De misdaadroman mag weer
LEIDEN REGIO
'Een dakloze gaat van pissebed naar kakkebedy
R3
fcmmelant op Rapenburg
uitdelen parkeerbonnen
Thuis op Straat
doet het goed
in alle wijken
[ONDERZOEK
H30ZH3CIN0
HORA EST
ANNO 1902
ANNO 1977
woensdag 23 JANUARI 2002
ic-Jan Berendsen
Twee mannen, een 51-
inuverpenaar en een in-
van Alphen aan den Rijn
n gisteravond op het Ra-
g opgepakt na een par-
ie. Rond acht uur kwam
parkeercontroleur café '1
ice binnen met de vraag
fout geparkeerde auto's
kroeg konden worden
aid. De drie eigenaars
laar buiten en bedank-
arkeerwachter voor het
tij niet meteen een be-
lad uitgeschreven maar
m gaf de wagens weg te
jen bleek echter dat er
jn achter de ruitenwis-
jntstond een woorden-
waarna de politie in-
et drietal werd weder-
:ht hun auto's weg te
Wee weigerden, de Al-
werd nadat hij zijn mo
gestart, aangehouden
blaastest. Uiteindelijk
samen met de inwoner
verpen, die zakelijke be
langen in Leiden heeft, meege
nomen. De derde chauffeur
werd ongemoeid gelaten.
De blaastest van de Alphenaar
was negatief en de man mocht
tegen half tien weer gaan. De
Belg die een blaastest weigerde
werd uiteindelijk rond elf uur
vrijgelaten met een proces ver
baal aan zijn broek vanwege die
weigering.
Lullig, kinderachtig en uitlok
king", zo omschrijven de drie de
actie van de politie. „Natuurlijk
hadden die auto's daar niet mo
gen staan, maar om dan maar
meteen mensen mee te nemen
naar het bureau slaat nergens
op. Alsof de politie niks beters
heeft te doen. Het leek verdacht
veel op een geplande actie."
En dat is niet waar volgens de
politie. „Die agenten passeerden
toevallig en zagen dat er een
discussie was. Er werd bepaald
niet op een rustige manier over
en weer gecommuniceerd. Toen
mensen aanstalten maakten om
in hun auto te stappen, werd
hen gevraagd een blaastest af te
leggen."
(advertentie)
Een scene uit het daklozentheater: John stuurt Isaac onder het toeziend oog van Mario en Martin, de deur uit. De dakloze moet zichzelf maar redden. Publiciteitsfoto
Daklozen vragen met toneelstuk aandacht voor hun problemen
door Marijn Kramp
leiden - Het is niet de nieuwste
realitysoap van een van de com-
merciëlen, maar gesubsidieerd
toneel. Vier Leidse daklozen
spelen vanavond op de bühne
van het Volkshuis hun leven op
straat na. Met als doel politici
wakker schudden.
Het duurde weliswaar een klei
ne twee jaar voordat projectlei
der Ferry Rigault het geld bij el
kaar had gesprokkeld en het
project van start kon gaan, maar
toen het afgelopen zomer een
maal zover was, liep het van een
leien dakje. „Het had ook hele
maal mis kunnen gaan. Want
dak- en thuislozen hebben nu
eenmaal niet de regelmaat in
hun leven om op repetities voor
een toneelstuk te kunnen ver
schijnen."
Niettemin kwamen afgelopen
zomer een kleine vijftien dak- en
thuislozen opdraven op de eer
ste bijeenkomsten in het LVC.
Sommigen hadden een zetje in
de rug gekregen van Binnen
vest-medewerkster Marja van
Delft, die met haar auto bezoe
kers van het Sociaal Pension
naar de repetitieruimte in het
LVC bracht. Zo vond ook John
Langerak zijn weg naar het po
dium. „Ze bleef maar zeuren
over dat toneelstuk, dus om
daar vanaf te zijn ben ik maar
een keer meegegaan." En daar
heeft hij, net als mede spelers
Lodewijk Dumas, Jeroen de Ko
ning, Isaac Lens en Mario Mer-
ritt uiteindelijk geen minuut
spijt van gehad.
