Vaker bonus
voor gezonde
werknemer
ECONOMIE
Minder snel een contract voor uitzendkrachten
Acht vragen over het verleden en de toekomst van NS
haos op het spoor is
oede les voor politiek
Euroforie verdrijft even
zorgen over toekomst
Bonden niet blij met aanpak
Conflict tussen Nikon en ASML
'Karei Noordzij degelijk
en begripvol bestuurder
schrijft af
honderdvoud
lltc - Tienduizenden klan-
ran de ING Bank zijn de af-
^pen dagen gedupeerd door
■andelijke storing bij de
Butomaten. Daardoor is
Bonderdvoud van het gep-
Ibedrag van de bankreke-
afgeschreven. Volgens
dvoerster R. Bolding van
JG Bank zijn alle rekening-
- Iers die op 1 en 2 januari
uit de muur hebben ge-
;en, door de systeemfout
i ipeerd. Het geld is inmid-
teruggestort. De klanten
en een excuusbrief.
pagenten
len 2000 euro
endaal - Nepagenten heb-
2 jisteren 2000 euro gestolen
een 88-jarige inwoner van
Jelderse Roozendaal. Het
1 jrde slachtoffer had net
gepind toen twee mannen
em aanbelden. De twee ga-
eich uit als politiemensen,
ertelden dat de eurobiljet-
lie de 88-jarige net had ge-
J1, mogelijk vals waren en
iet geld voor onderzoek
1 si worden meegenomen.
epagenten kwamen daarna
i meer opdagen.
iderbijslag
euro betaald
terdam - Ruim 1,8 miljoen
inen hebben de kinderbij-
1 succesvol in euro's ontvan-
Ook de eerste AOW-beta-
n verliepen probleemloos,
meldde de Sociale Verzeke-
bank (SVB), verantwoor-
c voor de betalingen. In
verklaring zegt de SVB extra
u gie en aandacht te hebben
1 eed aan de betalingen rond
arwisseling zodat die vol-
schema zijn verlopen.
ins for care
opt op munten
terdam - Dat Nederlanders
>aal geld inwisselen bij de
;en hoeft niet ten koste te
van het succes van de in-
jlactie Coins for Care. Dit
Jacobs van de inzame-
lactie gisteren. „Mensen
elen relatief grote bedragen
Wij hopen op de kleine
reelheden geld die ze ach-
nog thuis vinden." Coins
!are zamelt buitenlands
in voor meer dan honderd
le doelen.. Gehoopt wordt
en opbrengst van 23 mil-
euro. Hoeveel Coins for
de afgelopen maanden al
1 opgehaald, wil de organi-
niet zeggen.
vrijdag 4 JANUARI 2002
door Maurice Wilbrink
frankfurt - De politieke en mo
netaire autoriteiten komen de
laatste dagen superlatieven te
kort om aan te geven hoe ge
slaagd de introductie van de eu
ro is. Ook Wim Duisenberg, pre
sident en in de beeldvorming
ook de personificatie van de Eu
ropese Centrale Bank (ECB),
sprak gisteren weer over een ge
weldig succes. De bankpresi-
dent is zonder twijfel opgelucht.
Een slordige invoering van de
euro zou de geloofwaardigheid
van de ECB zwaar hebben aan
getast. Burgers, bedrijven en fi
nanciële markten wensen een
rimpelloze overgang en voor de
ECB is dit een uitgelezen kans
om zich in gunstige zin te profi
leren.
Duisenberg - 'mr. euro' - propa
geerde drie jaar lang een munt
die niet tastbaar was en het in
de publiciteit ook nog eens zwak
deed. Hoe vaak is niet gewezen
op de glijvlucht die de eurokoers
sinds 1999 doormaakte tegen
over de dollar. Nu de biljetten
en de munten er echt zijn, moet
het ook voor de man in de straat
wat duidelijker worden, waar de
ECB voor staat.
Het toegenomen vertrouwen
bleek de afgelopen dagen uit het
vreugdesprongetje dat de euro
koers maakte op de geldmarkt.
