KUNST CULTUUR
'Niemand in Leiden weet
meer van jazz dan wij'
Renée Fleming is werkelijk 's werelds mooiste sopraan
h
'Van The Man' kan veel maken Nieuwe opleiding
voor popmanagers
Theaters op Broadway
staan voor vuurproef
Hans en Grie
verplicht
volwassen F
Nieuwe film "!ef
Leni Riefensta
Nominaties vo^
U2 en India.Ag
Montserrat Caballé terug
maandag 7 JANUARI 2002|
Hot House wellicht naar kleine zaal Stadsgehoorzaal
Kunstvoorwerpen
van Paaseiland
new york - Er zijn weinig eilan
den die meer fascineren dan
Paaseiland in de Stille Oceaan.
Dit eilandje, een van de meest
geïsoleerde, toch bewoonde
plekken ter wereld, is vooral be
kend om zijn kolossale stenen
koppen. Een tentoonstelling in
het Metropolitan Museum of
Art in New York laat zien wat de
Rapa Nui, de bewoners van
Paaseiland, nog meer voor in
trigerende kunstvoorwerpen
hebben nagelaten. Zoals dit ne
gentiende-eeuwse beeldje van
hout, schors en riet, dat naar al
le waarschijnlijkheid een geta
toeëerde Rapa Nui-krijger voor
stelt.
Cursusbrochure
van LAK
leiden - Afrikaanse dans, grafi
sche technieken en fotografie:
vanaf 11 januari staat de nieu
we brochure van het LAKthea-
ter (Cleveringaplaats 1 in Lei
den), boordevol cursussen,
weer in de informatiestan
daards. De brochure kan van
maandag tot en met vrijdag,
tussen 14.00 en 16.30 uur, ook
telefonisch worden a
vraagd via nummer
071-5124890.
Fleur Bouwer
Muziektalent 2001
Rotterdam - Klarinetüste Fleur
Bouwer is gistermiddag uitge
roepen tot Jong Muziektalent
van 2001. De 16-jarige winna
res, die studeert aan het Con
servatorium van Amsterdam,
moest hen opnemen tegen zes
andere finalisten. De prijs, ruim
4500 euro (10.000 gulden),
wordt jaarlijks uitgereikt door
de Stichting Jong Muziektalent
Nederland (SJMN) die zich ten
doel stelt jonge begaafde musi
ci op te sporen en hen te hel
pen bij het opbouwen van een
internationale carrière.
door Rody van der Pols
leiden - Noem een willekeurig
Leids podium en de kans is groot
dat Hot House er ooit gestaan
heeft. Al sinds de oprichting,
ruim dertig jaar geleden, leidt de
op een na oudste jazzclub van
Nederland het bestaan van een
zwerfkat. Een eigen stek zou zo
langzamerhand geen overbodige
luxe zijn. En inderdaad, de nog te
bouwen kleine zaal van de Stads
gehoorzaal biedt daartoe een uit
gelezen kans. „Maar", zegt Hot
House-voorman Frank Eikhuizen
streng, „alleen op onze voor
waarden. En daarover valt niet te
marchanderen."
En over die voorwaarden moet
nog onderhandeld worden.
Sterker nog, over de hele relatie
Hot House-Stadsgehoorzaal
moet door de betrokken partijen
nog eens goed gesproken wor
den. „Want in tegenstelling tot
wat in de Aalmarktplannen
staat, hebben Stadsgehoorzaal
directeur Petra Unger en ik hier
over nog geen woord gewisseld.
Die suggestie is blijkbaar ergens
in de krochten van het gemeen
tehuis ontstaan."
Niet dat Eikhuizen afwijzend
staat tegenover toenadering tus
sen de concertzaal aan de Bree-
straat en zijn jazzclub. Nu de ge
meente de favoriete optie van
Hot House heeft afgeschreven -
een ondergrondse ruimte onder
De Waag - en de derde keus van
de jazzclub, het LVC, als 'niet
wenselijk' heeft aangemerkt,
blijft de Stadsgehoorzaal als enig
reëel alternatief over. Het zou
zonder meer een grote stap
voorwaarts zijn ten opzichte van
de huidige locatie: de tuinzaal
van Sociëteit De Burcht waar nu
één a twee keer per maand een
optreden wordt georganiseerd.
„We zijn heel blij met de gast
vrijheid van De Burcht, maar ei
genlijk is dat een conferentiezaal
en geen concertpodium", zegt
Eikhuizen.
„Twee jaar geleden is een subsi
dieaanvraag ingediend om van
de tuinzaal een concertpodium
te maken, maar dat heeft de ge
meente toen helaas afgewezen.
