KUNST CULTUUR
Half jaar lang hedendaagse
kunst in grote Leidse musea
Mariene Dietrich en Duitsers
zijn na jaren weer een
Ander soort magie dan
die van Harry Potter
I
Onbekende namen ontfermen
zich over 'mooiste filmmuziek'
Leidse kunstenaars exposeren op 'Beeld en Evenbeeld'
'v' f
- «zing Armenië
RMO
in - 'Grafheuvels en hoofd-
len; schatten uit de ber-
is de titel van de lezing die
loloog Peter Akkermans
ig 8 januari geeft in het
luseum van Oudheden
[O). Hij vertelt over de ar-
ilogie van de late bronstijd
1100 v. Chr.) in Armenië
ijst daarbij naar de
rerpen uit de tentoonstel-
'Armenië. Verborgen rijk-
uit de bergen' die momen-
in het RMO te zien is. De
ig begint om 20.00 uur.
igang kost 4,55 (10 gul-
Fiddershoven
Sound of Music
sterdam - Maaike Wid-
shoven gaat de hoofdr ol
len in 'The Sound of Music',
nieuwe reizende musical
Joop van den Ende. Zij
ipt in de rol van de legenda-
he non en later gouvernante
de kinderen Von Trapp. De
deal gaat 22 september in
nière en is de opvolger van
ïuidige reizende musical
anic'. Inmiddels hebben
al 5000 kinderen gemeld
auditie willen doen voor
rol als een van de kinderen
Trapp. Widdershoven
elde eerder in de musicals
i', 'Elisabeth' en "West Side
donderdag 27 DECEMBER 2001
R7
erair tijdschrift
iva ook in Leiden
den - Het literaire tijdschrift
a is sinds deze week ook in
den te koop. Het is verkrijg-
ir bij de boekhandels Kooy-
/Ginsberg en De Kier. Lava
de thuisstad Utrecht in-
Idels een begrip voor serieu-
beginnende schrijvers en
iters. Het tijdschrift wordt
naakt door vrijwilligers en is
[gebonden aan een uitge-
Na Utrecht, Rotterdam en
isterdam is Leiden de vierde
waar Lava wordt geïntro-
ceerd.
raaien in
nperium
den - In theater Imperium
rdt zaterdag 29 december
20.30 uur de voorstelling
aaien' gespeeld door toneel-
ep Vallisneria. Het stuk gaat
rvier doodgravers die zich
maandagochtend gereed
ten voor de eerste begrafe-
van de week. 'Kraaien' is
r Theaterwerk NL geselec-
rd als een van de beste ama-
producties van afgelopen
toen en mag daarom een
mee langs Ideine theaters
ken.
iahala G. Star
jdag in De X
en - Mahala Gypsy Star
dt vrijdag 28 december om
10 uur op in De X, Apothe-
sdijk 33a in Leiden. Dit in te-
stelling tot het bericht dat
Ige week in de Uitkrant
id, waarin ten onrechte za-
lag wordt genoemd. Tegen
vering van de bon uit de
trant, krijgt de bezoeker
50 korting op de normale
;angsprijs van 20,00.
leiden - Stedelijk Museum De La
kenhal en andere grote Leidse
Musea tonen tussen 22 maart en
15 september het werk van 45 he
dendaagse Leidse kunstenaars.
De Lakenhal nam het initiatief
om met deze grootschalige pre
sentatie een bruisend beeld te
scheppen van de eigentijdse
kunst in de stad.
'Beeld en Evenbeeld' is de titel
van de tentoonstelling, waarvan
delen te zien zijn in de Hortus
Botanicus, Museum Boerhaave,
Naturalis, het Rijksmuseum van
Oudheden, het Rijksmuseum
voor Volkenkunde, de kunstga
lerie van het Leids Universitair
Medisch Centrum (LUMC), het
Centrum Beeldende Kunst en in
De Lakenhal zelf.
