X moet weg uit Volkshuis
Trendy beeld van Jezus Christus
KUNST CULTUUR
DSS wint Alphense cultuurprijs
Deep River Quartet is camp
Waarom staat het
LAK er alleen voor?
Rijksmuseum koopt schilderijen Jordaens
Fotomusei
geopend
vrijdag 14 december 20
Cobain-weduwe
voor rechter
Seattle - Twee oud-leden van
de legendarisch Amerikaanse
band Nirvana hebben de wedu
we van Nirvana-zanger Kurt
Cobain voor de rechter ge
daagd. Cobain pleegde zeven
jaar geleden zelfmoord. De ex-
bandleden willen dat de wedu
we, zangeres Courtney Love,
niet langer zeggenschap heeft
over muziek van Nirvana. In
1997 sloten ze een contract
daarover met Love, maar daar
willen ze nu vanaf. In juni lukte
het Love dat de rechter een ver
bod uitsprak op het uitbrengen
van een verzamel-cd van Nirva
na.
Rembrandt en Van
Gogh op TEFAF
amsterdam - Een monumen
taal werk van Rembrandt en
een schilderij van Vincent van
Gogh zijn volgend jaar twee
toppers op de jaarlijkse kunst
beurs TEFAF in Maastricht. Het
portret van de godin Minerva
(of Athena) van Rembrandt was
in 2000 het hoogtepunt van de
tentoonstelling 'Goden en Hel
den' in het Dordrechts Muse
um. De waarde werd destijds
geschat op zo'n 50 miljoen gul
den. Van Van Gogh wordt het
schilderij 'Korenveld met scho
ven' aangeboden door de Am
sterdamse kunsthandel Frans
Jacobs. De vraagprijs zal naar
schatting 7,5 miljoen gulden
bedragen.
Festivalkoor
zoekt zangers
leiderdorp - De Stichting Inter
nationale Korenontmoeting
Leiderdorp zoekt 50 tot 60 deel
nemers voor het projectkoor
dat volgend jaar samen met an
dere koren de manifestatie in
de Hooglandse Kerk in Leiden
afsluit. De korenontmoeting
wordt van 2 tot 7 juli voor de
vierde keer gehouden. Belang
stellenden kunnen zich melden
bij Jos Schohaus, tel. 071-
5226068.
Prijs voor school
Leidse architect
leiden - De Leidse architect Jan
van Iersel heeft samen met zijn
collega Oscar van Strijp de Ar
chitectuurprijs Apeldoorn 2001
ontvangen. Hun ontwerp van
het techniekpaviljoen van de
Koninklijke Scholengemeen
schap in Apeldoorn kreeg van
de 51 inzendingen de hoogste
waardering. De prijs bestaat uit
een geldbedrag van 7500 gul
den en een beeld van kunstena
res Henny Froeling.
door Coen Polack
leiden - Cultureel Centrum de X moet per i
februari weg uit het Leidse Volkshuis om
dat het de huur niet langer kan betalen.
De Leidse Welzijns Organisatie (LWO),
heeft na de verbouwing van het Volks
huis de huur fors verhoogd om de kosten
van die verbouwing te dekken. Directeur
Gert-Jan Cornel van de LWO: „Als wij die
kosten niet door mi H del van een huur
verhoging niet doorberekenen aan de X,
dan zou dat een indirecte vorm van sub
sidiëring zijn. Daar voelen wij weinig
voor. De X heeft sinds de verbouwing de
beschikking over schitterende kantoor-
en werkruimte met alle voorzieningen.
De vloerruimte is zelfs anderhalf keer
groter dan vergeleken met de situatie van
vóór de verbouwing. Willen wij ons be
drijf gezond houden dan moeten we die
huurverhoging wel doorvoeren."
Voor de X komt de huuropzegging als
een verrassing. Bestuurslid Ferry Rigauld:
„We hebben een groot probleem als we
straks op straat komen te staan. Maar de
X kan die huurverhoging van 12.000 naar
45.000 per jaar gewoonweg niet betalen."
Rigauld heeft nog niet nagedacht over
mogelijke alternatieve locaties. „In ons
contract met het Leidse Volkshuis is een
opzegtermijn van een half jaar vastge
legd. We hebben dus nog wel even de tijd
om een oplossing te vinden."
