X-Box is PC in spelformaat
MULTI MEDIA
Eerbetoon aan
ussische IL 2 Sturmovik
Blaas oude muziek
nieuw leven in
Verder chips verkleinen dankzij TeraHerz-transistor
970
0
ZATERDAG 29 DECEMBER 2001
stream draadloos
Strijd tussen spelcomputers barst in volle hevigheid los
'Cirl Power' in de succesvolle vechtspellenreeks Dead or Alive van Tecmo, waarvan deel 3 alleen voor de X-Box wordt uitgebracht.
Publiciteitsfoto
voor de X-Box wordt bijvoor
beeld Dead or Alive III, en klas
siek vechtspel tussen twee per
sonen. De eerdere versies wer
den vooral bekend door de aan
wezigheid van weelderig gete
kende vrouwen die elkaar met
deinende borsten te lijf gaan.
Die zien er nu mooier uit dan
ooit. Een andere toptitel is Halo,
een science fiction-schietspel
dat er ook al zo fraai uitziet. Veel
spellen zullen gebaseerd zijn op
vechten en schieten en dus met
name de wat jongere spelers
aansprekenmaar er komen
ook spellen aan die voor oudere
'gamers' interessant zijn, zoals
Project Ego van de vermaarde
spellenmaker Peter Molyneux
(de man achter Black and Whi
te), dat de ontwikkelingen in
een compleet mensenleven om
vat.
De X-Box en de GameCube zijn
onlangs in de Verenigde Staten
op de markt gebracht. De goed
kopere GameCube, die mikt op
een wat jonger publiek, verkocht
beter maar is ook een stuk goed
koper. De PlayStation II is al
weer een tijdje op de markt en
onlangs flink in prijs verlaagd.
De X-Box is met een prijs van
ruim duizend gulden (479 Euro)
nu veruit de duurste spelcom
puter. Spellen kosten 150 gul
den (69 Euro). De X-Box zal ove
rigens pas op 14 maart 2002
voor het Europese publiek be
schikbaar zijn. Ongeveer tegelij
kertijd met de compacte Game
Cube, die overigens als enige
van de drie spelcomputers geen
dvd-films kan afspelen.
Frank Buurman
blijft inzetten op adsl, door het bedrijf hardnekkig Mxstream
iemd. In samenwerking met Nokia is een draadloze versie van
snelle 'breedband'-vorm van internet ontwikkeld. Het Mx-
m Wireless-pakket bestaat uit een adsl-modem/router met an-
i, een modemkaart voor de aansluiting van een vaste pc en een
ird waarmee een draagbare computer draadloos met het mo-
kan communiceren. Met de draagbare pc kan dan overal in
verbinding worden gemaakt. Op het basispakket kunnen maar
64 pc's worden aangesloten, draadloos of bedraad. KPN levert
akket via de intemetproviders Zon, EuroNet Internet, Wana-
HCC-net en Planet. Installatie is tot eind dit jaar gratis. Het
et kost voor nieuwe gebruikers 1979 gulden (899 euro). Wie al
ream heeft, betaalt 1699 gulden (680 euro).
dia Dale in de fout
h
►0 elg Dirk Serneels is niet tevreden over het Van Dale Groot
2 denboek op cd-rom. Hij is op zoek gegaan naar foutjes en fou-
6; n vond er zo veel, dat hij er een complete website aan heeft ge-
Daarop kwamen weer reacties van andere gebruikers die óók
4, Ikomenheden hadden te melden. Met als gevolg dat een bij tij-
M imusante, maar ook wel beschamende verzameling is ontstaan.
