De waardigheid!
van een zeehom
GESPREK VAN DE DAG
Maxima maakt Willem-Alexander zelfverzekerder
Noorse prinses geeft titel op
Oranje Boven
Robbenopva
minder nodi
door groei v
populatie
ZATERDAG 19 JANUARI 200
MENSELIJK
De familie Tsutsumi uit het Hoeksche-Waardse dorpje
Piershil heeft het gevoel dat ze in een film zit. INBRE
KERS stalen deze week alle drie de DRIE AUTO'S van het
gezin: twee Mercedessen en een Volkwagen Golf - alle
maal zo goed als nieuw. En op hun rooftocht door het huis
namen ze niet alleen de autosleutels, maar ook veel ande
re waardevolle spullen mee, als een laptop, portemonnee,
golftassen, jassen en een camera. ,,De lijst wordt steeds
langer. We hebben nog geen idee voor hoeveel geld we be
stolen zijn. Ook moeten we nog bekijken wat de verzeke
ring vergoedt," zegt ze. Alleen de scooter is weer terug.
„Die was zeven jaar oud. Dat was waarschijnlijk een foutje
van de inbrekers."
Veertien gedetineerden zijn in de nacht van donderdag op
vrijdag via een TUNNEL ontsnapt uit een GEVANGENIS
met streng regime in het Wolgagebied in Rusland. Gevan
genisbewaarders ontdekten gistermorgen dat veertien ge
vangen zoek waren. De politie vermoedt dat de gevange
nen bij het verlaten van de ongeveer 40 meter lange tun
nel werden opgewacht door medeplichtigen met gemotori
seerde voertuigen. De ontsnapte gedetineerden droegen
zwarte gevangeniskledij. Enkele uren nadat de ontsnap
ping bekend was geworden, werden enkele gevangenen
weer opgepakt.
De Noorse prinses Martha Louise begint haar eigen bedrijf en geeft
met ingang van 1 februari haar titel van 'koninklijke hoogheid' op.
Dat heeft koning Harald vandaag bekend gemaakt Martha Louise
(30) is blij met de toestemming om meer afstand te nemen van de
troon. Ze zal nog wel een aantal officiële taken blijven vervullen,
maar krijgt geen uitkering meer uit de staatskas en moet voortaan
ook belasting betalen. De prinses trouwt eind mei met de omstre-
den schrijver Ari
Behn. Het paar
wordt op 2 februari
verwacht bij het hu
welijk van Willem-
Alexander en Maxi
ma Zorreguieta.
De stap van Martha
Louise, die in Ne
derland een studie
fysiotherapie heeft
gestudeerd, is niet
ongebruikelijk. Ook
de zussen van ko
ning Harald hebben
bij hun huwelijk -
met gewone burgers
- hun koninklijke
status opgegeven.
„Ik ben blij dat ik
deze vrijheid krijg.
Dit is voor iedereen
het beste", aldus de
prinses. De Noorse
pers wijst erop dat
in Nederland bij
voorbeeld de prin
sen Johan Friso en
Constantijn ook hun
eigen brood verdie
nen.
Martha Louise, die
sprookjesverhalen
heeft geschreven ëfi
Foto: AP/Lise Aserud voor de televisie
heeft gewerkt, richt
een bedrijf op dat haar culturele activiteiten moet bundelen. Ook
wil ze weer gaan paardrijden en op zeer beperkte schaal gaan wer
ken als fysiotherapeut. Anderhalf jaar geleden is haar door haar jon
gere broer kroonprins Haakon nog gevraagd of ze geen zin had zijn
rechten op troonopvolging over te nemen. Op die manier zou voor
hem de weg vrij zijn te trouwen met de omstreden Mette-Marit
Tjessem Hoiby, die een kind heeft van een veroordeelde drugshan
delaar. Martha Louise bedankte voor de eer, maar Haakon en Met
te-Marit trouwden toch.