Duisenberg zei gisteren ook dat
de euro elders in de wereld een
steeds belangrijker positie zal
krijgen. Grote bedrijven van bui
ten de eurozone zullen obliga
ties in euro's uitgeven om kapi
taal aan te trekken. Grote en
kleine centrale banken zullen
hun valutareserves deels in eu
ro's aanhouden.
Toch schuilt er bij de autoritei
ten wel degelijk onzekerheid
achter de 'euroforie' van van
daag. Duisenberg realiseert zich
dat het succes van de euro op
de langere termijn afhankelijk is
van de politieke wil om de euro
zone verder te integreren. Impo
pulaire economische hervor
mingsmaatregelen moeten wor
den doorgevoerd om te zorgen
dat de eurolanden concurrerend
blijven.
Hoe noodzakelijk dat laatste is,
werd bij de introductie van de
euro treffend geïllustreerd in
een land als Italië. Nog altijd
moeten miljoenen Italianen
voor de simpelste financiële
transacties naar postkantoren of
bankfilialen.
Oudere inwoners gingen op 2
januari massaal naar het post
kantoor om hun pensioen in
baar geld (nieuwe euro's) op te
halen. In Nederland is zoiets - in
de tijd van e-bankieren - on
denkbaar.
Maar voordat de markten in de
eurolanden goed werken, de
overheid minder belemmerende
regels oplegt, innovatie toe
neemt en economieën zich
sneller moderniseren, is de eu
rozone jaren verder.
Als de euroblijdschap over is,
keert iedereen weer terug in de
harde economische realiteit: een
eurozone die niet of nauwelijks
groeit en voor herstel vooral af
hankelijk is van de snelheid
waarmee de Amerikaanse eco
nomie uit het dal kruipt.
den hjlag/gpd - Steeds meer be
drijven stellen voor werknemers
te belonen als ze zich niet ziek
melden. Dit zeggen werkgevers
organisatie VNO-NCW en FNV
Bondgenoten. Volgens VNO-
NCW is het een goede manier het
ziekteverzuim aan te pakken. De
vakbond is er ondanks het extra-
tje voor de werknemers niet blij
mee.
Volgens VNO-NCW komen er
steeds meer bonusregelingen in
sectoren waar het ziekteverzuim
hoger ligt dan het landelijk ge
middelde (6,2 procent). Deta-
cheringsbedrijf Slager Groep is
afgelopen jaar met zo'n regeling
gestart. Werknemers van dat be
drijf die zich het hele jaar niet
ziek melden, kunnen uiteinde
lijk in aanmerking komen voor
een bonus van 650 euro.
De werkgeversorganisatie pleit
al jaren voor bonusregelingen
voor werknemers die zich niet
ziek melden. „Pas het laatste
jaar merken we dat er meer aan
dacht voor is", aldus René Blijle-
vens, secretaris arbeidsvoor
waarden. „Vooral sectoren waar
het ziekteverzuim traditioneel
hoog is, zoals de schoonmaak
branche, grafimedia en con
tractcatering, hebben steeds va
ker zo'n regeling." FNV Bondge
noten juicht dat niet toe. „Het
lijkt zo alsof mensen ziekte in ei
gen hand hebben", aldus een
woordvoerster.
Toch constateert de bond een
toenemende wens van bedrijven
om financiële prikkels af te spre
ken in CAO's om ziekteverzuim
aan te pakken. „Werkgevers in
de metaal, kleinmetaal en bij
Philips zetten het telkens weer
op het wensenlijstje." Volgens
Bondgenoten kent een aantal
CAO's op dit moment negatieve
prikkels waarbij werknemers tij
dens de eerste ziektedagen wor
den gekort.
Volgens VNO-NCW is een bo
nusregeling een goede manier
om het ziekteverzuim aan te
pakken. MKB Nederland voegt
daar aan toe dat de verantwoor
delijkheid niet alleen bij de
werkgever moet liggen. „Er
moet ook een sanctie tegenover
staan voor de werknemer. An
ders is het alleen maar minder
meer", aldus Alfred van Delft
van MKB Nederland.
badhoevedorp/gpd - Uitzendkrachten dienen minder
snel in aanmerking te komen voor een tijdelijk of vast
contract. Ook aan hun rechten op scholing en pensi
oenopbouw moet worden gemorreld. Dat is een ver
trouwelijk voorstel van de brancheorganisatie voor uit
zendbureaus (ABU). FNV Bondgenoten is woest over
het uitgelekte plan.
