Humanitaire ramp in Congo
BUITENLAND
Israëlische vrijwilligers
helpen immigranten na terreur
Indonesië pakt terroristen stilletjes harder aan
Japan vreest Herfkens
op donorconferentie
Saudi's uitgekeken op
aanwezigheid leger VS
Uitbarsting vulkaan jaagt 400.000 mensen op de vlucht naar Rwanda
Nog strengere controles op
Amerikaanse luchthavens
laden is aan
te gestorven'
Osama bin Laden
chijnlijk bezweken aan
[ziekte, omdat hij tij
oorlog in Afghanistan
i worden behandeld,
de Pakistaanse presi-
usharraf gisteren tegen
blgens hem is het on-
lijnlijk dat Bin Laden,
ire nierpatiënt, het lang
iben uitgehouden zon-
yse. Musharraf gaf niet
rhard bewijs te be-
Mocht Bin Laden
a gleven, dan is hij vrij
er nog in Afghanistan,
[usharraf.
■ge straf voor
Sale abortus
Ben Portugese rechtbank
^teren een verpleegster
;ld tot achtenhalf jaar
ins het uitvoeren van il-
jortussen. De vrouw
recht in een massapro -
n 42 vrouwen, en kreeg
irste straf. Volgens de
- uk maakte ze deel uit
abortusnetwerk, sa-
124 andere vrouwen,
ige zeventien stonden
omdat ze een abortus
laten uitvoeren. Zestien
kregen een boete. Eén
ing vrijuit. Abortus is in
streng verboden.
nschoen-man'
gt onschuld
Richard Reid. de Brit
icember vergeefs poog-
sieven in zijn gympen
loffing te brengen in
erikaans vliegtuig, heeft
bij zijn voorgeleiding
in gezegd onschuldig te
Amerikaanse justitie
gen aanklachten tegen
ediend. Indien schuldig
in kan hij levenslang
De Brit wordt onder
- schuldigd van poging
rd, poging tot doodslag
ig tot gebruik van een
rnietigingswapen. Reid
is de VS opgeleid door
iin Laden.
seltekort in
i Afghanistan
De humanitaire
afgelegen delen van Af-
n verergert zich snel.
ge voedseldistributie
niet en de kwetsbaarste
Lgsgroepen worden niet
rooral het zuiden van
- lelijk provincie Faryab
lerd aan toe. Het aantal
idervoede kinderen in
stijgt snel. De noor-
westelijke provincies
0 anistan zijn zwaar ge-
8 Dor droogte. Veel men-
even er op brood en
tepaalde regio's kwam
ter scheurbuik voor,
rek aan vitamine C.
beeld voor
dweer NYC
|e„ k - De New Yorkse au-
izien af van de plaat
een bronzen stand-
nagedachtenis aan de
be it brandweerlieden
n» aanslagen van 11 sep-
sti; ionderden spuitgas-
Amerikaanse metro-
ory len dat het beeld geen
n !t aan de werkelijkheid.
an! laseerd op een foto,
;r Irie blanke brandweer-
Amerikaanse vlag
op de puinhopen van
De kunstenaar heeft
een blanke, een zwarte
rs, tino weergegeven.
deponeert
'Bin Ladin'
Een halfbroer van Osa-
aden heeft in Zwitser -
landelsmerk 'Bin La-
iponeerd, om er een
i mee te beginnen. De
autoriteiten willen de
e nu intrekken, omdat
lam aanstootgevend
[end zou zijn. Yeslam
een Zwitserse staats
ie een alternatieve
zijn naam gebruikt,
lam in februari vorig
leponeerd. Yeslam is
'en verschillende
rband gebracht met
tische activiteiten
roer Osama, maar er is
ijs geleverd.
