'Hier was ik
naar op zoek'
E
B
Kapot gen boosdoener bij anorexia
Zangeres Kirsten lost belofte in met eerste cd
De Haarlemse zangeres
en liedjesschrijfster
Kirsten van der Grinten
debuteert eind deze
maand met een eerste
cd. The Chick Singer' is
een plaat met elf liedjes
over de twijfels, pijn en
onzekerheden van het
leven. Een gesprek over
de zoektocht van een
talentvolle
singer/songwriter naar
een band om de
gedroomde plaat te
maken.
door Richard Stekelenburg
Zangeres Kirsten (24) geldt al
jaren als een 'grote belofte'
in Nederland. Met slechts
een demobandje op zak speelde de
Haarlemse vier jaar geleden al op
grote popfestivals als Lowlands en
Noorderslag. Waar ze kwam raakten
toehoorders door haar geboeid. Niet
alleen vanwege haar kristalheldere
stem en fiere houding achter de gi
taar, maar ook door haar liedjes
waarin ze vaak onomwonden twij
felt, pijn en onzekerheden toont.
De jonge zangeres gaf zich met haar
liedjes bloot, zonder daarbij daad
werkelijk kwetsbaar te worden. Het
was eerder confronterend hoe ze
haar publiek - in d'r eentje - die ui
terst persoonlijke emoties voor de
voeten gooide.
Met zoveel talent zou het wel gauw
tot een plaat komen, zo was ieders
overtuiging. Maar het liep anders.
Kirsten bleek niet iemand die over
één nacht ijs gaat. Ze zou zelfs een
Elfstedentocht aan zich voorbij laten
gaan als ze zich niet voor honderd
procent zeker zou voelen over de ijs
vloer. Er verscheen geen cd, ook al
diende zich een platenmaatschappij
aan. Kirsten nam de tijd - zoveel tijd,
dat het er op een gegeven moment
zelfs op ging lijken dat de belofte
nooit meer zou worden ingelost.
Maar eind deze maand ligt dan het
debuutalbum The Chick Singer in de
winkels. Het lange wachten wordt
beloond. Het moest wel zo lopen,
vertelt Kirsten. Déze cd had ze niet
eerder kunnen maken. ,,Ik was er ge
woon nog niet klaar voor.1'
De elf liedjes op The Chick Singer la
ten zich beluisteren als sfeertekenin
gen van gevoelens. Kirsten klinkt
weliswaar minder confronterend
dan in haar oude live-optredens,
maar de cd is er zeker niet minder
meeslepend door geworden. Kirsten:
„Vroeger schreef ik directer dan nu.
Ik wil meer aan de verbeelding over-
laten.Het gevoel moet goed overko
men. En waar dat gevoel precies
vandaan komt, doet er niet zo toe. Ik
heb zelf ook minder behoefte om de
vuile was buiten te hangen. Ik zeg
niet dat ik dat nooit meer zal doen,
want ik heb in optredens ook wel ge
merkt datje daarmee mensen heel
direct kunt raken. Maar gevoelens
zijn ook niet altijd even duidelijk."
Benadering
Bovendien heeft ze niet altijd meer
zin om over zichzelf te zingen, zegt
ze. Al lijkt dat onontkoombaar als je
voornamelijk over het innerlijk zingt.
De behoefte om de eigen gevoelens
dan maar in een ander personage te
stoppen levert op The Chick Singer
één grappige benadering op, waarin
de schrijfster direct haar eigen rol
'verraadt'. In het fraaie You as in I
zijn de 'ik' en de 'jij' immers uitein
delijk dezelfde.
Maar het meest opvallend aan dit
debuut is wel hoe Kirsten haar lied
jes heeft weten in te passen binnen
een band. Op de plaat wordt ze be
geleid door de Haarlemse drummer
Martijn Bosman (tegenwoordig vast
bandlid van de Haagse rockgroep
Kane) en bassist Hein Offermans
(die onder anderen met Frederique
Spigt werkt). Om tot zoiets als een
'bandgeluid' te komen, bleek niet
eenvoudig. Het werd een tijdroven
de en soms gekmakende onderne
ming.
