Beestenbende in Surinaamse dierentuin
i
r
j
GESPREK VAN DE DAG
Maxima verkiest 'barok' bloemwerk
Q1-0W2QQ1
Een negen voor Nederlands
Ommen bakt
grootste taart
Canadees ijshotel af
Directeur Inder Toelsie vecht tegen wangedrag van bezoekers en geldproblemen
ai
1
1
Financiële onafhankelijkheid
MAANDAG 7 JANUARI 2002
MENSELIJK
De Franse topontwerper YVES
SAINT LAURENT maakt naar
verwachting vandaag bekend dat
hij met PENSIOEN gaat. Dit heb
ben Franse kranten gisteren ge
meld. De 65-jarige Saint Laurent
geeft een persconferentie waarop
hij volgens de krant Le monde
het einde van zijn 44-jarige car
rière als mode-ontwerper aan
kondigt. Het kantoor van Saint
Laurent in Parijs weigerde ieder
commentaar. Volgens de krant
Le journal du Dimanche ligt de
ontwerper overhoop met de Fran
se zakenman Frangois Pinault,
die de rechten op Saint Laurents
merknaam bezit.
De laatste wens van een Portugees is vervuld: zijn familie
liet hem in de DOODSKIST DOOR DE STRATEN VAN SE-
VILLA in buurland Spanje rijden. De Spaanse radio
meldde zaterdag dat de rouwstoet van vijf wagens stopte
bij de bezienswaardigheden van de Zuid-Spaanse stad.
Zelfs de politie werkte mee. De lijkwagen mocht over de
beroemde naar Columbus genoemde promenade rijden
die normaal voor autoverkeer is gesloten. De Portugees is
enkele uren later in zijn land begraven.
Nog geen drie weken voor hij
113 jaar zou zijn geworden is
Antonio Todde, beschouwd als
de OUDSTE MAN TER WERELD.
op Sardinië OVERLEDEN. Dit
heeft zijn familie bekendge
maakt. Todde, op 22 januari
1889 geboren in een Sardijns
bergdorpje, werkte als herder in
de rotsachtige bergen rond de
stad Nuoro. De laatste vier jaar
van zijn leven was hij aan huis
gebonden. Volgens zijn klein
dochter Vanni leidde Todde 'een
rustig leven van hard werken en
was hij altijd zeer trouw aan zijn
familieleden'. Twee dagen gele
den begon haar grootvader zich
niet goed te voelen. Hij at niet meer, zijn bloeddruk ging
omlaag en hij sliep in 'zonder een zucht'. Todde, die leef
de op een eenvoudig dieet van pasta, groentesoep en een
stukje vlees, zei dat het geheim van hoge ouderdom het
glas rode wijn was dat hij elke dag tot zich nam. „Houd
van je broer en drink een goed glas rode wijn elke dag",
beval hij op zijn laatste verjaardag de omstanders aan.
urn
lohan Weisz 'deed' ze voor de inhuldiging van
koningin Beatrix en het huwelijk van Constan-
tijn en Laurentien en hij verzorgt ze pok voor
Willem-Alexander en Mdxima: de bloemen. De
64-jarige arrangeur uit Zaandam is gevraagd de
bloemenaankleding van de
Nieuwe Kerk en de Beurs van
Berlage op 2 februari 2002 te
verzorgen.
De routinier laat zich hierbij
leiden door de wensen van
Maxima. Ze wil, vertelt hij in
het maandblad Vorsten, 'ba
rokke, klassieke schikkingen, maar anders dan
bij het huwelijk van prinses Laurentien.' Serin
gen, tulpen en rozen zullen in de stukken wor
den verwerkt, alsmede een in Argentinië gebrui
kelijk 'bloemaccent'. ,,Dat Maxima ook Argen
tijnse bloemen wil, is een extra
uitdaging."
Weisz is al bijna vijftig jaar met
de Oranjes bekend; als 16-jarige
stagiaire van de tuinbouwschool
maakte hij op Paleis Het Loo
reeds de tafelversieringen voor
Wïlhelmina.
