'Altijd goed is ook eentonig' MEDIA Jaaroverzichten op tv: terugkijken met ooggetuigen 'Zo snel mogelijk naar New York' 'Gewonde kinderen, dat went nooit' Freek de Jonge velt het laatste oordeel over 2001 ameraman st eerherstel m NCRV ictor Reinier met ypisch Zeventig' iRSUM - Victor Reinier imt de presentatie over van nout Oerlemans van het RTL irogramma Typisch Tachtig, met ingang van maart tot lisch Zeventig wordt omge- bpt. Bedenker en presentator ïlemans is een kind (30) van jaren tachtig en geeft de fak- over aan het kind (38) van jaren zeventig, Reinier. De uwe presentator van 'Ty- ch' zegt een speciale band te jben met de jaren zeventig, t programma heeft overigens eid tot de uitgave van de cd lisch Tachtig, met de hon- d bekendste liedjes. tO-feest in erenpark zaterdag 29 december 2001 Oudejaarsavond 2001tijd voor Het Laatste Oordeel van Freek de Jon ge. De cabaretier grijpt de catastrofe op 11 september aan om nog eens volop gebruik te maken van zijn vrijheid van meningsuiting, „nu het nog kan, voordat we in een heel ander regime leven". Hij schof feert, discrimineert en fulmineert dat het een aard heeft. „Grappen ontstaan door hoe alles langzamerhand weer in het belachelijke wordt getrokken. En dat gaat vrij vlot." versum - KRO's Kindertijd taat drie jaar en viert zijn jaardag met een familiefeest )ierenpark Amersfoort. Zaal Olifant in het dierenpark is vier januari verbouwd feestzaal. gastheer van de dag is het uwe KRO-gezicht Paul Rig- Hoogtepunt van de dag men twee optredens van De id Krijgt Kinderen. KRO-le- krijgen korting op de en- van het dierenpark en mo- maximaal drie introducés «nemen. versum/anp - Cameraman id van Buren sleept de NCRV r de rechter omdat hij van omroep eist dat zijn goede m wordt hersteld. Volgens :ameraman heeft de omroep 1 eind jaren tachtig onte- ït „voor gek verklaard" en utgemaakt bij andere op- chtgevers. dsdien heeft hij geen op- cht meer van de omroep ge- gen. De zaak kwam opnieuw het licht toen de AVRO deze ïer geen zaken met hem wil doen. Volgens Van Buren im dat door de reputatie die NCRV hem heeft aangeme- Dr Van Buren is daarmee de it vol en hij eist daarom vol- ge rehabilitatie en een scha- ergoeding wegens gederfde Dmsten. De rechtszaak dient 17 januari in Amsterdam. 1 Buren, die nu voornamelijk r de Duitse omroepen ARD ZDF werkt, zegt te beschik- over schriftelijke verklarin- dat een eindredacteur van JRCV hem belasterde, woordvoerder van de NCRV gisteren het een „onbegrij- jke zaak" te vinden. Volgens 1 zijn de beschuldigingen edig uit de lucht gegrepen en omroep is verbaasd dat de eraman hiermee aan komt «1. „Maar we zien de rechts- met vertrouwen tege- et." door Berrit de Lange muiderberg - Soms is er het be sef dat alles samenvalt in perfec tie. Freek de Jonge (57) heeft dat eerder meegemaakt bij de show die hij opvoerde ter gelegenheid van het Boekenbal, toen hij het gewraakte boekenweekgeschenk van Harry Mulisch net niet aan de brandstapel ten prooi gaf. Nu, aan de vooravond van zijn oudejaarsconference, heeft hij weer het gevoel 'beet te heb ben'. „Het probleem met zo'n oude jaarsconference is doorgaans dat mensen niet meer zo gefo cust zijn. Op een gegeven mo ment slaat een bepaalde verza diging toe, een bepaalde verve ling. Altijd goed is ook eentonig. Maar nu is iedereen bezig met dezelfde gebeurtenissen. Dan is de aandacht meteen optimaal en zit iedereen op het puntje van zijn stoel." Een ideale situatie voor een ca baretier: „Onder die druk gaat het lopen en kom je letterlijk in vorm. Dat is fantastisch. Het geeft je het gevoel dat je iets nuttigs doet." In zijn bekende overrompelde tempo komen ook de 'trivialitei ten' van het jaar 2001 voorbij: het vertrek van de