Indringende en confronterende foto's in Bijbels Museum
door Rob Bouber
Amsterdam - Madonna riep de
toorn van het Vaticaan over zich
af toen ze Jezus van Nazareth in
een clip liet figureren. De spotter
nij waarmee Pasolini Jezus gesel
de, heeft de Italiaanse filmer mis
schien wel het leven gekost.
Maar niemand in Nederland
peinst er over om de makers of
samenstellers van de Amster
damse expositie 'I.N.R.I.' om te
leggen.
Dat het in uiterst behoudende
kring wat zal stuiven, is zeer wel
mogelijk. Maar je hoeft niet tot
de progressieve christenen te
behoren om het curieus in
beeld gebrachte leven van Jezus,
nu te zien in het Bijbels Muse
um in Amsterdam, te kunnen
billijken.
Nederland is niet gemakkelijk te
shockeren. Toch geeft de eerste
indruk van de expositie wel de
gelijk een sfeer van vervreem
ding. Zeker als je van oudsher
de traditionele beeldvorming
rond goddelijke en liturgische
mysteries kent, werpt deze foto
tentoonstelling, die vol in deze
tijd staat, een bizar licht op het
belangrijkste bijbelverhaal. Het
is net of een stylingploeg van
bladen als Elle of Blvd. een mo
dereportage heeft geschoten op
locatie. Alleen bij de grote por
tretten heb je het gevoel dat ze
als ouderwets serene illustraties
voor een bijbelvertelling kunnen
dienen.
Toch is de intentie waarmee het
Franse fotografenduo Serge
Bramly en Bettina Rheims het
leven van de Nazareër hebben
willen vormgeven zuiver. Om
Jezus aan het begin van de 21e
eeuw aansprekend voor te stel
len en zijn leer in moderne
denkbeelden weer te geven,
hebben Bramly en Rheims oor
spronkelijke teksten nauwkeurig
gelezen. Vervolgens zijn ze de
geschiedenis met legenden en
volksverhalen gaan combineren.
Een paar maanden geleden ver
scheen een volgens deskundi
gen redelijk waarheidsgetrouwe
reconstructie van hem in de
kranten, maar niemand weet
hoe Jezus er precies uit zag. Dat
is niet de reden dat Bramly en
Rheims voor de Jezus-figuur tel
kens een andere jongeling ge
bruikten. Zij zien in Jezus de
mens. Hij staat voor alle men
sen. In het Duitstalige boek dat
de expositie kracht bijzet, wordt
Jezus van Nazareth in een foto van het Franse duo Serge Bramly en Bettina Rheims. Publiciteitsfoto
Jezus bij zijn kruisiging niet ge
flankeerd door de 'goede' en de
'slechte' moordenaar maar blijft
het middenkruis leeg en hangt
er rechts van hem een jonge
vrouw en links een jonge man.
Als symbool voor de hele mens
heid die, in de persoon van
Gods zoon, die mens geworden
is, aan het kruis sterft.
De groot formaat foto's zijn in
dringend hedendaags. Geboor
te, leven, lijden, dood en op
standing zijn in opmerkelijke
achtergronden gefotografeerd.
De herders aanbidden het pas
geboren kind in een sobere ga
rage, daar is de ster van BetWe-
hem een bouwlamp. De drie ko
ningen komen Jezus ook al eer
bewijzen maar het lijkt of Mel-
chior, Balthazar en Caspar, door
asfalt en vuur omringd, aan een
afgestoft Shakespeare-konings-
drama zijn ontrukt. Een jonge
Jezus wordt door schriftgeleer
den van top tot teen beschilderd
met Hebreeuwse letters. En Ma
ria Magdalena dreigt, met open
schaar in de hand en de benen
wijd, bestraffend te gaan kerven
in wellustig vlees.
Directeur Janrense Boonstra van
het Bijbels Museum: „Er zitten
ongetwijfeld indringende en
confronterende foto's bij. Mis
schien lokken ze in behoudende
kring discussie uit, bij mensen
die niet gewend zijn om met de
beeldtaal mee te gaan. Maar het
is een integer project en er is
veel research gepleegd. Teksten
zijn bestudeerd uit de bijbel, uit
secundaire literatuur, bijvoor
beeld een werk als de 'Legenda
Aurea', de 'Gouden Legenden',
middeleeuwse verhalen, opgete
kend door Jacobus de Voragine.