Het is nu ook uit deskundige hoek vastgesteld:
Méxima Zorreguieta spreekt goed Nederlands.
Anders dan veel buitenlanders die Nederlands
leren, heeft zij nauwelijks moeite met voor
zetsels. Werkwoorden vervoegt ze vrijwel fout
loos en de voor Spaanstaligen immer moeilijke
'h' spreekt zij keurig uit.
René Appel, Amsterdams hoogleraar Neder
lands, maakte voor het maandblad Onze Taal
een analyse van het Nederlands van Maxima.
Hij onderzocht uitspraak, woordgebruik en
zinsopbouw en geeft haar 'een dikke acht zeker.
Maar ik neig naar een 9.'
Appel constateerde maar een paar zwakke plek
ken in haar Nederlands. Ze zegt dingen als 'on
ze huwelijk' en 'een fantastische land'. Volgens
Appel hebben veel mensen die Nederlands als
tweede taal spreken moeite met de buigings-e
in bijvoeglijke naamwoorden en bezittelijke
voornaamwoorden.
Maxima heeft vermoedelijk veel en goed les ge
had, concludeert Appel. „Ze is zeer gemotiveerd
om Nederlands te leren, maar ze beschikt ook
over taalaanleg.'
Een groep ondernemers in
Ommen gaat op de trouw
dag van Mdxima en Willem-
Alexander de grootste
bruidstaart ter wereld ma
ken.
Medewerkers van vijf on
dernemingen, waaronder
een bakker en enkele res
taurants, hebben zich daar
voor verenigd in het comité
'Bruidstaart Ommen'. De
bedoeling is een bruidstaart
te maken van vijftien meter
hoog, die uit vijftien lagen
bestaat. Zo'n taart heeft vol
gens de organisatoren een
gewicht van vijfduizend ki
logram. Het huidige record
staat op ruim twaalf meter.
De organisatoren zijn al en
kele maanden bezig met de
voorbereidingen, maar heb
ben hun plan tot nu toe ge
heim gehouden, omdat ze
bang zijn voor concurrentie
uit andere plaatsen.
De taart wordt op 2 februari
in elkaar gezet met behulp
van hijskranen en steiger
materiaal. De organisatoren
hebben inmiddels toestem
ming van de gemeente Om
men.
Na vijf weken bouwen is ten
noorden van de Canadese stad
Québec een ijshotel af. Als de
dooi niet te vroeg invalt, blijft
het geopend tot 31 maart. Elf
duizend ton sneeuw en 350 ton
ijs zijn aangevoerd naar Sainte-
Cathérine-de-la-Jacques-Cartier
om het gebouw te bouwen. Er
zijn 31 kamers waarin 76 gasten
kunnen overnachten. Zij slapen
in slaapzakken die geschikt zijn
voor poolgebieden. De slaap
zakken liggen op bedden die be
staan uit een
groot blok mas
sief ijs waarop
een houten bo
dem en een ma
tras liggen met
daar bovenop
een laag herten
huiden. Enkele
open haarden
zorgen voor een
beetje verwar
ming in de geza
menlijke ruim
tes en toiletten.
Deze zijn zoda
nig geïsoleerd
dat de ijswan-
den niet kunnen
ontdooien. Verder zijn er tv i
kunstgalerieën, een bioscoo
een bar, een overdekte- en
openluchtijsbaan, een saunn
een golfbaantje en een trou i
pel. Meubilair is in het ijs ui
hakt. De ruimtes zijn 5,5 me 1
hoog en in de 1,2 meter dik]
wanden zijn artistieke afbec I
gen gegraveerd. Binnen is h
door de isolatie gemiddeld i
zes graden Celsius, ook al z;
de temperatuur buiten som n
35 graden onder nul.