Volgens de bestaande regeling bouwen uitzendkrachten
de bovengenoemde rechten op als ze een bepaalde pe
riode voor een uitzendbureau hebben gewerkt. Omdat
de regeling volgens de ABU te duur wordt, wil de orga
nisatie de rechten later laten ingaan. Daartoe zou de
'Flexwet' moeten worden gewijzigd.
Hoe langer mensen voor een uitzendbureau werken,
hoe meer rechten ze opbouwen. Zo mogen ze na 26 we
ken een cursus of scholingsprogramma volgen. Ook
bouwen ze vanaf dat moment pensioen op. Na onge
veer een jaar te hebben gewerkt, krijgen ze van het uit
zendbureau een tijdelijk contract. En na 2,5 tot 3 jaar
worden ze in vaste dienst genomen bij het uitzendbu
reau waarvoor ze op dat moment werken. De ABU wil
die termijnen oprekken, zodat uitzendkrachten er lan
ger over doen om hun rechten in de wacht te slepen.
FNV Bondgenoten vindt het schandalig dat de uitzend
bureaus juist nu aan de flexwet willen tomen. „Veel
krachten staan op het punt hun rechten te verzilveren.
De wet is namelijk drie jaar geleden ingegaan en na drie
jaar werken krijgen ze een vast contract. De ABU kan
het niet maken om hen die contracten te weigeren",
zegt bestuurder Han Westerhof.
ABU-directeur A van der Gaag legt het plan van zijn or
ganisatie binnenkort voor aan de politiek. De Tweede
Kamer evalueert in mei de Flexwet. Die wet, die drie jaar
geleden is ingegaan, werd nadrukkelijk in het leven ge
roepen om uitzendkrachten meer rechten te geven.
Maar de flexwet is volgens Van der Gaag veel te duur
voor uitzendbureaus. Zo moeten de bureaus het salaris
van werknemers met een tijdelijk of vast contract altijd
doorbetalen. Ook als het uitzendbureau geen werk voor
hen heeft. De pensioenregeling is ook een grote kosten
post.
Hoeveel uitzendkrachten precies gedupeerd worden als
het ABU-voorstel doorgaat, is onduidelijk. De ABU heeft
geen gegevens over hoeveel uitzendkrachten op korte
termijn in aanmerking komen voor een vast contract.
FNV-bestuurder Westerhof waagt zich slechts aan een
grove schatting. „Ik denk dat het er rond de 57.000
zijn", zegt hij. „Nederland telt namelijk zo'n 230.000 uit
zendkrachten. Tussen de 25 en 30 procent werkt onge
veer 3 jaar en zou dus binnenkort in aanmerking kun
nen komen voor een vast dienstverband."
veldhoven/gpd - Het Japanse
concern Nikon beschuldigt de
Nederlandse Chipmachinefabri
kant ASML van inbreuk op zijn
octrooien en het schenden van
importregels in de Verenigde
Staten. Het Japanse concern eist
daarom een importverbod voor
de chipmachinefabrikant uit
Veldhoven. ASML bestudeert
momenteel de beschuldigingen
en komt op korte termijn met
een 'gepast antwoord'.
„Het is een heel ingewikkelde
materie", aldus een woordvoer
der van ASML, wereldmarktlei
der op het gebied van machines
voor de chipindustrie. „Zowel in
technisch als in juridisch op
zicht. Het gaat om het intellec
tuele eigendom van uitvindin
gen en ontwerpen. Het hele
proces kan maanden gaan du
ren."