5' is, www.schandale.com maakt zelf ook minstens één misser: er
1 geen wederhoor toegepast bij de zo hevig aangevallen redactie
|e Van Dale. Zoals een anonieme sitebezoeker reageert: 'Als u
tl tijd hebt om dat allemaal uit te pluizen en er een website over
zetten, waarom heeft u die tijd dan niet gebruikt om de men-
s m Van Dale te helpen?'
j; in vriend Junior
De X-Box is de mooiste, meest
geavanceerde en meest flexi
bele spelcomputer. Dat wil Mi
crosoft de consument in ieder ge
val doen geloven tijdens een
agressieve reclamecampagne, zo
als we dat van de softwaregigant
uit Redmond gewend zijn.
Qua specificaties is de X-Box,
een forse zwarte doos die oogt
als een
vlotte uit
voering
van een
kantoor-
pc, de
concur
renten
Sony
PlaySta
tion 2 en
Nintento
Game
Cube in
derdaad
de baas.
Maar of dat genoeg is moet nog
worden afgewacht. De twee Ja
panse concurrenten hebben
door de jaren heen een trouw
spelerspubliek opgebouwd en
kunnen rekenen op de steun
van de beste spellenmakers.
Veel goede spellen zijn al be
schikbaar. Bij de X-Box moet
alles vanaf de grond
worden opgebouwd.
De machine is feite
lijk een in spellen
gespecialiseerde
pc, die het gebrui
kersgemak biedt
van de spelcompu
ters, maar weer niet de
voorzieningen heeft die de
standaard pc als spelma-
chine nog steeds niet
overbodig heeft ge
maakt. De muis bij
voorbeeld, waarmee
strategiespellen perfect
kunnen worden ge
speeld, en het toetsen
bord, dat voor vluchtsi-
mulatoren al die extra
toetsfuncties biedt. Maar de X-
Box is dan ook bedoeld om op
het televisietoestel aan te sluiten
en vanuit de luie stoel in de
huiskamer met de gamepad,
een joystick voor in de hand, te
bedienen. Ook het afspelen van
bioscoopfilms op dvd is moge
lijk, maar dan moet er wel weer
een afstandsbediening worden
bijgekocht want de X-Box heeft
daar geen aparte knoppen voor.
De X-Box
bevat een
aan de Pen
tium III ge
relateerde
chip die op
een snel
heid van
733 Mhz
werkt, heeft
64 Mb Ram,
een harde
schijf van 8
Gigabyte en
een speciale
grafisch
chip van de firma NVidia, verge
lijkbaar met de videoprocessor
van de GeForce II-kaart. Dat zijn
cijfers waar de verwende pc-ge-
bruiker met een Pentium IV of
een AMD Athlon XP met 256 Mb
Ram en een GeForce III-kaart
niet steil van achterover zal
slaan, maar het maakt de X-Box
technisch gezien wel superieur
aan de twee concurrenten. De
PlayStation en de GameCube
hebben bijvoorbeeld (nog) geen
harde schijf, een handig hulp
middel waarmee tussenstanden
kunnen worden opgeslagen en
pieuwe spelgedeeltes snel kun
nen worden ingeladen. Verder
kan de X-Box met zijn inge
bouwde breedband-aansluiting
direct worden ingezet voor spe
len op internet. Mits snel inter
net ook thuis beschikbaar is.
Een spelcomputer valt of staat
met de beschikbare software en
de X-Box heeft in ieder geval als
voordeel dat de makers van
spellen voor de pc ook heel
makkelijk voor de X-Box kunnen
programmeren. Een topspel
De X-Box is een geavanceerde maar ook
dure spelmachine. Publiciteitsfoto
iondje Junior moet zo snel mogelijk met zijn bazinnetje her-
worden. Dat is de achtergrond van een vrolijk behendigheids-
roor kinderen van 5 tot 12 jaar. Mijn
ld Junior van The
ling Company is
cht 'plat-
pel', waarin
esprongen, ge
ien en gerend
rden. Er zijn
'levels' die voe-
js woest kol-
rivieren en door
ige bossen,
leel kunnen de
daarbij op woor-
it, maar dat zijn
Engelse woor-
iet spel draait al
Pentium I en
gulden.