Het getoonde werk varieert van
beeldhouwkunst tot tekeningen
en van installaties tot fotografie
en performances. Alle deelne
mende kunstenaars hebben één
ding gemeen: de nieuwe beel
den die zij scheppen hebben
hun evenbeeld in de wereld om
ons heen, in de stroom aan
beelden en informatie die dage
lijks op ons afkomt. De deelne
mers komen overal vandaan
maar hebben momenteel Lei
den als thuisbasis. Aan het be
gin van de tentoonstelling staat
het werk van Renata Bauer,
Fleur van den Berg, Hans de
Bruijn, Peter Duivenvoorde, Pie-
ter Geraedts, Krijn Giezen, Trees
Klijn, Frans van Nieuwenborg,
Burkhardt Söll en Frans de Wit
in de Lakenhal. De inhoud van
deze expositie zal enkele keren
wisselen.
Tegelijkertijd toont het Rijksmu
seum van Oudheden rond de
Taffehtempel eigenzinnige mo
de-ontwerpen van Bemadette
Drenth en worden in de vitrines
aan de buitenzijde van het mu
seum klassieke beelden uit de
vaste collectie afgewisseld met
beelden van Jacques Turk.
In de galerie van het LUMC ex
poseert Fer Hakkaart zijn recen
te schilderijen en het Rijksmuse
um voor Volkenkunde toont de
actuele fotoreportage die Teun
Voeten onlangs in Afghanistan
maakte. Naturalis volgt op 20
april met '5 beelden op 1 krom
me' (1999-2002) van Frans de
Wit buiten het museum en een
nieuwe installatie van zijn hand
op de binnenplaats. In de Hor
tus Botanicus zijn dan inventies
op buitenlocaties van Annelies
Dijkman en Jan Kleinfeld te
zien.
Op de momenten dat de exposi
ties in De Lakenhal wisselen varf-"
inhoud wordt een speciaal eve
nement georganiseerd. Dich
ters, zangers of muziekgroepen
zullen dan optreden in het mu
seum.
Bezoekers kunnen voor 10
een passe-partout aanschaffen.
Rook. Acrobatiek. Magie. Het publiek zit meermalen op het puntje van zijn stoel tijdens de voorstelling
van het kerstcircus in de Groenoordhallen. Foto: Taco van der Eb
o/l Ao Wilh T4ot ctorl'cto nilnt iran H070 Haat Kot Crn
door Theo de With
leiden - Circus hoort bij kerst als het kindeke in de
kribbe. Het kerstcircus in de Leidse Groenoord
hallen vormt een mooi alternatief voor Billy Smart
op televisie. Voor de derde keer is het circus in de
kerstvakantie neergestreken in de voormalige vee
markthallen. Nog tot en met zondag zijn er dage
lijks meerdere voorstellingen.
Clownerie, acrobatiek, dressuur. De drie vaste in
grediënten voor een geslaagde circusvoorstelling
zijn volop aanwezig. De in de stad verspreide affi
ches zijn enigszins misleidend. De daarop afge
beelde tijgers blijven achterwege. In plaats van
met tijgers, leeuwen en beren zijn er dressuur-
nummers met geiten, varkens en dromedarissen.
Het is in elk geval diervriendelijker dan de gedres
seerde beren die met een knallende zweep achter
hun vodden moeten worden gezeten.
Niet dat er van de dromedarissen veel verwacht
moet worden. Ze lopen wat rondjes in de piste.
Daarna knielen ze neer in de houtkrullen, waar ze
tevreden een hap van nemen. Een olijke poedel
presteert meer. Het hondje weet het publiek voor
zich in te nemen door op zijn voorpoten een trap
af te lopen.
Het sterkste punt van deze door het Groot Rus
sisch Staatscircus samengestelde voorstelling is
onmiskenbaar de acrobatiek. Er is een impone
rend luchtballet aan de trapeze. De klokkenluider
van de Notre Dame die als gebochelde man de
piste komt binnenstrompelen, blijkt zich te ont
poppen tot een gracieus ballerino. Ook een Chi
nees kwartet maakt grote indruk. Zonder vangnet
wordt aan elastieken door de lucht gezweefd alsof
de mens met vleugels is geboren.