Foto: EPA/Ice Hotel Quebec Canada
Een school in een dorp bij
de Siberische stad Irkoetsk
is weer open, nadat een
leerling bij president POE-
TIN over de KAPOTTE
VERWARMING had ge
klaagd. De burgemeester
van het dorp is na het be-
kendworden van de actie
van de scholier'om ge
zondheidsredenen' afge
treden. Na het telefoontje
van de scholier met de pre
sident liet het stadsbe
stuur in allerijl de verwar
ming repareren. De stads
bestuurders hadden eerder
de leraren en leerlingen
proberen te troosten met
de in Rusland beruchte
mededeling dat zij 'voor
onbepaalde tijd' ijsvrij
hadden. In Siberië is het
heel normaal dat leerlin
gen in de winter een tijd
vrij hebben omdat de ver
warming van de school ka
pot is.
In de nieuwste film in de JAMES BOND-reeks wordt voor
het eerst een TOPLESS-SCÈNE opgenomen, zo meldde
het Britse dagblad The f/'meszaterdag. Halle Berry, die
de tegenspeelster wordt van Pierce Brosnan (James
Bond), is favoriet als het gaat om de topless scène. De
actrices Saffron Burrows en Salma Hayek en zangeres
Sophie Ellis Bextor hebben auditie gedaan voor een rol
als Bond-vrouw in de Pinewood Studio's. Later deze
maand wordt een begin gemaakt met de opnames voor de
twintigste film in de James Bond-reeks, die begon in
1962 met Dr. No. Michael Madsen, bekend van onder
meer Reservoir dogs, speelt de rol van de grote schurk
Falco, een CIA-agent die zich tegen zijn vroegere bazen
keert. De film moet vanaf november draaien in de biosco
pen.
Voormalig Beatle PAUL MCCAR
TNEY is de EERSTE POPMIL
JARDAIR van Groot-Brittannië,
aldus de Britse zondagskrant
The Sunday express. Het blad
stelde een lijst samen van de
driehonderd rijkste mensen van
het land. Het fortuin van McCart
ney wordt geschat op 1,1 miljard
pond (ruim 136 miljoen euro),
300 miljoen pond meer dan een
jaar geleden. De zanger staat
daarmee op plaats 11. De rijkste
man is echter de baas van de
Formule 1, Bernie Ecclestone.
Zijn vermogen wordt door de
krant geschat op 3,2 miljard
pond (bijna 500 miljoen euro),
700 miljoen pond meer dan vo
rig jaar. Koningin Elizabeth staat
op plaats 45. Zij zou zo'n 450
miljoen pond (58 miljoen euro)
waard zijn. De rijkste sportman
is de bokser Lennox Lewis. Hij
staat op plaats 240 met ongeveer 105 miljoen pond (15
miljoen euro). De schrijfster van Harry Potter, J.K. Row
ling zag haar geld bijna verdubbelen tot 160 miljoen
pond (45 miljoen euro). De grootse verliezer is de baas
van de Virgin-groep. Richard Branson zag zijn vermogen
de afgelopen twaalf maanden met een miljard pond slin
ken. Hij staat nu op plaats 57 met ongeveer 400 miljoen
pond (zo'n 50 miljoen euro).
Westlife-zanger BRYAN MCFADDEN (21) is zaterdag in
het HUWELIJK getreden met zangeres KERRY KATONA
(21), voormalig lid van de meidengroep Atomic Kitten.
De twee gaven elkaar het jawoord in het Ierse graafschap
Meath. Om de grote schare fans en persfotografen op af
stand te houden waren er schermen geplaatst rond de
kerk in het, overigens die dag mistige, dorp Rathfeigh.
McFadden en Katona hebben een dochter, de vier maan
den oude Molly.
