Erasmusprijs voor fotografenechtpaar
'Electro is pure undergroundmuziek'
CULTUUR KUNST
Virginia Woolf grappiger,
maar ook minder bijtend
Nieuw Nederlands Peil toch wat onwenning in het theater
R7
'Het zingend
schip' is het
leven in
een notedop
vrijdag 25 JANUARI 2002
.uérij
OC li
nwedstrijd
huwelijk
De kunstuitleen van
trum Beeldende Kunst
"e 1 Leiden houdt ter gele
van het koninklijk hu-
jn tekenwedstrijd voor
nvan 6 tot en met 12
e wil meedoen moet
anuari een tekening in-
bij het CBK, waar ze
later tentoongesteld
Een jury van mede
van de kunstuitleen be-
Mi ede winnaar wordt van
n(i ale prijs: een litho van
r8f Alexander en Maxima
t door de Haagse kun-
iry s Inge Krassenburg. De
tf mag de litho een half
'at is lenen. Meer informa-
e< 171-5165337.
Iterdirecteur
«it plat stuk af
biN - De multimedia-
eli ie Via Viola van de The-
m pagnie is gisteravond
ecteur T. van der Goot
3 itadsschouwburg van
en ;en afgelast omdat de
(\i volgens hem niet door
n el kan. Van der Goot
iellaams-Nederlandse co
rn ie in Amsterdam en
ze plat en eendimen-
Al Met zijn ongebruikelij-
e vil hij een discussie
positie van theaterdi-
irrün ontketenen. ,,Als een
nislukt is, moet je dat
toegeven. Ik zou het
tof belazeren als ik een
lee 'oorstelling gewoon laat
zegt hij.
amsterdam/anp - De Erasmusprijs 2002 is toege
kend aan de Duitse fotografen Hilla (67) en Bernd
(70) Becher. Het echtpaar krijgt deze culturele tro
fee en het bijbehorende prijzengeld van 150.000 eu
ro voor hun rol als grondleggers van de nieuwe, re
gistrerende fotografie.
De Erasmusprijs wordt jaarlijks toegekend aan
een persoon of instelling die een belangrijke bij
drage heeft geleverd op cultureel, sociaal of soci
aal-wetenschappelijk terrein in Europa.
Dit jaar stond de prijs in het teken van de fotogra
fie met als motto 'foto en document'. De prijsuit
reiking vindt in het najaar plaats in het Koninklijk
Paleis op de Dam in Amsterdam.
Het echtpaar legde zich vanaf de jaren vijftig voor
al toe op de industriële fotografie en koos onder
meer silo's, watertorens en steenkolenmijnen als
onderwerp. De fotodocumentaires bestaan uit
reeksen foto's van verschillende gebouwen, steeds
vanuit een ander perspectief gefotografeerd. De
Bechers willen met hun werk het industrieel en
cultureel erfgoed systematisch in kaart brengen.
Het werk van het Duitse echtpaar was te zien op
exposities binnen en buiten Europa. Ze namen
deel aan de Documenta in Kassei in 1972, 1977 en
1982 en aan de Sao Paulo Biënnale in 1977. In
1991 wonnen de fotografen de Gouden Leeuw op
de Biënnale van Venetië.
Hilla en Bemd Becher gaven beiden les aan de
School voor Beeldende Kunsten in Hamburg.
Bemd werd in 1976 hoogleraar fotografie aan de
Kunstacademie in Düsseldorf. Beide kunstenaars
zijn nu gepensioneerd, maar nog steeds actief als
fotograaf.
Minnelli
g op bühne
f dl i- De Amerikaanse zan-
'itt m actrice Liza Minnelli
Wï iaar Europa voor een se-
Ifat icerten. De tour begint in
l>h an dit jaar in de Londen-
al Albert Hall. Het is nog
Oj kend welke Europese
nu Minnelli nog meer aan-
wi Ie show heet Liza's
co/i en is bedacht door haar
h er en tevens verloofde
h "jesi. In maart treden de
ihet huwelijk.