Tijdens de eerste bijeenkomsten
moesten de deelnemers over
hun belevenissen vertellen. De
verhalen over het leven op
straat, de zwerftochten langs
hulpverlenende instanties, de
frustratie van tegenstrijdige re
gelgeving en onwelwillende
ambtenaren vormden de basis
van het script voor de voorstel
ling 'Kijkdoos'. Voor John is het
verhaal zeer herkenbaar. Zo'n
twintig jaar geleden, hij was
toen 19, raakte hij door psychi
sche problemen en een verkeer
de diagnose dakloos. „Je raakt in
de war en verliest je huis. In het
begin kan je dan nog wel bij
vrienden en kennissen terecht,
maar op een gegeven moment
houdt ook dat op en dan ga je
van pissebed naar kakkebed. Zo
noem ik dat zwervende leven al
tijd."
Die zwarte maanden die hij des
tijds op straat doorbracht die
nen nu ter inspiratie voor zijn
toneelspel. „Het heeft mij een
reis terug in de tijd opgeleverd
en daardoor kon ik ook het een
en ander verwerken. Daar was ik
eigenlijk nog nooit aan toe ge
komen." Sinds enige weken is
hij thuis- en dakloos af. Hij
woont in een doorstroomhuis
van de stichting waar hij gedu
rende een jaar begeleid wordt
bij het zelfstandig wonen. „Maar
dat is niet van dat psychologi
sche geouwehoer, hoor. Want
daar ben ik door de jaren heen
allergisch voor geworden."
Dat aandacht noodzakelijk is,
blijkt uit de cijfers. Het aantal
dak- en thuislozen neemt de
laatste paar jaar sterk toe. Dit is
volgens Marja en Ferry het ge
volg van de veranderde wetge
ving in de psychiatrie en van de
toegenomen tweedeling in de
maatschappij. Vooral het aantal
jongeren, vrouwen met kinde
ren en illegalen neemt toe op
straat. Een verontrustende ont
wikkeling, meent Marja, die niet
alleen in de vier grote steden is
te zien, maar ook in Leiden. Zo
werkt de stichting Binnenvest
tegenwoordig met wachtlijsten
voor bepaalde voorzieningen.
Iets wat twee jaar geleden nog
niet nodig was. „Neem het
slaaphuis, de capaciteit is al ge
ring en het gebouw is slecht on
derhouden, maar het blijft bij
een tekort aan personeel ge
woon dicht. Natuurlijk is dat
overmacht. Maar waar moeten
die mensen dan naar toe?"
Na het optreden hopen de spe
lers en regisseur Luc Opdebeeck
op deze vraag en tal van andere
een antwoord te krijgen. Het is
namelijk de bedoeling dat na
het half uur durende toneelstuk
flink gediscussieerd wordt over
de dak- en thuislozenproblema-
tiek. „Want zolang je daklozen
wegstuurt", besluit John, „blijf
je over ze struikelen".
De premiere van Kijkdoos van
avond in het Volkshuis is inmid
dels uitverkocht, maar voor de
voorstelling op 26 februari zijn
nog kaarten verkrijgbaar. Tevens
staan een aantal voorstellingen
op scholen gepland. Voor meer
informatie en voor reserveringen:
010-4361766.
den haag/leiden - Het project
Thuis op Straat (Tos), dat de
buurt met tal van activiteiten
leuker en veiliger moet maken,
heeft een zeer positieve uitwer
king op de leefbaarheid van een
achterstandswijk.
Onder invloed van het Tos-pro
ject groeit het gevoel van veilig
heid onder kinderen en raken
bewoners vaker actief betrokken
bij hun wijk.
Dat blijkt uit onderzoek dat de
Erasmus Universiteit in Rotter
dam heeft uitgevoerd. Mede
werkers van de universiteit heb
ben de leefbaarheid onderzocht
van vijf wijken waar een Tos-
project draait. Het gaat om Lei
den Zuid-West, twee projecten
in Rotterdam, en een en Dor
drecht.
