Naar musea en theater: betalen in euro's of guldens?
'Muziek is voor mij als een drug'
KUNST CULTUUR
Leiden English Choir
komt pas na de pauze los
Getuigenissen
aanslag in musea
R7
Verbeelding van aanslag
Pechtold boos op LWO
om huuropzegging De X
De engeltjes zweven bij
horden door de lucht
zaterdag 15 DECEMBER 2001
Wisselbalies, gratis garderobe en consumptiebonnen
WFA/Frank van Rossum
esman
Stedelijk
dam - In de reeks pre-
ities van actuele schilders
it Stedelijk Museum van
terdam verleent Avery
sman vanaf vandaag zijn
age in de expositie 'Be-
k'. Naast schilderijen
kt Preesman grote wands-
turen met typische staket-
rhtige constructies van
en metaal. De in Curasao
kunstenaar viel al eer-
p tijdens Rudi Fuch's
ilet 4' tentoonstelling in
elfde museum. De exposi-
ledrock' is te zien tot 18 fe-
ri.
genereert
miljoen extra
rcRDAM - Het Cultureel Jon-
Paspoort (CJP) legt de
mrwereld geen windeieren,
nderzoek blijkt dat gebrui-
van de pas voor zo'n 62
jen gulden aan extra in-
ten voor culturele instel-
n zorgen. In Nederland
jen 550.000 jongeren tus-
le 12 en 26 jaar een pas-
I waarmee zij korting krij-
bij onder meer musea, the-
bioscopen en videothe-
3mdat jongeren met een
raker culturele instellingen
eken dan jongeren zonder,
n die organisaties extra in-
ten. Voor musea is dat bij-
ild 1,4 miljoen, voor
ruim 17 miljoen en
bioscopen 36 miljoen gul-
betoon aan
rten Toonder
idam - Tom Poes komt er
aal bovenop, maar van
I. Bommel zijn alleen de
en van zijn jas herkenbaar,
andere figuren uit de Bom-
strips komen op de hoeken
het kunstwerk dat Rotter-
als eerbetoon aan Marten
ider in de stad plaatst. Het
twerk wordt op 2 mei van
olgend jaar onthuld op de
ardag van Marten Toon-
Die werd in 1912 in Rotter-
geboren en woonde er tot
ing over
ening
aan den rijn - Peke
aan geeft woensdag 19 de
ler om 20.00 uur in het Al-
se Centrum Beeldende
t (CBK) een lezing over de
ling. Hij bespreekt de rol
de tekening in de kunstge-
denis door de eeuwen
De lezing sluit aan bij de
sitie 'Ligne' die momenteel
CBK te zien is.
door Herman Joustra
leiden - Vanaf 1 januari is de euro een wettig betaalmiddel.
En tot 28 januari is er sprake van een overgangsperiode,
waarin de consument normaal gesproken nog met guldens
kan betalen. Ook in musea, theaters en concertzalen. Maar
dat geldt niet overal.
Sommige zalen vinden het handiger om, voor een vlotte af
handeling bij de kassa's, ook in de eerste weken van het
nieuwe jaar alleen maar de euro te gebruiken. Omdat niet
elke bezoeker in januari de nieuwe munten en biljetten bij
zich zal hebben, wordt bezoekers de mogelijkheid geboden
in het theater zelf hun guldens voor euro's in te wisselen,
zodat ze vlot een kaartje kunnen kopen, hun jas in de gar
derobe hangen en een kopje koffie kunnen bestellen. Ook
de Leidse Schouwburg richt vanaf 2 januari een zoge
noemde wisselbalie in, die vanaf één uur voor elke voor
stelling open is. Deze actie loopt tot 28 januari.
De Stadsgehoorzaal stuurt alle abonnementhouders een
brief, waarin zij op de hoogte worden gebracht van tijdelij
ke maatregelen om het betalen te vergemakkelijken. Be
zoekers kunnen zowel met guldens als euro's, consumptie
bonnen kopen. De eerste weken van het nieuwe jaar is het
ophangen van de jas in de garderobe bovendien gratis.
Niet-abonnementhouders die een kaartje willen kopen,
kunnen dat gewoon aan de kassa doen waar met beide va
luta betaald kan worden. Lange rijen voor de kassa zal dat
niet opleveren, denkt directeur P. Unger, omdat de meeste
mensen van te voren de kaartjes al in bezit hebben.