|je versoepelt
ngenisregime
De Turkse regering
•mstreden strenge ge-
jme gisteren enigs-
ipeld. Honderden ge-
fn zijn sinds ruim een
len in hongerstaking
[en hervormingen
Be grote slaapzalen
•geschaft, en zij wer-
rgebracht in cellen
irik lot drie personen. Al
- in zijn aan de actie
i De actievoerders
[dat zij in kleinere cel-
Ibaarder worden voor
klingen. De regering
jlo ïstaan dat gedetineer-
oepen van tien perso-
elkaar in contact kun-
door onze correspondent
Ad Bloemendaal
tel aviv - „Onder de slachtoffers
is een groot aantal recente immi
granten uit de voormalige Sovjet
unie." Er kan geen aanslag wor
den uitgevoerd, of je leest die zin
de volgende dag in de Israëlische
kranten. Ook donderdagavond in
Hadera was het weer raak. Een
Palestijn schoot zijn M16 leeg op
een gezelschap immigranten uit
de Kaukasus, die de bar-mitzvah
van een 12-jarig meisje vierden.
Een feestmaal eindigde in een
bloedbad.
„We gingen blij naar een bar-
mitzva, maar nu hebben we zes
begrafenissen", vertelde een van
de geschokte overlevenden aan
Ruth Bar-On, de directrice van
de stichting 'Selah', die snel ter
plekke was. Selah, Hebreeuws
voor rots, is een door vrijwilli
gers bemand crisiscentrum voor
recente immigranten. Bij ter
reur, dood en ziekte hebben
mensen behoefte aan een uitge
stoken hand. Zeker wie zich na
een landverhuizing eenzaam en
ontworteld voelt. Voor hen is
Selah een rots in de branding.
Eén op de vijf joodse Israëliërs
komt uit de voormalige Sovjet
unie, maar er zijn geen aanwij
zingen dat Palestijnse terroris
ten het speciaal op die groep
hebben voorzien. Ze lopen sim
pelweg een hoger risico. In de
eerste jaren hebben maar weini
gen het geld om een auto te ko
pen, waardoor ze zijn aangewe
zen op openbaar vervoer. En
bussen en haltes vormen mag
neten voor de wandelende
bommen van de Harnas en de
Islamitische Jihad. Kinderen van
immigranten zijn bijna zonder
uitzondering niet religieus en
tuk op uitgaan. Mede daarom
waren bij de bomaanslag op de
Dolfinarium-discotheek in Tel
Aviv, vorig jaar juni, bijna alle
twintig dodelijk getroffen slacht
offers jonge immigranten.
Bar-On richtte Selah in 1993 op,
maar de Dolfinarium-aanslag
bracht de naam van de stichting
op alle voorpagina's. Honder
den vrijwilligers bekommerden
zich om de nabestaanden van
de slachtoffers, de gewonden en
de getraumatiseerde overleven
den. Het werd een hechte groep.
Iedere maand treffen zij elkaar
op de plaats van de aanslag,
waar een plaquette met namen
de herinnering levend houdt
aan de bloedigste terreurdaad
sinds het begin van de Palestijn
se Aksa-intifada.
Als het om Ruth Bar-On en haar
vrijwilligers gaat, kan Albetina
Nalimov haar dank niet op. Wat
had ze zonder hun steun moe
ten doen? Zes jaar geleden arri
veerde ze in Israël met haar
moeder en drie kinderen. Bij de
Dolfiniarium-aanslag verloor ze
in een klap haar dochters Julia
(16) en Jelena (18). „Het waren
zulke blije meisjes", zegt ze. „Ie
dere vrijdag gingen ze naar de
disco, maar op die avond in juni
kwamen ze niet meer terug."
De dood van de kinderen heeft
haar 80-jarige moeder, Fanya,
misschien nog wel meer aange
grepen. Omdat Albetina werkte,
verzorgde zij een goed deel van
hun opvoeding. „Toen ik hoor
de wat er gisteravond in Hadera
is gebeurd, dacht ik: waarom
doen ze dit de joden weer aan?",
zegt ze in het Jiddisch. Dan ver
volgt ze, half huilend: „Twee
meisjes hadden we, twee. Waar
om hebben ze er niet tenminste
één in leven gelaten? Ze hielden
zoveel van hun grootmoeder."