bondscoach, de fatale sprong van Herman Brood, de opmars van Leefbaar Nederland. We krijgen geschie denisles, maar de finesses zitten in de grote thema's die De Jonge na 11 september in de schoot geworpen kreeg: discriminatie, zelfgenoegzaamheid, ridiculise ring. De cabaretier schudt de boel meedogenloos door elkaar, maar het is allemaal te verdra gen als onderdeel van een tot nadenken stemmend theatraal verhaal over Engel, een man 1 met een missie. „Binnen dat verhaal zitten aller lei speldenprikken waarvan de een heftiger uitpakt dan de an der", aldus De Jonge. „Het is nooit mijn oogmerk om kwetsend te zijn. Het gaat erom het verhaal dat ik vertel klop pend de maken. Het is bijna een roman die verteld wordt op het toneel." De grappen komen niet meteen op bij zo'n ingrijpende gebeurtenis. „Die ontstaan later, als je kijkt naar hoe de pers er mee omgaat en hoe autoriteiten proberen de zaken naar hun hand te zetten. Dingen worden al weer vrij vlot in het belachelij ke getrokken. De spamper, een weggooisluier, is natuurlijk wel bedacht. En je gaat je afvragen wat moslimhumor is." De wereld heeft een flinke opla waai gekregen maar is niet we zenlijk veranderd, constateert De Jonge. „De mensen zijn even bang, zijn even in de war ge bracht in hun gezapige bestaan waarin weinig dreiging meer zat. Als het lot toeslaat, schrikken we ons wezenloos onder het motto: dat hadden we niet afgesproken! Dat is hét kenmerk van deca dentie. Een dier is altijd alert, is zich altijd bewust van de drei ging van zijn omgeving. Wij hebben dat zo veel mogelijk in gedamd en uitgeschakeld. Als het lot toeslaat, gaan we razend snel maatregelen treffen om de illusie te wekken dat het een in cident betreft dat we in korte tijd weer kunnen beheersen." Bent u zelf bang na de gebeurte nissen op 11 september? „Nee. Columnist Jan Blokker heeft ooit geschreven: 'Met een sigaar in een clubfauteuil is het makkelijker filosoferen over de dood dan wanneer de loop van een geweer op je slaap staat'. Of ik nou vijftig jaar leef of tachtig, dat is op de eeuwigheid een te verwaarlozen leven. Ik heb er al zoveel plezier en pret uitge haald, en onwaarschijnlijk veel geluk gehad, als ik nou nog zou gaan hechten aan de dingen... Het begint en het houdt op." Het zal mijn tijd wel duren? „Ik heb mijn langste tijd gehad, denk ik puur filosofisch. Als ik werk, heb ik natuurlijk toch de vechtlust en de zin me ermee te bemoeien. Hoewel je zelf na al die jaren ook weet dat het een ij- dele inspanning is. Het brengt weinig teweeg. Toevallig merk ik dat het lied Wees niet bang het publiek enorm aanspreekt. Dat is zo'n treffer waarbij je kenne lijk iets raakt." „Het blijft verstandig je van een paar dingen bewust te zijn. Mijn kinderen gaan het misschien nog zwaar krijgen. Wat onher roepelijk mee gaat spelen, is de migratie. Die gaat toch een keer problemen opleveren, als dit al niet de problemen ervan zijn." Freek de Jonge schofferend, discriminerend en fulminerend in zijn oudejaarsprogramma Het Laatste Oordeel. Foto: GPD De migratieproblematiek is niet bepaald een politiek correct on derwerp. „Ik constateer neutraal een con stante beweging van een hele hoop mensen. Een sterke be hoefte om van daar naar hier te komen omdat hier toch die pot met goud staat. Ik kan nog wel even doorgaan met te suggere ren dat het allemaal wel op te vangen is, maar op een zeker momnet is dat niet meer zo. Toen Bolkestein erover begon, durfde niemand er zijn vingers aan te branden. Nu zijn we een fase verder met Fortuyn en zijn al wat hollere retoriek. Als dit ook niet serieus wordt geno men, vraag je weer om een vol gende figuur. Het probleem is dat mensen zoals ik, of de elite, er niet zoveel van merken. Die zitten