Opvallend is de toename van de
beleving van de veiligheid onder
kinderen. Zesendertig procent
zegt vaak ruzie te hebben als het
toezicht van Tos ontbreekt. Dat
aantal slinkt naar zes procent,
als een Tos-project draait. Ook
zaken als kattenkwaad nemen
aanzienlijk af.
De helft van de ondervraagde
volwassenen constateert dat on
der invloed van Tos de overlast
in de wijk afneemt en veiligheid
toeneemt. In de eindconclusie
wordt het Tos-project daarom
geslaagd genoemd.
De onderzoekers constateren
verder dat niet alleen de projec
ten in de achterstandswijken
baat hebben bij Tos. Ook voor
een bovenmodale wijk als
Goverwelle (Gouda) blijkt Tos
een concept dat voorziet in een
behoefte onder kinderen en vol
wassenen'.
Voor het onderzoek is gebruik
gemaakt van een elektronisch
dagboek, dat de medewerkers
van Tos iedere dag hebben inge
vuld. Het onderzoek is aange
vuld met vragenlijsten die zijn
voorgelegd aan de kinderen en
volwassen uit de wijk.
Het onderzoek wordt morgen
op het Provinciehuis aangebo
den aan gedeputeerde van de
provincie E. Hallensleben. Het is
daar discussiestuk op de confe
rentie Thuis op Straat.
Hallensleben. „Tos is een ont
zettend goede aanpak om de
buitenruimte op een goede ma
nier te gebruiken. Met de confe
rentie willen we bepalen hoe het
ervoor staat, waar we nog kun
nen verbeteren. En uiteraard
hopen we dan met subsidies
meer gemeenten te interesseren
voor Tos."
DOOR PETER GROENENDIIK
leo D'haen over nieuwe Amerikaanse 'crime fiction'
a gierigheid is de belang-
drijfveer voor de weten-
r rubriek In Onderzoek
greep uit de vele on-
pen waar Leidse onder-
zich in hebben verdiept,
g: literatuurwetenschap
per Theo D'haen.
10 tden misdaadromans
h ij de afgelopen jaren ge-
r fheo D'haen, hoogleraar
Amerikaanse letter-
schreef een boek over
rtperne Amerikaanse mis-
lan, en verdiepte zich
D 1 dag in dag uit in de
n van seriemoorde-
smoezelige recher-
Maar wat ligt er, nu het
oek achter de rug is en
- k af, op D'haens nacht-
„Tja... Toch weer een
droman. Een spannend
over twee beroepsde-
Ik ben ze nog niet zat,
llers. Nooit."
tenschappelijke studie
isdaadromans: de purist
meewarig het hoofd,
z^ves, dat is toch pulp
onwetenden? Daar
it' je als hoogleraar aan
1 ue Leidse academie
u it serieus mee bezig?
s igma verdwijnt langza-
ld, en gelukkig maar",
'Ifiaen. „De misdaadro-
ig weer. De scheiding
k ïogere en lagere litera
ir vaagt."
if i lange tijd wel anders,
j adromans lezen was
e ellectuelen altijd een
n eszonde. En in Neder
ig ior veel mensen nog
lejhoor. Welnu: ik beken
Ik lees ze! En ik geniet
De stap naar een seri-
lerzoek naar crime fic
tion was derhalve voor D'haen
niet zo groot. Hij schreef Con
temporary American Crime Fic
tion samen met een Utrechtse
collega, en deed het met veel
plezier. „Het lezen van al die
detectives was geen straf, ook
dat beken ik. Maar ik lees ook
nog steeds Hemingway, schrijf
dat alsjeblieft op. Anders kost
het me mijn baan."
Nederland loopt misschien nog
wat achter bij de ontwikkelin
gen in Amerika, maar de kente
ring van not done naar bon ton
is onmiskenbaar. Hoe komt
dat? Waarom mag de intellec
tueel inmiddels zonder géne
een James Ellroy of een Mi
chael Connelly pakken? Waar
om staan bij boekhandel Kooij-
ker twee keer zoveel misdaad
romans als tien jaar geleden?