Naast het verdriet waar ze de
rest van hun leven onder zullen
lijden, hebben Fanya en Albeti
na Nalimov na de fatale aanslag
ook veel medeleven ondervon
den. „Half Tel Aviv bekommer
de zich om ons", zegt Fanya.
„En ook uit het buitenland kre
gen we steun en brieven." He
laas ebt de belangstelling in de
maanden na een terreurdaad
snel weg, en uiteindelijk zijn er
alleen nog de vrijwilligers van
Selah die zich om de getroffen
gezinnen bekommeren.
De afgelopen maanden heeft
het CIDI (Centrum voor Infor
matie en Documentatie Israël)
in Nederland geld ingezameld
voor de stichting. De actie is nog
niet afgelopen, maar gisteren
kon directeur Ronny Naftaniel al
50.000 euro overhandigen aan
door onze correspondent
Theo Haerkens
Jakarta - Indonesië gaat serieu
zer werk maken van terrorisme
bestrijding. Het land staat onder
grote Amerikaanse druk om de
handen uit de mouwen te ste
ken, zo liet minister van buiten
landse zaken Hasan Wirayuda
gisteren doorschemeren.
Bij een bezoek van de Thaise
premier deze week werd afge
sproken dat de inlichtingen
diensten van Thailand en Indo
nesië informatie gaan uitwisse
len, wat met Singapore al ge
beurt. De afspraak komt kort
nadat Maleisië en Singapore elk
vijftien moslims oppakten, die
verdacht worden van banden
met Osama bin Laden. Twee
van hen zijn Indonesiërs. Giste
ren arresteerden de Filippijnen
op hun beurt een verdachte ra
dicaal, ook een Indonesiër. „Het
lijkt er op dat wij nu ook wat
moeten laten zien", gaf Wirayu
da gisteren toe.
Maandenlang wordt al gespecu
leerd over de vraag of radicale
moslimgroepen in Indonesië sa
menwerken met Bin Laden, en
of diens terreurnetwerk al-Qae-
da het gemakkelijk binnen te
dringen eilandenrijk gebruikt
voor trainingskampen. De radi
calen van Laskar Jihad ontken
nen dat, maar geruchten van
het tegendeel zijn hardnekkig.
Bewijzen dat Indonesië een
broeinest is van Bin Laden-vol
gelingen kwamen tot nog toe
echter niet op tafel.
Indonesische moslims reageer
den verdeeld. Indonesië moet
vooral niet ook beginnen radica
le elementen op te pakken. Dat
kan leiden tot onrust, meende
een van hen. De concurrerende
moslimorganisaties Muhamma-
diyah en Nahdlatul Ulama pro
beren elkaar te vinden om stel
ling te nemen tegen het radica
lisme dat het imago van het
land bezoedelt.
Terwijl de buitenlandse druk
groeit - de VS willen zelfs mili
tair helpen - neemt de publieke
weerstand tegen terreurbestrij
ding af, niet in de laatste plaats
door de beelden uit Afghanis
tan. Vrouwen die voorzichtig de
burka afleggen en enthousiast
plaatsnemen de schoolbanken,
en inwoners van Kabul die anti-
Talibanstrijders als bevrijders
begroeten, leiden tot bezinning.
Het stadium van angstig niets
doen lijkt voorbij. Kort voor de
jaarwisseling werden in Oost-Ja-
va ruim honderd radicalen op
gepakt, zonder dat dit leidde tot
repercussies. Ook zijn leden van
de radicale Laskar Jihad-militie
verwijderd uit Poso in Midden-
Sulawesi, waar zij zich - net als
op de Molukken - mengden in
een religieus conflict.
Vorige week leverde Indonesië
in stilte de Pakistaan Havis
Muhammad Sasa Iqbal uit aan
Egypte. Hij wordt verdacht van
samenwerking met de Britse
bomschoenterrorist Richard
Reid, die kort voor kerst vergeefs
poogde een American Airlines-
toestel op te blazen.
Indonesiërs mogen de wereld
graag de schuld geven van wat
er mis gaat in eigen huis, maar
laten zich door het buitenland
niet graag de les lezen. Krasse
taal van de VS om desnoods zelf
actie te ondernemen als de In
donesische passiviteit voort
duurt, wordt heftig bekritiseerd.