allemaal prima in hun huis met een royale tuin en zelfs nog ergens een tweede huis. Die zijn erg tolerant en meelevend. Zodra het allemaal dichterbij komt, zijn de gedachten erover ook niet meer zo verheven." U discrimineert er lustig op los. Bent u niet bang mensen in een oordeel te bevestigen? „De cabaretier als moralist valt hier een beetje weg omdat ik een hoop dingen zeg die niet erg netjes zijn. Dat is bedoeld om de toehoorder zich te laten afvra gen: ben ik het hiermee eens of niet." „De boodschap is dat we de ar moede in de wereld niet kunnen verantwoorden en dat die zich hoe dan ook tegen ons gaat ke ren. We kunnen beter met el kaar delen dan de confrontatie te zoeken. De achterdocht moet worden weggenomen. Van onze kant betekent dat: iets nederiger worden, die arrogantie een beetje laten varen." In de voorstelling zegt u: 'Mensen vinden het prettig als je je op zo'n avond een beetje boos maakt'. Dat klinkt niet als erg oprechte boosheid? „Ik ben niet boos. Dat zou ook wel getuigen van weinig inzicht. Je kunt wel ergens tegen vech ten. Zelfs tegen de bierkaai. Er zijn wel irritaties, maar dat is een ander soort boos worden. Boos word je in de file of als iets niet lukt. Je wordt niet boos over grote dingen waar je toch niets aankunt doen." Hebben de ervaring en het ouder worden u milder gestemd? „Ervaring zorgt ervoor dat je techniek wat subtieler wordt. Maar aan hoe je als mens in de wereld staat, verandert eigenlijk niet zo gek veel." U werpt zich op de moslimhu mor. Terwijl Mohammed Rab- bae van GroenLinks juist opriep grappen over 11 september en de islam voorlopig achterwege te la ten. „Wat Rabbae beweert, is net zo ridicuul als George Bush' stel ling: 'wie niet voor ons is, is te gen ons.' Het is paniekvoetbal. De wezenlijke discussie wordt uit de weg gegaan. Waar het omgaat, is dat dit soort inciden ten mensen prikkelen met el kaar de diepte in te gaan. Zelfs in het denken is tegenwoordig alles gericht op de materie. Er is geen grote beweging meer die ons aanspoort over onszelf en de wereld na te denken. We zit? ten in een tijd waarin een geloof in god staat tegenover een ge loof in de materie. Ik vrees dat ons geloof in de materie zal ze gevieren. Niets ontziend zal ze gevieren." Op televisie is tegenwoordig een massa cabaretiers actief. Elke ac tuele gebeurtenis wordt direct uitgemolken. De vluchtige lach in plaats van reflectie? „Ik kijk er niet zoveel naar om dat ik er erg onrustig van word. De een wil bij de FEBO een kro ket naar binnen schrokken, de ander neemt liever een goed ge serveerde biefstuk. Je kunt het ook vergelijken met een roman en een stripverhaal. Het is maar hoe ver en hoe diep je wilt gaan. Maar je hebt ook lekkere kroket ten en leuke stripverhalen. „De verschuiving naar stand-up comedy is natuurlijk dodelijk. Wat ik voornamelijk gedaan heb. is het cabaret naar het the ater brengen. Ik heb er een bo dem van drama ingelegd. Die is er in de stand-up weer helemaal uitgehaald. Het is zo plat als een dubbeltje." Wat doet u als Nederland op 31 december Het Laatste Oordeel ondergaat? „Het liefst was ik dan anderhalf uur van de wereld." Het Laatste Oordeel wordt maandag door de VPRO om 22.30 uur op Nederland 3 uitge zonden. Bij h In de diverse jaaroverzichten staat natuurlijk één onderwerp centraal: de terreuraanslagen van 11 september en de gevolgen daarvan. De Nederlandse verslaggevers Twan Huys (NOVA) en Jaap van Deurzen (RTL Nieuws) maakten alles van dichtbij mee. De een in Amerika, de ander in Afghanistan. Eric de Bie sprak met hen. Het NOS Jaaroverzicht is morgenavond te zien om 21.10 uur op Nederland 2, het RTL Nieuws Jaaroverzicht is morgen te zien om 21.00 uur op RTL 4 en maandag om 22.00 uur op RTL 