Het heeft volgens D'haen veel
te maken met de inhoud van
de romans zelf. „Het genre is
definitief volwassen geworden.
Je ziet in de Amerikaanse mis
daadromans van vandaag een
belangrijke rol voor psycholo
gische aspecten. Ook is er veel
meer aandacht voor maat
schappelijke ontwikkelingen:
geweld binnen het gezin, kin
dermishandeling Schrijvers als
Ellroy en Patricia Cornwall
hebben veel meer oog voor de
realiteit dan hun voorgangers.
Dat wordt door literatuurlief
hebbers gewaardeerd."
Een andere ontwikkeling in het
genre is de grotere rol voor
minderheden. Zowel schrijvers
als personages zijn steeds vaker
vrouw, zwart of homoseksueel.
„De detective was altijd een
blanke man, die leefde tussen
hotelkamer en politiebureau,
en die de fles whisky nimmer
uit het oog verloor.
Bij dat eendimensionale plaatje
bleef het meestal. Nu zie je
meer aandacht voor het per
soonlijke leven van de detecti
ve, en treedt ook veel meer va
riatie op. Het boek dat ik nu
lees, Reflecting the sky van S.J.
Rozan, gaat over twee detecti
ves: een blanke man en een
vrouw van Aziatische afkomst.
De etniciteit speelt in die ro
man een belangrijke rol. Daar
mee zegt het boek veel over de
Amerikaanse maatschappij van
vandaag."
Ellroy, Connelly, Cornwall. Het
zijn stuk voor stuk succesvolle
auteurs, van wie de boeken in
middels zelfs succesvol ver
filmd worden (zie LA. Confi
dential). Kent Nederland ook al
zulke misdaadauteurs? Of moe
ten wij het nog steeds doen
met de formule-detectives van
Appie Baantjer? „De trend
steekt langzaam de oceaan
over", zegt D'haen. „Omdat die
auteurs hier zo vreselijk popu
lair zijn, willen uitgevers na
tuurlijk graag hun eigen, Ne
derlandse versie van James Ell
roy. Maar behalve René Appel
ken ik nog geen auteurs die
zich eraan wagen. Ik kan mij
voorstellen dat daar wel veran
dering in gaat komen."
Tot die tijd doet D'haen het
met de Amerikanen, want
Baantjer is aan hem niet be
steed. „Die toenemende psy
chologisering en de grotere
aandacht voor de maatschappij
bevallen mij wel. Als lezer be
leef ik daardoor veel meer ple
zier aan misdaadromans. Er
verschijnt nog steeds veel
slecht spul, hoor: regelmatig
zet ik een boek na de eerste
tien pagina's weer in de kast.
Aan boeken die die diepgang
totaal missen, ga ik mijn tijd
niet besteden. Er zijn veel te
veel goede boeken om slechte
te gaan lezen."
Theo D'haen. Foto: Taco van der Eb
Opmerkelijke stellingen toegelicht
Een staat van permanente
spanning is een voedingsbo
dem van creativiteit.
Stelling 10 bij het proefschrift
'Functional and Clinical As
pects of Tumor Factor alpha
(TNF) Gene Polymorphisms
waarop E.L. Kaijzel op 12 de
cember promoveerde in de ge
neeskunde'.
„Zeker, creatieve ideeën bor
relen ook op tijdens momen
ten van rust. Ik denk echter
dat hoge druk, het moeten
presteren om een deadline te
halen, aanzet tot meer presta
tiegerichtheid. Neem de ont
wikkeling van de 'bunker-
buster', de bom die voor de
bombardementen in Afgha
nistan werd gebruikt. Die
schijnt binnen 2 weken te zijn
ontwikkeld en wordt zeer in
genieus en efficiënt gevonden.
Ook de druk van het moeten
publiceren zet je aan om hard
na te denken en leidt vaak tot
creatieve oplossingen."
