ran houdt authentieke Ierse folk springlevend
KUNST CULTUUR
'Flashbacks' voorlopig
niet meer in Leiden
'Baarden en hoepelrokken
in trek bij Japanners'
Schilder Eugène Brands overleden
siieuw Sinfometta Lewitt schenkt werk aan gemeentemuseum
at geen zee te hoog
Smaakvolle
Nilgün Yerli
integreert
zich suf
|s' na 21 jaar
juit Londen
Andrew Lloyd Web
s', de langstlopende
in Londen, gaat de
ifdstad verlaten. De
•rstelling is op 11 mei,
•Ie 'verjaardag' van de
De musical is dan negen-
ij d keer opgevoerd in de
w wijk West End. Meer dan
üjoen liefhebbers be-
.r i de musical.
erstand
iwen in kunst
- Vrouwen hebben
2 iterstand als het gaat om
revende functies in de
en cultuur. Dat blijkt uit
derzoek van prof. dr. Ag-
'ter, hoogleraar Gen-
iut en Management
Universiteit van Amster-
j. j bekeek 413 organisa-
m de leidinggevenden
jrocent vrouw. De sec-
dende kunst scoort het
43 procent van de lei-
0 venden daar is vrouw,
gst scoorde de sector
minder dan 22 procent
topfuncties wordt door
ej iuw bekleed.
rten Cabaret
val gewild
De kaarten voor de
nale (donderdag 14 fe-
en de finale (zaterdag 16
i) van het Leids Cabaret
zijn inmiddels uitver-
Er zijn alleen nog kaar-
jijgbaar voor de voor
op maandag 11 en
12 februari.
donderdag 17 januari 2002
Uitgeverij Hotei verkoopt bijzondere Japanse prent
door Rody van der Pols
leiden - Een dame in hoepelrok, een man
met een baard en een ouderwets fornuis.
Op het eerste gezicht weinig opzienbarende
ingrediënten voor een prent. Maar voor Ja
panners lag dat anderhalve eeuw geleden
heel anders. Daar vormden die vreemde
buitenlanders met hun eigenaardige zeden
en gewoontes een geliefd onderwerp van
prentenmakers. Een bijzonder gaaf exem
plaar van een dergelijke afbeelding brengt
de Japans-Leidse Uitgeverij Hotei aan de
man op de 23ste Europese Antiquaren
Beurs, die van 18 tot en met 20 januari
plaatsvindt in het Amsterdamse RAI-Con-
grescentrum.
Het is maar een van de vele bijzondere Ja
panse prenten die Hotei aanbiedt op deze
beurs, die een begrip is onder de liefhebbers
van bijzonder en zeldzaam drukwerk. Zo'n
veertig gerenommeerde antiquaren, afkom
stig uit Nederland, maar ook Duitsland,
Zwitserland, Engeland en Italië, tonen hier
hun fraaiste boeken en prenten.
De bezoeker die 1500 euro neertelt gaat met
de genoemde Japanse prent naar huis. Vol
gens Chris Uhlenbeck, directeur van Uitge
verij Hotei, is er veel belangstelling voor een
dergelijke prent „Sowieso zijn Japanse
kunstvoorwerpen erg populair in Neder
land; Japanse traditioneel design slaat hier
erg aan", zegt hij. „En wat deze prent be
treft: hij is niet uniek - de oplage van deze
prenten was erg groot -, maar wel van een
uitzonderlijke kwaliteit. De kleuren zijn nog
heel fris. En bovendien staan er Nederlan
ders op, wat het tot een geliefd verzamelob
ject maakt."
Onder de kenners van Japanse prenten staat
het genre bekend als 'Yokohama-e'. Uhlen
beck: „Dat zit zo: de haven van Yokohama
was de enige plek waar buitenlandse sche
pen voor anker mochten gaan. Pas vanaf
1853 trouwens, toen de Amerikaanse admi
raal Perry openstelling van Japan met ge
weld afdwong. Vanaf dat moment kwamen
daar Amerikanen, Engelsen, Fransen, Rus
sen en Nederlanders om handel te drijven."
Voor Japan was het een heel nieuwe erva
ring. Tot dat moment had het buitenlanders
buiten de deur weten te houden. Op de Ne
derlanders na dan, die veilig en uit het zicht
op het piepkleine eilandje Deshima waren
weggestopt. De Japanse bevolking vonden
die uit de kluiten gewassen buitenlanders
met hun vreemde zeden en gewoonten ui
terst interessant. De prentenmakers van Yo
kohama begrepen dat ze met het 'rariteiten
kabinet' waarin hun haven was veranderd,
goud in handen hadden. Getuige de grote
oplages waarin de prenten zijn gedrukt,
vonden ze gretig aftrek.