5. Twan Huys was vooral met zijn werk bezig Jaap van Deurzen heeft altijd zijn koffer klaarstaan fERsuM - De jetlag zit nog in lichaam, maar Twan Huys net terug uit Washington - Neer achter de montageta- De VS-correspondent van Vh (NPS/VARA) legt de laat- land aan de documentaire de omgekomen New York- randweerman Tom Gardner elopen zaterdag te zien), sendoor kijkt hij even terug Ie ramp in New York. ur was u op 11 september? at 's ochtends in Washing- en was bezig met een ver over seksueel misbruik van eren. De dag daarvoor was regeringsrapport uitgeko- 1 en daaruit bleek dat het al misbruikte Amerikaanse eren gigantisch hoog is. Ik aan het bellen toen ik op I de eerste beelden zag." NOVA-correspondent Twan Huys. Foto: GPD was uw eerste gedachte? i vilde meteen naar New Na overleg met de redactie ilversum ben ik als een gek het vliegveld gereden. Daar rde ik, zoals ik ook al vrees- lat al het luchtverkeer was elegd." was uw tweede gedachte? de weg terug zag ik overal beur lulances rijden. Ik hoorde liet tweede vliegtuig in het Id Trade Center en het tuig op het Pentagon. Toen te ik even in de war. Hoe vliegtuigen komen er nog? raar moet ik nu naartoe? De >m berichten en geruchten hield niet op. Op een gegeven moment was er een enorme knal te horen. De ramen bij mij thuis sprongen bijna uit de sponningen. Meteen kwam het bericht dat Capitol Hill werd ge bombardeerd. Ik ben op mijn fiets gesprongen en eerst naar ons kantoor gereden. Vandaar ben ik met mijn cameraman naar het Pentagon gefietst. On dertussen zat ik via de telefoon constant in de uitzending van de gezamenlijke omroepen." Wanneer bent u tiaar New York vertrokken? „Nog dezelfde dag. Met de trein. Die reed tenminste nog. De vraag was echter of we zouden aankomen. We wisten niet of al le bruggen en tunnels nog intact waren. Als we onderweg zouden stranden, waren we de pineut. Dan zouden we niets kunnen doen. Na drieënhalf uur ston den we echter op Manhattan. Het was toen elf uur 's avonds plaatselijke tijd." Wat zag u daar? „Eén grote chaos. Je kon toen nog gemakkelijk de barricades omzeilen. Bij Ground Zero was het één zee van vuur en rook. Er hing een vleselijke stank. Die ruik je nu overigens nog steeds. Het meest opmerkelijke vond ik dat mensen schoon het gebied ingingen en er later als mijnwer kers uitkwamen. Met een dood se gelaatsuitdrukking. Alsof ze iets hadden gezien dat meer dan goed voor een mens is. De meesten konden het ook niet omschrijven. Zo erg was het." „Zelf heb ik nauwelijks doden gezien. De pers werd al snel ge weerd van de rampplek en moest het doen met verhalen van mensen die eruit kwamen. Je hoorde dat het bezaaid lag met lichaamsdelen. Een van de meest typische verhalen is dat over de twee handen die met handboeien nog aan elkaar za ten. Die zouden hebben toebe hoord aan een stewardess in een van de vliegtuigen. Ze zou door de daders zijn geboeid." Hoe onderga je zoiets als verslag gever? „Ik kan daar goed mee omgaan. Dat klinkt stoer, maar wat dat betreft ben ik vrij hard. Ik ben eerder in Bosnië geweest en daar heb ik ook lugubere dingen gezien. De eerste dagen in New York was ik vooral bezig met het versturen van informatie naar Nederland. Er zijn natuurlijk momenten dat je je afvraagt waar we in godsnaam mee bezig zijn. Ik had dat vooral toen ik in de bijlage van de Times een foto zag van de bovenste verdiepin gen van het WTC. Je zag men sen achter de ramen en zij moe ten geweten hebben dat er voor hen geen redding meer was." „Weken later ga je natuurlijk wel over dingen nadenken. Daarom heb ik ook de documentaire over die brandweerman ge maakt. Ik wilde de gebeurtenis sen een gezicht geven. Ook voor mezelf." Hilversum - Bloederige beelden van