En zo zitten we nu zonder vleu
gel, zonder kleedkamer, zonder
fichtnet en zonder goede hore-
cafaciliteiten. En als er een beet
je stevig gespeeld wordt, hoor je
dat op straat en begint de buurt
te piepen."
Maar, zoals gezegd, een eventu
ele verhuizing gebeurt alleen
onder de voorwaarden die Hot
House stelt. In dat opzicht sluit
de jazzclub aan bij de muziek
die ze programmeert: compro
misloos. In de woorden van Eik
huizen: 'voorhoede-muziek'. En
daarin schuilt ook de relevantie
van Hot House. „In een stad van
120.000 inwoners móet gewoon
een podium voor actuele mu
ziek bestaan, moet er ruimte
voor trendsetters gemaakt wor
den."
Wat zijn die voorwaarden dan
precies waaronder Hot House
wenst te werken? Eikhuizen
somt ze eens fijntjes op: „Ten
eerste: artistieke autonomie.
Ten tweede: behoud van identi
teit. Ten derde: volwaardig mee
draaien tijdens primetime. En
ten vierde: de participatie van
onze onbetaalde professionals.
Want dat is wat wij zijn. Geen
amateurs of vrijwilligers, maar
professionals. Er is niemand in
Leiden die meer van jazz weet
dan wij."
Die eerste twee voorwaarden -
artistieke autonomie en behoud
van identiteit - spreken voor
zich: geen buitenstaanders die
zich te bemoeien met de eigen
zinnige programmering. Wat
betreft het meedraaien tijdens
primetime: „Daar bedoel ik mee
dat we niet weggedrukt willen
worden op een maandagavond.
We willen gewoon op een zater
dagavond onze artiesten kun
nen neerzetten." En dan die
laatste eis: eigen mensen aan de
deur, achter de bar, noem maar
op. „Dat is om de kosten te
drukken. De zwaar betaalde me
dewerkers van de BV Stadsge
hoorzaal zijn te duur voor ons.
Bovendien krijg je dan de situa
tie dat om twaalf uur het peper
dure nachttarief ingaat en wij
ons boeltje wel kunnen pak
ken."
Bij dat laatste punt plaatst Petra
Unger, directeur van de Stads
gehoorzaal, haar vraagtekens.
„De programmering is van Hot
House, maar het personeel is
van de Stadgehoorzaal. Dat lijkt
me voor zichzelf spreken." Maar
liever treedt Unger nog niet te
veel in details over een eventue
le samenwerking. Daarvoor wil
ze eerst eens met de mensen
van Hot House rond de tafel
gaan zitten. De goede wil is er in
ieder geval. „Ja, ik vind het een
prachtig idee", zegt Unger. „Hot
House zet goede artiesten neer
en het zou een prachtige aan
vulling vormen op onze eigen
programmering.
Mocht het onverhoopt toch niet
lukken op de voorwaarden van
Hot House, wat dan? „Dan blij
ven we zitten waar we zitten",
zegt Eikhuizen. Dus met alle na
delen van dien, maar in ieder
geval eigen baas. Doorgaan zul
len ze hoe dan ook, zwervend of
gehuisvest. „Want het is een
verslaving. We zijn echte
jazzjunkies."
1
Hot House-voorman Frank Eikhuizen: „In een stad van 120.000 inwoners móét gewoon een podium voor
actuele muziek bestaan." Foto: Hielco Kuipers
muziek recensie
Aad van der Ven
Concert: Renée Fleming (sopraan) en
Jean-Yves Thibaudet (piano). Werken van
Joseph Marx, Franz Liszt, Richard Strauss,
Claude Debussy en Sergej Rachmaninov.
Gehoord: 6/1, Concertgebouw,
Amsterdam.
Montserrat Caballé houdt zich
nog slechts met de grootste
moeite staande, Kiri Te Kanawa
verkeert eveneens in de nada
gen van een prachtige carrière
en ook Jessye Norman is niet
meer de oude. Dus Renée Fle
ming is nu toch werkelijk 's we
relds mooiste sopraan. Dat
kwam zij gisteravond bewijzen
met een Uederenrecital in de
Grote Zaal van het Concertge
bouw. Zij deed dat in diverse
avondjurken van Gianfranco
Ferré, aldus meldde het pro
gramma, en vergezeld door nie
mand minder dan de pianist
Jean-Yves Thibaudet.