Hans Jacobs
Begin dit jaar kwam ik pas aan de Kerstnummers van krant en tijd
schrift toe. Ik las een paar prachtige interviews. In de bijlage van de
Volkskrant een meesterwerkje van Ben Haveman. Hij interviewde
Martin van Amerongen die in de winter van zijn leven is aangeko
men. Van Amerongen is hoofdredacteur van de Groene Amsterdam
mer en prominent lid van het Republikeins Genootschap. Hij had
een gesprek met Prins Bernhard gehad. Citaat: „..ik zei gewoon wat
ik op mijn hart had. En de man die door louter hermelijnvlooien
wordt omringd, ivaardeerde dat. Die heeft mor het eerst in zeventig
jaar een normaal gesprek gevoerd. Hij is gewoon gevangene van zijn
omgeving. Sindsdien bellen we elkaar wel eens. "Einde citaat. Hou
het even in gedachten.
Ander blad: Vrij Nederland. Elisabeth Lockhom interviewde de direc
teur van het Sociaal en Culnireel Planbureau, Paul Schnabel. Aan
het slot van het interview komt Schnabels orwermogen om een relatie
aan te gaan ter sprake. Citaat: „..ik denk nu: dan is het maarzo. Er
staan andere dingen tegenover ik leer fascinerende mensen ken
nen. Een paar maanden geleden stond ik in de ondergaande zon met
een glas champagne op het terras van het Amstel Hotel met Willem-
Alexander te praten. Dan zit er in de hoek van het terras toch een
klein jongetje naar me te kijken en zegt: nooit gedacht, hè, Paul? Nee,
nooit gedacht."
Fascinerende mensen. Als het oi>er fascinerende mensen gaat is Wil-
lem-Alexander toch niet de eerste die je verwacht. Mandela, Hans
van Manen, Naipaul, allemaal tot je dienst. Maar Willem-Alexan-
der? En wat te denken van Van Amerongen: „De prins is gevangene
van zijn omgeving. We bellen elkaar wel eens. "Zo spreekt een ver
stokt monarchist.
Wat is dat toch? Waarom veranderen hoofdredacteuren, directeuren
en zelfs republikeinen in mensen met een hoedje en een vlaggetje en
een toeter zo gauw ze kennis hebben gemaakt met een lid van het
vorstenhuis? Nog een voorbeeld: Winston
Churchill. Over interessante mensen gespro
ken. Hij was vele malen onderscheiden.
Hem werd gevraagd welke onder
scheiding hij het hoogst achtte?
Churchill antwoordde dat hij tij
dens de oorlog vaak besprekingen
voerde met de Engelse koning. Bij
die gelegenheden kwam het voor
dat de koning opstond om hem,
Churchill, een kopje thee in te
schenken. „Dat is de hoogste eer
die mij ooit te beurt is gevallen. "Al
dus de Nobelprijswinnaar Chur
chill.
Ik heb wel een verklaring voor dat
m 2 onderdanige gedrag. Om een ofande-
M ML re reden willen we in dit leven een
Êj soort definitieve schouderklop. Een
soort bewijs dat we voor vol aangezien
worden. In Amerika is dat een ont
vangst in het Witte Huis, in Frankrijk
een bezoekje aan het Élysée. En in een
monarchie als de Engelse of de onze, is
het een babbeltje met vorst of prins. Het
ultieme bewijs dat je bij de grote jongens
en meisjes hoort. Een bewijs waar we niet
buiten schijnen te kunnen. Fascinerend.
Massa's mensen denken er waar
schijnlijk heel anders over, maar 'ons
huwelijk is geen reality-soap', zegt
kroonprins Willem-Alexander stellig.
„Het is mijn vrouw en mijn huwelijk.
En dat u daar een stukje van mee wilt
genieten, prachtig", zegt hij zelfge
noegzaam, met zijn arm om de schou
ders van zijn toekomstige eega. Maxi
ma bekent op haar beurt soms gek
scherend tegenover haar aanstaande
te opperen: „Laten we naar Las Vegas
gaan om daar te trouwen."
Deze passage in het tv-interview met
het paar dat gisteravond werd uitge
zonden, toont onomstotelijk aan dat
Willem-Alexander met Maxima aan
zijn zijde zelfverzekerder is dan ooit.