iv :gende tank centraal in superieure vliegsimulatie
Russisch vliegtuig uit de
1 eede wereldoorlog vliegen
or it voor kort nauwelijks
ag ijk in een vluchtsimulator
en Ie pc. Daar is verandering
s omen met de komst van
n< urmovik, van het Russi-
di oftwarehuis Maddox
sp. Deze simulatie van uit-
Ubi Soft is niet alleen ori-
het blijkt tevens een van
3li ite vliegspellen ooit te zijn
I den.
a| leste vliegsimulaties uit de
II e wereldoorlog zijn Ame-
:ei s georiënteerd en geven
ia ve de mogelijkheid om
ir lustangs en Spitfires tegen
e 1 rschmidts en Focke Wulfs
10 gen. Er was dus eigenlijk
er in Russisch bedrijf voor
om de luchtoorlog aan
w(f)stfront onder de aan-
te brengen. De Luftwaffe
er vanaf 1941 lange tijd
eur, maar met de in-
1 van Amerikaanse vlieg-
voor de Russische vlie-
1 de verbetering van de
vliegtuigen ging het ook
w|ucht voor Hitier de ver
kant op. Een van de bes-
na ducten van Stalins lucht-
was de Illijoesjin Sturmo-
ik wel de vliegende tank
rij md. Dit grote, wat logge
■)i lig bleek keer op keer in
in «n de beste Duitse tanks
weg te vagen met zijn arsenaal
aan kanonnen en raketten.
Daarom werd het door de Duit
sers ook wel de 'Zwarte Dood'
genoemd.
Met dit vliegende monster kan
de speler de luchtoorlog aan het
Oostfront heel realistisch naspe
len. Overigens zijn er ook Russi
sche jagers beschikbaar, waar
onder een vroege versie van de
MiG. Die werden vaak ingezet
om de Sturmovik te bescher
men. Er kan ook namens de
Luftwaffe worden gevlogen met
Messerschmidt Bf-109 en de
Focke Wulf 190. Helaas nog niet
met de beruchte Stuka, een
duikbommenwerper die ook
nogal succesvol was tegen
tanks, en zich meestal met gil
lende sirene op zijn slachtoffers
stortte. Wellicht komt er een uit
breiding van het spel waardoor
dit wel kan. In het Russische
luchtruim zijn verder zo onge
veer alle (computergestuurde)
vliegtuigtypes aanwezig uit de
periode 1941 tot 1945. Zelfs de
bizarre 'Zwilling', twee aan el
kaar gekoppelde Duitse bom
menwerpers.
Wat bij het spelen van Sturmo
vik direct opvalt is het oog voor
detail. Bijna alles in het terrein
lijkt driedimensionaal weerge
geven, een stevige klus voor de
3D-kaart. Doelwitten zijn zeer
nauwkeurig weergegeven en als
je vliegt boven Berlijn of Staling-
rad dan vlieg je ook echt boven
een grote stad, en niet boven
een gekleurde vlakte met hier en
daar een driedimensionaal ge
bouw. Tanks en vliegtuigen zijn
bijzonder gedetailleerd in beeld
gebracht en verschillende types
zijn dan ook makkelijk te onder
scheiden. Om dit allemaal in
volle glorie te kunnen aan
schouwen is toch wel een be
hoorlijk geavanceerde pc nodig.
Aan het geluid is ook al zoveel
aandacht besteed. Als er bij
voorbeeld een trein wordt aan
gevallen reageert de machinist
eerst nog paniekerig met zijn
stoomfluit.
In de missies voor één speler
worden met name aanvallen ge
daan op gronddoelen, als voor
de Sturmovik is gekozen. De vir
tuele piloot kan voor een carri
ère kiezen die een groot aantal
missies omvat, en voert langs de
slagvelden van Stalingrad,
Koersk, de Krim en Berlijn.
