt, en
PrayerWave, dat tieners helpt
om op hun school een groep te
beginnen.
Leiden en omgeving kent zowel
afdelingen van deze landelijke
gebedsgroepen als plaatselijke
initiatieven, zoals de groep 'Ge
bed voor Leiden' die maande
lijks aan de Oude Vest bijeen
komt.
'Strategisch gebed voor steden
en naties' is de specialiteit van
de organisatie Serving the Na
tions. Bij diverse organisaties
kunnen mensen gebedsverzoe-
ken indienen, die 'voorbidders'
in hun gebeden opnemen. Bij
het Gebedsnetwerk Vlaanderen
kunnen voorbidders per e-mail
een 'gebedsdossier' opvragen.
3eijerlani fi
ken;voor I
P.J. Teeir^
NEDERLANDSE HERVORMDE
Beroepen: te Harderwijk (wijl
H. Russcher te Oud-Beijerlai
Veen, J. Beider te Nieuw-Lek
land, te Zijderveld, H.J. Donl
Wilsum; te Castricum, M. Bej$t
te Vorden.
Toezegging van beroep: te B
ven, G.D. Kamphuis te Amsti
veen.
Bedankt: voor Oud-Beijerlani
van Zwet te Hoevelaken;
derdijk-Middelweg, P.
Veenendaal.
GEREFORMEERDE KERKEN r|
Beroepen: te Grijpskerk, M.HM
genburg te Strijen, die dit bej
heeft aangenomen. k/y
Aangenomen: naar Raamsdor
Palma te Hijken, die bedankt!
Koudekerke.
GEREFORMEERDE GEMEENTij"
Beroepen: te Emmeloord, J.
per te 's-Gravenpolder; te Ouwe
erland, F. Mulder te Scherpers
te Klaaswaal, L. Blok te Ermet
Lisse, G.J. van Aalst te Riddel
te Middelburg-Centrum, C.J.
Meeuse te Nunspeet.
Bedankt: voor Zoetermeer, A.fie
Schot te Krimpen a/d IJssel.
door Ria Willemse
Roken is een zinloze bezigheid,
maar de combinatie roken en
sporten is zo mogelijk nog zin lo
zer. Toch verdient een sigaret na
het sporten bij veel rokers een
grote voorkeur. Paffen na het
sporten 'smaakf extra goed, me
nen verstokte rokers. Sporten in
plaats van te roken is een veel
gezondere optie.
Dat roken de gezondheid
schaadt weet iedereen. Toch
zijn er (top) sporters die regel
matig een sigaret opsteken.
Vreemd, want roken vormt juist
een belemmering bij inspan
ning. Er kan minder zuurstof
naar de spieren worden ver
voerd. Na het inademen van de
lucht wordt de zuurstof, door de
wand van de longen, vastge
klonken aan het hemoglobine
(Hb) in de rode bloedcellen. De
deeltjes gaan op die wijze met
de bloedstroom mee naar de
spieren en organen. Een nood
zakelijk proces om sportief in
actie te kunnen komen.
Een rokertje vlak vóór het spor
ten bezorgt het lichaam een
'valse start'. „Door het roken
van een sigaret wordt direct vijf
procent hemoglobine bezet
door schadelijke stoffen", stelt
inspanningsfysioloog prof. dr.
Peter Hollander. „Op die plek
ken kan dus geen zuurstof meer
binden. Voor sport is dat uiterst
onhandig."
Hemoglobine is eigenlijk speci
fiek bedoeld om zuurstof te ver
voeren, maar er doet zich een
lastige kwestie voor als er een
peuk in de buurt is. Het schade
lijke koolmonoxide uit een siga
ret bindt zich liefst tweehonderd
tot driehonderd maal gemakke
lijker aan hemoglobine dan
zuurstof. De giftige dampen
klampen zich vast op de plek
waar zuurstof zou moeten zit
ten. Zodoende blijft er domweg
minder plaats over voor de
zuurstof om mee te gaan in het
bloed. En minder zuurstof in de
spieren belemmert de inspan
ning.
