Leiden heeft primeur met fusie drie parochit
Ruimtevaart brengt bionische ogen dichterbij
GELOOF SAMENLEVING
De Leonardus, de Antonius en de Maria Middelares worden samen Lam Gods
WETENSCHAP
Diesel grote boosdoener in
opwarming van de aarde
Nieuw middel verraa
Alzheimer bij patiënt
Matige alcoholconsumj
goed tegen suikerziekte
Praise avond
in Pnielkerk
katwijk - De Pnielkerk organi
seert weer een praise-avond.
De muzikale samenscholing is
dit keer morgen in de kerk aan
de Hoorneslaan. De praise
band Living Word zweept jon
geren op tot het zingen van
aanbiddingsliederen voor God.
Toegang is vrij. Informatie: 071-
4035040.
woensdag 23 januari
BEROEPEN
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Moerkapelle, H. Rus-
serte Oud-Beijerland; te Leerdam.
P. Molenaar te Scherpenzeel; te
Middelburg (protestantse gemeen
te; Oostkerkwijk), J.B. Beijerte
Swifterbant.
Aangenomen: naar Alphen ad Rijn
(SoW) Kerk en Zanen. C.J. van
Stralen te Rijk-Rijsenhout.
Toegelaten tot de evangeliebedie
ning en beroepbaar: C. Bagger
man. Sam. van Houtenstraat 20a,
3515 EB Utrecht; E. de Fouw.
Hoogstraat 115N. 3011 PL Rotter
dam; mw. P.J. Molenaar. Ampere-
straat 2, 3553 CL Utrecht.
Toegelaten en niet beroepbaar:
mw. H.M. van Dijk-Addink, Van
Goyenlaan 9, 3764 XC Soest.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen: te Amsterdam-Noord,
Mw J.A.M. van Wijngaarden te Am
sterdam, die dit beroep heeft aan
genomen; te Raamsdonk, T. Palma
te Hijken.
Beroepbaar gesteld door de classis
Gorinchem: mw. A.B. Worst-De
Groot, Boezempad 9, 3216 AD Ab-
benbroek. Tel. 0181-661799.
GEREFORMEERDE GEMEENTE IN
NEDERLAND
Bedankt: voorTerneuzen, J. Roos
te Opheusden.
GEREFORMEERDE KERKEN
(VRIJG.)
Beroepen: te Heemse, H.Sj. Wiers-
ma te Spakenburg-Noord; te Urk,
C.J. Mewete Spakenburg-Zuid.
De Antoniuskerk, de Maria Middelareskerk en de Leonarduskerk in Leiden houden hun eigen naam, maar hun drie parochies dragen nu samen de naam Lam Gods. Foto: Hielco Kuipers.
door Ilse Keuenhof
leiden - Sinds 1 januari gaan de Leonardusparo-
chie, de Antonius en de Maria Middelares door
het leven als de parochie Lam Gods. Met de fu
sie van drie parochies heeft Leiden een primeur
in Nederland. „We woonden eerst tien jaar sa
men en zijn na een langdurige verloving nu voor
de kerk getrouwd", vertelt Wilbert van Erp, vi
ce- voorzitter van het bestuur. Zondag viert de
parochie een fusiedienst.
De parochies werden kleiner en kleiner. Het
aantal vrijwilligers liep terug. Toen ook nog al
ledrie de pastores tegelijk weggingen en het
bisdom maar voor twee nieuwe pastores kon
zorgen lag de stap voor de hand: ze gingen sa
men werken. „Die pastores moesten we eerlijk
delen." Nora Bakker is coördinator van de drie
parochies. „Daarom rouleerden de pastores
door de drie kerken. Dat gaf zoveel praktische
problemen dat we wel samen moesten wer
ken." Van Erp: „In plaats van vervelend bleek
dit leuk te zijn. Ineens had je wel genoeg vrij
willigers om de kerk te versieren."
Gaandeweg werd het steeds logischer om din
gen samen te doen. Uit een enquête onder de
parochianen bleek dat een derde het goed
vond zoals het ging, een derde wilde dat de sa
menwerking nog verder ging en eenderde had
geen mening. Het bestuur begon met de geza
menlijke diensten tijdens de feestdagen. Bak
ken „De andere kerken zijn dan dicht, dus dan
zitten de drie parochies samen. Hierdoor za
gen de mensen dat die andere kerk helemaal
niet zo eng en vreemd is. Bovendien zagen ze
dezelfde voorganger als in hun eigen kerk."