A
Hij was nooit erg gelukkig
met de VREEMDE NAAM
die zijn vader 66 jaar gele
den voor hem uitkoos. Op
school lachten ze hem uit
en als hij werd aangehou
den moest hij zich legiti
meren omdat de politie
dacht dat hij ze voor de
gek hield. Maar sinds 1 ja
nuari, de dag van de komst
van de euromunt, is EURO
Cabré Miravall in Spanje
een beroemdheid. Hij
heeft zijn naam te danken
aan zijn vader die weigerde
zijn kinderen de traditione
le katholieke namen te ge
ven die in Spanje gebrui
kelijk zijn. Euro vertelt
trots aan ieder die het wil
horen:Ik schaamde me
altijd voor mijn lelijke
naam, en toen ik mijn va
der eens vroeg waarom hij
mij Euro had genoemd, zei
hij: 'Luister mijn zoon, ooit
zal je naam beroemd zijn
in heel de wereld, dat ver
zeker ik je.' En hij heeft
gelijk gekregen." De Span
jaard is nu zo tevreden met
zijn beroemde naam dat
hij in grote grote letters
'Euro' heeft geschreven
boven de deur van zijn
huis in El Molar, een ge
hucht in de buurt van Tar
ragona.
CO
I
O.
Cf.
UJ
G
Z
U
G
voor barre tijden. Het is niet alleen een teken
van onafhankelijkheid, legt ze uit, als ik weer
eens klaag over de koppeling van Girotel aan
klein huwelijksleed. „Het is ook handig dat ik
het weet wanneer jij opeens kom te overlij
den."
De uitdrukking die ze dan op haar gezicht
krijgt, bevalt me helemaal niet.
Zelfben ik dit jaar gestopt met het openlijk
uiten van goede voornemens. De schande om
er na een week op aangesproken te worden,
kan ik niet langer verdragen. De intentie om
drie keer per week te gaan hardlopen en vijf
kilo af te vallen, koester ik nu het hele jaar
door. Verder ken ik niet veel ondeugden die
correctie behoeven. Vind ik. Maar daar denkt
niet iedereen hetzelfde over. De eerste keer in
het nieuwe jaar dat ik de trap naar zolder op-
sjokte om weer een paar uur achter de com
puter te gaan zitten, riep mijn levensgezellin
mij na:
- „Denk aan je goede voornemen!"
- „Welkgoede voornemen?"
- „Dat je in het nieuwe jaar minder achter je
computer gaat zitten.
- „Maar dat voornemen heb ik helemaal fifol
gemaakt!"
-,, Nee, dat heb ik voor je gedaan.
zo heeft ze voor onze oudste dochter be
dacht dat zij niet de hele dag alles wat ha j|
broertje doet 'stom en achterlijk' moet vim
en heeft ze voor mijn zoon als goede voorn a
men dat hij naar de wc gaat zodra hij daa 1
een zekere aandrang toe voelt, en niet pas e
dat hij 100 milliliter urine in zijn onderbr ta
heeft laten wegdruppelen.
Voor zichzelf heeft ze niet alleen het voorn rc
men om te leren hoe Girotel werkt. Ze wil 'ai
verzekeringspapieren die jarenlang in het ac
dekastje onder de televisie zijn opgestapelt inl
gaan ordenen. Ook heeft ze al een paar ket
bij mij geïnformeerd hoeveel koopsompoli h
sen er de afgelopen jaren door ons zijn afg ed
sloten en hoe onze pensioenen precies zijn i
regeld.
Ik krijg een heel onbehaaglijk gevoel overt
nieuwe jaar.
Het wil maar niet lukken met de Parama
ribo Zoo, de enige dierentuin die Surina
me rijk is. Al jaren is het kommer en kwel
met gevechten tegen de financiële on
dergang en vooral tegen de list en be
drog-capriolen van betrokkenen en bui
tenstaanders. Maar de bevlogen direc
teur Inder Toelsie weet niet van opge
ven. „Ik zou niet weten wat ik zonder de
dieren moet beginnen."
De geschiedenis van de Paramaribo
Zoo begon in 1966 in de tuin van de
toenmalige premier lopie Perigel. Leeu
wen, tijgers, apen en andere exotische
dieren vonden achter zijn woning een
thuis. Beginjaren zeventig verhuisde
zijn collectie naar de huidige locatie in
de Cultuurtuin in Paramaribo. In de
tachtiger jaren beleefde de dierentuin
de glorietijd met ruim 85.000 bezoekers
per jaar.