Ook bij het LVC kunnen de bezoekers in januari hun oude
geld omwisselen. Daartoe gebruikt de popzaal tijdelijk
twee kassa's: eentje waar guldens kunnen worden omge
wisseld in euro's en eentje waar bezoekers hun kaartjes en
drankmunten in euro's dienen af te rekenen. Hoe lang het
LVC met twee kassa's werkt is nog niet duidelijk. Dat is me
de afhankelijk van de behoefte van bezoekers.
Het LAK-theater zegt helemaal 'eurobestendig' te zijn en
geen behoefte te hebben aan kunstgrepen. „Onze kassa's
zijn er helemaal op ingesteld om met twee valuta te wer
ken. Wie met guldens betaalt, krijgt keurig netjes euro's te
rug", aldus een woordvoerster.
Bij het Parktheater in Alphen kunnen bezoekers hun kaart
jes in euro's en guldens betalen. Voor de foyer is een ander
systeem bedacht. Bij een speciale balie dient men con
sumptiebonnen te kopen. „Want als je ineens 240 man
voor je neus hebt die op verschillende manieren willen be
talen, dan werkt dat natuurlijk niet", zegt de woordvoer
ster.
Museum Naturalis richt voor zijn bezoekers een wisselkas
sa in, waar men terecht kan met guldens. Aan de reguliere
kassa en in het restaurant moet gewoon met euro's worden
betaald. Pinnen is ook mogelijk. In het Rijksmuseum van
Oudheden kan tot 28 januari met guldens en euro's wor
den betaald. „Geheel volgens de wet", zegt een woordvoer
der. „Wij doen het zoals het hoort."
Bij Stedelijk Museum De Lakenhal is het niet anders. Ook
daar geen tweede kassa of wisselbalie. Bezoekers kunnen
met euro's en guldens betalen. „Wij hebben geen ruimte
en mankracht voor een extra kassa. Bovendien gaat het in
een museum anders toe dan in het theater. Wij hebben
geen aanvangstijd, bij ons komen mensen verspreid over
de hele dag binnen."
In het Rijksmuseum voor Volkenkunde kunnen bezoekers
in de eerste weken van het nieuwe jaar ook met euro's en
guldens terecht. „De kassa is aangepast", zegt een woord
voerster. .Alles wordt omgerekend naar euro's. We betalen
geen guldens meer terug. Wie zijn toegangskaartje betaalt
met twee tientjes, krijgt 2 euro 95 terug."
Enrique Iglesias is verslaafd aan muziek maar haat het promotiecircus
door Marjolijn de Cocq
Amsterdam - Als hij hoort dat
zijn single 'Hero' bijna goud is in
Nederland, klinkt het gespeeld
zeurderig: „Ik wil platina." Maar
Enrique Iglesias, die zijn latin-pop
prijzenkast en portemonnee ge
vuld weet, is zich meer dan be
wust van de vergankelijkheid van
zijn succes. „Een popartiest is als
een koelkast. De mensen kopen
je als een product. Als je geen hit
hebt, ben je weg."
Hij heeft zijn benen over de
stoelleuning geslingerd, strijkt
het ene na het andere lucifertje
af. Ongedurig is hij, zegt Enrique
Iglesias (25). „Op school al. Als
ik een boek moest lezen, kwam
ik nooit verder dan twintig blad
zijden. Ik leverde nooit iets op
tijd in, maakte nooit iets af. Als
ik me verveel, dan verveel ik me.
Maar op mijn dertiende ontdek
te ik dat ik wel uren achtereen
nummers kon schrijven. Alleen
ik en mijn muziek." Melodie in
zijn hoofd, teksten uit het pu
berleven gegrepen. „Je weet hoe
kinderen een dagboek bijhou
den? De muziek was mijn dag
boek."
Noem hem geen latin lover, dat
vindt de zoon van de man die
van dat predikaat zijn handels
merk heeft gemaakt tacky'
Meer dan de smeltende blikken
van de Spaanse bard, heeft Enri
que het 'werkethos' van Julio Ig
lesias meegekregen. „Mensen
denken dat ik verwend ben,
door mijn familie, door de
roem. Maar het is juist compleet
het tegenovergestelde. Ik heb
mijn vader zien ploeteren voor
zijn muziek. Dat was inspire
rend. Hij heeft me geleerd dat je
voor geluk, voor alles in het le
ven moet werken."
Enrique Iglesias groeide op in
Miami, de mythe wil dat hij zijn
eerste Spaanstalige demo's on
der pseudoniem probeerde te
slijten. Maar het was onder ei
gen naam dat Universal hem
ooit afwees en de ironie van het
lot dat een paar jaar later dezelf
de platenbons van dezelfde pla
tenmaatschappij hem een me-
gadeal bood. Platina platen,
Grammy Awards, de droom om
duizenden mensen tegelijkertijd
zijn teksten te zien meezingen
werden werkelijkheid. Maar zo
maakbaar als hij. het geluk
dacht, twee jaar geleden liep hij
vast.