Sturmovik bevat echter ook di
verse 'editors' waarmee zo on
geveer alles mogelijk is, van het
aanpassen van missies tot het
opbouwen van een nieuw land
schap met allerlei objecten. Een
grote tankslag (zoals die bij
Koersk) in elkaar zetten en je
daar met je vliegtuig intensief
WWW. I l25TURMOVIK.COM
Ufc>i Soft
mee gaan bemoeien is dus mo
gelijk. Ongetwijfeld zullen de ve
le te verwachten fans op inter
net missies met elkaar gaan uit
wisselen. Verder biedt Sturmo
vik veel mogelijkheden om met
of tegen elkaar te gaan vliegen
op een netwerk of op internet.
Voor de liefhebbers van militaire
vluchtsimulaties is Sturmovik
verplichte kost, maar ook
nieuwkomers zullen zich niet
snel vervelen of gefrustreerd ra
ken, omdat het spel zeer toe
gankelijk is, maar ook weer niet
te gemakkelijk.
Aanbevolen systeemeisen: Penti
um III, 256 Mb Ram, 3D-kaart,
Windows 95 of hoger. Prijs: 99
gulden. Beschikbaar gesteld door
Ubi Soft/MVSP.
Frank Buurman
Heeft u dat nou ook? Een kast vol langspeelpla
ten uit vervlogen tijden en kinderen die vra
gen wat dat voor grote cd's zijn? Vermoedelijk
doet negentig procent niets meer met die vaak zo
zorgvuldig opgebouwde muziekcollectie.
De draaitafel staat ergens op zolder en als we uit
nostalgische overwegingen 'oude' muziek willen
horen, dan kopen we wel een geremasterde versie
op cd. Er is veel te koop, maar natuurlijk lang niet
alles. Voor wie een computer heeft met een cd-
brander ligt de oplossing voor het oprapen. Je ko
pieert gewoon alle platen die je wilt naar een cd-
'tje. Dat klinkt heel simpel en dat is het eigenlijk
ook. Music Cleaning Lab de Luxe van Magix
(99,95 gulden 45,36 euro) is een prima program
ma, waarmee je zonder enige technische kennis
toch prima uit de voeten kunt. Met de meegele
verde kabel wordt de stereo-installatie met de
computer verbonden en dat is eigenlijk alles. Voor
de rest is het een kwestie van het programma uit
voeren. En dat is een stuk simpeler dan werken
met een aantal andere programma's, die eigenlijk
gemaakt zijn voor de (semi)professional. Die zou
overigens met dit pakket ook heel goed uit de voe
ten kunnen.
Het belangrijkste bij het overzetten van een plaat
naar cd is eigenlijk het voorwerk. De plaat moet
eerst heel goed worden schoongemaakt. Het vuil
in de groeven, dat zorgde voor het 'authentieke'
geluid, moet worden verwijderd om het beste re
sultaat te krijgen. Het is niet overal meer verkrijg
baar maar het best resultaat krijg je met de specia
le doekjes en middelen, die vroeger tot de stan
daarduitrusting van de muziekliefhebber behoor
den. Het opnemen van de plaat op zich is geen
enkel probleem. Maar dat is slechts één onderdeel
van Music Cleaning Lab. Tal van toepassingen
stellen je in staat om op professionele wijze de
muziek bij te sturen tot perfecte kwaliteit. Bijgelui
den, krasjes, enz. verdwijnen als sneeuw voor de
zon. Op ongeveer dezelfde manier kunnen 'antie
ke' cassettebandjes op een cd worden gezet. Van
krassen en vuil heb je in dit geval natuurlijk geen
last, wel van wat ruis. De opname moet gemaakt
worden met dezelfde ruisonderdrukker (dolby) als
destijds om een zo mooi mogelijk resultaat te krij
gen. Naast deze functies biedt het pakket nog tal
van mogelijkheden: vrijwel alles waarvoor in veel
gevallen programma's als Nero of CD Creator
worden gebruikt. Dus ook het normaal kopiëren,
het samenstellen van een compilatie, en het ma
ken van inlays en stickers.