1.
ey Poitier
t Ere-Oscar
SELES - De Amerikaanse
001 Sidney Poitier (74) krijgt
de speciale Ere-Oscar.
aardigheid, stijl en intel-
nf worden door de Aca-
if Motion Picture Arts
iences beloond. Poitier
f 11963 al een Oscar voor
in Lilies in the field'. Hij
tijdens zijn lange carri-
0 neer dan veertig speel-
ux oitier krijgt de speciale
j ip 24 maart uitgereikt.
glazen paleis'
iste omslag
dam - 'Het glazen pa-
[e historische roman van
ase schrijver Amitav
heeft volgens de geza-
e boekverkopers in Ne-
de mooiste omslag van
die vorig jaar versche-
detaillisten kozen dit
ir het eerst de in hun
ooiste boekenkaft. Op
lag van 'Het glazen pa-
at onder meer een be-
foto van Nigel Amies.
t
De Boer, Van Kralingen en De Vries een sterk trio
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: 'Wie is bang voor Virginia
Woolf?' van Edward Albee. Vertaling:
Coot van Doesburgh. Regie: Lodewijk de
Boer. Met Will van Kralingen, Edwin de
Vries, Tjitske Reidinga en Tjebbo
Cerritsma. Decor: Jan Klatter. Licht:
Stefan Dijkman. Kleding: Leonie Polak.
Gezien: 24/1. Leidse Schouwburg
(première).
„Ik ben Moeder Aarde en jullie
zijn allemaal floppen", zegt
Martha na de pauze. Het is haar
recensie van mannen in het al
gemeen en meer speciaal van de
seksuele prestaties van Nick, de
jonge biologiedocent die met
zijn kindvrouwtje Honey mid
den in de nacht na een al aardig
alcoholisch feestje nog even een
afzakkertje komen halen. Mar
tha is de dochter van de rector
magnificus van de kleine Ameri
kaanse universiteit en getrouwd
met historicus George. Haar
frustratie is dat het George niet
zal lukken haar vader op te vol
gen. Sterker nog, hij heeft het
niet eens geschopt tot hoofd van
de geschiedenisfaculteit. Wat
een flop! En dat zal hij weten
ook: hij krijgt het klits klats om
zijn oren, het hele stuk en waar
schijnlijk zijn hele verdere leven
lang.
Intussen is George wel de enige
man die deze stoomwals van
een bitch partij kan geven. Al
leen hij heeft voldoende incas
seringsvermogen en alleen hij
kan haar aan het lachen maken,
ook als ze dat niet wil. Martha
bekent op een zwak moment -
want er zitten zachte plekjes in
haar korst van gewapend beton
en prikkeldraad - dat hij de eni
ge is die haar ooit echt gelukkig
heeft gemaakt. Ze knalt er op los
met de honkbalknuppel en de
botte bijl, waar George het floret
en het fileermes hanteert. Hij is
niet voor niets wetenschapper
en analyseert het verloop van de
avond in fasen: gastheertje ver
nederen, gastje pakken, gast-
vrouwtje naaien - dat soort spel
letjes.
Ze vechten hun echtelijke ge
vecht uit over de rug van het
versgetrouwde stel en van hun
verzonnen zoon. Als Martha
zich niet aan de spelregels
houdt, brengt George hem om
zeep. Ontsnappen kan pas als
de uiterste consequenties zijn
getrokken, de dag aanbreekt en
de bar vol lege flessen staat. Dan
is de Amerikaanse droom sa
men met die van het huwelijk
en het moederschap aan splin
ters gehakt.
Regisseur Lodewijk de Boer
werkte met Will van Kralingen
en Edwin de Vries eerder samen
in 'Scènes uit een huwelijk' van
Bergman. Ze wilden met zijn
drieën verder, dus dan maar he
lemaal ondergedompeld in het
ultieme huwelijksdrama. Ook
daarin bewijzen ze een sterk trio
te zijn.