Enrique Iglesias: „Ik heb mijn vader zien ploeteren voor zijn muziek. Foto: GPD/Alan Silfen
„Ik was een beetje opgebrand,
ongelukkig. Ik had het gevoel
dat ik aan het einde van de ene
fase was beland, en maar niet
naar de volgende kon komen."
De oplossing bleek 'alles om me
heen te veranderen'; hij stuurde
zijn management de laan uit.
„Üc had het gevoel dat ik alle be
slissingen zelf moest nemen, ik
kon niet meer slapen. Ik wilde
iemand om mijn beslissingen
mee te delen. Niet dat ik nu ie
dere nacht góed slaap, maar ik
kan in ieder geval slapen. Ik kan
nu weer genieten van mijn car
rière."
De nieuwe fase die hij zocht,
muziek recensie
Susanne Lammers
A Christmas Carol Concert door
English Choir o.l v Stef Collignon
i v het Leiden English Chamber
wstra en Esther Beima (sopraan)
"■d 14/12, Dorpskerk. Wassenaar
horen 15/12, Marekerk, Leiden.
erstconcert van het Leiden
sh Choir is al jaren een
Ie betere middelen om in
oede Kerststemming te ra-
Christmas carols zijn vaak
ets bijzonderder dan de
vaderlandse kerstliedjes,
meezingen schept saamho-
id tussen publiek en koor
P de uitvoering is maar
'g aan te merken,
dit jaar zingt het koor
het Magnificat van John
en barsten ze pas na de
los met hun oude ver
fde repertoire.
Prs Magnificat begint groot,
maar niet meteen meeslepend.
Het tempo is vlot en het koor
zingt sereen. In het orkest zijn
er bovendien genoeg toeters en
belletjes om je niet te vervelen.
Maar de orkestratie is zo druk
aangekleed en suikerzoet, dat je
vreest voor het glazuur op je
tanden. Het is gewoon te veel
van het goede. Zowel aan begin
als eind van dit werk aarzelt
Rutters tussen pompeus en
sentimenteel en dat gebrek aan
kern hindert, hoe liefdevol koor
en orkest het ook aanpakken.
Alleen door het middendeel,
het 'Quia fecit mihi magna', be
grijp je waarom het Leiden
English Choir dit werk koos.
Het martiale begin gaat het
koor niet helemaal goed af,
maar Wanneer zich in het Sanc-
tus sopraan Esther Beima bij
het koor voegt met haar warm
koesterende operastem krijgt
het stuk allure. Beima's stem
kleurt naar een mezzo-toon,
waardoor ze opvlamt tegen het
koor en de muziek dat gevaar
lijk weke ontneemt. Vooral het
Et misericordia is bijzonder ge
slaagd. Het orkest krijgt een ei
gen rol, de overbodige versie
ringen ruimen het veld en men
speelt samen alsof iedereen
verliefd op elkaar is. Het Fecit
potentiam, dat begint met
swingende hoorns en een stevi
ge mannenklank is het hoogte
punt van expressiviteit.
Natuurlijk is de sfeer bij de tra
ditionele carols ook snoeperig
en schattig, maar dan is het veel
minder een bezwaar. De lievig
heid valt volkomen op haar
plaats bij liedjes over het ezeltje
van Maria, sterretjes en enge
len. Het koor zingt lichtvoetig
en puntig, laat alle noten fonke
len en twinkelen en het orkest
maakt het feestje af. Maar dat
het Leiden English Choir ook
over deze vrolijkheid heen kan
reiken, bewijzen Remember, O
Thou Man en de stemmig ge
zongen Coventry Carol, een ge
voelig wiegelied voor alle ande
re kinderen van Bethlehem.
den haag - Erik Vos, stichter van theatergezelschap
De Appel, heeft een tentoonstelling ingericht in
Museum Beelden aan Zee in Scheveningen, rondom
de aanslag op het World Trade Center in New York
op n september. Aan de rand van het grote opper
vlak van het museum zijn Afrikaanse beelden ge
plaatst. Deze beelden staan symbool voor het 'toe
kijkende' werelddeel Afrika dat geen aandacht
meer kreeg door de aanslagen terwijl miljoenen
mensen daar sterven aan aids, honger enz. In het
middendeel van de expositie komen de beroemde
torens terug met daaromheen gehavende mensen
in de vorm van beelden die Europa voorstellen: het
werelddeel dat beheerst wordt en verblind lijkt
door dezelfde aanslagen. De tentoonstelling is van
af vandaag open voor publiek en heeft als titel
meegekregen 'Confrontatie'.