Paul Witteman en Willem-Alexander
zaten in 1997, even na Alexanders der
tigste verjaardag, ook al tegenover el
kaar. De prins was toen duidelijk be
vangen door de spanning, woog ieder
woord en gaf afgepaste antwoorden.
Gisteravond daarentegen voegden Wil
lem-Alexander en Maxima opnieuw
een succesvolle aflevering toeg aan het
sprookje dat Nederland al maanden
lang in zijn greep heeft. Willem-
Alexander als verstandige en nuchtere
troonopvolger, en de mooie, spontane
Argentijnse, die allerminst van plan is
de tango en haar imago van 'feest
beest je' af te zweren, onvoorwaardelijk
aan zijn zijde.
Het begon allemaal op een feest in Se-
villa, vertelde het koppel nog eens aan
het duo Witteman-Van Weegen. Maar
liefde op het eerste gezicht was het
volgens Méxima absoluut niet. Het
paar rekende ook af met het misver
stand dat Willem-Alexander te pas en
te onpas op de Concorde stapte om
zijn geliefde te bezoeken. Zo was het
niet: Maxima kwam vaker naar Neder
land.
Toen Maxima's ouders hoorden van
haar relatie met de oudste zoon van de
Nederlandse koningin Beatrix, reisden
ze terstond naar New York om te kij
ken of hun dochter nog wel in orde
was. „Ben je gek geworden? zo reca
pituleerde Maxima de reactie van haar
ouders. „Ie hebt je eigen leven. Je bent
zo onafhankelijk, dit is niks voor jou.
Willem-Alexander vertelde zijn moeder
voor het eerst over zijn nieuwe vrien
din toen hij een bezoek aan Méxima
boven een conferentie met Beatrix ver
koos. „Ik heb tegen mijn moeder ge
zegd: 'Ze heet Méxima, ze is Argentijn
se. woont in New York. En vertrouw
mij. Stel verder nu geen vragen'. Dat
heeft ze ook niet gedaan."
Misschien geen reality-soap, maar ze
ker een ontluikende romance die niet
zou misstaan in een Hollywood-film.
Naarmate het serieuzer werd kreeg
Méxima met de schaduwkanten van
een verbintenis met een lid van het
Nederlandse koninklijk huis te maken.
Met de beperking van het privé-leven,
ook van familie en vrienden, heeft zij
het soms moeilijk. „Een keer had ie
mand in het huis van een vriendin van
mij ingebroken om foto's te stelen. Zij
hebben wél hun privé-leven en dat
kon ik niet beschermen. Dus dat is
heel erg.
Het interview wierp een diepere blik
op de louter wuivende en almaar glim
lachende Méxima die Nederland heeft
leren kennen. Ze bekende dat ze nooit
een typische bankier wilde worden. „Ik
wilde iets met kunst doen, misschien
een galerie openen," zo nam ze wel
licht een voorschot op een eigen be
staan in de toekomst naast 'baas'
Alexander.
Iets minder zelfverzekerd, maar spon
taan en oprecht sloeg Méxima zich
door de vragen over het Videla-regime,
dat zij tot haar elfde jaar meemaakte.
„Iedereen was een beetje zenuwachtig.
We hadden beveiliging en moesten el
ke dag een andere straat nemen. Ik
merkte het op de achtergrond wel."
Maar Méxima merkte aan haar moe
der, die ziek werd van de spanning in
het land, dat er meer aan de hand was.
Pas later hoorde Méxima wat er onder
het YTdela-regime werkelijk was voor
gevallen. Zij confronteerde haar vader
ermee, die ontkende - en nog steeds
ontkent - van de verdwijningen en
martelingen op de hoogte te zijn g
weest. „Hij heeft geen reden om te
mij te liegen", aldus Méxima.
De lezing dat Willem-Alexander ea
Méxima vlak voor de verlovingsaai
kondiging zelf naar Argentinië reii
om Zorreguieta ervan te weerhoi*
de bruiloft bij te wonen, is volgem
paar onjuist. Méxima: „Mijn vade
van alle moeilijkheden en gevoele
hier in Nederland. Het besluit kv
van mijn vader." Dat hij niet gewi
instemde met het verzoek het huv
van zijn dochter te mijden, is duid
„Hij is vóór alles een vader."