Rook voor het sporten enkele si
garetten en de hartslag schiet
ook nog eens ongewild direct
met tien tot twintig slagen per
minuut omhoog, zo is uit on
derzoek gebleken. Een grove
verspilling van kostbare energie,
want die hartslagverhoging le
vert geen enkel rendement.
Bij iemand die dagelijks twintig
sigaretten rookt is het energie
verbruik zelfs continu met veer
tien procent verhoogd. Weder
om dient de energie nergens
voor.
Na een pittige sportactiviteit is
het opsteken van een sigaret
eveneens een pijniging van het
lichaam. Peter Hollander, zelf
een kettingroker „De toevoer
wegen staan wagenwijd open,
alle rotzooi kan eenvoudig naar
binnen. Misschien is het effect
van de troep op het lichaam
zelfs groter dan normaal."
Opmerkelijk genoeg zegt een
sporter meestal geen enkele
hinder te ondervinden van
rookactiviteiten. Dat is verklaar
baar. Het lijf van een verstokte
paffer maakt automatisch meer
rode bloedlichaampjes aan. Ter
compensatie. Het lichaam pro
beert zichzelf te beschermen te
gen een zuurstoftekort. Het
transport van zuurstof wordt op
die manier tijdelijk op peil ge
houden en de sporter merkt
geen direct verval in presteren.
Die conditionele achteruitgang
sluimert echter wel door.
Lichamelijke klachten als gevolg
van roken worden pas op lange
termijn zichtbaar. Het lijf, dat ja
renlang gepijnigd is met giftige
rook, kan na verloop van tijd
plotseling gaan tegensputteren.
In de medische wereld wordt
niet voor niets gesproken over
het aantal 'pakjaren'. Het aantal
pakjaren is het aantal jaren dat
een roker of ex-roker een pakje
sigaretten per dag verstookt
heeft. Wie bijvoorbeeld ooit in
zijn leven zes jaar een half pakje
per dag heeft gerookt, heeft me
disch gezien drie pakjaren ach
ter zijn naam.
Op een gegeven moment doe
men de problemen op. Bij de
één wat eerder dan bij de ander.
„Rokers hebben vaak klachten
aan het bewegingsapparaat", al
dus huisarts Marise Koch uit
Apeldoorn. „Ook doen zich pro
blemen voor met de bloedvaten
in de benen. Pijn, blauwe plek
ken. Tevens veroorzaakt roken
hart- en vaatziekten.
Dat was ook het geval bij de
voormalige topvoetballer en
trainer Johan Cruijff. De 54-jari-
ge Amsterdammer verbond in
de jaren zeventig nog heel opti
mistisch zijn naam en beeltenis
aan een sigarettenmerk. Nadat
Cruijff hartproblemen kreeg, tij
dens zijn periode als coach van
Barcelona, stopte hij subiet met
roken. In plaats van met een si
garet, nam hij op de trainers-
bank plaats met een lolly in zijn
mond en maakte een reclame
spotje voor een antirookcam
pagne. Met z'n voeten hield hij
een pakje sigaretten hoog om
het vervolgens weg te trappen,
waarbij de sigaretten alle kanten
opvlogen. Cruijff: „In mijn leven
heb ik twee grote ondeugden
gekend: roken en voetbal. Het
voetballen heeft me alles in mijn
leven gegeven. Het roken heeft
het me bijna afgepakt."
Sigaretten met opzet verslavend
Stoppen met roken is lastig, ook omdat de tabaksindustrie van
alles aan sigaretten toevoegt om ze verslavender te maken. Enke
le van de toevoegingen:
Suiker: bij verbranding van suiker komt het kankerverwekkende
acetaldehyde vrij en dit bevordert het verslavend effect Bij jeug
dige gebruikers werkt suiker als smaakverbeteraar.
Ammonia; maakt 29 procent extra nicotine vrij, die normaliter
opgesloten zit in zoutkristallen in de tabak.
Pure nicotine: bereikt binnen tien seconden na inhaleren de
hersenen en geeft een kick.
Cacao: bevat theobromine, geeft de verstokte roker tijdens het
roken van een sigaret wat extra lucht Door cacao kan de nicotine
dieper worden geïnhaleerd. Cacao in een sigaret zou kwaadaar
dige huidtumoren veroorzaken.