Aan onderwerpen geen gebrek. Zoals de
schepen en hun bemanning. „Maar ook
baardgroei en hoepelrokken vond het Ja
panse publiek erg interessant. Of een ty
pisch Engels echtpaar met een grote, witte
Nederlanders waren een geliefd onderwerp
van Japanse prentenmakers. Publiciteitsfoto
hond als huisdier. Die werden dan afge
beeld tegen de achtergrond van een fictieve
stad, compleet met koetsen die ze in Japan
niet kenden. Ook een activiteit als sleetje rij
den, vonden ze prachtig. En de Nederlandse
keuken dus, zoals die op deze prent is afge
beeld."
De Europese Antiquaren Beurs, van 18 t/m
20 januari in het RAI-Congrescentrum,
Europaplein, Amsterdam.
Voor meer informatie: zie de website van
de Nederlandsche Vereeniging van Anti
quaren: www.nwa.nl
door Herman Joustra
leiden - Grand Café Alhambra
fungeert voorlopig niet meer als
podium voor de Marlboro Flash
backs. De organisatie van dit eve
nement, Companions uit Amster
dam, heeft de zaak aan de Bree-
straat van haar lijstje geschrapt
en vervangen door café De Paap
In Den Haag.
„De reden is simpel", zegt Hans
Verlaan, die de leiding van de
miniconcertreeks in handen
heeft. „Die kroeg zit op dit mo
ment dicht. En het heeft natuur
lijk geen zin een muziekfeestje
te houden in een dichte kroeg."
Het Grand Café sloot een aantal
weken geleden zijn deuren voor
een verbouwing. Hoe lang die
verbouwing duurt is onbekend.
De Haagse beheerorganisatie La
Luna, die de zaak ruim een jaar
geleden overnam, is niet voor
commentaar bereikbaar.
De Flashback-tour, waarin Ne
derlandse solisten en bands hun
favoriete artiest coveren, omvat
acht podia. Alhambra (voorheen
Bacchus) was in de inmiddels
alweer zesjarige geschiedenis
van het evenement, bij het grote
publiek het meest bekende po
dium, omdat daar steevast de
televisieopnamen plaats had
den. Of de tour Alhambra in de
toekomst wel weer aandoet is
nog onduidelijk. Aan de goede
zin van Companions ligt het in
elk geval niet, zegt Verlaan. „Lei
den is een studentenstad. We
hóren daar gewoon thuis. En we
hebben ons er altijd thuis ge
voeld. Hoe dan ook, de tour gaat
gewoon door."
Om te beginnen in februari als
Racoon in de huid van Faith No
More kruipt. Een maand later
coveren Rudeboy en League of
Extra Ordinary Public Enemy.
Judith presenteert zich in mei
als Madonna.
amsterdam/anp - De kunste
naar Eugène Brands is dinsdag
op zijn 89ste verjaardag in Am
sterdam overleden. Brands
maakte korte tijd deel uit van
Cobra-groep, maar de de tame
lijk solitaire kunstenaar distanti
eerde zich er al weer snel van.
Toch bleef hij uit vergelijkbare
inspiratiebronnen putten als de
Cobra-kunstenaars, zoals de
wereld van kinderen of geestes
zieken. Brands was bovendien
gefascineerd door primitieve
culturen.
Tijdens de Tweede Wereldoor
log maakte Brands met houts
kool, inkt en gouache kosmisch
aandoende voorstellingen waar
mee hij na de oorlog opzien
baarde. Zijn fascinatie voor de
kosmos en de materie heeft
Brands altijd gehouden. Maar
na de oorlog ging hij steeds figu
ratiever werken. Hij schilderde
zachte vormen, die zijn werk
een poëtisch karakter gaven, en
die voor de meditatief ingestelde
kunstenaar karakteristiek zijn
geworden. Dat bleef ook zo na
de jaren zestig, toen Brands
weer volledig naar de abstractie
terugkeerde.
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'Vreemde vreemdgangers',
cabaretprogramma van en door Nilgün
Yerli. Muzikale begeleiding: Wim
Veenhof. Gezien: 16/1, schouwburg
Leiden.
Ze heeft kennelijk in nog brede
re kring bekendheid gekregen.
Stond ze namelijk vorig seizoen
nog in de kleine Kapelzaal, in
middels is dat de schouwburg
zelf geworden. En uitverkocht!