Maar waar zijn haar ouders dan a
hun dochter op 2 februari aan
van Willem-Alexander naar bur,ge
meester Cohen en ds. Ter Linden
schrijdt? Méxima: „Het is hun pril 0
ven. Ik wil het beschermen. Als je- K
blieft." Voor de televisie zullen de
reguieta's met miljoenen anderei
tuige zijn van een sprookjeshuwt'
Met de hoofdrolspelers als sublier
regisseurs.
Berrit de Lange
Circa vijfduizend zeehonden zwemmen
vrij rond in de Nederlandse Waddenzee.
Het zijn er meer dan tien keer zo veel als in
1989, toen een virusepidemie om zich
heen had gegrepen. Dat succes is voor een
groot deel te danken aan de opvangcentra,
zoals van Lenie 't Hart in Pieterburen en
Ecomare op Texel. Nu het zo goed gaat,
neemt de kritiek op de opvang toe.
De zeehond is de hoofdrolspe
ler in een succesverhaal. Het
speelt zich af op de Waddenzee,
in de jaren zeventig zo'n beetje
het riool van West-Europa. Met
de toenemende verstoring door
mensen er nog bovenop krijgt
de zeehond het zwaar. Als in
1988 een virusepidemie uit
breekt, lijkt het helemaal ge
daan met het beest. In de hele
Nederlandse Waddenzee
zwemmen er nog maar 488 zee
honden rond.
Op Texel zien medewerkers van
Ecomare het met lede ogen
aan. „De voorspelling was dat
het de laatste exemplaren zou
den zijn", weet verzorger Wiebe
Sijtsma nog. „Maar kijk nu
eens. Je ziet zomaar meer dan
honderd zeehonden bij elkaar
op een zandplaat. Dat is toch
onvoorstelbaar?'
De cijfers spreken klare taal.
Vorig jaar zijn in het Neder
landse deel van de Waddenzee
3595 gewone zeehonden geteld.
Onderzoekers gaan er van uit
dat ze bij een telling zo'n 70
procent krijgen te zien. Dat be
tekent dat er in totaal zo'n 5000
zullen zijn. Het komt neer op
een toename van 16,5 procent
per jaar na de virusepidemie.
Volstrekt tegen de verwachtin
gen in, zegt Sijtsma.
Dat het de zeehond nu zo goed
gaat, is voor een belangrijk deel
te danken aan de opvang op
Texel en in Pieterburen. Daar
naast heeft het in 1962 ingestel
de jachtverbod een rol ge
speeld, is de zeewaterkwaliteit
verbeterd en zijn er rustgebie
den in de Waddenzee.
Voor de vitaliteit van de huidige
groep zeehonden is zelfs de vi
rusepidemie niet slecht ge
weest. De populatie is opge
schoond, de zwakke broeders
zijn er voorlopig weer uit.
Voor Ecomare-directeur Jan
Kuiper is het verhaal van de
zeehond het voorbeeld van hoe
het in de natuur allemaal heel
goed kan gaan: „Het pessimis
me over natuur en milieu wordt
verdreven door het inzicht dat
mensen er zelf wat aan kunnen
doen. Ook het imago van scha
delijk wild, dat de zeehond lang
met zich meedroeg, is in een
generatie veranderd. Je moet
nu van de zeehond afblijven,
anders krijg je zelf een klap."
Zeehondenopvang heeft in dit
proces een belangrijke rol ge
speeld. Vijftig jaar geleden be
gon Gerrit de Haan, directeur
van het toenmalige Texels Mu
seum, met de opvang van ver
zwakte en zieke dieren. Een
kleine twintig jaar later nam
Ecomare dat over. In Pieterbu
ren was het René Wentzel, des
tijds gemeentesecretaris van
Uithuizen, die in 1960 in zijn
vrije tijd en in eigen tuin ver
zwakte zeehonden een ziekbed
bood. Hij was de voorganger
van Lenie 't Hart, het tegen
woordige boegbeeld van de
zeehondenopvang. Zij is al
weer 31 jaar bezig.