Nikon beschuldigt ASML ervan
dat het inbreuk maakt op zijn
octrooien. Het heeft daarover,
mede namens twee dochterbe
drijven een klacht ingediend bij
de Amerikaanse International
Trade Commission (ITC). Nikon
eist een onderzoek van de 'on
rechtmatige import' en een im
portverbod. Ook heeft Nikon
een klacht ingediend bij de
rechtbank in Noord-Califomië
over het schenden van patenten
door ASML.
n haag/gpd - De Tweede Ka-
ir gaat niet vrijuit bij de hui-
je chaos op het spoor. De in
95 ingezette verzelfstandiging
naar nu blijkt, een ondoor-
chte operatie geweest. De
litiek heeft haar lesje geleerd,
hoop van de partijen is nu
hetzelfde geldt voor directie
personeel van de NS.
een normaal bedrijf was de
las allang naar huis gestuurd,
eeg minister Netelenbos van
rkeer in december te horen
n boze kamerleden. De NS
iren voor de zoveelste keer
gebreke gebleven bij het op
d laten rijden van de treinen,
ide spanning in de Tweede
amer bereikte weer eens een
logtepunt.
laar at is nou net waar de
hoen wringt: de NS is geen
«maal bedrijf. Bij de verzelf-
indiging van de Spoorwegen
1995 is niet vastgelegd waar
t bedrijf allemaal aan moest
ikloen. Terwijl het openbaar
rvoer een publiek belang is,
als de minister deze week
Jg eens riep. Maar de minis-
r heeft geen mogelijkheid di
et in te grijpen als de NS-di-
ctie faalt De NS is immers
en staatsbedrijf meer. Nete-
nbos alleen grootaandeel-
luder.
us moest de politiek lijdzaam
«zien hoe de arbeidsverhou-
ngen steeds verder in het on-
irede raakten, de treinen uit-
elen of vertraagd waren, de
ations steeds smeriger wer
en en het treinkaartje ook
og duurder werd.
r uwe mensen moeten orde
zaken stellen, hoopt Nete-
nbos nu. Die moeten zorgen
at de verziekte verstandhou-
ing tussen de directie en het
ersoneel weer goed wordt. Er
nieuw personeel in oplei-
ing en nieuw materieel is ein-
elijk aantocht. Wellicht
laardoor kunnen deze lente al
neer treinen op tijd rijden dan
«afgelopen jaar.
gemakkelijk komt Netelen-
's er echter niet van af als het
de Kamer ligt. Voordat de
r*Seen nieuwe periode van vijf
jaar de treinen in Nederland
mogen laten rijden moeten er
harde afspraken gemaakt wor
den over het serviceniveau, de
dienstregeling en de investe
ringen. jÖs de NS zich niet aan
de afspraken houden moet de
minister kunnen ingrijpen,
want het gaat immers om een
publieke taak die de NS uitvoe
ren.
Dat waren de Kamerleden alle
maal vergeten te regelen in
1995, het jaar waarin de NS
verzelfstandigd werden. Toen
was het vooruitzicht nog dat
de NS na enkele jaren proef
draaien klaar waren voor een
beursgang. In plaats van jaar
lijks geld erbij te krijgen, zou
den de NS de staat geld op
gaan leveren. In werkelijkheid
liep het allemaal iets anders en
de politiek kon pas ingrijpen
dankzij een publieke veront
waardiging die bijna uitgroeide
tot een volksopstand. Daar
door kon Netelenbos zoveel
druk uitoefenen op de directie
en de raad van commissaris
sen van de NS dat die besloten
op te stappen.
Die populistische manier van
politiek bedrijven is echter niet
goed voor het imago van de
politiek. Boze Kamerleden en
een minister die wanhopig met
de armen in de lucht uitroept
dat zij het ook verschrikkelijk
vindt doen het niet goed bij de
alweer wachtende reiziger die
naast het geld voor zijn trein
kaartje ook nog een sloot be
lastinggeld naar de spoorwe
gen ziet gaan.
De tijd is rijp om de zaken
goed te regelen. Voorwaarde is
wel dat de politiek de NS dui
delijkheid biedt en de garan
ties geeft het bedrijf op een ge
zonde manier te exploiteren.
De NS verkeerden jarenlang in
onzekerheid of zij de komende
jaren ook de treinen mocht la
ten rijden. Tot die duidelijk
heid er was wilden de NS niet
investeren in nieuwe treinstel
len. Dus moet er voldoende
geld en voldoende tijd be
schikbaar komen om het be
drijf weer op de rails te krijgen.
Dan heeft de politiek ook weer
het recht om de NS af te reke
nen op haar prestaties.