Dat boek heeft een enorme in
vloed gehad. Men had behoefte
aan meer verhalen dan die in de
bijbel stonden."
Bramly en Rheims strooien
kwistig met citaten. Ze halen
teksten van kerkvaders aan, van
een mysticus als Juan de la
Cruz, maar ontlenen ook aan de
kunsthistorie. Beroemde schil
derijen van Caravaggio en Man-
tegna, bijna icoon geworden
beelden uit het leven van Chris
tus, komen terug in de foto's.
Als Jezus door Johannes de Do
per in de Jordaan wordt ge
doopt, zijn de duif op het hoofd
en de houding van Johannes
identiek aan een schilderij van
Piero della Francesca.
De fotografen hebben leven en
geest van Jezus in moderne
beelden overgezet. Op zodanige
manier dat hij voor grote groe
pen herkenbaar is en een gevoel
van tijdloosheid oproept. Zou
het de fotografen lukken om in
de voetsporen van grote renais
sance-schilders hun beeld 'eeu
wigheidswaarde' mee te geven?
Waarom niet? Bijbelverhalen
zijn heel vaak neergezet in de
context van de eigen tijd. Wat
techniek en compositie betreft,
halen de foto's een hoog niveau.
De stijl is geen camp, geen edel
kitsch, daarvoor dissoneert het
geheel niet genoeg. Ook al zijn
kleren en kapsel modem, de
aankleding blijft smaakvol. En
het verhaal is bepaald geen war
boel. Jezus' leven wordt traditio
neel gevolgd. Er is geen sprake
van nieuwe interpretaties. Daar
om zal het publiek er met begrip
over spreken. Op een manier
zoals 'Jesus Christ Superstar',
zowel de film als de musical,
uiteindelijk in goede aarde viel.
I.N.R.I. Het Leven van Jezus in
foto's, t/m 4 maart in het Bij
bels Museum, Herengracht
366-368, Amsterdam. Lezin
genprogramma: Vanaf 13/1
t/m 17/2 elke zondagmiddag
om 14.30 uur.
Nog voordat in Nederland de
televisie zijn intrede deed,
dus ruimschoots voordat de
uitverkoop van de bescha
ving begon, werd in Leiden
het LA.K (toen nog met
puntjes ertussen) opgericht,
waaruit het huidige LAKthe-
ater annex cursuscentrum is
voortgekomen. Destijds ging
het er om een voorziening in
het leven te roepen ter bevor
dering van de kunstbeoefe
ning voor studenten. De
toenmalige hoogleraren
maakten zich namelijk ern
stig zorgen over 'de volko
men apathie' van de studen
ten ten opzichte van kunst.
Ik wil niet al te somber zijn,
maar ruim vijftig jaar later
zou ik niet durven beweren
dat ze zich nergens meer
druk over hoeven te maken.
Laatst begreep ik nog dat je
blij mag zijn als de tegen
woordige student Dik Trom
gelezen heeft, weet waar een
Delfst blauw bord vandaan
komt en via het Big Brother-
huis en SBS nog even langs
tante Groenteman zapt.
Aan het LAK ligt het niet, als
u het mij vraagt. Dat heeft
zich inmiddels een volwaar
dige plaats veroverd als het
om vernieuwend theater en
moderne dans gaat. Het kan
mijn inziens ook niet liggen
aan het feit dat het LAK niet
meer exclusief voor studen
ten is. Sinds 1972 is namelijk
iedere Leidenaar welkom en
het theater krijgt tegenwoor
dig ook een kleine subsidie
van de gemeente Leiden.
Het LAKtheater is voor veel
Leidenaren dan ook geen
onbekend terrein meer. LAK-
directeur Roland Helmer
heeft daar het nodige aan
bijgedragen door bijvoor
beeld, wars van het dédain
dat daarover bestaat, musi
cal in zijn theater te brengen.
Als de Leidse Schouwburg en
Stadsgehoorzaal rond de
kerst drie weken op slot gaan
brengt het LAKtheater vijf
dagen achtereen een eigen
productie, laagdrempelig
amusement in een feestelijk
versierd theater. Musical,
Leonie Jansen of An (van de
Berini's) en Jan (Rot). Over
een paar weken staat tussen
kerst en oud-en-
o]
ec
r
ESI
V;
Rij
nieuw de mooiste film\
ziek centraal.