Al in de beginjaren bestond er
een fundamenteel verschil van
inzicht tussen de twee instellin
gen. Op Texel werden de zee
honden aanvankelijk niet meer
losgelaten als ze eenmaal weer
waren opgelapt. Tot 1962 werd
er nog op de dieren gejaagd.
Niet vanwege de pels, maar de
overheid loofde vangpremies
uit omdat de beesten een con
current zouden zijn van de vis
sers. De Haan vond het niet
verantwoord de dieren weer
aan die jacht bloot te stellen.
In Pieterburen bracht Wentzel
de beesten wel altijd terug naar
zee. Nog steeds is dat voor
diens opvolger 't Hart heilig.
Zo botsen de visies nog steeds.
Kuiper van Ecomare is optimis
tisch. Voor een gezonde
toekomst van de zeehond
acht hij de opvang niet echt
meer nodig. Lenie 't Hart in
Pieterburen is er nog niet ge
rust op. Haar centrum ving vo
rig jaar nog 258 zieke en ver
zwakte zeehonden op. Dat ziet
ze als een teken aan de wand.
Op Texel wordt een extra aantal
zieke zeehonden beschouwd
als logisch gevolg van de groei
van de populatie.
De medewerkers van het Cen
trum voor Bio-ethiek en Ge
zondheidsrecht van de Univer
siteit Utrecht gooiden deze
week de knuppel in het hoen
derhok. De opvang van zieke of
zwakke zeehonden werkt ave
rechts en is in strijd met de in
spanningen voor een zelfstan
dige zeehondenbevolking in de
Waddenzee, vinden de ethici.
Een wild dier is het beste af in
zijn natuurlijke ecosysteem, al
dus hoogleraar Jan Vorsten-
bosch: „We waarschuwen voor
de overheersing van sentimen
ten. Een zeehond in deplorabe
le toestand kan maar het beste
uit zijn lijden worden verlost."
Kuiper denkt niet direct aan het
afschaffen van de opvang. Dat
heeft met het bewaren van ken
nis te maken, maar ook met
ethiek. In ons land wordt een
dier niet zomaar dood gemaakt.
Daarnaast speelt het verhaal
van de opvoedkundige waarde
een belangrijke rol: „Een zee
hond heeft voor de mensen een
hoog aaibaarheidsgehalte. Als
je het ecologische verhaal wilt
vertellen van de zeehond en het
hele zeemilieu wat daar onder
ligt, dan kun je natuurlijk veel
beter een zeehond dan een zee-
pier gebruiken."
Ecomare, dat als bezoekerscen
trum op Texel veel meer laat
zien dan alleen zeehonden,
trekt jaarlijks 300.000 belang
stellenden. Het veel excentri-
scher gelegen Pieterburen zit
ergens tussen de 175.000 en
200.000 bezoekers. Wat dona
teurs betreft, scoort Lenie 't
Hart aanzienlijk hoger, met
50.000 tegen de 5800 'vrienden'
van Ecomare. Opgeteld worden
er jaarlijks in de beide centra
samen dus een half miljoen
mensen geïnformeerd over het
wel en wee van de zeehond en
vooral over de Waddenzee als
leefomgeving. Dat is van groot
belang, zegt Kuiper.
Van hem mag de opvang wel op
een lager pitje worden gezet.
Kuiper komt daarmee tegemoet
aan de afspraken die Neder
land, Duitsland en Denemar
ken eind vorig jaar hebben ge
maakt. Ook op nationaal niveau
wordt er gewerkt aan beleid dat
die kant opgaat. Het door het
ministerie van natuurbeheer en
visserij ingestelde Zeehonden-
platform heeft kennis in huis
over populatiedynamiek,
ethiek, zeeverontreinigingen en
virussen. Die experts werken
samen aan richtlijnen voor de
opvang, die hoe dan ook be
perkt zal worden. De vraag is
alleen nog waar de grenzen
worden getrokken.