Buigen voor buitenlandse druk
is Indonesiërs een gruwel.
Minister Wirayuda bood giste
ren een blik in de politieke keu
ken en in de Indonesische ziel.
Hij probeerde de Indonesische
eer te redden en zei dat zijn land
weliswaar deel uitmaakt van de
wereldwijde anti-terreurcoalitie,
'maar dat we in actie komen als
wij de tijd daarvoor rijp achten
en op een manier die óns uit
komt.'
door onze correspondent
Peter van Nuijsenburg
Tokyo - De VS en Japan maken
zich zorgen over de opstelling
van Nederland tijdens de do
norconferentie voor Afghanis
tan, die maandag en dinsdag in
Tokyo wordt gehouden. Beide
landen vrezen dat minister van
ontwikkelingssamenwerking
Herfkens het succes van de con
ferentie in de weg zal staan, als
zij haar standpunt over mede
zeggenschap van de Afghanen
bij de besteding van de hulpgel
den niet bijstelt.
Tijdens de conferentie moet het
financiële fundament gelegd
worden voor de wederopbouw
van Afghanistan, dat ruim twin
tig jaar door (burger)oorlogen is
geteisterd. Delegaties uit ruim
vijftig landen en vertegenwoor
digers van de VN komen daar
voor naar Tokyo.
Voor de Japanse gastheren staat
er veel op het spel. Het welsla
gen van de conferentie moet
Tokyo de status en het prestige
van een hoofdrolspeler op het
wereldtoneel verlenen. De Ja
panners vrezen dat Herfkens
hun plannen zal dwarsbomen.
De Japanse ambassadeur in Den
Haag is al bij de minister op be
zoek geweest om haar op ande
re gedachten te brengen.
Maar ook de VS zouden niet ge
lukkig zijn met de opstelling van
Nederland. Naar verluidt wil mi
nister Powell van buitenlandse
zaken voor het begin van de
conferentie met Herfkens spre
ken om haar tot meer inschikke
lijkheid te bewegen.
Het conflict gaat volgens de Ja
panners vooral over het beheer
van het fonds waarin de donors
hun bijdrage voor de wederop
bouw zullen storten. De Ameri
kanen en de Japanners willen
dat de Wereldbank, de zusteror
ganisatie van het Internationale
Monetaire Fonds (IMF), dit
'trustfonds' gaat beheren. Herf
kens wil dat de VN het fonds
mee beheert en dat de Afghaan
se overgangsregering kan mee
beslissen over het besteden van
de 10 miljard dollar die de do
nors naar verwachting zullen
toezeggen.
De Japanners en Amerikanen
vinden het nog te vroeg om de
Afghanen een belangrijke stem
te geven bij de keuze van pro
jecten. De regering in Kabul is
volgens hen nog niet stabiel ge
noeg en de politieke situatie nog
te onoverzichtelijk. Een groot
deel van het land wordt be
heerst door regionale potenta
ten, die het geld voor hun eigen
doeleinden zouden kunnen ge
bruiken.
Een afwijkend standpunt van al
leen Nederland zouden de Ja
panners 'niet aangenaam' vin
den, maar nog wel kunnen ver
teren. Ze vrezen echter dat Herf
kens de steun van landen als
Duitsland, Groot-Brittannië en
Noorwegen kan mobiliseren.
Een initiatief van Nederland dat
door deze landen wordt onder
steund, kan niet worden gene
geerd.
door onze correspondent
Eelco van der Linden
pretoria Hulporganisaties vrezen dat de
uitbarsting van de vulkaan Nyiragongo bij
Coma in het oosten van Congo een huma
nitaire ramp zal veroorzaken. Naar schat
ting 400.000 inwoners van Coma sloegen
donderdagnacht op de vlucht richting
Rwanda, toen onverwacht drie lavastro
men van zestig meter breed en twee me
ter hoog de stad bereikten. De lava trok
vrijdag vernietigende sporen van vuur, al
vorens in het Kivu-meer te stromen.