Behalve een gezamenlijke naam heeft de nieu
we parochie een overkoepelend bestuur, geza
menlijke reglementen en staan hun 'spaar
centjes' op een gezamenlijke girorekening.
„Dit is veel efficiënter", zegt actieve vrijwilliger
Van Erp:,, De vrijwilligers liggen niet voor het
oprapen. En zo benut je de schaarse talenten
optimaal. Het is leuker om dingen te doen
voor volle banken dan voor hier en daar een
verdwaalt persoontje."
Toen de kerken tien jaar geleden gingen sa
menwerken was het volgens Van Erp al duide
lijk dat ze in de toekomst misschien moesten
fuseren. „Het bisdom zag de bui al wel hangen
en heeft dit vanaf het begin zo voorzien." Het
sluiten van een of twee van de kerken lijkt een
logische volgende stap. Toch is dat volgens
Baldcer nog niet aan de orde. „Sommige paro
chianen gaan al zeventig jaar naar dezelfde
kerk. Het gebouw is ze vertrouwd. Daar moet
je vanaf blijven." Toch beamen de beide vrij
willigers dat kerksluiting niet mag worden uit
gesloten. „De bisschop en de deken hebben
gezegd dat we de ogen niet mogen
voor de toekomst. Iedere parochia
diep in zijn hart dat we op den duur
drie de kerken kunnen behouden. M
dat we inderdaad een of twee of zelfs
sluiten en naar de Pieterskerk gaan.'
bouwen een nieuw kerkgebouw", vo
ker toe. „Maar zolang we het ons kun
ven veroorloven blijft alles zoals het is
Om de fusie te vieren is er zondag om
een viering in de grootste kerk van d
Antoniuskerk. Deken Ammerlaan gat
de viering geassisteerd door de twee
De koren van de drie kerken zingen l
dienst. Na afloop is er een kopje koffie.
Lezing over
vrijmetselarij
leiden - Professor dr. A.W.F.M.
van de Sande geeft vrijdag om
16.00 uur een oratie over de
vrijmetselarij als geestesstro
ming en sociaal-cultureel Euro
pees verschijnsel. Van de Sande
werkt op de faculteit der God
geleerdheid van de universiteit
Leiden. Hij is bijzonder hoogle
raar namens de orde van Vrij
metselaren onder de Grootoos
ten der Nederlanden. De lezing
vindt plaats in het Groot Audi
torium van het Academiege
bouw op het Rapenburg 73 in
Leiden. Informatie: 071-
5273282.
door Ben Apeldoorn
In de Verenigde Staten wordt geëxperimenteerd met lichtgevoelige
cellen van keramisch materiaal, in plaats van siliciumverbindingen
zoals tot dusverre gebruikelijk. Volgens de onderzoekers biedt dit
vooral grote mogelijkheden voor de oogheelkunde. Aangetaste de
len van het oognetvlies zouden heel goed door keramische implan
taten kunnen worden vervangen, waardoor de realisering van bioni
sche ogen (kunstogen die echt kunnen zien) een stap dichterbij is
gekomen. Naar verwachting zullen de eerste implantaten komende
zomer al in de ogen van blinde proefpersonen worden ingebracht.
Rest echter nog de vraag hoe hun hersenen daarop reageren.
„In de Verenigde Staten en Europa lijden bij elkaar naar schatting
tien miljoen mensen aan oogaandoeningen waarbij het netvlies is
of wordt aangetast", zegt Alex Ignatiev, hoogleraar oogheelkunde
aan de universiteit van Houston. „Een deel wordt daar permanent
blind door en de rest krijgt te maken met een min of meer ernstig
beperkt gezichtsveld. Die mensen zouden met deze keramische im
plantaten hun gezichtsveld geheel of gedeeltelijk kunnen terugkrij
gen. Er zijn allang lichtgevoelige cellen in gebruik, maar die werken
met silicium, dat giftig is voor het menselijke lichaam. Keramisch
materiaal heeft dat nadeel niet."
Ignatiev leidt de afdeling Space Vacuum Epitaxy Center (SVEC) van
de Houston-universiteit. Hij was in 1996 betrokken bij de Wake
Shield Facility aan boord van de spaceshuttle Columbia. Epitaxie is
het aanbrengen van dunne laagjes zuivere kristallen van stoffen met
verschillende eigenschappen op elkaar. Wetenschappers experi
menteren hiermee om bijvoorbeeld microprocessoren (chips) nóg
kleiner te kunnen maken, want het gaat vaak om laagjes ter dikte
van een atoom. Alleen: dergelijke zuivere laagjes krijg je alleen on
der bijzondere omstandigheden.