Martha (Van Kralingen) en Ge
orge (De Vries) kunnen niet
zonder elkaar, en met elkaar is
het knokken tot er bloed vloeit.
Dat ze veel van elkaar houden
samen ook echt lol kunnen heb
ben, is in deze versie van Albees
meesterwerk duidelijker dan
meestal. Martha's pantser is
dunner: haar opzichtige verlei
dingspogingen zijn duidelijk in
gegeven door wanhoop en be
hoefte aan meer contact met
George.
In het begin van het stuk ligt het
tempo zo hoog dat de zinnen el
kaar soms bijna verdringen. De
komische kwaliteiten van het
stuk krijgen in De Boers regie
ruime aandacht, en de acteurs
kunnen daar uitstekend mee uit
de voeten. Van Kralingen en De
Vries zijn om de beurt aangever
en afmaker. Ook Tjitske Reidin
ga als Honey is een komisch ta
lent, al is ze soms al te onnozel.
Tjebbo Gerritsma laat zich al te
gedwee tussen George en Mar
tha heen en weer slingeren: hij
is een slapjanus van een boks
kampioen.
De nadruk op de humor maakt
deze Virginia Woolf grappiger,
maar ook minder gevaarlijk.
Niet dat het nu een vrolijk blij
spel is geworden: George is diep
vernederd en Martha is afgebro
ken aan het slot, maar het laat je
niet verpletterd achter. George
en Martha zullen er samen wel
weer wat op vinden.
muziek recensie
Susanne Lammers
Voorstelling: 'Het zingend schip' door
Theatergroep Flint. Gezien: 24/1,
LAKtheater, Leiden.
De opzichtige verleidingspogingen van Martha (Will van Kralingen) zijn ingegeven door wanhoop en be
hoefte aan meer contact met George. Foto: Ben van Duin
ent kunstprijs
Neo Rauch
Lhicht De Duitse schilder
Huch krijgt 1 juni The
«2002. Het is voor de
*keer dat Bonnefanten-
n in Maastricht, organi-
n de tweejaarlijkse
ijs, goed voor 50.000 eu-
iikt. De trofee is bedoeld
nstenaars tussen 35 en
oud en is onder andere
d ter herinnering aan
Irag van Maastricht. De
in Leipzig geboren Neo
childert realistisch en
rt traditionele heel
de voormalige DDR met
itige voorstellingen. De
toonstelling behorend
ijs is van 2 juni tot en
tober in het Bonnefan-
jeum.
ge
muziek recensie
Hans Keijzers
Concert: Nieuw Nederlands Peil met Te Water, Grof Geschut en
Skik. Gezien: 24/1, Stadsgehoorzaal. Leiden.
Je ziet als popbandje alleen maar de zalen van het
clubcircuit en dan ineens word je gevraagd voor
de Theatertournee Nieuw Nederlands Peil. On
wenning voor de groepen, maar zeker zo onwen
nig voor het publiek want minder dan 50 procent
van de stoelen zijn bezet. 'Hallo, waar is de rest?',
is dan ook de rake openingszin van zangeres Leo
nie van der Klein van Grof Geschut.
Het groepje Te Water heeft zijn eigen zinkend
schip dan al verlaten. Verzorgde EO-pop brengt
de groep met ideale schoonzoon Cas Jansen als
zanger, die moeite heeft met de hogere partijen.
De liedjes happen allemaal wel lekker weg en de
gitaarpartijen hebben sterk symfonische invloe
den maar niet een keer blijft een liedje, zelfs niet
het singletje 'Handen voor de ogen', echt hangen.