In de eerste 24 uur na de uitbarsting zou
den 45 mensen rijn omgekomen. De
meesten woonden in kleine dorpjes op
de helling van de 3500 meter hoge vul
kaan, die deel uitmaakt van een rij van
acht vulkanen, de Virunga-keten, die zich
uitstrekt tot in Rwanda. Het gebied is be
roemd vanwege de berggorilla's, maar
berucht door de bijna drie jaar geleden
begonnen burgeroorlog. Daardoor heeft
Goma duizenden vluchtelingen moeten
opnemen.
Inwoners, vluchtelingen en leden van de
rebellengroep RCD die in Goma haar
hoofdkwartier heeft, rijn naar Rwanda
gevlucht. Dat steunt de RCD en verschaf
te na enige aarzeling toegang aan de
mensenmassa's, maar is bij lange na niet
in staat voor opvang te zorgen. Hulpor
ganisaties zeggen dat zich in en rond Gi-
senyi zeker 100.000 gevluchte Congole-
zen bevinden. Deze stad kan ook nog
worden getroffen door de lavastroom, die
gisteren vier kilometer van de plaats ver
wijderd was.
De VN, die met enkele duizenden waar
nemers toezien op een staakt-het-vuren
in Congo, moesten ook hun hoofdkwar
tier in Goma ontruimen. Het bevond zich
dicht bij het vliegveld, dat later deels on
der de lava verdween. Kerosinetanks ont
ploften en zorgden voor enorme bran
den. De onbruikbaarheid van het vlieg
veld is een ernstige handicap voor de
hulpverlening, die nu vooral via Rwanda
moet lopen.
De VN hadden 200 ton voedsel in Gisenyi
beschikbaar voor distributie en zeiden
meer te zullen overbrengen vanuit Ugan
da. Probleem is dat een lavastroom de
noordelijke toegangsweg tot Goma heeft
afgesneden. Een ander probleem is het
gebrek aan water. De twee waterzuive
ringsinstallaties van Goma zijn uitge
schakeld en het nabijgelegen IGvu-meer
is als bron onbruikbaar. Het water is ver
zuurd door de lava.
Internationale hulp kwam gisteren op
gang. De EU heeft een onderzoeksteam
naar Goma gestuurd, en zal dat laten vol
gen door tenten, medicijnen, voedsel en
andere hulpgoederen. Volgens Florian
Westphal van het Rode Kruis is 80 pro
cent van de stad beschadigd en rijn
500.000 mensen door de uitbarsting ge
troffen.
Roy Wilkinson van de Britse hulporgani
satie Oxfam zei dat volgens onbevestigde
berichten nog duizenden mensen tussen
de lavastromen gevangen zitten. Gister
avond keerden overigens veel mensen te
rug naar de stad uit vrees voor plunde
raars, hoewel er nog steeds vulkanische
activiteit was.
washington/dpa-anp - De COn-
trole van bagage op Amerikaan
se luchthavens is sinds gisteren
aanzienlijk verscherpt. Dat is het
gevolg van een besluit van het
Amerikaanse Congres. Voortaan
behoort elke koffer, tas, rugzak
of ander stuk bagage nadrukke
lijk onderzocht te worden op ex
plosieven of wapens.
Veel luchthavens rijn overigens
momenteel niet toegerust om
de verscherpte maatregelen in
de praktijk te kunnen brengen.
Er rijn te weinig mensen, snuf
felhonden en röntgenmachines.
Er was daarom al direct sprake
van extra vertragingen voor de
reizigers. Amerikaanse luchtha
vens verwerken jaarlijks zo'n 14
miljard stuks bagage.
Critici denken dat de maatrege
len weinig uithalen tegen zelf
moordaanslagen.
Ruth Bar-On. Net als een fataal
verkeersongeluk verandert een
terreurdaad in een paar secon
den op een radiale manier ie
mands leven. Wat het extra
traumatisch maakt, is dat het bij
terreur om met opzet veroor
zaakt leed gaat. Een van de spij
kers die de makers van de Dolfi
narium-bom in hun 'product'
verwerkten, rit nu vast in het
been van de 18-jarige Polina Va-
lice. Pas volgend jaar kunnen
chirurgen een poging doen hem
te verwijderen, maar ook dan is
het nog de vraag of ze volledig
zal herstellen.