Sindsdien gaat het echter bergafwaarts.
Onderhoud aan de dierenverblijven
werd er nauwelijks nog gepleegd, bees
ten verdwenen en de bezoekersaantal
len liepen drastisch terug. In 1996 von
den nog maar 35.000 mensen een be
zoek aan de dierentuin waard en sinds
dien is het aantal alleen maar verder te
ruggelopen. Angst speelt daarbij ook
een rol, want enkele jaren geleden wis
ten drie jaguars hun roestige kooi te
ontvluchten en maakten dagenlang de
buurt onveilig. En dieren die in het ver
leden niet spontaan wisten te ontsnap
pen werden, meestal door personeels
leden wel een handje geholpen om de
dierentuin te verlaten. Het aantal be
woners is daardoor in de afgelopen ja
ren teruggelopen van 185 naar een klei
ne honderd.
Ondanks de teloorgang houdt directeur
Inder Toelsie het al sinds de oprichting
uit. Een opvallende man met zijn forse
snor en eeuwige bouwvakkershelm die
voor iedere Surinamer het levende
symbool van de Paramaribo Zoo is.
Zonder zijn doorzettingsvermogen zou
de dierentuin niet eens meer bestaan.
„Toen Pengel op zijn sterfbed lag riep
hij mij bij zich. Hij hield mijn hand vast
en vroeg mij hem te beloven dat ik na
zijn dood voor zijn dieren zou blijven
zorgen. Ik heb ingestemd en voor mij
geldt wat ik heb beloofd, dat doe ik
ook."
Pengel had zich geen beter persoon
voor het beheer van zijn nalatenschap
kunnen wensen dan Toelsie. Iedereen
zou het bijltje er allang bij hebben
neergegooid. Toelsie niet. Hij kan sma
kelijk vertellen over de ellende die hij
heeft meegemaakt. Over de dieren die
aan de lopende band zijn gestolen en
over het gesjoemel van opeenvolgende
Maar als ik vervolgens dan weer maanden
lang zelf de financiën van het middelgrote be
drijf dat ons gezin heet, afhandel, is ze het
wachtiuoord vergeten, weet ze niet hoe ze be
dragen moet overschrijven of welke code ze
moet gebruiken om in te bellen naar de Post
bankcomputer. Of blijk ik zonder haar mede
weten een 'upgrade' van het programma te
hebben geïnstalleerd die 'helemaal anders'
werkt.
Zolang alles koek en ei is, maakt dat haar ook
helemaal niet uit. Net als het naar buiten rol
len van de afvalbak, het wassen van haar en
mijn auto en het ontstoppen van de goot
steen, rekent zij het afhandelen van de geld
zaken tot mijn taak. Tot op het moment dat
ik haar afsnauw of me anderszins onheus ge
draag. Dan wil ze opeens weten hoe Girotel
werkt. Als ik het zelfs voor mijn doen behoor
lijk bont maak, komt daar nog de eis bij dat
haar salaris op een eigen rekening wordt ge
stort. Om de een of andere reden schijnt dat
bedrag dan niet voor het gezinsbudget te wor
den aangewend, maar als spaarpot te dienen
In tijden van oplopende spanning in ons
huwelijksleven gaat mijn eega over
op psychologische oorlogsvoering:
dan wil ze opeens weten hoe Girotel
werkt. Het onder de knie krijgen
van het thuisbankieren op de com
puter is voor haar dé manier om
aan te geven dat ze ook wel
zonder mij kan. Bij een
aanvaring tijdens het geza
menlijk klussen, een licht kri
tische noot over een door haar
bereide maaltijd of milde twijfel
over een door haar uitgestippelde
vakantieroute, krijg ik 'm voor de
voeten geworpen. „Ik wil dat je me zo
snel mogelijk leert hoe Girotel werkt!"