Kan het mooier? Liederen met
pianobegeleiding in de Grote
Zaal: dat kan alleen bij echte
sterren. Renée Fleming, begon
nen als jazz-zangeres, is zo'n
ster zonder dat zij zich als zo
danig gedraagt. De Amerikaan
se sopraan zou de moederrol
op zich kunnen nemen in een
remake van 'The Sound of Mu
sic', zoveel ongecompliceerde
blijheid straalt zij uit. Haar stem
is niet in staat een wanklank
voort te brengen. Een verkeerde
intonatie lijkt ook uitgesloten.
De hoogte is nooit schel, en de
laagte nimmer geforceerd.
Daartussen glijden haar ho
ningzoete vocalen moeiteloos
heen en weer. Prachtig zoals zij
dat zachte sprongetje omlaag
maakte op het woord 'Ruhe' in
het lied 'Ruhe, meine Seele' van
Richard Strauss.
Dit is niet alleen een prachtige,
maar ook buitengewoon egale
stem. Doordat Fleming had
verkozen in het Concertgebouw
Duitse, Franse en Russische
muziek te zingen was duidelijk
te horen waar haar sterke pun
ten en haar grenzen liggen. Wie
haar opname van Richard
Strauss 'Vier letzte Lieder' kent
weet hoe fraai zij de zachte ly
riek bij deze componist weer
geeft. Maar de vervoering van
'Cacilie' kwam gisteravond ook
heel goed over.
Vier liederen van Richard
Strauss werden gecombineerd
met een viertal van de qua stijl
met hem verwante Oostenrijkse
compQnist Joseph Marx. Daar
tussendoor speelde Thibaudet,
zo iemand laat zich niet alleen
als begeleider gebruiken, met
fenomenale vingervaardigheid
de Tweede Ballade van Liszt.
Nog overtuigender was hij in
Debussy ('Clair de lune' en
'Feux d'artifice'). Welke andere
pianist speelt dit repertoire met
een dergelijke transparantie en
subtiliteit? Ook Renée Fleming
bracht in Debussy ('Chansons
de Bilitis') iets bijzonders tot
stand. Haar stem, enigszins ge
voileerd, is ideaal voor deze
muziek. Helaas echter is haar
slechte Franse dictie een handi
cap.
Ook de Russische taal zit haar
dwars. Zij heeft er de stem niet
voor en waarschijnlijk evenmin
de mentaliteit. Een aria uit
Komgolds opera 'Die tote
Stadt', als toegift gezongen,
bracht Fleming weer thuis. Het
publiek aanbad haar.
jeugdtheater recensi<
Paulien Koopmans
Voorstelling: 'Hans en Grietje',
Jeugdtheater Sonnevanck en Ni
Ensemble Muziek: Gerard Beljon.
Jean Debefve en Sophie Kassies. I
Annemarie Feltmann en Arjai
Schoolderman Sopraan: Ingrid Ka
Gezien: 5/1Leidse Schouwburg, I
„Een akelig verhaal, niks
kinderen", zo wordt nu
theatervoorstelling 'Han<
Grietje' al in de eerst mir
getypeerd. Terwijl de rnuzi
ten van het Nieuw Ense^
van achter opkomen, siss"
de zaal toe: „Niemand is zi)
ven zeker. Er is een heks ij
bos, die kinderen kookt ine
pot". Dit zet meteen de siijh
re toon van een sprookjjor
kommer en kwel. go
Het verhaal is bekend: Ha$d
Grietje wonen met hun \ye
en zijn egoïstische, nifen
vrouw aan de rand van hefcn
Ze worden op een dag h<^r
rig, eenzaam en alleen ac^t
gelaten in het bos. Als ze-fb
ogen al hebben gesloten,), c
handen theatraal gevouwq v
wachten op de komende dye
zien ze plotseling het ^er
phuisje van de heks. da
Maar dit feitelijke verhaaljto
de voorstelling ondergesfoij
Bij deze 'Hans en Grietje') li
het om het emotionele vetsh
dat daaronder ligt. Over pjbl
je buik van de honger,
om alleen achter gelatefed
worden door je ouders. Js'
klein te voelen, afhankelijl&t
anderen.