Geen wonder, Nilgün Yerli ver
schijnt op televisie, schrijft co
lumns en boeken en heeft een
goed verhaal te vertellen, om
dat ze nog altijd met 'vreemde'
ogen naar de Nederlandse sa
menleving kan kijken.
Daarbij is ze overigens een
toonbeeld van integratie. „Ik
integreer me suf', zoals ze zelf
zegt. Haar Nederlands is uiterst
verzorgd. Maar voor het type
ren van een Surinamer, een
Turks vrouwtje of een heuse
Fries draait ze haar hand niet
om. Een Turks meisje op een
Friese school is per definitie
een buitenstaander. Die uitzon
deringspositie heeft haar obser
vatievermogen gescherpt.
Daarin ook schuilt de kracht
van haar optreden.
In vergelijking met het vorige
programma zit "Vreemde
vreemdgangers' aanmerkelijk
soepeler in elkaar. De kramp
achtigheid van toen is groten
deels verdwenen. Er zijn aardi
ge overpeinzingen en geestige
speelscènes met rake typerin
gen. Aan de liedjes is extra zorg
besteed. De pianist geeft effec
tieve en subtiele steun bij het
vertolken van wat je vaak bij
hedendaagse cabaretiers zo no
de mist: mooie liedjes. 'En dan
maar leven/ Simpel leven/
Vreemde vreemdgangers verge
ven/ Van een ander niets ver
wachten/ En je eisen wat ver
zachten'. Deze tekst is trou
wens afkomstig van Jeroen Zijl
stra - wat ook al een zeldzaam
gegeven genoemd kan worden.
Het komt immers niet vaak
meer voor dat cabaretiers tek
sten aan een andere deskundi
ge durven vragen.
In vele varianten spreekt Nilgün
Yerli over lijstjes met eisen. Het
gaat constant over normen,
waarden, verwachtingen en ei
sen die we aan ons zelf of aan
elkaar menen te moe0n stellen.
Wat afwijkt, krijgt algauw het
predikaat 'vreemd'. Tevens
wordt deze aanduiding
'vreemd' in alle mogelijke bete
kenissen ontleed. Daaruit put
ze voldoende stof voor een
avondvullend programma dat
slim en charmant genoemd kan
worden.
Een zwak punt is het relatief
trage tempo van de voorstel
ling. Op zich is het ontbreken
van al die bekende, snelle, vlot
te babbels helemaal niet zo erg.
Maar toch haalt het bedachtza
me van haar verhalen onwille1
keurig iets te veel de vaart uit
haar voorstelling. Dat is jam
mer. Meer grappen, meer po
wer, meer tempo. Nog steeds
komt er niet helemaal uit wat er
aan mogelijkheden in lijkt te
zitten.
muziek recensie
Udy van der Spek
Nieuw Sinfometta Amsterdam.
:ofcmeester Candida Thompson,
ai )avid Kuyken, piano Gehoord
.Stadsgehoorzaal, Leiden.
d
wig van Beethoven zijn
loconcert ooit gehoord
10 oor strijkorkest met een
ewerkte soloversie, valt
l0 betwijfelen. Vast staat
wig zélf die pianopartij
rerbeterd' met virtuoze
:n, briljante trillers en
nten. Onduidelijk blijft
eze versie speciaal heeft
ven voor die bewerkte
ijartij.
ook zij, de pianist Da-
4 yken waagde het erop
et deze pianoversie en
lest Nieuw Sinfonietta
te gaan. Met groot suc-
schitterende orkest be-
jaren onafgebroken dat
|C' n geen zee te hoog gaat.
a er weer toont het zijn
'l ure kwaliteiten vanuit
dere invalshoek. Verras-
de Stadsgehoorzaal bij
e! der concert met een fe-
e aal optreden van de
H1 klarinettist Giora Feid-
n leze keer maakt David
i een onvergetelijke in-
t dit orkest.
^fheid Sinfonietta-Kuyken
interpretaties. De vleu-
13 ldenin het orkest opge
steld, is gesloten, waardoor de
klank niet kan overheersen, en
Kuyken vrijuit met strijkers en
publiek kan communiceren.
Want Sinfonietta doet het zon
der dirigent. Concertmeester
Candida Thompson is de aan
voerder. Haar schitterende spel
is in absolute harmonie met die
van de solist, die eveneens met
houding, blik maar vooral met
'aanreikend' spel dirigeert. Hoe
snel en verrassend briljant Kuy
ken zijn cadensen ook speelt,
met de meest transparante, el
lenlange, vlinderlichte trillers,
het orkest vangt ze exact op
tijd, volmaakt organisch op.