De theatersetting werkt voor Grof Geschut een
heel stuk beter. Goed te zien is dat Van der Klein
een kleinkunst-achtergrond heeft. „Ik heb iets ge
maakt over Leiden", meldt de zangeres. En als de
zaal enthousiast reageert even lekker treiterend:
„Ja, maar het is niet gelukt." De groep zit in de
lekkere luie stoelen en geeft mooi ruimte aan het
rustige werk. Gitarist Jelle Kuyper geeft zijn gitaar
vooral bij Veel te lang' een heerlijk heldere klank
kleur mee en zijn gitaarlijnen hebben de juiste af
wisseling en bijzonder rake accenten. 'Heel veel
hebben' wordt ontdaan van het normale snelle
tempo en 'Laat me niet alleen' van Brei past ei
genlijk ook prima in de setlist.
Bij Skik kom je op theevisite in de eigen huiska
mer. De grote eikenhouten tafel en stoelen en het
onvermijdelijke kleedje op de tafel horen daar na
tuurlijk bij. De nieuwe plaat 'Tof laat nog even op
zich wachten en met 'Land van melk en honing,
wiet en witte wijn' en een handvol ander nieuw
werk neemt het Drentse Skik al vast een voorschot
op het nieuwe album.
Daniel Lohues zit op zijn praatstoel en door zijn
oeverloze uitwijdingen wordt flink de vaart uit het
optreden gehaald. Twee en soms drie akoestische
gitaren bij elkaar klinken even mooi, maar je snakt
toch al snel naar de broodnodige afwisseling. Op
luchting dus als Lohues naar de piano loopt en
het bluesy 'Ik peins en ik zucht' vertolkt of het
schitterend getokkelde 'Lieke'. Pas bij de toegift "t
Giet zoals het giet' en 'Hoe kan dat nou' gooit Skik
al zijn schroom af en laat Lohues de zaal uit volle
horst het refreintje heerlijk meebrullen.
Aan de deur worden de pro
grammaboekjes verkocht alsof
het tomaten op de markt zijn.
'Het zingend schip' - geen Tita
nic, wel veel muziek - is het le
ven in een notedop. Felix Strate-
gier en Kim Soepnel (met more
le assistentie van schippershond
Kees, die veel bijdraagt aan de
huiselijke, intieme sfeer) wekken
de indruk dat ze heel eenvoudig
en simpel wat liedjes gaan zin
gen met hun accordeon en con
trabas, maar intussen tonen ze
de liefde zoals die zich voordoet
in de gedichten van Hans Lodei-
zen en Hugo Claus, het huwelijk
volgens Hoomik en Elsschot en
de moraal volgens het levens
lied.
Het is een wonderlijke combi
natie van teksten, maar ieder
lied is de moeite waard. En de
constante in hun programma is
dat het werkelijk ergens over
gaat. Geen lied blijft buitenkant,
alle woorden zijn gemeend.
Felix Strategier benadert elke
tekst op geheel eigen wijze, en
daarmee geeft hij inmiddels mat
geïnterpreteerde gedichten een
geheel nieuwe wending. Zijn
voordracht van Elsschots 'Het
huwelijk' is huiveringwekkend
door de ironische berusting en
de snijdende illusieloosheid die
eruit klinkt. De woede en de
haat komen via de achterdeur
binnen en werken daarom des
te sterker.
Maar minstens zo bijzonder
worden onder zijn handen de
bekende smartlappen, zoals
Dirk Wittes 'Mensch, durf te le
ven', dat hij als een gebed laat
beginnen om het in de laatste
strofe open te laten bloeien als
in de eerste lentezon. Prachtig is
ook 'Aan de voet van die mooie
Wester', waar al het Jordanese
'vet van afgeschraapt wordt en
jdat een buitengewoon sjieke, en
daardoor juist heel authentieke
sfeer oproept, mede omdat het
publiek spontaan heel be
schaafd het refrein meezoemt.
Kim Soepnel begeleidt hem op
haar bas als een tweede stem.