dode Taliban-strijders, plat gebombardeerde huizen, een gewonde man: Elders in Hilver sum plakt Jaap van Deurzen, 49 jaar en oorlogsverslaggever van RTL Nieuws, zijn item voor het jaaroverzicht aan elkaar. Waar was u op 11 september? „Ik maakte een reportage over Russische verpleegsters in Bre da. Op weg terug naar Hilver sum hoorde ik op de autoradio van de eerste aanslag op het World Trade Center." Wat was uw eerste gedachte? „Dit kan niet waar zijn. Het klonk zo futuristisch. Net toen ik op de redactie in Hilversum kwam, vloog het tweede toestel naar binnen. Wat was uw tweede gedachte? „Wat gaan we doen? We zijn meteen rond de tafel gaan zitten en de verslaggevers zijn op pad gestuurd. De volgende dag was ik op weg naar Israël. Ik heb al tijd een koffer met kleren klaar staan, dus ik kon meteen ver trekken. We verwachtten dat in Israël ook het een en ander zou gebeuren. Dat was dus niet zo. Na een week ben ik doorgereisd naar Pakistan." En toen? .Afghanistan was helemaal af gesloten voor journalisten. Met mijn ploeg ben ik naar de Pakis taanse grensplaats Peshawar ge gaan. Daar, in hotel Continental, RTL Nieuws-correspondent Jaap van Deurzen. Foto: GPD verzamelden de internationale pers zich. Je ziet meestal dezelf de gezichten. Jongens die ik ook in Kosovo ben tegengekomen. Dagelijks maakten we er repor tages. Over vooral de protesten van Pakistaanse moslims. On dertussen was het wachten op de Amerikaanse reactie. Die kwam op 7 oktober. Om tien uur 's avonds. We zaten net te eten en NOS-verslaggever Wou ter Kurpershoek werd als eerste gebeld. Iedereen stoof van tafel. Ik ben meteen rechtstreeks in de uitzending gekomen. Daarna was het een gekkenhuis. De Pa kistaanse moslims reageerden zeer fel. Ik was er getuige van dat de Japanse cameraploeg in elkaar is geslagen. Maar als ver slaggever ga je door. Ik denk dat iedereen daar heel erg besefte dat er geschiedenis werd ge schreven. Daar moet je bij zijn. Niet om de held uit te hangen, maar de wereld te laten zien wat er gebeurde." Wanneer bent u Afghanistan binnengekomen? „Op 14 november. Op de bon nefooi zijn we vertrokken. Tot de grens werden we nog bege leid door Pakistaanse militairen, maai" daarna was je op jezelf aangewezen. We zijn illegaal een pas overgetrokken en aan de an dere kant hebben we een busje gehuurd. Die stonden daar ge woon op ons te wachten. Er zijn altijd mensen die ergens een slaatje uit weten te slaan. Als je ze maar betaalden, droegen ze zelfs onze apparatuur." Wat was uw eerste indruk van het land? „Ik had helemaal niet het idee dat het land in oorlog was. Je zag er eigenlijk niets van, tot we in Jasalabad kwamen. Daar was het net het wilde westen. Overal liepen van die jongens met grote geweren en kogelriemen rond. De volgende dag zijn we met een konvooi naar Kabul vertrok ken. Net een dag eerder dan het konvooi met journalisten dat werd overvallen." Bent u ook zelf^Mreigd of in le vensgevaar geiumÊt? „Niet echt. We waren nu ook geen 'doel', zoals bijvoorbeeld in Kosovo. Daar werden de jour nalisten ook als vijanden gezien. In Afghanistan azen ze alleen op je geld. We zijn over het alge meen goed bejegend. De men sen voelden zich ook bevrijd. Ze durfden de straat weer op. Zo zag je opeens overal vliegers. Blijkt een volkssport in Afgha nistan te zijn." Maar ook dramatische dingen gezien. „Zeker. Na zoveel jaar went veel. Behalve kinderen. We waren in een ziekenhuis bezig met opna men. toen een meisje van twee jaar werd binnengebracht. Een beentje was aan flarden gescho ten. Dat kind schreeuwde vrese- lijk. Op dat moment werd het mij even te veel. Ik barstte zo voor de camera in huilen uit."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2001 | | pagina 9