Kuyken doet zijn naam eer aan;
zijn spel is donzig licht, zon
overgoten sprankelend, en
jeugdig bewegelijk. Splinter
nieuw lijkt de dialoog tussen
piano en orkest in het Andante.
Sinfonietta speelt als het leven
op z'n best: groots en meesle
pend. De piano toont daarente
gen de keerzijde, vertwijfeling
en doodsangst. Orkest en solist
passen welhaast onvermijdelijk
in elkaar, als yin en yang.
Ook zonder solist is Nieuw Sin
fonietta een feest van spirituele
lichtvoetigheid en kracht. In
'nobele' dansjes van Schubert,
en 'muzikaal vermaak' van Mo
zart In zijn Divertimento in D
van bijna drie kwartier weet
Sinfonietta, onder leiding van
een bevlogen concertmeester,
de boog tot het eind gespannen
te houden in veerkrachtig, su-
permuzikaal, (zogenaamd) on
gecompliceerd spel.
door Rob Schoonen
den haag - De Amerikaanse kun
stenaar Sol LeWitt schenkt drie
monumentale kunstwerken aan
het Gemeentemuseum Den
Haag. Het gaat om twee wand
schilderingen (bestaande uit ze
ven elementen) en een sculptuur.
Assistenten van LeWitt zijn nu
bezig de kleur-wandschilderin
gen te maken in de centrale hal
en zwart-witschilderingen in de
zogeheten 'schatkamer' van het
museum. De bakstenen sculp
tuur wordt geplaatst in de bin
nentuin. De kunstwerken ma
ken onderdeel uit van de ten
toonstelling 'Minimal' die op 26
januari wordt geopend. Op die
expositie zijn ook werken te zien
van onder anderen Carl Andre,
Dan Flavin en Donald Judd.
Sol LeWitt heeft de kunstwerken
geschonken aan het museum
als waardering voor de herplaat
sing van zijn enorme wandschil
dering in het trappenhuis twee
jaar geleden. Maar ook omdat
hij enthousiast is over het feit
dat het Gemeentemuseum Den
Haag weer intensief aandacht
schenkt aan Minimal Art, de
kunststroming waartoe ook Le
Witt wordt gerekend.
Minimal Art werd in 1968 in Eu
ropa geïntroduceerd door Enno
Develing, schrijver en conserva
tor bij het Gemeentemuseum
Den Haag. Hij was de samen
steller van de destijds zeer om
streden tentoonstelling. De hui
dige presentatie, alsook de
wandschilderingen zijn een eer-
Een assistent van de Amerikaanse kunstenaar Sol LeWitt is bezig met de afwerking van een muurschildering in het gemeentemuseum. Foto:
GPD/Phil Nijhuis
betoon aan de in 1991 overleden
Develing.
„Develing maakte in 1968 als
eerste buiten Amerika een pre
sentatie over Minimal Art. Daar
mee was hij duidelijk een voor
loper en dat werd -en wordt nog
steeds- zeer gewaardeerd door
Sol LeWitt", aldus Franz Kaiser,
de conservator van de huidige
tentoonstelling.
Het museum wil graag onder
zoeken wat nu precies de relatie
is tussen een museale instelling
en een kunststroming. „Veel
musea beraden zich nu op hun
positie, willen graag weten wat
nu precies hun functie is. Daar
past dit onderzoek heel goed
in", aldus Kaiser. Voor de uit
voering van het onderzoek, dat
volgens de conservator enkele
jaren gaat duren, wordt een ex
terne deskundige aangetrokken.
itioneel folktrio speelt volgende week in de Leidse Stadsgehoorzaal
1° Ier Bruyn
ei
ni ulair of 'pop' kun je de
)e iele folk van het Ierse trio
it noemen. Wél uiterst
iei iek en virtuoos uitge-
m nze hebben er succes
'3 i Ierland kent men ons
(1] Is een groep die bijna ver-
gaan of nauwelijks be-
di ditioneel repertoire ver-
egt Cran-zanger en -bou-
tier Sean Corcoran. „Maar
ig onze muziek dan geen
iti Mm," valt fluitist Desi
v in hem bij, „het blijft
I elijk ons streven om er
>reed mogelijk publiek
«reiken."