„Voor ons doel waren de afwezigheid van zwaartekracht (een abso
lute voorwaarde om zuivere kristallen te krijgen), lucht en de aan
wezigheid van makkelijk te binden zuurstofatomen, de drie vereis
ten", zegt Ignatiev. „Die voorwaarden bestaan alleen buiten de
dampkring in een baan om de aarde: zwaartekracht noch lucht en
daar rondzwevende pure (ongebonden) zuurstofatomen dat zich
makkelijk met metalen verbindt tot de lichtgevoelige keramische
verbinding die we wilden hebben. Vandaar dus dat experiment met
de Wake Shield Facility.
Met de epitaxietechniek verkregen Ignatiev en zijn team lichtgevoe
lig keramisch materiaal met zowel de eigenschappen als de afme
tingen van de staafjes, gevoelig voor licht, en kegeltjes, waarmee
kleuren in dat licht onderscheiden worden, waar onze netvliezen uit
bestaan. De lichtgevoelige keramische elementjes zijn kleiner dan
de beeldpuntjes (pixels) op de lichtgevoelige chips in onze heden
daagse video- en digitale camera's. Er passen er maar liefst 40.000
van op een speldenïoiop.
„Dat komt ongeveer overeen met de afmetingen van de kegeltjes en
de staafjes in het oognetvlies", aldus Ignatiev. „Ook de elektrische
reactie op erop vallend licht, de foto-elektrische respons, lijkt op de
zwakke bio-elektrische stroompjes, de neurale prikkelingen, die
vanaf het netvlies via de oogzenuw richting de hersenen worden ge
voerd als er licht op onze netvliezen valt. Tot zover klopt het dus al
lemaal, al is nu nog onbekend hoe de hersenen uiteindelijk zullen
reageren op elektrische stroompjes die niet langs biochemische weg
worden opgewekt"
Komende zomer zal daarover meer bekend worden. Dan z< ve
netvliestransplantaties gespecialiseerde oogchirurg Charles :0
de eerste transplantaties van het nieuwe materiaal verrichti ije
ogen van mensen die als gevolg van netvliesaandoeningen ue
zijn geworden. Om het chirurgisch te kunnen hanteren, zu et
ragdunne, dus kwetsbare keramische elementjes in vlakjes igi
een vierkante millimeter groot naast elkaar op een flexibele id,
stof ondergrond worden geplakt. Dat geheel komt op de pi; ha
het beschadigde netvlies. ag
„Net als de draadjes waarmee een wond gehecht is, is dat k ho
een paar weken na de transplantatie opgelost en blijven de rvE
elementjes achter," zegt Ignatiev. „En dan wordt het spann sk
Hoe lang duurt het voordat de patiënt wat ziet; wat ziet hij ad
is het beeld scherp en zijn de kleuren goed? Allemaal vragei tel)
aangeven hoe het gezichtscentrum in de hersenen op de ni jes
signaaltjes reageert. Natuurlijk bestaat het risico dat het nic or
We verwachten echter dat het wél goed gaat; het is al eerde ho
ken dat dat gezichtscentrum zich aan zelfs heel vreemde sit Ik
kan aanpassen. Het is vindingrijker dan we denken." Di
Ier
door Peter de Jaeger
Terugdringing van dieseluitstoot
heeft meer effect op de opwar
ming van de aarde dan beper
king van kooldioxide, methaan
of een ander broeikasgas. Dat
beweert milieukundige Mark Ja-
cobsen van de Stanford Univer
siteit in Califomië.
Diesel is de op een na grootste
boosdoener, na kooldioxide, van
het broeikaseffect, waardoor het
steeds warmer wordt op aarde.
Maar omdat dieseldamp bestaat
uit roetdeeltjes is het effect van
minder diesel in de lucht sneller
merkbaar. Roet bestaat uit zwar
te koolstofdeeltjes die de lucht
verwarmen door zonlicht te ab
sorberen en vervolgens de
warmte uit te stralen. Broeikas
gassen daarentegen nemen niet
de warmte van de zon op, maar
verwarmen de atmosfeer door
de aardwarmte op te nemen.
Roet doet dat eveneens.
„Dieselroet heeft slechts een
korte levensduur van hooguit
enkele maanden, terwijl kool
zuur vijftig tot duizend jaar kan
bestaan. Dieselroet verlaat de
atmosfeer dus veel sneller en
warmt de aarde korter op. Maar
het Kyotoverdrag uit 1997 heeft
het effect van verbrande diesel
helemaal niet meegenomen in
zijn aanbevelingen", zegt mi
lieu-expert Mark Jacobsen.