De toeschouwers zitten pas echt op het puntje
van hun stoel als het Zwitserse duo Sacha Cortez
in de nok van de Groenoordhallen een 'dodenrad'
laat draaien. De twee acrobaten rennen erop heen
en weer alsof het een fluitje van een cent is. In
werkelijkheid is het precisiewerk tot in fracties van
seconden. Een misstap of een misrekening kan
een doodsmak betekenen.
In twee uur tijd wordt in de kleine piste een afwis
selend programma neergezet. Het internationale
gezelschap schept een wereld van magie. Het is
een ander soort magie dan die van Harry Potter.
Anders, maar op sommige momenten zeker span
nender.
door Tom van Rijswijk
Berlijn - Ze maakte carrière in
Hollywood en woonde een
groot deel van haar leven in Pa
rijs. De van oorsprong Duitse
Mariene Dietrich had een haat-
liefdeverhouding met haar land
en de Duitsers met haar. Negen
jaar na haar dood lijkt het erop
dat Duitsland het eindelijk wil
goedmaken. De aanleiding: van
daag is haar honderdste geboor
tedag.
Duitsland is in de ban van Mar
iene Dietrich. Haar films wor
den weer vertoond op de televi
sie en vanavond is op Duitsland
1 'Portret van een mythe' te
zien. In Berlijn trekt een aan
haar gewijde musical avond na
avond volle zalen en eert de
Duitse hoofdstad haar met een
Marlene-Gala en exposities in
verschillende musea. Niet gek
voor een vrouw die in 1960 tij
dens de terugkeer naar haar
land werd bespuwd en uitge
scholden voor landverraadster.
Daarna wilde Mariene Dietrich
niets meer met haar vaderland
te maken hebben, maar Mak
voor haar dood in 1992 gaf zij te
kennen toch in Berlijn begraven
te willen worden. Zelfs op haar
laatste rustplaats ontkwam zij
niet aan de toom van sommige
landgenoten. Haar grafsteen
werd beklad met woorden als
'bontdragende slet'.
Maar kennelijk begint nu bij de
meerderheid van de Duitsers
het besef door te dringen dat
Mariene Dietrich de grootste
ster was die het land ooit heeft
voortgebracht. Haar carrière be
gon in 1930 met 'Der blaue En
gel', waarin zij als nachtclub
zangeres Lola-Lola een profes
sor ten gronde richt. De femme
fatale met de lange benen en het
blonde haar zou haar handels
merk worden in de zeven films
die zij met haar ontdekker en
geliefde Josef von Stemberg in
Liefdesbrieven van Mariene Dietrich. De filmster had talloze beroem
de minnaars en geliefden. Foto: Reuters
de jaren dertig in Hollywood
maakte. Toen zij - zakelijk en
privé - uit elkaar gingen drong
propagandaminister Goebbels
op last van Adolf Hitler er bij
Mariene Dietrich op aan om
naar Duitsland terug te keren.
'Ze moest zich niet meer als
werktuig van joden in Holly
wood laten misbruiken', werd er
Mariene Dietrich bleef echter in
Hollywood en besloot Ameri
kaans staatsburger te worden.
Zij was niet tegen de Duitsers,
maar tegen de nazi's en het fas
cisme, zo verklaarde ze haar be
sluit. .Amerika nam me op toen
ik geen vaderland meer had die
die naam waardig was. Maar in
m'n hart ben ik Duits, Duits in
m'n ziel." Tijdens de Tweede
Wereldoorlog ging ze in een
Amerikaans uniform optreden
voor de troepen aan het front en
werkte mee aan anti-nazipropa-
ganda in het Duits. De strijd-
larachten aan beide kanten van
het front - geallieerden en Duit
sers - luisterden via de radio
naar het door haar in twee talen
gezongen soldatenlied 'Lili Mar
iene'.