Foto: WFA/Frank van Rossum
werd de 'wat agressievere' mix
van Engels- en Spaanstalige
nummers op het album 'Es
cape'. „Ik wil mezelf niet herha
len, ik wil niet dat mijn fans het
zelfde te horen krijgen als op de
vorige plaat." Maar de eerste
single werd een ballad; drie we
ken voor de terreuraanslagen
uitgebracht, kreeg Hero extra la
ding toen hij het nummer speel
de op het herdenkingsconcert in
New York. „Bijna alles wat je nu
hoort is dance en 'uppy'. Hero is
puur een liefdeslied. Als je er
mensen mee kunt helpen en ze
in hun hart weet te raken, is dat
de magie van muziek."
Iglesias klaagt vaak en luidkeels
over het promotiecircus. „Ik
haat het. Ik haat het om over
mezelf te praten." Maar hij heeft
pas echt reden om te klagen,
realiseert hij zich terdege, als op
een dag niemand hem meer las
tig valt in restaurants en als hij
niet om vier uur 's nachts in zijn
hotel wordt gewekt voor een
handtekening. „Dan zou ik echt
bang moeten worden. Muziek is
voor mij als een drug. Maar ik
hoop dat ik in staat ben de
handdoek in de ring te werpen
als het zielig dreigt te worden."
Hij wil nooit worden als een
bokser die niet beseft dat het
voorbij is en zich iedere wed
strijd weer knock-out laat slaan.
Mensen kijken hem nu naar de
ogen en op alles wat hij zegt is
het "yes, yes yes'. Maar het is
onmogelijk om altijd aan de top
te blijven, mensen voor eeuwig
van je te laten houden. Er is de
eenzaamheid van een leven uit
koffers, maar moeilijker is de af
hankelijkheid van de gunsten
van publiek en platenwereld.
„Een artiest is als een koelkast.
Mensen kopen je als een pro
duct, ze vergelijken: die is beter
dan die."
Zo groot als zijn succes, zo groot
ook al zijn zorgen. „De constan
te druk van jezelf moeten verko
pen, van beoordeeld worden,
dat vreet aan je." Want uiteinde
lijk is het allemaal business en
als je geen hit hebt, ben je weg.
„Ken je het grapje dat acteurs
ervoor worden betaald om te
wachten? Mijn grapje is dat zan
gers worden betaald voor het
psychische leed dat ze door
staan. Je reist de wereld rond en
je hebt geen leven. Alleen de
muziek is je leven. Dus je kunt
maar beter leren de business te
gebruiken in plaats van dat de
business jou gebruikt. En je
kunt het maar beter leuk vinden
ook."
door Herman Joustra
leiden Cultuurwethouder
Pechtold is boos op de Leidse
Welzijnsorganisatie. Die zegde
zonder B en W daarvan op de
hoogte te stellén de huur van
Cultureel Centrum De X op per
1 februari. De X huurt al een
aantal jaren een ruimte in het
Leidse Volkshuis, maar kan de
huurverhoging van 12.000 naar
45.000 gulden per jaar niet op
hoesten. „Bevind de stap van de
LWO onbehoorlijk en onbegrij
pelijk. Zo gaan we niet met el
kaar om. We zullen meneer Cor
nel ter verantwoording roepen."
Pechtold vindt dat Comel, di
recteur van de LWO, buiten zijn
boekje is gegaan. Eerder dit jaar
besloten LWO, gemeente en
Volkshuis een extern onder
zoeksbureau in te schakelen om
de exploitatie van het Volkshuis
door te lichten. Dat heeft een
kostbare en ingrijpende verbou
wing en renovatie achter de rug.
Daarna zijn de huren voor stich
tingen en clubs die gebruik ma
ken van het centrum verhoogd.
Hierdoor zijn sommige huur
ders in problemen geraakt
Pechtold hoorde woensdag dat
De X op straat zou komen te
staan. „En gisteren kreeg ik toe
vallig het eerste exemplaar van
de rapportage in handen. Die is
nog niet eens besproken met
ons en toch besluit men de huur
op te zeggen. Het gaat niet al
leen om de manier waarop. De
LWO vindt dat de gemeente
moet bijpassen. Maar ik vind
het niet verstandig een instelling
extra cultuursubisidie te geven
die vervolgens op gaat aan een
hogere huur."