Jan van der Nat
Meer intelligentie en rekenkracht, dus meer transistoren nodig
Dozen met soft- en hardware stape
len zich op in de werkkamer waar
het grootste deel van deze pagina tot
stand komt. Dat leidt soms tot ruimte
nood, die alleen is op te lossen door
harder te werken. Daar krijgen wij het
dan warm van, wat te midden van al
die dozen erg onaangenaam is.
Maak van de werkkamer een chip, zie
de dozen als transistoren en beschouw
onze inspanningen als stroom. De
krant is dan Intel, de grootste chipfabri
kant ter wereld waar ze onlangs een
paar slimme trucs hebben bedacht om
het probleem van warmteproductie het
hoofd te bieden. Warmte was namelijk
zo langzamerhand de grootste vijand
van de chipontwerper geworden. De
ingenieurs proberen al sinds jaar en
dag om almaar meer transistoren
(schakelelementen) op een minuscuul
chip-oppervlak te krijgen. Dat is nodig
omdat wij consumenten steeds maar
meer functionaliteit uit kleine appa
raatjes verlangen. Een notebook-pc
moet hetzelfde kunnen als een desk
top-model en met een zakcomputer
willen we óók videofilmpjes kunnen af
spelen. En dan hebben we het nog niet
over de toekomstige eisen die we aan
computers gaan stellen. Dat we ertegen
kunnen praten bijvoorbeeld, in plaats
van op toetsenborden te tikken. Daar
voor zijn meer intelligentie en reken
kracht en dus meer transistoren nodig.
Al een hele tijd slagen de chipmakers
erin om hun transistoren steeds kleiner
te maken. Daarbij kwam echter een
grens in zicht, die bepaald werd door
de warmteproductie. Zo dicht op elkaar
gepakt kunnen de schakelelementjes
hun warmte niet meer kwijt en om het
nog erger te maken, worden ze ieder
voor zich ook nog eens warnier. Dat
laatste komt doordat stroom gemakke
lijk weglekt uit de uiterst dunne laagjes
geleidend materiaal, zodat meer
stroom moet worden toegevoerd. Wat
erin gaat, moet er ook weer uit en dus
ontstaat er meer warmte.
Het resultaat is dat die steeds slimmere
chips alsmaar heter worden en dus
koeling behoeven. Het gevolg daarvan
is al zichtbaar als je een moderne pc
openmaakt: niet alleen de voeding,
maar ook de processor en de videochip
hebben tegenwoordig een eigen venti
lator nodig om het hoofd koel te hou-
den.Er zijn zelfs moederborden waarbij
een van de chips van de zogenoemde
chipset ook al met een afzonderlijke
koeling is uitgerust.
De Intel-researchers hebben nu een
oplossing bedacht voor het weglekken
van de stroom. Bovendien hebben ze
door het gebruik van een nieuw mate
riaal weten te bereiken, dat de transis
toren per stuk aanzienlijk minder warm
worden. Als gevolg van die twee uitvin
dingen kunnen ze nu weer jaren voor
uit met het kleiner maken en dichter op
elkaar pakken van schakelaars. Het re
sultaat heet de TeraHertz-transistor,
die een triljoen keer per seconde kan
schakelen.
Ter vergelijking: als een mens dat met
een lichtknopje zou doen, zou hij
15.000 jaar nodig hebben voor hetzelf
de werk dat de TeraHertz-transistor in
één seconde doet. Dankzij TeraHertz
kan de Wet van Moore, die ervan uit
gaat dat het aantal schakelingen op een
chip na een aantal maanden weer kan
worden verdubbeld, nog steeds van
toepassing blijven.
TeraHertz-transistor houdt het hoofd koel. Publiciteitsfoto