Hoe kon de ooit zo degelijke ver
voerder NS verworden tot natio
nale ergernis. Een schets aan de
hand van acht vragen
Wanneer werden de NS verzelf
standigd?
Op 1 januari 1996.
Waarom?
Om de concurrentie op het
spoor te bevorderen. Jarenlang
was het staatsbedrijf Nederland
se Spoorwegen heer en meester
op het vaderlandse spoornet.
Paars 1 wilde daar verandering
in brengen. Tot 2000 ontvingen
de NS nog staatssteun, maar
vanaf 1 januari van dat jaar
moet het bedrijf de overheid be
talen voor het gebruik van het
spoor. Die gebruikersheffing
loopt geleidelijk op tot 250 mil
joen gulden per jaar. In ruil
daarvoor mogen de NS zelf de
prijs van het treinkaartje bepa
len.
Is het gelukt om de concurrentie
te bevorderen?
Niet echt. In augustus 1996 be
gon rederij Lovers met de Ken-
nemer Strandexpres tussen Am
sterdam en IJmuiden. Die geslo
ten spoorlijn werden ooit door
de NS bereden. In 1998 kwam er
nog een spitstrein tussen Am
sterdam en Haarlem bij, maar
daar bleef het bij. Van de groot
se plannen voor intercitydien
sten is nooit wat terecht geko
men. De reizigers bleven de NS
trouw en Lovers stopte in 1999
met de treindiensten.
Inmiddels is er sprake van,
noem het maar, semi-concur
rentie. Op de lijnen Arnhem-
Winterswijk, Winterswijk-Zut-
phen en Almelo-Mariënberg is
het spoorvervoer in handen van
Syntus. Op de regionale lijnen in
Groningen en Friesland zwaait
NoordNed de scepter. Op die
lijn rijden geen NS-treinen, dus
er is geen sprake van een keuze.
NS nog steeds NS?
Nee. Tot 1 januari 1996 was
sprake van één grote spoorfami-
lie. Daarna is het bedrijf uiteen
gevallen in verschillende onder
delen. Het belangrijkste is NS
Reizigers. Dat hoort de treinen
te laten rijden zoals in het
spoorboekje staat, zorgt voor de
kaartverkoop en verleent servi-
ce.^Andere onderdelen zijn bij
voorbeeld NS Stations en NS In
ternationaal.
De overheid is verantwoordelijk
voor rails, wissels, seinen, over
wegen, kortom: voor de infra
structuur. Om zich van die taak
te kwijten zijn er drie organisa
ties. Railinfrabeheer zorgt voor
aanleg en onderhoud van het
spoor, Railverkeersleiding leidt
het treinverkeer door Neder
land, en Railned houdt toezicht
op de veiligheid op het spoor.
Onder NS-personeel heerst al
om de gedachte dat deze ont
vlechting de oorzaak is van alle
spoorellende. De ene hand weet
niet meer wat de andere doet.
De directie noemt de onver
wachte groei van het aantal rei
zigers als oorzaak.
Is de vertraging erger geworden
na de verzelfstandiging?
Ja. De afgelopen tien jaar heeft
de punctualiteit steeds rond de
85 procent gelegen, soms wat
hoger, soms wat lager, aldus NS.
In 2001 was dat 79,9 procent.
Het is wel zo dat de vertragings-
grens voorheen bij 5 minuten
lag en nu bij drie minuten. Bo
vendien zijn er steeds meer trei
nen gaan rijden, terwijl het
spoorwegnet nauwelijks is uit
gebreid. Kortom: er is sprake
van overbelasting.
Wat denken de NS eigenlijk te
doen aan de verbetering van de
punctualiteit?
Het bekendste is het omstreden
'rondje om de kerk' dat op 10
juni vorig jaar is ingegaan. Door
machinisten en conducteurs
kortere trajecten te laten rijden,
hopen de NS de punctualiteit te
verbeteren. Het personeel vindt
deze procesvereenvoudiging,
zoals het officieel heet, saai. In
het in augustus door de NS op
gestelde 'verbeterplan' staat dat
de punctualiteit van 80,5 pro
cent dit jaar naar 89 procent in
2005 moet stijgen. Dat is volgens
het bedrijf een norm waar mee
te leven valt.