2 Leidsch Dagblad. IRCmiiVEN
Donderdag 23 Januari
LEIDEN - Mevrouw de weduwe prof. Tiele heeft, ter
voldoening aan den wensch van haar overleden echt
genoot, zijn kostbare boékerij aan de Universiteits
bibliotheek geschonken. Behoudens nadere goed
keuring zal voor deze boekerij in het huis vroeger
door pof. De Vries bewoond, een vertrek worden be
stemd, dat ook door de mildheid van mevrouw Tiele
zooveel mogelijk als de studeerkamer van den groo-
ten geleerde zal worden ingericht en 'Tiele's kamer'
zal heeten. De zorg voor het een en ander is opgedra
gen aan prof. De Goeje, als Interpres legati Warneri-
am, en dr. De Vries, als Bibliothecaris. Mevrouw de
weduwe Tiele stelt daarbij jaarlijks een aanzienlijke
som beschikbaar, ten einde de verzameling met na
me wat de Assyrische en Oud-Perzische letterkunde
en de Godsdienst-wetenschap betreft, op de hoogte
van den tijd te houden, met de belofte maatregelen
te treffen, opdat dit ook na haar overlijden zal kun
nen voortgezet worden. Tiele's kamer zal het
schoonste gedenkteeken worden, dat ooit voor een
geleerde is gesticht, en een blijvend getuigenis zijn
van zijn liefde voor de Leidsche Universiteit, en van
de grootsche wijze, waarop zijn echtgenoote den
door hem gekoesterden wensch vervult.
Maandag 24 januari
LEIDEN - Ook in de Zeeheldenwijk zal binnenkort
een wijkcomité worden opgericht. Belangrijkste oor
zaak dat een aantal bewoners de koppen bij elkaar
heeft gestoken, is de bouw van de Sumatrabrug, die
onlangs is begonnen. Alle wijkbewoners hebben een
informatiestencil in de bus gekregen. Binnenkort
volgt een eerste vergadering.
De Sumatrabrug wordt aangelegd over de Rijn ter
hoogte van de Sumatrastraat met de bedoeling het
industrieterrein De Waard beter bereikbaar te ma
ken. Al tijdens de verschillende bijeenkomsten die
met de bewoners over de bouw van de brug werden
belegd, bleek dat men in de Zeeheldenwijk bang is
voor een intensiever verkeer. De kans dat veel auto
mobilisten de Sumatrabrug zouden gebruiken als
snelle verbindingsroute naar de binnenstad (daarbij
de Zeeheldenwijk doorkruisend) werd door de bewo
ners zeer groot geacht. Op advies van een tweetal
gemeente-ambtenaren gaan de bewoners nu zelf
een plan op stellen voor de verkeersmaatregelen, die
straks als de brug klaar is, genomen moeten worden,
om gevaarlijke verkeerssituaties te voorkomen. Dit
plan zou na voltooiing aan de gemeente kunnen wor
den aangeboden.
LEIDEN - Voor het eerst in de Leidse geschiedenis
doet een lid van het GPV zijn intrede in de gemeen
teraad. Het is de heer H.H. van der Meij, die met in
gang van volgende maand SGP'er ir. M. Houtman
opvolgt. Dat is mogelijk doordat beide partijen voor
de verkiezingen in 1974 een lijstverbinding aangin
gen. In 1970 drong de SGP voorde eerste maal tot
de Leidse gemeenteraad door. De naam van Hout
man prijkte toen op de lijst voor de Protestants-
Christelijke Groepering (samenwerkingsverband van
ARP, CHU en SGP en hij werd met voorkeurstem
men gekozen.
Toen ARP en CHU de banden met de Katholieke
Volks Partij zeer nauw gingen aanhalen door het
CDA te stichten, stapte de SGP, ih 1974, uit de pro
testants-christelijk drie-eenheid. Het GPV, dat in
het verleden nog nooit aan de plaatselijke verkiezin
gen had deelgenomen - maar in '70 zijn leden advi
seerde op Houtman te stemmen - werd de nieuwe
partner van de SGP.
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13
bij 18 bi zwart wit) over te maken op gironummer 57055 Ln.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA Haarlem,
onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d. (datum van plaatsing) of door contante betaling aan dc babe van het
Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
