In het diepe gegooid
en niet gezonken
'I
De rolverwisseling van George W. Bush
Een jaar Bush in vogelvlucht
Onder buren
ZATERDAG
12 JANUARI
2002
De voornaamste gebeurtenissen uit het eerste jaar van
Bush' presidentschap:
20 januari 2001:
President Bush wordt beëdigd als 43ste president van de
Verenigde Staten.
I mei:
Bush zet eerste stap naar opzegging ABM-verdrag.
23 juli:
180 VN-landen worden het in Bonn eens over uitvoering van
milieu-eisen Kyoto. De VS doen niet mee, zoals Bush in maart
al had aangekondigd.
II september
Vier vliegtuigen boren zich in het WTC, het Pentagon en een
veld in Pennsylvania. Drieduizend mensen vinden de dood.
Bush wijst al snel Osama bin Laden als schuldige aan.
29 september
De wereldwijde coalitie komt goed op gang: de VN-
veiligheidsraad neemt een Amerikaanse resolutie aan om het
terrorisme te bestrijden.
7 oktober
De Verenigde Staten en Groot-Brittannië voeren
luchtaanvallen uit op Kabul, Kandahar en Jalalabad. De oorlog
in Afghanistan is begonnen.
9 november
De Noordelijke Alliantie neemt de strategische stad in het
noorden Mazar-i-Sharif in. Enkele dagen later valt Kabul.
25 november
Kunduz wordt ingenomen. Een CIA-officier wordt
doodgeschoten bij een gevangenisopstand. Hij is het eerste
Amerikaanse slachtoffer.
5 december:
In Berlijn tekenen Afghaanse vertegenwoordigers een akkoord
voor een interim-regering.
13 december
De Amerikaanse regering verspreidt een video waarin Osama
bin Laden zich vermaakt over de aanslagen op 11 september.
22 december
In Kabul gaat de Afghaanse interim-regering van Hamid Karzai
van start. De VS gaan door met incidentele bombardementen.
Januari 2002:
De VS blijven jagen op de voortvluchtige Osama bin Laden en
Mullah Omar.
Foto: Reuters/Larry Downing
Welkom in Crawford, het thuis van presi
dent George W. Bush. Niemand die het on
ooglijke plaatsje, eigenlijk niet meer dan
een kruispunt van twee wegen, passeert zal
kunnen ontgaan dat hier een president
woont. Nou ja, hier de Prairie Chapel
Ranch van George en Laura Bush ligt vele
kilometers verderop.
Een net vernieuwd lint asfalt leidt langs
weilanden naar de streng bewaakte weg
blokkade, die de toegang tot de ranch af
sluit. Ergens daarachter ligt het huis, waar
George graag 'kwaliteitstijd' doorbrengt
met zijn vrouw Laura, een beetje vist in het
aangelegde meertje, hout hakt of wat over
de weidse vlakte rijdt. En natuurlijk 's mor
gens per video vergadert met zijn oorlogs
team, want het werk houdt niet op.
De president houdt van 'spontane' bezoek
jes aan zijn buurtjes in Crawford. En zijn
buren vinden dat geweldig. Zoals Bill
Sparkman. Hij is de kapper die faam ver
overde met knipbeurten van vijf dollar in
zijn kapsalon uit de jaren veertig. Bill is
trots op zijn buurtgenoot. „Ik ben blij dat
hij president is. Hij doet het geweldig.
Waarom? Gewoon, omdat hij het geweldig
doeL"
De gelegenheden waarbij Bush te zien was
in Crawford, worden door de dorpelingen
gekoesterd met foto's en anekdotes. Over
de mannen van de geheime dienst die van
de zomer in net pak arriveerden, maar al
snel hun toevlucht namen tot t-shirts van
wege de verzengende Texaanse hitte. Over
de plenzende regen boven Prairie Chapel
tijdens het bezoek van de Russische presi
dent Poetin, die de barbecue volgens om
wonenden in een modderballet moet heb
ben veranderd.
Niet iedereen in Crawford is blij met de
toestroom van toeristen, de 'buitenstaan
ders' en het extra werk. Maar Sparkman
vindt het geweldig. Net als Francine Kiefer,
die in de Red Buil - nu een souvenirshop -
met een bordje 'Laura Bush koekjes' (cho
coladestukjes, kokos en pecannoten) rond
gaat. Meestal komt Bush onverwacht aan
zetten, maar als het dorp weet dat hij door
Crawford rijdt, dan staat er een handvol
mensen langs de weg, zegt Francine. „Om
naar hem te wuiven. Dat hoort erbij. We
zijn toch buren."
In het diepe gegooid en
niet gezonken. In zijn
eerste jaar als president
van Amerika
manifesteerde de
'gewone man' George W.