Zijn dat alle maatregelen?
Nee, want er is ook nog zoiets
als een 'zitplaatsprobleem'. Nu
zijn het er 215.000. In 2005 moe
ten dat er 250.000 zijn. Momen
teel is bijna twintig procent van
de zitplaatsen niet beschikbaar
door onderhoud of herstel. Dat
moet worden teruggebracht
naar minder dan 12 procent.
Bovendien moeten er vijfhon
derd conducteurs en driehon
derd machinisten bij komen.
En wat doet 'Den Haag'?
Het is wachten op de behande
ling van de zogeheten Conces
siewet door de Tweede Kamer.
Daarin wordt bepaald wie de
hoofdvervoerder op het spoor
mag zijn. Bovendien geeft de
wet de minister van Verkeer en
Waterstaat meer invloed dan ze
nu heeft.
door Jantina Russchen
utrecht - Karei Noordzij is,een
degelijk bestuurder en snapt de
problemen van een ander. Met
deze woorden tekent woord
voerder Jur Bulthuis van Trans
port en Logistiek Nederland
(TLN) zijn voormalige voorzitter
Karei Noordzij.
De 55-jarige nieuwe (interim)
directeur van de Nederlandse
Spoorwegen is volgens Bulthuis
iemand die zich breed oriën
teert. „Hij zal bijvoorbeeld geen
genoegen nemen met een
praatje met alleen directeuren.
Hij laat zich inlichten door alle
geledingen in een bedrijf.
Karei Noordzij nam in mei vorig
jaar afscheid als algemeen voor
zitter van de TLN, die de belan
gen behartigt van de transport
sector. Hij had er toen bijna
twee termijnen (zes jaar) op zit
ten als voorzitter. In deze func
tie kreeg Noordzij geregeld te
maken met minister Netelenbos
(verkeer). Bijvoorbeeld toen
vrachtwagenchauffeurs in 2000
actievoerden tegen de hoge dië-
selprijzen en de Nederlandse
wegen blokkeerden.
Noordzij werd vooratter van
TLN vlak nadat verschillende
belangenorganisaties voor het
wegtransport waren gefuseerd.
Bulthuis: „Hij is in staat geweest
de diverse belangen te bunde
len. Dat is hem uitstekend ge
lukt." Volgens de TLN-woord-
voerder komt dat met name
door zijn gedreven manier van
werken. „Hij is iemand die dui
delijk voor ogen heeft wat hij wil
en heel goed weet hoe hij zijn
doel moet bereiken."
Tot 1994 was Noordzij lid van de
directie van luchthaven Schip
hol waar hij zich met name be
zighield met de strategische uit
bouw en marketing van Schip
hol in de wereldluchtvaartmarkt
en met de commercialisering
van het bedrijf Schiphol.
Hij legde destijds zijn functie
neer omdat hij naar eigen zeg
gen toe was aan een nieuwe uit
daging. Maar hij zou het ook
niet goed hebben kunnen vin
den met president-directeur
Den Besten, die vertrok naar de
Nederlandse Spoorwegen. Met
hem krijgt Noordzij niet op
nieuw te maken. Den Besten is
inmiddels met pensioen.
Noordzij vervulde ook het voor-
Karei Noordzij, belaagd door journalisten, terwijl hij een verklaring aflegt in het hoofdkantoor van de Nederlandse Spoorwegen in Utrecht.
Foto: ANP/Robin Utrecht.
zitterschap van de Stichting Na
tionale en Internationale Weg-
vervoersorganisatie (NIWO). Bo
vendien is hij lid geweest van de
Sociaal Economische Raad
(SER) en van het dagelijks be
stuur van VNO-NCW.
Noordzij was ook internationaal
actief als voorzitter van het Co
mité de Liaison van de Interna
tional Road Union (IRU) bij de
Europese Unie.
Een Haags café verkoopt klanten die een klein bedrag met een biljet van 25 gulden willen afrekenen
eerst een zakje met euro's. Zo denkt het bedrijf wachttijden en wisselproblemen te voorkomen. Foto:
ANP/Roger Dohmen