In de Leidse Schouwt
kunt u deze maand ook
18 keer terecht, maar bi
sufkezen in de Stadsgei1
zaal tel ik de hele maand rl
cember slechts zeven con
ten. Stadsgehoorzaal
teur Petra Unger wil gi
een tweede zaal. Ik zou
niets liever willen, vooroj
steld dat Petra (nog a
veelbelovend, da's m
straks niet de enige is
avond-aan-avond stam
neuriën. Met het nieuwe,
(momenteel kun je daar
vijf avonden in de week
kanon afschieten) zon
we dan drie zalen op ea
hebben die in de decern
maand 24 avonden
maand leeg staan.
Hoe zou het komen
Schouwburg Stadsgeh
zaal en LVCzo weinigen
reel ondernemerschap
de dag leggen? Wan1
staat het LAKtheater er
sen kerst en oud-en-niff
alleen voor?
Te veel dit, te weinig
(geld) Maar dat is niet
enige. Ik wrijf het er gi
nog eens in: negen van
tien directeuren van u 'e
musea en andere cultn
instellingen komen van
ten Leiden. En op 24 det
ber pakken ze allemaal
trein naar Amsterdam,
ter dam of naar waar
ook, om Leiden vervolger,
mijden alsof het Ferwerd
deel is.
Om die reden kom je
meeste van die cultuurlu
ook nooit buiten hun ei
tent tegen. Dat heeft een
gatieve invloed op het cu
reel klimaat in deze stad.
lukkig was er daarom
week voor het eerst het
tuur Café, een ontmoetu
plek voor mensen die in
den betrokken zijn bij h ij
en cultuur. Mooie gele
heid dus om, met een bt L
en een bal, van gedachte
wisselen en nieuwe con
ten te leggen. De belang
ling was groot. Mooi ini
tief. En weet u wie een
de initiatiefnemers was.
weer die Helmer U
het al: hij is niet een van
negen.
H
AD VAN KAAIV! JAN RIJSDAM
amsterdam/anp - Het Rijksmuseum in Amster
dam heeft voor 12,5 miljoen gulden drie schilde
rijen van de Vlaamse schilder Jacob Jordaens
(1593-1678) gekocht. Het gaat om drie monumen
tale portretten uit 1635 van de Antwerpse koop
man Rogier de Witer, zijn echtgenote Catharina
Behagel en zijn moeder Magdalena de Cuyper.
De drie werken zijn vanochtend gepresenteerd
door de hoofddirecteur van het museum, R. de
Leeuw, in het bijzijn van staatssecretaris Van der
Ploeg (Cultuur). Zijn ministerie was met 1,8 mil
joen gulden een van negen geldschieters. Eender
de van de aankoopsom werd betaald door de
SponsorBingo Loterij.
Het museum noemt het zeer uitzonderlijk dat de
schilderijen nooit zijn verdoekt. De originele verf
laag is hierdoor prachtig bewaard gebleven, aldus
het Rijksmuseum. Volgens het museum is de aan
koop van groot belang: „In een klap is Jordaens
als portrettist op superieure wijze vertegenwoor
digd. Jordaens evenaart met deze portretten de
beste werken van tijdgenoten als Rubens en Van
Dyck."
De drie schilderijen hangen in de Eregalerij van
het Rijksmuseum, tegenover en naast portretten
uit dezelfde periode van Frans Hals, Rembrandt
en Bartholomeus van der Helst. „Een unieke con
frontatie van de Antwerpse en Amsterdamse 17e
eeuwse portretkunst", aldus het Rijksmuseum.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: The Deep River Quartet:
Kerstspecial. Gehoord: 13/12,
Stadsgehoorzaal, Leiden.
'Hark the herald angels sing'
heet de kerstspecial van het
Deep River Quartet, maar dat
wordt niet gezongen. Het kwar
tet hanteert een eigenwijze,
maar vooral ruime definitie van
kerstliederen. En dat betekent
dat ze zich niet beperken tot
'Rudolph' en "White Christmas',
maar vooral veel gospel bren
gen. Bovendien laten ze veel ho
ren uit hun jubileum-tour 'What
a time', waardoor je ook nog
eens vergast wordt op prettige
close harmony uit het crooner
tijdperk.
Maar hun ruimhartige opvattin
gen hebben ook minder aange
name kanten. Het Deep River
Quartet probeert alle genres,
maar beheerst die niet allemaal.