Haar vele live-optredens voor de
soldaten hadden haar laten zien
dat ze met haar sexy, maar tege
lijkertijd koele en afstandelijke
uitstraling de mensen uitzinnig
kon maken. Vanaf 1953 begon
ze een tweede carrière, nu als
zangeres en showster. In een
adembenemende avondjurk die
meer bloot suggereerde dan er
echt te zien was zong ze met
haar welbekende zwoele - lees:
lage - stem liedjes als 'Ich bin
von Kopf bis Fuss auf Liebe ein-
gestellt', die ze als Lola-Lola al
in 'Der blaue Engel' had gezon
gen. Toen haar enige dochter
van een kind beviel, kreeg Mar
iene Dietrich de bijnaam 'de
mooiste grootmoeder van de
wereld'.
Vrouwen bewonderden haar
onverschrokkenheid en zelfver
zekerdheid, mannen haar sug
gestie van verleiding. Wie kent
niet het verhaal van onze eigen
Godfried Bomans die tijdens het
Grand Gala du Disque in okto
ber 1963 halfdronken opmerkte:
„Had mijn vrouw maar één zo'h
been." 'Ich bin von Kopf bis
Fuss auf Liebe eingestellt' was
haar levensmotto. Zij had talloze
minnaars en geliefden, zoals
Gary Cooper, Maurice Cheva
lier, Jean'Gabin, Frank Sinatra.
John Gilbert, Fritz Lang. Erich
Maria Remarque, generaal Pat-
ton en president John F. Kenne
dy. In een interview in de jaren
tachtig bekende de Pruisische
officiersdochter: „Nou ja, de
mannen verlangen en verwach
ten dat van jou. En als je niet al
leen wilt blijven, dan moet je ze
eenvoudig hun zin geven.
Tijdens de laatste avond van
haar omstreden Duitse tournee
in 1960 gleed Mariene Dietrich
uit en brak haar schouder. Som
migen zagen daar een voorteken
in, want in de daaropvolgende
jaren zou ze regelmatig tijdens
een optreden onderuit gaan.
Volgens ingewijden was dat het
gevolg van drankmisbruik. Hoe
het ook zij, in 1975 brak zij op
het toneel haar heup en dat be
tekende definitief het einde van
haar openbare optredens. Nog
één keer speelde ze mee in een
film, met David Bowie in 'Just a
gigolo'. Daarna werd het stil
rond Mariene Dietrich. Nooit
liet ze zich meer fotograferen of
filmen. Net als Greta Garbo sleet
ze haar laatste jaren als een klui
zenaar. Op 6 mei 1992 overleed
ze in Parijs.
In Duitsland lijkt de tweedeling
wat Mariene Dietrich betreft de
finitief achter de rug. Iedereen is
er nu wel van overtuigd dat één
van de grootste filmgodinnen
van het witte doek een Duitse
was, die tot op de dag van van
daag inspiratie biedt aan sterren
als Madonna en Nicole Kidman
(in 'Moulin Rouge').
Filmorkest bouwt vijf avonden feestje in LAKtheater
muziek recensie
Theo de With
Drstelling: 'De mooiste filmmuziek'
w Lodewijk van Gorp, Joke van der
*k, Ferry van Leeuwen en Desiree
anders. Gezien: 26/12 LAKtheater,
len. Nog te zien aldaar 27/12 tot en
met 30/12.
II LAKtheater staat vijf avon-
in het teken van de filmmu-
)e" Dat kan dodelijk saai zijn.
muziek was immers ooit be-
*ld om filmbeelden te onder-
m nen. De negen muzikanten
•et LAK weten er echter een
itekelijke show van te ma-
Het is inmiddels een goede
•tie van het theater om tus-
Kerst en Oud en Nieuw een
n productie aan het publiek
m resenteren. Voor de negende
heeft theaterdirecteur Ro-
Helmer het initiatief geno-
voor een feestelijk pro-
li nma. Hij neemt dit jaar een
risico door geen bekende naam
te contracteren. In het verleden
wist hij grootheden als Liesbeth
List, Bill van Dijk, Fay Lovsky en
Jan Rot te strikken.
Op het podium staan deze week
Lodewijk van Gorp, Joke van der
Hoek, Ferry van Leeuwen en
Desiree Manders. Wie zegt u?