Comel vindt niet dat hij in de
fout is gesprongen. „Dat Pecht
old dit een heel lastige situatie
vindt, snap ik wel. Maar ik zie
niet waarom we het college van
te voren hadden moeten inlich
ten. Dat De X problemen had
met de huurverhoging is al lang
bekend. Wij hebben de gemeen
te en De X lang genoeg de tijd
gegeven om een oplossing te
vinden. De X hebben wij keurig
netjes per brief op de hoogte ge
bracht. En wat dat rapport be
treft: dat heeft hij vorige week al
gekregen. Dus voor ons besluit.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Vocaal ensemble 'Intermezzo'
o.l.v. Frank Hilbennk, m.m.v. Anneke
Jansen, Goltfusz orgel. Gehoord: 14/12,
Hervormde Kerk, Sassenheim.
De stoere Romaanse dorpskerk
met z'n dikke witgepleisterde
muren en kleine vensters is
heerlijk warm; in de koperen
kandelaars flakkeren 36 kaar
sen. Het programma belooft
een sfeervol kerstconcert met
Engelse, Duitse, Latijnse en Ne
derlandse kerstliedjes. Een oud
vertrouwd repertoire in de don
kere adventsdagen, een gouden
slinger van heerlijke meezin
gers. Maar het vocaal ensemble
Intermezzo o.Lv. Frank Hilbe-
rink heeft ook andere noten op
zijn zang. Als exotische edel
steentjes worden er op onver
wachte plaatsen verrassend
leuke songs aan toegevoegd. Zo
hecht 'Intermezzo' met zijn
mannen een uitgebalanceerd
gregoriaans 'Puer natus est' aan
een uitbundig expressief latijns
'Cantate Domino' van H.L
Hassler. De tenoren doen hevig
hun best in het mooie vier
stemmige 'Nu zijt wellecome',
wat leidt tot een behoorlijk re
sultaat. De inzetten stuiteren,
de samenklank is fors en kleur
rijk.
Het Goltfiisz-orgeltje kwinke
leert het hoogste lied voordat
'Ere zij God in onze dagen' met
het publiek losbarst. Wfilcocks'
'Deck the hafi' zit vol felle
kleurtjes en snelle noten, strak
en homogeen uitgevoerd. Jan
van Laar heeft geleerd van het
verleden, en vermengt dat fraai,
maar behoudend met het he
den in een variatie voor orgel
op 'O kom Immanuël'. Knut
Nystedts (1915) 'Peace I leave
with you' is daarop van een
heel andere orde. Een composi
tie met schrille en bijna oplos
sende dissonanten in lang uit
gesponnen lijnen. Intermezzo
zingt heel mooi met een steeds
opbloeiende en uitstervende
dynamiek.
Jammer dat sommige liedjes,
zoals 'Away in a manger' en
'Rocking' lijden onder een té
laag tempo. Hier gaan de woor
den plakken en trekken en
krijgt de inhoud iets looiigs.
Maar met het tintelfrisse 'Ding,
dong merrily on high', en Tele-
manns lichtvoetige Fantasia op
de gorgelende en zonnig barok
ke Goltfusz zweven de engeltjes
weer bij horden door het lucht
ruim.
door Tara Burghart
new vork - Een totaal verwron
gen zonnescherm dat een paar
straten van het World Trade
Center werd gevonden. Een
kaart waarop de vlag van de
Verenigde Staten is afgebeeld in
rood-wit-blauw geverfde maca
roni. Een gebruikt koffiekopje.
Na 11 september zijn het muse
umstukken geworden. Musea,
bibliotheken en overheidsin
stanties wedijveren met elkaar
om voorwerpen te verzamelen
en te conserveren die het ver
haal vertellen van de terroristi
sche aanslagen in de Verenigde
State
De instellingen lopen tegen een
groot aantal problemen op. Hoe
conserveer je een kortstondig
gedenkteken van bloemen en
flakkerende kaarsem Wat is de
beste manier om een tijdens de
aanslag verstuurde e-mail van
een Pentagon-medewerker te
catalogiseren? Hoe maak je een
keuze uit de duizenden kaarten
die door schoolkinderen naar
New York zijn gestuurd? En ten
slotte: welk museum moet welk
voorwerp krijgen?
Conservatoren, historici, kun
stenaars en archivarissen van
meer dan dertig instellingen uit
de hele VS zijn inmiddels bij
eengekomen om deze kwesties
te bespreken. Senator Kit Bond
heeft voorgesteld om het Smith
sonian Nationaal Museum voor
Amerikaanse Geschiedenis de
beschikking te geven over 5 mil
joen dollar om aan 11 septem
ber gerelateerde voorwerpen
met historische waarde te verza
melen en te conserveren.