En dan nog dit: de populairste merken bevatten veelal de meeste
additieven.
door Peter de Jaeger
Oplichtende zebravissen waar
schuwen voor gifstoffen in het
water. Voor deze nieuwe aanpak
om tijdig watervervuiling op te
sporen, ontwikkelde biochemi
cus Paul Russell van de universi
teit van Cincinnatti een nieuw
monitorsysteem. Hij bracht en
kele genen in de zebravis die ac
tief worden bij gevaar.
Al dertig jaar is bekend dat vis
sen in de buurt van een olieraffi
naderij een hoger niveau van
een bepaald enzym bevatten
dan vissen vijf kilometer verder
op. Russell zocht jaren naar een
manier om de vis een signaal te
laten afgeven zodra het gif de
genen activeert die het enzym
produceren. „Dit kon pas wor
den gerealiseerd dankzij gen
technologie", aldus Russell in
tijdschrift New Scientist.
Samen met toxicologen van de
universiteit van Wised
maakte Russell de eerste Lv
kensteinvis, die licht geeft n|te
zwemmen in vervuild wate^p
bracht een menselijk gen i^
actief wordt wanneer pcbLt
dioxine aanwezig zijn. Hij
pelde dit gen aan het lucifqjj
gen, dat bij vuurvliegjes L
voor oplichting in het donk|st
andere samengestelde g!
koppelde hij het luciferase
aan het gen dat bij forel tqe
pressie komt bij bloots%
aan zware metalen, aan een,]
tengen dat reageert op oxj
ten of aan een menselijk ge
gevoelig is voor oestrogenef
„De zebravis is gevoeliger L',
vervuiling dan alle pepeve
technische testen", zegt Rif
„De zebravissen zullen duik
blijven dan guppies in dej^
renwinkel. Maar de techri
goedkoper en efficiënter d&t
huidige meetinstrumenten.^
"It;:
Paffen na het sporten smaakt extra goed, menen verstokte rokers. Foto: GPD/Cees Zorn
washington/belga - De biologi
sche klok van de mens kan zich
niet aanpassen aan een dag die
geen 24 uur duurt. Dit eist zijn
tol bij astronauten, reizigers
over lange afstanden en mensen
die in ploegen werken, zo blijkt
uit onderzoek van ruimtevaart
organisatie NASA.
De NASA heeft nu onderzocht
hoe de ingebouwde klok van de
mens dagen verwerkt die geen
24 uur duren. Bijvoorbeeld voor
een missie naar Mars, waar een
dag 24,65 uur duurt. Aanpassen
aan verschillende lengtes van
een dag is daar cruciaal.
Proefpersonen kregen in een
weinig verlichte ruimte - in een
ruimtevaartuig is het nooit hele
maal donker - een vast
werk/rust schema. Om hun re
actie op verscheidene lengtes
van een dag te meten werd het
gehalte aan melatonine, een
hormoon dat de slaapactiviteit
van het lichaam regelt, gemeten.
In een normale dag-nachtcyclus
stijgt het melatonineniveau on
geveer twee uur voor de slaap,
om aan te geven dat menlr
op de nacht moet voorbereilr
Medewerkers van het Natf
Space Biomedical Researc|'
stitute (NSBRI) stelden vai
de groepen met een vast^
uurcyclus van dag en nacB
geëigende melatoninecycli
slaap konden behouden,
bij zwak licht te vergelijkeif'
dat van een kaars. Hun biq,
sche klok bleef de tijd aaf
hand van de dag volgen P
kortere of langere dagen m
kon zich niet aanpassen.
Het melatonineniveau bij
was hoog toen ze wakker
en laag wanneer ze probe
te slapen. Dat maakte het
hen moeilijk te slapen o
vooropgestelde tijdstip.
Vooral astronauten en
werkers komen met het
bleem in aanraking, zegt d
SA. Het NSBRI zoekt nu na
genmaatregelen. Dat ge
niet alleen met het oog o
reis naar Mars. Het is ook
doeling een oplossing te
voor andere slaapstoornis