Inderdaad, normaal gesproken
verzorgen ze de achtergrondvo
calen bij onder meer Marco
Borsato en Trijntje Oosterhuis.
Ze krijgen nu de gelegenheid
zelf op de voorgrond te schitte
ren. En dat doen ze bewonde
renswaardig.
Het zijn stuk voor stuk goede
stemmen. Ze vullen elkaar
prachtig aan. Hun programma
begint vrij voorspelbaar met een
aantal thema's uit films van Ja
mes Bond. In de nummers
'Goldfinger', 'For your eyes only'
en 'Live and let die' krijgen ze
allemaal de kans zich voor te
stellen. Deze liedjes zijn echter
zo doodgezongen dat daar geen
eer meer aan te behalen valt.
Interessanter wordt het als on
bekendere soundtracks bij de
kop worden gepakt. Lodewijk
van Gorp imponeert met het
nummer 'Change the world' uit
de film 'Phenomenon' (van
avond op tv). Deze Leidenaar is
zo'n blanke zanger die ondanks
zijn huidskleur toch 'soul' in zijn
stem heeft. Ferry van Leeuwen
krijgt de kans uit te pakken met
zijn lievelingsnummer 'You do
something to me' van Paul Wel-
ler. De bijbehorende film 'Cats
and dogs' is vergeten, maar dit
liedje is onsterfelijk.
Joke van der Hoek is op haar
mooist in een fragment dat ge
leend is uit de film 'Yentl'. Met
het nummer 'Papa, can you
hear me' - oorspronkelijk ge
zongen door Barbra Streisand -
bezorgt ze het publiek kippen
vel. Haar stem, de piano en een
kaars. Meer is er niet voor nodig.
Het vijfkoppige orkest is ook van
topklasse. Met name toetsenist
Nick Bult en multi-instrumenta-
list Hubert Heeringa (viool en
heel veel blaasinstrumenten)
weten indruk te maken.
Gedurende de voorstelling wor
den er zo nu en dan op het ach
terdoek filmbeelden geprojec
teerd. Omdat het gordijn ge
plooid is, blijven de projecties
wazig. Daardoor kunnen ze niet
de aandacht afleiden van waar
het vanavond om draait: de mu
ziek. Een gemis is het ontbreken
van een programma. Twee jaar
geleden kreeg het publiek een
lijst uitgereikt met de musical-
fragmenten die werden gezon
gen. Nu is niet altijd duidelijk uit
welke film welk liedje komt.
De filmposters in de gang van
het theater geven wellicht aan
wijzingen, maar het is essentiële
informatie die de toehoorders
eigenlijk niet onthouden mag
worden. Er hangt een affiche
van 'Seven years in Tibet', maar
wordt er ook een liedje uit deze
film gespeeld? We komen het
niet te weten. Er is trouwens wel
veel uit de kast gehaald om het
doorgaans kale LAKtheater fees
telijk aan te kleden: naast de
filmposters zijn er brandende
kaarsen en een heuse barpia-
nist.
De vier vocalisten werken lang
zaam naar een hoogtepunt toe.
Als uitsmijter doen ze drie num
mers uit 'Saturday night fever'.
De twee zangeressen geven een
mooie invulling aan aan de
broertjes Gibb met hun hoge
stemmen. Er kan geswingd wor
den op liedjes als 'Staying alive'
en "You should be dancing'.
Hoewel het enthousiasme van
het kwartet aanstekelijk is, moe
ten de toeschouwers letterlijk
van hun stoel worden getrokken
om mee te dansen. Het is desal
niettemin een feestelijk einde.
Nog vier avonden wordt een
feestje gebouwd in het LAKthea
ter. Bij de première was het gis
teravond niet helemaal uitver
kocht. Dat doet het ergste vre
zen voor de overige avonden en
dat verdient deze muzikale
voorstelling niet. Laat u dus niet
leiden door het ontbreken van
bekende namen. Dit filmorkest
ontstijgt absoluut het niveau
van een coverbandje.
Leidenaar Lodewijk van Gorp, een blanke zanger met 'soul' in zijn stem. Foto: Taco van der Eb