Bush zich als
crisismanager van de
wereld in de strijd tegen
terrorisme. Bush, die op
20 januari een jaar
president is, heeft zijn
eerste - zware - test met
glans doorstaan. Zijn
populariteit steeg na 11
september tot ongekende
hoogte. Maar ook zijn
tweede presidentiële jaar
biedt kopzorgen genoeg:
van Irak tot tussentijdse
verkiezingen.
door Ans Bouwmans
Foto: Reuters/Kevin Lamarque
k zit midden in een klas
lokaal, luister naar het
I verhaal van een kind....
en ik realiseer me dat ik de op
perbevelhebber ben en het land
net is aangevallen." Het is dins
dagochtend 11 september. Advi
seur Karl Rove heeft het nieuws
van het tweede vliegtuig net in
zijn oor gefluisterd. Het moet een
surreële ervaring zijn geweest in
het leven van George Walker
Bush. Maar eentje die zorgt voor
een kristalheldere missie. ,,We
zijn in oorlog", zegt hij even later
tegen zijn medewerkers. „Dat is
waarvoor we betaald worden,
jongens."
In luttele minuten is zijn presi
dentschap volledig veranderd.
Nog geen acht maanden staat
George Bush aan het hoofd van
het machtigste land ter wereld.
Hij heeft in korte tijd een naam
opgebouwd als een eigenzinnige,
joviale maar ook wat nonchalan
te bestuurder, die weinig tot niks
weet van internationale betrek
kingen. En nu is de Republikein
in één klap de crisismanager van
de wereld.
Zijn conduitestaat baart mensen
zorgen, met name in Europa.
Ondanks zijn nipte - en volgens
sommigen oneerlijke - overwin
ning heeft hij in eigen land de sa
menwerking met de Democraten
niet gezocht. Op het wereldto
neel verzet hij zich tegen interna
tionale initiatieven op het gebied
van milieu, wapens en recht
spraak. En een erg overtuigd pre
sident lijkt hij ook niet te zijn: in
augustus knijpt hij er maar liefst
een maand tussenuit naar zijn
ranch in Crawford, Texas.
En nu heeft deze intellectuele
lichtgewicht met zijn zelfvoldane
lachje, zijn Texaanse howdy-
vriendelijkheid en zijn eigenge
reidheid plots het lot van de we
reld in zijn handen. Zal hij deze
complexe taak aankunnen? Na
een hakkelende start - Bush laat
zich in eerste instantie verleiden
tot een vlucht door het Ameri
kaanse luchtruim voor hij zich
realiseert dat hij in het Witte Huis
hoort te zijn - blijkt het allemaal
mee te vallen.
Zijn voorliefde voor botte oor-
logsretoriek steekt hij niet onder
stoelen of banken. Het 'opjagen,
achterhalen en uit hun holen ro
ken' rolt vloeiend van zijn tong.
Maar bij de jacht op Osama bin
Laden gaat hij uiterst omzichtig
te werk. Het komt nu goed uit dat
hij delegeert én daadwerkelijk
luistert naar zijn adviseurs. Hij
beschikt over een ervaren team
buitenlandspecialisten, van zijn
maatje Condoleezza Rice en de
degelijke Dick Cheney tot de ge
matigde oorlogsheld Colin Po
well en ijzervreter Donald Rums
feld.
Het gefluister in het klaslokaal in
Florida heeft veel zichtbare ge
volgen voor George Bush. Zijn
missie verandert: hij is nu oor
logspresident. Zijn krediet bij het
Amerikaanse volk stijgt met
sprongen. In tijden van oorlog
schaart een natie zich achter de
president. De verwachtingen wa
ren laag, maar Bush brengt het er
beter vanaf dan gedacht. De kri
tiek op de president verstomt.
Hoog niveau
De waardering voor Bush springt
na 11 september meteen om
hoog: van 55 naar 86 procent. En
sindsdien is de goedkeuring van
het Amerikaanse volk op hoog
niveau (nu 85 procent) gebleven,
zo blijkt uit peilingen. George
Bush is in de VS de meest beju
belde president sinds Gallup in
1948 met meten begon. Ne
genendertig van de honderd
Amerikanen noemden hem eind
vorig jaar als de man die ze het
meest bewonderen.
Waar heeft hij die populariteit
aan te danken? In de eerste
plaats: ondanks zijn ontspannen
uitstraling is Bush onmiskenbaar
de president. Ook al gaat hij
vroeg naar bed en laat hij zich re
laxed filmen in een hamburger
tent in Crawford, hij hééft de
touwtjes in handen. Zijn minis
tersploeg en adviseurs benadruk
ken dat maar al te graag.
Tegelijkertijd heeft de president
een hoge 'buddyfactor'. Hij is een
'gewone' man, iemand met wie
de doorsnee Amerikaan zich kan
identificeren. Hij heeft niet de al
lure en de aantrekkingskracht
van zijn voorganger Bill Clinton,
maar hij komt over als een sym
pathieke vent. Hij is iemand met
wie Amerikanen graag van doen
hebben, en Vladimir Poetin, pre
sident van Rusland, klaarblijkelijk
ook.
Bush is een matig spreker, met
een beperkte woordenschat.
Maar Amerikanen houden wel
van zijn onomwonden taal, die
recht-door-zee overkomt. Hij is
gelovig, net als veel Amerikanen.