j|er
Die emotie wordt zeer poqib
vertaald door de muzikaler
sopraan Ingrid Kappellen
door de spelers Arjan Scbr
derman en Annemarie ird
mann, die om beurten vee
stiefmoeder en Hans en Gjer
spelen. Ingrid Kappelle
bijvoorbeeld uit als gulzige|
die eerst een lieve oma
maar allengs steeds wredl
wilder wordt, terwijl ze
volpropt met rijstebrij, toi
kaasfondue, patat met
naise, everzwijn, pom]
soep, en veel meer zware I
Deze heks zorgt er tegelijl
dat het emotionele verha;
ontwikkelt. Aanvankelijk
Hans en Grietje nogal doi
onnozel. Zo zien ze er oc
met hun gebitjes met voi
stekende tanden. Daarna:
dragen ze zich als struisvf
die hun kop in het zand si
voor de werkelijkheid;
haverklap vallen de kindei
slaap als het leven te gru1
wordt. Pas als ze bij de hi
gevaar verkeren, moeten
realiteit onder ogen ziei
daarmee is 'Hans en Gi
prachtig dramatische vooi
ling over verplicht moeteifli
groeien en volwassen wordjj^
=u
n\
Berlijn - De 99-jarige Duitish
gisseuse en fotografe Leniihii
fenstahl brengt voor het eeègi
48 jaar weer een film uirirl
werk over de onderwaterwBu
van de Indische Oceaan gajva
22 augustus, de honderdst^i s
jaardag van de cineaste, iniet
mière. Componist Gitti
Moroder werkt momenteeker
de muziek voor de film. Rie{J7
tahl verwierf artistieke faani
haar propagandafilms vooll
zi-Duitsland. Haar films ovf"
Olympische Spelen in 19i i
Berlijn (Olympia) en ovel
rijkspartijdag van de NSD^da
Nümberg (Triumphs des aa
lens) zijn zowel gelauwer£V;
bekritiseerd. Riefenstahl acj
naar eigen zeggen aanvang
onder de indruk van Adoli>rc]
Ier, maar nam eind jaren 41
afstand van de dictator. L,
new vork - Soulzangeres
aArie heeft met haar de^
'Acoustic Soul', dat juich|te
recensies ontving, maar voq
nog geen enorm verkoopsik^
is, zeven Grajnmy-nomirr
in de wacht gesleept. Zanjg
Alicia Keys werd zes heer g
mineerd. De meeste nomintGï
heeft de Ierse rockgroep Ulrn
kregen, die in het verledéeli
een groot aantal Gramliss
heeft gewonnen. U2 is achtjm
genomineerd. Andere artifln
die in meerdere categorieëmeL
genomineerd, zijn onder ajte
ren dirigent Pierre Bofte
countryzangeres Alison Krker
de rapgroep OutKast, T In,
Burnett, Nelly Furtado, Sttrij
Tyler en Lucinda Williams Er
winnaars worden op 27 feraH
bekendgemaakt tijdens k
Grammy-uitreiking in Los A
les.
muziek recensie
Maaike Borst
Concert Van Morrison. Gezien: 4/1,
Oosterpoort, Groningen.
Het is een beetje gemeen. Eerst
je band het podium op sturen
en die een nauwelijks bijzonder
nummer ten gehore laten bren
gen, en dan als je zelf eens een
keer verschijnt langdurig saxo
foon gaan spelen. En dat terwijl
je zo'n stem hebt. Maar Van
Morrison kan veel maken.
Dertig jaar lang niet lachen op
het podium, bijvoorbeeld. Hij
staat er vrijwel stoïcijns, met
zijn eeuwige hoed en zonnebril
op. Soms bewegen de vingers
van zijn linkerhand op en neer.
Dan weer knipt hij met duim en
middelvinger van zijn rechter
hand het ritme mee. Veel meer
heeft hij visueel niet te bieden.
Of het moet de manier zijn
waarop hij zijn hoofd naar ach
ter, en zijn aanzienlijke buik
naar voren gooit als hij zijn
strot opentrekt.
Want daar gaat het natuurlijk
allemaal om, dat Van The Man
zijn strot open trekt. Daarvoor
is de Oosterpoort in Groningen
uitverkocht. Niet voor de drie
man sterke blazerssectie, en
ook niet voor Candy Dulfer die
als 'special guest' meedoet. Ze
ker niet voor het slappe slaggi-
taartje dat steeds maar die irri
tante funky akkoordjes blijft
spelen, met - heel zelden - een
rock 'n roll loopje tussendoor.
En zelfs niet voor het ham
mondorgeltje van vaste man
Georgie Fame.
Nee, het draait allemaal om die
stem. Ruim veertig platen
maakte Van Morrisson de afge
lopen dertig jaar en daarmee
werd hij zo geliefd dat er zelfs
een heel tijdschrift aan hem is
gewijd. Wat zou er overblijven
den haag/gpd - In september
van dit jaar gaat een nieuwe op
leiding voor popmanagers van
start Dat heeft Conamus, orga
nisatie ter ondersteuning van
Nederlandse lichte muziek in
binnen- en buitenland, bekend
gemaakt.