Kirsten: ..Ik wist al heel lang dat ik
een plaat met een band wilde opne
men. Mijn manier van schrijven
wees ook steeds meer in die richting.
Ik had alleen geen flauw idee hoe ik
de liedjes naar een band moest ver
talen. Je verliest al gauw het gevoel
van een liedje. Ik heb de afgelopen
jaren heel veel uitgeprobeerd met ik
weet niet hoeveel muzikanten, maar
het werd gewoon nooit wat het
moest zijn. Het probleem als je met
een band gaat spelen is, dat het al
gauw te pompeus wordt."
Akoestisch
Terwijl ze toch zeker wist dat het wel
kon: mét band akoestisch ongeloof
lijk mooie dingen doen.Jeff Buck
ley kan dat. En ook iemand als Dave
Matthews heeft laten horen dat het
mogelijk is om met akoestische klan
ken iets heel groots en vets neer te
zetten - dus zónder scheurende dis-
rorft'on-gitaar. Ani DiFranco is daar
in trouwens ook een voorbeeld voor
mij."
Er mag wat Kirsten betreft overigens
geen misverstand over bestaan: Dat
het niet lukte lag aan haarzelf en aan
niemand anders. Kirsten: „Ik wist
niet hoe ik het voor elkaar moest
krijgen."
Twee jaar geleden brak er iets. Kir
sten zag.het niet meer zitten. „We
hadden op dat moment opnamen
gemaakt met de bedoeling die op cd
te zetten. In feite was de plaat dus af.
Maar na alle moeite die daarin was
gaan zitten, hebben we toch gezegd:
dit is het niet. Die cd ging dus niet
door. Dat was de enige juiste beslis
sing, maar ik ben toen wel gaan twij
felen aan mijn eigen kunnen. Ik had
toen al twee jaar tegen iedereen lo
pen roepen dat ik een plaat aan het
maken was, en ik had nog steeds he
lemaal niets. 'Laat ook maar', dacht 1
ik toen. Ik had er geen zin meer in."
Nu komt bij Kirsten altijd alle shit in
één keer - daar is ze erg goed in, ver
telt ze. „Dus in die periode was ik
met niets meer blij. Ik kan het mezelf
op dat soort momenten erg moeilijk
maken. Achteraf is het grappige dat
in die dip uiteindelijk de ruimte in
mijn hoofd ontstond die kennelijk
nodig was om verder te gaan. Het
was een erg diep dal, maar kennelijk
kom je dan vanzelf op een punt dat
je zegt: of je gaat nu nadenken wat je
wil, hoe je het wil, met wie en wan
neer, óf je blijft zo doorsukkelen.
Vervolgens ben ik hard aan de slag
gegaan. Hoe dat dan in zijn werk
ging? Nou... eh... ik ben toen heel ge
structureerd gaan leven. Ik heb
schema's voor mezelf gemaakt. Ben
Kirsten: „Het gevoel van een liedje moet goed overkomen, waar dat gevoel precies vandaan komt doet er niet zo toe."
Foto: United Photos De Boer/Cynthia van Dijke
per uur voor mezelf gaan opschrij
ven wat ik zou gaan doen: 'Kirsten
gaat naar de bakker, Kirsten gaat
ontbijten, Kirsten gaat naar de glas
bak...' Nee, echt! Ik kan het iedereen
die het even niet meer allemaal op
een rij heeft aanraden: 'Maak sche
ma's! Het hélpt!' Ik ben in die perio
de heel rustig een paar nieuwe num
mers gaan schrijven. En ben beter
gitaar gaan spelen."
Kirsten heeft zichzelf bij kop en kont
gepakt? „Ja, zoiets."