Hij heeft in een rekenmodel
hiermee wel rekening gehou
den. Jacobsen: „Uitschakeling
van alle roetuitstoot uit diesel
brandstof verlaagt verdere op
warming in de komende vijf jaar
met liefst veertig procent. Re
ductie van koolzuur, door min
der fossiele brandstof te gebrui
ken, heeft pas hetzelfde effect na
vijftig tot tweehonderd jaar."
Vrijwel alle vrachtauto's, bussen
en trekkers rijden op diesel,
evenals een derde van de perso
nenauto's in Europa. Sinds 1997
worden dieselmotoren in Euro
pa zelfs bevoordeeld boven ben
zinemotoren via de motorrijtui
genbelasting.
„Veel mensen denken dat die
selvoertuigen beter zijn voor het
milieu, omdat ze dertig procent
meer kilometers per liter afleg
gen dan met een auto op benzi
ne. Maar dieselauto's brengen
18 procent meer koolstof in de
lucht. En belangrijker nog is dat
roet een veel sterker effect heeft
op het milieu dan het slechtste
broeikasgas. Daar komt nog bij
dat diesel veel slechter is voor
de volksgezondheid", aldus Ja
cobsen.
Ondanks het feit dat de olie
voorraad beperkt is, zal die vol
gens Jacobsen toch volledig
worden gebruikt: als diesel of als
Chauffeurs protesteren tegen hoge dieselprijzen. Milieudeskundigen Jacobsen beweert dat diesel een van de grootste boosdoeners is bij het
veroorzaken van het broeikaseffect. Foto: GPD
benzine. De fossiele brandstof
zal hoogstwaarschijnlijk uitein
delijk worden vervangen door
waterstof uit een hernieuwbare
grondstof. Maar tot die tijd ver
ergert diesel de gezondheids- en
klimaatproblemen. Tenzij er
draconische milieumaatregelen
worden genomen, aldus Jacob
sen. Hij stelt voor om de nor
men voor toegestane roetuit
stoot op te schroeven met een
factor vier tot acht.
Desgevraagd zegt Jacobsen dat
deze aanbeveling in de praktijk
haalbaar is. Hij wijst op de reac
tie van de industrie in de jaren
zeventig op de verplichting om
de luchtvervuiling door koolwa
terstoffen, koolmonoxide en
stikstofoxiden aan te pakken.
„Binnen vijf jaar tijd kwam de
industrie met de meest effectie
ve oplossing: de katalysator.
Hierdoor is de uitstoot van de
vervuilende stoffen per gereden
kilometer teruggebracht tot een
tiende van die in 1970".
washington/rtr - Amerikaanse
wetenschappers hebben een
middel ontdekt dat Alzheimer in
de hersenen van levende patiën
ten zichtbaar maakt. Dat heeft
de leider van het onderzoeks
team van de Universiteit van
California in Los Angeles (UC
LA) bekendgemaakt. Tot nog toe
kon de ziekte alleen na het over
lijden worden aangetoond.
De wetenschappers hebben een
radioactief middel gevonden dat
zich vastklemt aan de ophopin
gen van dode cellen die door de
ziekte aangetaste hersenen ver
stoppen. Artsen kunnej
een speciale scanner z
patroon van ophopin
het radioactieve middi
de artsen duidelijk dat
ent aan Alzheimer lijdt
Alzheimer is een ziekte
op de hele wereld
mensen lijden en waan
geen behandeling besta
de ontdekking kan de
een vroeg stadium wor j
getoond. Bovendien kat
diode worden toegepas
derzoek naar de oorzal
ventie en behandeling.
amsterdam/anp - Mensen die
met mate alcohol gebruiken, lij
ken daarmee het risico op dia
betes type 2 ofwel ouderdoms
suikerziekte te verkleinen. Ook
is duidelijker geworden hoe het
komt dat licht alcoholgebruik
beschermt tegen hart- en vaat
ziekten. Hoge alcoholcom-
sumptie vergroot het risico juist
weer.
Dat kan worden geconcludeerd
uit een aantal bevolkingsstudies
de afgelopen jaren. De uitkom
sten daarvan zijn gepre
op een symposium
Voeding in Amsterdam
De werking van alcoho rd
en vaten wordt steeds h ij
Alcohol zorgt ervoor
'goede' cholesterol (Hei
stijgt waardoor het bes(
de effect hiervan woi
derd. Dat houdt in d;
'slecht' cholesterol (LDJk
aangemaakt en dat m<
terol wordt verwijden n
zieke vaatwand.
iri Ie