01 de week woensdag staan
Leidse Stadsgehoorzaal,
II folktrio Cr an waarin
n( Corcoran en Wilkinson
P' >nan Browne, bespeler
01 Uilleann Pipes - een Ier-
1 nt op de Schotse doedel-
'c imper vijf jaar tijd zijn ze
'e slaagd vaste bespelers te
13 van de grote Neder-
b concert- en schouwburg-
In de theaterbrochures
ze aangeprezen als 'vir-
1 Dat onderscheidt de
in op papier althans - van
loten als The Dubliners,
concerten het altijd één
uinness-feest is en het
lel en masse meezingt bij
torie etaleert? Of zit er nog wer
kelijk ontwikkeling in dit reper
toire en kun je daadwerkelijk
van 'levende muziek' spreken?
„Dat laatste!" zegt fluitist Desi
beslist „In Ierland is een muse
um voor de traditionele volks
muziek niet nodig. Het lééft ge
woon nog onder de mensen.
Spontaan. Het is niet zoals de
Oost-Europese folklore die des
tijds onder de communistische
regeringen kunstmatig in stand
werd gehouden als een soort
cultureel visitekaartje. Het re
pertoire dat wij nu in Nederland
in de theaters brengen spelen
we thuis ook met vrienden aan
de keukentafel of in de kroeg. En
dat wij authentieke oude instru
menten gebruiken, is omdat de
muziek daarmee het beste
klinkt. Kijk, voor jou lijken die
liederen over Ieren die naar
Amerika emigreerden, het af
scheid van de achterblijvers en
de heimwee, misschien stok
oud, maar in Ierland leeft dat
nog altijd heel sterk onder de
mensen."
„Het is een manier van leven,"
zegt Ronan Browne. „Een cul
tuur die van de ouderen over
gaat op de jongeren en in een
enkel geval zelfs weer van de
jongeren op ouderen. Het ver
schil tussen ons en bijvoorbeeld
The Dubliners zit alleen maar in
het circus er omheen, de marke
ting. Zij zijn een grote, profes
sionele en commerciële groep.
Maai' als we hen gewoon als in
dividu, als muzikant, in Ierland
tegenkomen, dan verdwijnen
die verschillen. Onlangs heb ik
in de pub nog gespeeld met
Barney McKenna (Dubliners-
banjospeler; red.) en met Ron
nie Drew (voormalig Dubliners-
zanger, red.). The Dubliners zijn
echt ongelofelijk belangrijk ge
weest voor deze muziek. Voor
heen werd die eigenlijk alleen
op het platteland gespeeld. Zij
hebben het begin jaren zestig in
de pubs van Dublin geïntrodu
ceerd. Voorheen was die muziek
daar onkenbaar."
En die hele 'Keltische hype'. De
drommen partygangers die ab
stracte symbolen op hun arm,
rug of buik laten tatoeëren, de
Ierse linedance-variant River
Dance die sporthallen vol be
zoekers trekt en die waas van
mystiek die alles zo nadrukkelijk
omhult, heeft dat ook nog iets
met de muziek van Cran te ma
ken?
„Ach, heel ver weg wortelt het
vast wel in dezelfde traditie,"
lacht Desi. „Maar is ik het
woord 'Celtic' hoor denk ik toch
in de eerste plaats aan die voet
balclub in Glasgow en niet aan
muziek. Cran is niet Keltisch,
Cran is Iers."
Cran: wo. 23/1 Stadsgehoor
zaal, Leiden; vr. 25/1 Zuid
pleintheater, Rotterdam; ma.
28/1 Stadstheater, Zoetermeer;
wo. 30/1 Concertgebouw, Am
sterdam; zo. 7/4 Kleine Kome
die, Amsterdam; ma. 8/4 De
Meerse, Hoofddorp.
'The Wild Rover', van Mary
Black die hedendaagse folk zingt
met een popuitstraling, en van
Clannad dat de new-agege-
meente naar de theaters doet
stromen.
Maar hoe zit het nou precies
met die traditionele Ierse folk?
Bij Cran in het theater géén po
lonaise of drinkfestijn, maar
zorgvuldig gespeelde 'jigs' en
'reels' en keurig meerstemmig
gezongen ballades over emi
granten met heimwee en ver
driet om een geliefde die per
stoomschip is vertrokken en
nimmer weerom keert. Een rei
zend museum dat in ieder con
certzaal weer dat stukje zorgvul
dig geconserveerde cultuurhis-
Het folktrio Cran met: Desi Wilkinson, Ronan Browne en Sean Corcoran (v.l.n.r.). Géén polonaise of drinkfestijn in de concertzaal.
Foto: GPD/Lex van Rossen