Hun versie van Schuberts 'Ave
Maria' bijvoorbeeld kan maar
beter zo snel mogelijk vergeten
worden, net als 'For your pre
cious love' van Jerry Butler,
waarin bariton Placido R. Hazel
bepaald niet zo stralend en stre
lend soleert als hij wel denkt.
Het romige van de jeugd is trou
wens niet alleen bij hem ver
dwenen, alleen lijkt het alsof de
rest zich er wat meer rekening
schap van geeft. Voor de pauze
weten ze dat craquele' nog aar
dig te maskeren, maar hoe ou
der de avond wordt, hoe scher
per je dat terug hoort in de
stemmen. Daarbij ziin de heren
toch wel erg snel tevreden.
Commercieel gezien klopt het
allemaal dan wel als een bus,
maar in artistiek opzicht is een
hele avond Deep River Quartet
lang.
Tot je eens wat beter kijkt naar
hun pasjes, gebaartjes en ritu-
eeltjes. Dan zie je dat ze de op
lossing zelf, zij het wat wegge
moffeld, aanbieden: het Deep
River Quartet is camp, al is het
soms op het randje. Dan valt
veel op zijn plaats. Eerste tenor
Dick Rietveld is prachtig in een
heerlijk ouderwetse radio-versie
van 'Into each life some rain
must fall'. Hij treft heel raak dat
galmende jaren veertig geluid.
Ook 'Go, tell it on the mountain'
krijgt door hem weer nieuwe,
onvermoede dimensies, al was
het maar omdat hij zo vroom en
lief 'When I was a sinner, I sin
ned both night and day' zingt.
Terwijl de anderen hem begelei
den met een beschaafde close
harmony achtergrond, hoor je
hem balanceren op de grens
van ironie.
Dirigent Oosterman (midden) ontvangt de cultuurprijs uit handen van wethouder De Leest. Links staat DSS-voorzitter Oerlemans.
Foto: Eric Taal
alphen aan den rijn - Het fanfareorkest
DSS uit Aarlanderveen heeft gisteravond de
Alphense cultuurprijs gewonnen. Uit han
den van wethouder De Leest ontving diri
gent Danny Oosterman de J.C. Bloemprijs
en het bijbehorende geldbedrag van 5000
gulden.
Het orkest gooide afgelopen jaar hoge ogen
op het Wereld Muziek Concours in Kerkra-
de en won de derde prijs in de concertafde
ling. Van de vier gespeelde composities is
ook een cd gemaakt onder de titel 'Les qua-
tre moulins roue', genoemd naar de be
faamde molenviergang van Aarlanderveen.
„Vanaf de eerste maten ben je als luisteraar
gefascineerd", aldus de jury in haar rapport.
De andere kandidaat voor de cultuurprijs,
beeldhouwer Frits Garenfeld, kreeg gister
avond van de toeschouwers in het Parkthe
ater de meeste waardering. Hij sleepte de
publieksprijs van 1000 gulden in de wacht.
amsterdam/anp/gpd - v
der S. Bruines (cultuul
gisteren het Fotografie ft
Amsterdam (FOAM) geo|
Het was lange tijd onzekf
er wel zou komen. De I
damse Kunstraad brad
negatief advies uit aan
meente. De raad noen
plan van het museum in
lijk en zakelijk verre van
kend. Maar de gemeent
het advies naast zich nee
krijgt per jaar 800.000
subsidie van de gemeeni
de verbouwing van he
aan de Keizersgracht la
éénmalig 1,3 miljoen guli
gemeente rekent er op
nieuwe museum jaarlij
miljoen gulden uit eigen
sten en sponsoring kan h
Directeur Marloes Krijn
het Fotografie Museum
bang dat initiatieven el
het land de levensvatb
van 'haar' museum in
zullen staan. Het in Rol
gevestigde Nederlands I
stituut, Nederlands Foti
en Nationaal Fotores
Atelier maakten deze wi
kend dat ze willen fuse
een Nationaal Fotoni
Dat moet worden geve;
het voormalige pakhuis 1
mas op de Kop van Zuid.
Nog een ander initiatie
opening van een foton
in een vleugel van het
Gemeentemuseum dat
tentoonstellingen gaat
uit de omvangrijke fotot
van het Leids Prentenkab