In dezelfde straat in Hadera
waar donderdagavond zes men
sen werden doodgeschoten
raakte vorig jaar november de
59-jarige fabrieksarbeider Elie-
zer Nisanov bij een bomaanslag
zwaar gewond. „Toen ze me aan
mijn ogen opereerden, had ik
aan één kant nog tien procent
richt", zegt hij. „Maar de opera
tie mislukte en nu zie ik niets
meer. Ik kan alleen maar hopen
dat er misschien in het buiten
land nog artsen zijn die iets voor
me kunnen doen."
Hij loopt met een stok, niet al
leen omdat hij blind is, maar
ook omdat hij zwaar gewond
raakte aan zijn been. Het heeft
de Nisanovs sinds hun aan
komst in Israël uit Baku ook niet
meegezeten. Irena, Eliezers eni
ge dochter, die haar vader con
stant begeleidt, vertoont nog de
littekens van een ternauwer
nood overleefde aanslag van een
Vrijwilligster Dorit Shapira helpt de bij een aanslag blind geworden Eliezer Nisanov bij zijn dagelijkse be
zigheden. Foto: GPD/Messa Godnik
jaar eerder.
Vrijwilligers van Selah begeleid
den de blind geslagen man in de
vele maanden die hij in zieken
huizen doorbracht en hielden
zijn dochter op de been. „De
behoeften variëren per geval",
zegt woordvoerster Kami Dotan.
„Als ouders zijn omgekomen en
een grootouder of tante de op
voeding verder moet verzorgen,
is vaak financiële steun nodig.
Als iemand invalidè is gewor
den, moeten er hulpmiddelen
komen en aanpassingen in hui
zen. Anderen hebben psychi
sche hulp nodig. Maar wat
doorgaans het meest helpt, is de
vriendschap van iemand die
zich om je bekommert. Veel van
onze vrijwilligers hebben zelf te
maken gehad met het verlies
van een dierbare, en dat maakt
hen extra geschikt om mensen
in een soortgelijke situatie hulp
te bieden."
functionarissen.
Ook de kwestie Irak speelt mee.
De Amerikanen proberen de
Iraakse leider Saddam Hussein
nog steeds onder de duim te
houden, en veel Saudi's vinden
het niet prettig dat dat mede
vanaf hun grondgebied gebeurt.
Ze beschouwen Irak niet als een
grote bedreiging in de regio.
Eerder dit jaar gaf Saudi-Arabië
de VS te verstaan geen aanvallen
op Irak uit te voeren vanaf Sau-
disch grondgebied.
Een eventueel vertrek van de
Amerikanen zou de van oor
sprong Saudische Osama bin
Laden in de kaart spelen. Hij
heeft er nooit een geheim van
gemaakt dat hij de VS graag uit
zijn geboorteland riet vertrek
ken.
Voor het vulkanische geweld gevluchte Congolezen wachten bij het Rwandese Gisenyi op hulp en tijdelijk onderdak. Foto: AFP/Pedro Ugarte
washington/rtr-anp - Saudi-
Arabië begint uitgekeken te ra
ken op de Amerikaanse militaire
aanwezigheid in het land. Vol
gens The Washington Post be
staat de kans dat Riyad de Ame
rikanen zal vragen hun koffers
te pakken. Als de Amerikanen
klaar zijn met hun oorlog in Af
ghanistan, zou er een vorm van
militaire samenwerking kunnën
kpiqeji die minder in het oog
springt, aldus de krant.
De Amerikaanse president Bush
wil de Amerikaanse aanwezig
heid in Saudi-Arabië handha
ven. De VS hebben op dit mo
ment 5.000 militairen in het
land. Daar wordt de Amerikaan
se aanwezigheid vooral gezien
als een politieke verplichting, zo
meldden Saudische regerings-