Wat Strategier met de teksten
doet, doet zij met de muziek. Hij
zet zijn accordeon vooral in om
een sfeer te creëren, zij voegt
daar achteloos en bescheiden
prachtige melodieën aan toe.
Een warme, romige toon, een
ijle, doorzichtige klank, en als
het zo uitkomt tokkelt en strijkt
ze tegelijkertijd en geeft daar
mee de liedjes een intensiteit
waardoor de avond niet lang ge
noeg kan duren.
Sendex en TLR schurken aan tegen campetiket van spiegelzonnebrillen en pornosnorren
door Coen Polack
leiden/alphen aan den rijn -
Het Haagse electro-platenlabel
Bunker Records wordt steeds po
pulairder. Legowelt, de bekendste
groep van het label, trad op tij
dens de laatste editie van Noor
derslag en trekt samen met dj's
TLR en Schmerzlabor de hele we
reld over. Een van de laatst uitge
brachte Ip's op het label is afkom
stig van Sendex (Sander Meyer)
uit Alphen aan den Rijn. De vaste
dj tijdens Bunkerfeesten is de in
Leiden woonachtige TLR (Jeroen
van der Star), tevens webmaster
en 'Propagandaminister' van het
label.
Electro is de naam van de veelal
analoog klinkende dansmuziek,
die sterk beïnvloed is door elec-
tro-funk, Chicago acid en italo
disco uit de vroege jaren '80.
Een beetje retro is het soms wel,
al is dat volgens de makers niet
de bedoeling. Sendex: „De me
nigte denkt bij electro aan die
muziek uit de jaren '80. Wan
neer je je echter verdiept in deze
muziekstroming, zul je ontdek
ken dat dit niet altijd het geval
is. Mijn voorkeur gaat wel uit
naar het 'oude geluid'. Invloe
den uit die tijd zul je ook in mijn
muziek terughoren. Maar het
klinkt zeker niet allemaal retro."
TLR: „Ik denk dat we momen
teel meeprofiteren van de popu
lariteit van de jaren '80-muziek
Dat wordt vaak gebracht als iets
wat lullig en camp is, terwijl er
toch veel hele goede dingen zijn
gemaakt." De beelden die elec
tro oproept schurken wel tegen
Sendex (links) en TLR: „We spelen wel voor een uitverkocht Paard in Den Haag, in Rotterdam en Amsterdam, van Helsinki tot Toulouse, maar
door het LVC worden we stelselmatig genegeerd. Foto: Taco van der Eb
het etiket camp aan: spiegelzon
nebrillen, Opel Manta's en por
nosnorren. Aan deze muziek
kleeft dan ook een bepaald ge
voel voor humor. TLR: „Laatst
hebben we voor één van de
Bunkerartiesten een videoclip
opgenomen waarin een horde
leatherboys een onschuldige
voorbijganger in elkaar stampt.
Ja, daar kunnen wij wel om la
chen."
Voor Sendex en TLR is het elec-
tro-gevoel toch donkerder. Op
de internetsite van Bunker staat
een logo met daaronder de tekst
'Dirty Brown and Miserable'.
TLR: „Die esthetiek is voortge
komen uit de situatie tijdens de
late jaren tachting en vroege ja
ren negentig in Den Haag. De
stad was Dirty Brown. Er waren
grote illegale raves in gekraakte
fabriekshallen met alleen rook
en stroboscopen, terwijl ieder
een aan de slechte dope was.
Het was de tijd van de psycho
ses, overdoses, en (zelfmoor
den. De overlevenden zijn nu al
lemaal wat ouder, Den Haag is
opgeschoond en de economie is
wat beter, maar het gevoel bij de
muziek blijft."
„Electro is pure underground-
muziek. De groep muzikanten
die zich wereldwijd met het ma
ken van electro bezighoudt
wordt grotendeels genegeerd
door de reguliere media, scoort
geen top 40-hits en moet het
niet hebben van verkooprecords
van hun (meestal op vinyl uitge
brachte) singles en albums."