Met wat schema's, rust in het hoofd
en een paar nieuwe nummers heb je
echter nog geen band met wie je de
plaat kunt maken die je wilt. Voor
dat duwtje in de rug kwam ze mis
schien wel precies op het juiste mo
ment studio-eigenaar en producent
Rob van Donselaar van opnamestu
dio Zeezicht tegen. Kirsten: „Rob is,
heel simpel, naar mijn spel gaan
luisteren. Hij kwam gewoon langs
met een opschrijfboekje waarin hij
aantekeningen maakte. Vervolgens
praatten we. Ik ben niet iemand die
snel naar voren kan brengen wat ze
wil. Zeker als hel om liedjes gaat is
dat heel moeilijk. Leg maar eens uit
hoe iets moet klinken. Rob heeft het,
bij wijze .van spreken, uit me getrok
ken."
Met Van Donselaar kwam Kirsten uit
bij bassist Hein Offermans. En ging
ze opnieuw in zee met Martijn Bos
man, met wie ze al eerder had sa
mengewerkt. Kirsten: „Met die twee
bleek het meteen te klikken. Mis
schien gaat het daar wel om: dat het
klikt."
Hoe groot het vertrouwen uiteinde
lijk was, wordt op The Chick Singer
duidelijk in een nummer als Dejec
tion - een van de 'oudjes' op de
plaat. Kirsten heeft daarin haar eigen
gitaarpartij volledig geschrapt om
ruimte te maken voor een fraai inge
togen basbegeleiding. „Hein kwam
daar spontaan mee aanzetten en
toen was het voor mij direct duide
lijk dat we het zo zouden doen. Die
baspartij in dat nummer voelt als
een cadeautje."
Voor The Chick Singer werden ver
volgens alle drums, bas, gitaar en
2002
zang tegelijkertijd opgenomen in
plaats van afzonderlijk, zoals gebrui
kelijk is. Die opnamemethode mag
gerust gezien worden als de kers op
de taart in het zoeken naar Kirstens
bandgeluid. Kirsten: „Normaal ge
sproken neem je eerst drums en bas
op. Maar dan had ik me aan die ba
sis moeten aanpassen bij het inspe
len van mijn partijen. Nu is mijn
aandeel eerder de basis waarom
heen drums en bas klinken.
In feite staan mijn liedjes er nu op
zoals ik ze speelde voor ik de studio
inging en zijn ze ingevuld. Zó moest
het klinken. Deze plaat is als een uit
vergroting van wat ik jarenlang in
mijn eentje heb gedaan en heb ge
probeerd te doen met dynamiek en
intensiteit. Hier was ik naar op
zoek."
The Chick Singer verschijnt op 28 janu
ari bij Double T. Music. Kirsten treedt
zaterdag 26 januari op in het Patronaat
in Haarlem (cd-presentatie), en op za
terdag 23 februari in Ekko in Utrecht
De eetziekte anorexia berust niet alleen op psychische
factoren. Een afwijkend gen maakt mensen gevoelig voor
de ziekte. Deze ontdekking staat haaks op het imago van
anorexia als modeverschijnsel. Wetenschappers zoeken
naar een effectieve therapie.
door Mireille Beentjes
Sommige vrouwen met anorexia hongeren zichzelf compleet uit.
Foto: CPD/Robin Utrecht
De eetstoornis anorexia nervosa
blijkt niet altijd een psychische aan
doening. Soms is een kapot gen de
boosdoener en niet een gebrek aan
eigenwaarde en slankheidscom
plexen. Dat hebben onderzoekers
van het Rudolf Magnus Instituut
voor Neurowetenschappen in
Utrecht ontdekt. Zij vonden een af
wijking in een voedingsgen bij som
mige anorexiapatiënten.
Het zogenoemde AGRP-gen produ
ceert in de hersenen het neuropepti
de AGRP. Dat reguleert de eetlust.
Het zorgt voor een hongergevoel en
geeft aan wanneer het lichaam is
verzadigd. Als er een fout in het gen
zit, is het hongergevoel verstoord.
Het is te zwak (anorexia) of grenzen-
loos (obesitas, vetzucht).
Een afwijking in het gen werd bij
anorexiapatiënten 2,5 keer zo vaak
aangetroffen als bij niet zieke men
sen. Elf procent van de anorexia-pa-
tiënten heeft deze afwijking. Volgens
onderzoeker Tom Vink zouden er
ook afwijkingen in andere genen
kunnen bestaan die anorexia veroor
zaken.