Dit jaar behoort het onder de knie krij
gen van Girotel tot haar basispakket
van goede voornemens voor 2002. Dat
is voor het eerst. Ik heb haar elk jaar
van de jaren negentig en ik geloof ook
nog twee keer in deze nieuwe eeuw (uit
vrije wil!) uitgelegd hoe Girotel werkt.
besturen van de dierentuinstichting.
„De vorige voorzitter van het bestuur
gebruikte de potten verf die we hadden
gekregen om de dierenverblijven te
schilderen voor het opknappen van
haar eigen huis. Haar schoonzoon zat
in de export van exotische dieren. Op
een dag waren opeens dertien van de
veertien kapucijneraapjes verdwenen.
Haar verhaal was dat de dieren ziek wa
ren geworden en afgemaakt waren.
Terwijl ze de dag daarvoor nog kernge
zond waren. Met een dierenhandelaar
als schoonzoon is het natuurlijk niet
moeilijk te bedenken wat er werkelijk
was gebeurd."
Het huidige bestuur bestaat uit wat
meer integere mensen die het plan
hebben om de dierentuin weer op té
kalefateren. Maar het geld ontbreekt.
Van de failliete overheid valt niet veel te
verwachten, het Surinaamse bedrijfsle
ven geeft zelden thuis als om steun
wordt gevraagd. Toch verliest de altijd
optimistische en vrolijke Toelsie de
moed niet. „Laatst konden we de wa
terrekening niet betalen en dreigden we
te worden afgesloten. De waterleiding
maatschappij weigerde mee te werken
aan een regeling. Dus heb ik de zondag
voordat we werden afgesloten maar
een feestelijke dag georganiseerd waar
heel wat mensen op af zijn gekomen.
Zo hebben we het geld toch bij elkaar
gekregen."
Toelsie is graag bereid om voor de wei
nige bezoekers een demonstratie weg
te geven over hoe je met een boa con
strictor moet omgaan of om hen per
soonlijk rond te leiden. Bij de koe staat
hij altijd extra lang stil. „Die hebben we
achter de hand voor het geval we geen
vlees meer hebben voor de roofdieren.
Maar ik zou het zielig vinden als we
hem moeten slechten, je raakt er toch
wel aan gehecht", verzucht hij zicht
baar geëmotioneerd.
De herkauwer hoeft niet te vrezen tus
sen de kaken van de grootste vleeseter,
de leeuw, te belanden. Het oude beest
blies recentelijk de laatste adem uit, wat
Toelsie ook aan het hart ging. „Onder
verdachte omstandigheden gestorven",
zegt hij plechtig. „Ik weet niet wat er
mankeerde maar opeens was hij
dood." Het zou Toelsie niets verbazen
als buitenstaanders hier de hand in
hebben gehad. Want er komen vreem
de bezoekers binnen de grenzen van de
dierentuin. De herten die jaren geleden
uit Nederland werden ontvangen w e
ren binnen de kortste keren verdwe
nen. „Vermoedelijk zijn ze ergens o 0
barbecue beland. En laatst had ik h v
een man die zat met een stok in de
ogen van de kaaimannen te prikker ,u
Hij wilde kijken of ze leefden want
zaten ze zo stil. Dat we kaaimannei
hebben is nog een geluk, want ook
zijn lekker op de barbecue." )j
Toelsie hoopt stilletjes dat er in de i
bije toekomst een samenwerking m
een dierentuin in Nederland in zit. ,r
het grijze verleden hebben we met jj,
samengewerkt waarmee we dieren S1
den. Ik zou zoiets graag weer willen ,e
want alleen redden we het niet.1
er
Armand Snijders
Inder Toelsie beheert de nalatenschap van de Surinaamse oud-premier Jopie Pengel:
gestemd en voor mij geldt wat ik heb beloofd, dat doe ik ook." Foto: GPD/Eljee
de dierentuin van Paramaribo. Ondanks alle problemen gaat Toelsie door. „Ik heb