De opleiding op HBO-niveau bij
Fontys Bedrijfshogeschool in
Tilburg moet de expertise van
Nederlandse managers van
popmuzikanten vergroten.
Momenteel is slechts een klein
aantal managers in de Neder
landse muziekscene op profes
sionele wijze actief', aldus een
woordvoerder van Conamus.
Het initiatief voor de opleiding
ontstond enkele jaren geleden
toen tijdens een conferentie
over het exporteren van Neder
landse muziek bleek dat de ken
nis van Nederlandse managers
over de gang van zaken binnen
de muziekindustrie zeer beperkt
is.
Het merendeel van de managers
werkt parttime, stelt Conamus,
waardoor expertise slechts in
beperkte mate wordt opge
bouwd.
Instroomniveau van de oplei
ding is een afgeronde VWO-,
HAVO-, of MBO-opleiding.
Maar ook worden cursisten toe
gelaten die minstens een jaar
werkervaring hebben in de mu
ziek-, show- en entertainment
business.
als die stem er niet was? Niet zo
veel, eerlijk gezegd. Afgezien
van de ijzersterke blazers, en
erg op de achtergrond dat or
geltje, is er muzikaal niet zo
bijster veel te beleven. En zelfs
die steeds weer terugkerende
sax- en trompetsolo's gaan ver
velen.
Gelukkig is er dus die stem. Die
het mooist tot uiting komt in
ballads, zoals 'Sometimes we
cry". Het is moeilijk voorstel
baar dat iemand die er zo onge
ïnteresseerd bij staat, met zo'n
intens gevoel kan zingen. Zelf
heeft hij wel gezegd dat optre
den voor hem iets is dat er ge
woon bij hoort. Leuk is het niet.
Nummers schrijven, dat is leuk,
en ze voor de eerste keer opne
men. Maar ze keer op keer live
spelen, dat is gewoon 'een ding'
dat moet. Hij straalt het uit.
Maar gelukkig klinkt het, zelfs
niet tijdens de wel erg plicht
matige covers 'Brown eyed girl'
en 'Gloria', nergens zo.
new york/anp - De theaters op
Broadway in New York staan de
komende tijd voor een vuur
proef. De verkoop van kaartjes is
sinds de aanslagen van 11 sep
tember met zeven procent ge
daald. Om het tij te keren, zijn
de exploitanten volgens de Brit
se omroep BBC een grote recla
mecampagne begonnen om
toeristen en anderen tot een be
zoek aan hun shows te verlei
den.
Toeristen die tot 16 januari
meer dan 500 dollar (550 euro)
uitgeven in een groot aantal
winkels, restaurants en musea,
krijgen gratis toegang tot musi
cals en andere voorstellingen in
het New Yorkse theatercfistrict.
De gemeente New York heeft
voor de actie 2,5 miljoen dollar
uitgetrokken. Zij heeft 50.000
kaartjes ingeslagen. Daarvan
zijn 16.000 gegeven aan liefda
digheidsinstellingen en mensen
die na de aanslag op het World
Trade Center bij het reddings
werk waren betrokken.
Het gebrek aan belangstelling
leidde ertoe dat diverse voorstel
lingen, waaronder de musical
'Kiss Me Kate', voortijdig wer
den afgebroken.
Normaal is eind december al de
helft van alle zitplaatsen in de
theaters voor januari en februari
gereserveerd. Nu gold dat voor
slechts 15 procent van de plaat
sen.
barcelona/ap - De Spaanse sopraan Montserrat Caballé heeft afgelo
pen weekeinde voor het eerst in tien jaar weer op het toneel gestaan.
In het Liceu Theater in haar woonplaats Barcelona zong ze in de opera
'Henry VIII' van Camille Saint-Saens samen met de Amerikaanse bari
ton Simon Estes. De 67-jarige Caballé kon het afgelopen decennium
door ziekte niet optreden. Vanavond wordt ze in het Liceu gehuldigd,
omdat het dan precies veertig jaar geleden is dat ze in het theater
haar debuut maakte, in 'Arabella' van Richard Strauss. Ze krijgt het
eerste exemplaar van het fotoboek 'Montserrat Caballé: Veertig jaar
in het Liceu aangeboden. Caballé werd in 1992 ook bij anderen dan
operaliefhebbers bekend, doordat ze een album opnam met Oueen-
zanger Freddy Mercury, getiteld 'Barcelona'. Het album bevatte het
herkenningslied van de Olympische Spelen die in 1992 in Barcelona
werden gehouden. Foto: EPA
Van Morrison met eeuwige hoed en zonnebril. Foto: WFA