De meeste makers van electro
en aanverwante muziek vinden
elkaar op internet. „Zonder in
ternet was mijn plaat er niet ge
weest", zegt Sendex. „Ik koop
veel van mijn apparatuur twee
dehands op het net en via inter
net ben ik ook eigenlijk in het
electrowereldje beland. Ik kwam
uiteindelijk bij Bunker terecht
en stuurde ze wat nummers op
die ik gemaakt had. Ze waren
heel enthousiast over de twee
electro-tracks die erop stonden.
Dat waren ook de enige twee die
ik had. Toen ik er uiteindelijk
acht had opgenomen wilden ze
het meteen uitbrengen."
Sendex voegt zich hiermee bij
een groep muzikanten die het
Bunker-geluid, populair over de
hele wereld, vertegenwoordigen.
TLR gaat de komende tijd op
pad'met de Dirty Brown World
Tour om het smerige, minimale,
sleazy discogeluid van de Ne
derlandse westkust te promo
ten. Binnenkort draait hij zijn
platen in Canada, de Verenigde
Staten, Duitsland en waar
schijnlijk zelfs in Japan.
In het LVC heeft de Bunkertour
nog niet gestaan. „We spelen
wel voor een uitverkocht Paard
in Den Haag, we spelen in Rot
terdam en Amsterdam, van Hel
sinki tot Toulouse, maar door
het LVC worden we stelselmatig
genegeerd. Het is werkelijk één
van de slechtste podia uit de
wijde omgeving. Ze gooien
schandalige hoeveelheden sub
sidiegeld weg aan inferieure
muziek, aan middelmatige bui
tenlandse dj's, terwijl hier in de
omgeving gemakkelijk tien dj's
te vinden zijn die het beter
doen, meer publiek trekken voor
minder geld. Ze lopen daar rond
met een absurd idee dat ze het
publiek plezieren met de rotzooi
die ze programmeren."
Sendex gaat voorlopig niet mee
op tournee. Hij zoekt nog naar
een goede vorm om zijn muziek
live te kunnen neerzetten. „Als
ik optreed wil ik ook echt wat li
ve doen. Niet zoals vele elektro
nische muzikanten maar een
beetje interessant staan doen op
het podium, terwijl de hele set al
van te voren is gemaakt en met
een druk op de toets foutloos
wordt afgespeeld."
Sendex is niet op één muziekstijl
vast te pinnen. „Momenteel is
het dan wel voornamelijk elec
tro, maar ik heb toch ook house
en breakbeat gemaakt. In de
toekomst zal ik me ook weer wat
meer gaan bezig houden met
die twee."
Volgens" TLR is dergelijke brede
interesse goed voor het muzika
le resultaat. .Anders ontstaat er
inteelt. Neem drum 'n' bass, een
typisch voorbeeld van een genre
dat aan zijn eigen hype ten on
der is gegaan. Toen de muziek
stijl opkwam, was het een echte
kruisbestuiving tussen verschil
lende muzieksoortei^, die ont
stond doordat mens* met ver
schillende achtergronden hun
eigen invloeden in de muziek
stopten. Momenteel hebben we
te maken met de derde of vierde
generatie drum 'n' bass-produ-
cers, die de muziek zijn gaan
maken met alleen drum 'n' bass
als referentiekader. Ze denken
in de conventies van de stijl zelf
en verliezen dus het vernieu
wende element, de cross-over-
gedachte uit het zicht. Nu is er
alleen nog voorspelbare, klini
sche beukmuzak of pretentieus
gereutel." TLR lacht: „Terwijl je
electro nog steeds in de goot
kunt vinden.
Sendex (Bunker 3017 LP). Voor
geluidsfragmenten en veel
meer over electro: http://listen-
to/sendex en www.globaldark-
ness.com