Deze ontdekking staat haaks op het
imago van de ziekte als modever
schijnsel, dat zou samenhangen met
het huidige schoonheidsideaal van
lang, slank en maatje 36. Veel vrou
wen kunnen aan dat ideaal niet vol
doen, voelen zich ongelukkig en on
zeker en slaan aan het lijnen. Ze vin
den zich nooit slank genoeg en ver
hongeren zichzelf, soms tot de dood
aan toe.
Volgens onderzoeker Tom Vink ver
scheen de eerste wetenschappelijke
publicatie over de ziekte in 1874.
„Maar waarschijnlijk bestaat het al
langer. Alleen overleefde men vroe
ger vanwege de veel hardere leefom
standigheden niet eens de eerste fa
se. Daardoor werd de ziekte vaak
niet opgemerkt."
Slank willen zijn is eigenlijk niet de
basis van het probleem, legt A.van
Elburg, jeugdpsychiater en hoofd
Zorglijn Eetstoornissen, uit. „Vaak is
er onzekerheid, niet alleen over het
uiterlijk, maar ook innerlijk. Veel
vrouwen die anorexia krijgen, stellen
hele hoge eisen aan zichzelf. Ze zijn
ongelukkig als ze daaraan niet kun
nen voldoen. Ze vinden dat ze falen,
dat ze niets waard zijn. Hongeren
hebben ze wel onder controle. Het is
soms ook een vorm van straf, een
poging zichzelf letterlijk weg te cijfe
ren. Dat is van alle tijden, ongeacht
het geldende schoonheidsideaal."
Van Elburg bevestigt dat anorexiapa
tiënten vaak geen honger hebben.
„Sommige patiënten blijven eten,
hebben kleine eetbuitjes. Maar een
grote groep eet niets, terwijl ze daar
bij extreem veel bewegen. Ze zeggen
dat ze geen honger hebben. Maar als
je ze er later naar vraagt, wanneer ze
aan de beterende hand zijn, herin
neren ze zich toch wel honger. An
deren herinneren zich nauwelijks
iets. Door niet te eten, raakt het ge
voel afgestompt. Patiënten voelen
bijvoorbeeld geen kou, geen hitte en
ook geen honger."
Een afwijkend AGRP-gen veroor
zaakt op zichzelf geen anorexia. Bij
het ontstaan van de ziekte spelen
ook omstandigheden een ról. Vink:
„Niet iedereen met deze afwijking
krijgt anorexia. We denken dat daar
voor meer nodig is, zoals stress, pu
berteit, hormonale veranderingen
enzovoorts."
De huidige behandeling van ano
rexia in Nederland is erop gericht
om de patiënt weer te laten eten en
ook op het creëren van eigenwaarde.
Van Elburg: „Bij mensen met deze
gen-afwijlang spelen ook andere
problemen die mede anorexia ver
oorzaken. Ook die moet je behande
len."
De genafwijking komt net zo vaak
voor bij mannen als bij vrouwen.
Toch is van alle anorexiapatiënten
slechts vijf procent man. Hoe dat
komt, is volgens Vink nog onbekend.
Het afwijkende gen wordt doorgege
ven van ouders op kind. Als de ene
helft van een eeneiige tweeling ano
rexia heeft, dan heen de andere helft
daar ook vijftig procent kans op. Vol
gens Van Elburg komen sommige
patiënten uit een 'anorexia-familie,.
De ontdekking van de fout in het
AGRP-gen biedt mogelijkheden tot
herstel, maar pas in zeer verre toe
komst. „Theoretisch bestaan er mo
gelijkheden het gen te repareren.
Maar onderzoek hiernaar staat nog
in de kinderschoenen", aldus Vink.
„Therapie met medicijnen die het
gen beïnvloeden ligt meer voor de
hand, maar ook daar moetje denken
aan zeker vijf tot tien jaar voordat dit
mogelijk is."