Als hij verder in de toekomst
kijkt, ziet Ecomare-baas Kuiper
de opvang nog wel eens ver
dwijnen. Als de zeehonden
stand in de Waddenzee zijn top
bereikt, met pakweg 14.000
exemplaren op Nederlands
grondgebied, dan moet het af
gelopen zijn.
Dat is het stadium waarin de
populatie door zaken als be
schikbaarheid van voedsel en
rustplaatsen uit zichzelf in aan
tal zal fluctueren. De zieke en
zwakke dieren zullen plaatsma
ken voor de sterkere. Als men
sen de 'kneuzen' er dan tussen
uit halen, wordt het voor de he
le groep te ingewikkeld, voor
ziet Kuiper.
't Hart gelooft dat niet. „Bees
ten die door toedoen van men
sen in de problemen raken,
vangen wij op. Als wij ze terug
zetten, maakt dat niets uit voor
de populatie. Wij houden geen
gezonde beesten."
Lenie 't Hart houdt zich wel aan
beperkingen bij het opvangen
van de dieren. Ze haalt hoe dan
ook geen jongen bij een moe
der weg. Haar medewerkers
gaan ook niet op zoek naar aan
gespoelde zeehonden, maar lo
pen de meldingen na. Deskun
digheid zit bij de natuurbe
schermers, die op zee en de ei
landen en aan de kust de ogen
en oren zijn van de crèche. Er
bestaat een netwerk van zulke
mensen, de Eerste Hulp Bij
Zeehonden, die goed kui
beoordelen of opvang no
Met meldingen van buite
staanders is terughouden
geboden, waarschuwt Ec
re-medewerker Henk Bn if
„Vooral nu mensen mass
mobiele telefoons bij ziel ri
ben, is er voor ons een \vi t<
opengegaan." Er wordt n ri
eens een zeehond gemek t
maar een rustend beest 0 re
strand zegt niks over zijn
zondheidstoestand: „Ooi j
zeehond mag af en toe w
liggen te pitten."
Brugge wil de proef wel e
de som nemen, door een m
dwaalde huiler (een jong b
vier weken oud dat nog d u
zijn moeder wordt gezoo
woon eens terug te brenj is
naar de zandplaat waar h e
moedelijk thuishoort. „D
moet je in de gaten houd
het jong zich met de moe ei
weet te herenigen. Dat zo 1
eens kunnen, omdat een
der zeker nog 48 uur blijf
ken."
Ecomare heeft meer idee
voor de toekomst. Onder
naar voedsel, bijvoorbeel
volgen van zeehonden ra
ders op hun rug heeft alj
dat de dieren af en toe ru
Noordzee trekken. De vrs
wat ze daar eten. Zulke ii
matie kan later van groi
lang zijn, verwacht Bruj
„Want wij moeten gefu
antwoord kunnen gevenl
sers gaan klagen. Dat gel
vast, als er straks tiendui
zeehonden zijn die elk 4
per dag eten. Wij moeten
kunnen aantonen dat er
goed ecosysteem genoeg
iedereen."
Brugge wil van het minis
van natuurbeheer antwof
de vraag of er bij opgevat
zeehonden nog bloed m<
worden afgetapt voor co
van het afweersysteem v
zeehonden. Met de huid
stand zou dat overbodig
nen zijn. Lenie 't Hart w
absoluut niet aan. Zij ple
voor meer onderzoek,
zaak van het aanspoelei
nog zoveel verzwakte b(
moet worden nagegaan,!
tie tot het hele ecosystee
de Waddenzee.
Eensgezindheid tussen F
buren en Texel bestaat et j
over wat er in vijftig jaarr
is bereikt. Lenie 't Hart:
hebben de zeehond eenl J
kans geboden. Het dier is
kaart gezet." Henk Brugg
de stand weer een accept
niveau heeft bereikt, raai
dier zijn zielige imago ook
kwijt. De zeehond krijgt
waardigheid terug."
Halbe Hettema
In de opvang in Pieterburen wordt een zeehond met een longaandoening verzorgd. Foto's: GPD/Paul Janssen