En zijn vrouw Laura - naar wie
hij ook luistert - weet het volk te
raken.
De oorlog is verder een stuk beter
verlopen dan van tevoren ge
dacht. De missie is - bijna - ge
slaagd. De humanitaire ramp in
Afghanistan en de volksopstand
in de Arabische wereld zijn uitge
bleven. De strategie van bombar
deren, voedseldroppings en sa
menwerken met opstandelingen
in Afghanistan zelfheeft gewerkt.
En het allerbelangrijkste: Bush
heeft een wereldwijde coalitie
opgebouwd, en is niet overhaast
in zijn eentje Afghanistan gaan
bombarderen.
Goodwill
De gematigde, ingehouden ma
nier waarop de oorlog in Afgha
nistan is uitgevoerd, heeft Bush
in eigen land veel goodwill opge
leverd onder vrouwen, minder
heden en centrum-Republikei
nen, zo hebben partijstrategen
vastgesteld. Critici van Bush zijn
getroffen door zijn aandacht voor
het lot van Afghaanse vrouwen,
en zijn herhaalde verzekeringen
dat Amerika's oorlog niet is ge
richt tegen de islam.
Heeft de ervaring ook gezorgd
voor een wezenlijke verandering
van de persoon Bush? Zelf vindt
hij van niet. „Veranderd? Vraag
het mijn vrouw. Ik kijk niet veel
in de spiegel. Alleen als ik mijn
haar kam. Misschien geeft dit
antwoord: voorheen kwam ik
graag naar mijn ranch, en nu
ook", zei hij na de kerst tijdens
een informele persconferentie op
zijn ranch in Crawford.
Alhoewel hij zich makkelijk van
de vraag afmaakt, illustreert het
antwoord ook precies wie George
W. Bush is. Hij maakt geen tijd
voor zoektochten naar de ziel,
ook niet die van zichzelf. Hij is
geen groot denker, om gepsycho
logiseer geeft hij niets. Hij is
praktisch ingesteld: gericht op ef
fectief besturen.
Dat geldt ook voor zijn buiten
landpolitiek. De scherpe kantjes
zijn er weliswaar een beetje van
af, maar het unilateralisme - het
nemen van eenzijdige besluiten -
leeft nog steeds in Washington.
Amerika kan zich weliswaar niet
meer veroorloven de wereld bui
ten te sluiten, maar het oude
denkpatroon is nog niet verlaten.
Samenwerking is voor Bush een
methode om een doel te berei
ken, zolang de Amerikaanse be
langen daarmee het meest zijn
gediend. Bush heeft zijn plannen
om het ABM-verdrag op te zeg
gen doorgezet. En ondanks de
wereldwijde coalitie hebben de
VS de oorlog in Afghanistan bijna
in hun eentje gevoerd. Verwacht
mag worden, dat de VS ook de
komende tijd zullen samenwer
ken waar dat kan en op eigen
houtje zullen opereren waar dat
moet.
Recessie
Gezien de - bijna - geslaagde
operatie in Afghanistan, zou je
verwachten dat George Bush nu
de wind in de rug heeft. Maar
oorlogspopulariteit kan net zo
snel verdwijnen als ze is opgeko
men.
De recessie in de VS is hard op
weg de oorlog van de voorpagi
na's te verdrijven. En alhoewel
het Amerikaanse volk tot nu toe
de schuld voor de economische
neergang niet bij het Witte Huis
neerlegt, wil Bush voorkomen
dat hij ooit in dezelfde positie te
recht komt als zijn vader. Bush
senior won de oorlog om Koe
weit, maar verloor anderhalf jaar
later - in 1992 - het president
schap omdat hij de economie
had verwaarloosd.
De Democraten zijn begonnen
met een campagne tegen Bush,
waarbij de president wordt ge
prezen voor zijn oorlogsbeleid,
maar bekritiseerd om zijn bin
nenlandse prestaties. Vooral het
belastingplan van president
Bush, die het een 'economisch
herstelplan' noemt, moet het
ontgelden.
In november zijn er tussentijdse
verkiezingen. In het verleden ver
loor de partij van de zittende pre
sident meestal bij die verkiezin
gen, maar Bush hoopt dat zijn
krediet als opperbevelhebber en
de geslaagde missie in Afghanis
tan dat voorkomen. Ook heeft hij
de tegenaanval ingezet op de De
mocraten, om te voorkomen dat
hij de prijs moet betalen als eco
nomisch herstel uitblijft.
Bush wacht een moeilijk jaar,
met tal van onzekerheden. Het
geweld in Afghanistan kan op
nieuw oplaaien, waardoor het
lijkt alsof de VS het land weer in
wanorde achterlaten. Er kan een
nieuwe terreuraanval worden ge
pleegd, waarop de VS toch niet
voorbereid blijken te zijn. Hij
moet de knoop doorhalcken over
Irak. Zijn volgende stap in de
oorlog tegen het terrorisme -
waar dan ook - kan uitmonden in
een drama. En dan is er maar één
verantwoordelijke: George W.
Bush.
