Wegener moet dagbladen verkopen
MEDIA
Wie is de baas over de afstandsbediening of de
brievenbus?
Hersenpatiënten praten openhartig
'Ultieme' late-nightshow bij Yoriij
Documentaire RTL
eerst via internet
Uitgever heeft te sterke marktpositie in Gelderland
Commissaris Inge Brakman: 'Persconcentratie in Nederland zorgwekkend'
den haag/anp - Uitgeverij We
gener moet de Arnhemse Cou
rant en bepaalde edities van het
Gelders Dagblad toch verkopen,
omdat het bedrijf anders een te
sterke marktpositie in de provin
cie Gelderland krijgt.
Dat heeft het College van Be
roep voor het Bedrijfsleven
(CBB) gisteren bepaald. Het uit
geversconcern nam in 1999 vijf
laanten van VNU over voor 1,8
miljard gulden, waaronder dag
blad De Gelderlander. Kartel
waakhond NMa ging daarmee
akkoord, maar dan moest Wege
ner wel de Arnhemse Courant
en edities van het Gelders Dag
blad afstoten.
De rechtbank in Rotterdam
draaide die beslissing terug,
maar in hoger beroep gaf het
college gisteren de NMa gelijk.
Zeeuws-Vlaanderen
Het college vindt verder dat de
Nederlandse Mededingingsau
toriteit ook terecht aan Wegener
heeft opgedragen de Provinciale
Zeeuwse Courant (PZC) en BN-
De Stem elk onafhankelijk te
laten berichten over Zeeuws-
Vlaanderen. De leden van het
tuchtcollege vinden dat de NMa
de regionale dagbladen op goe
de gronden beschouwt als een
apart marktsegment met elkaar
als belangrijkste concurrenten.
„De vrees van de NMa voor ver
lies aan kwaliteit door het weg
vallen van de concurrerende re
gionale dagbladuitgever is te
recht. Geen aanleiding bestaat
er voor de conclusie dat het sa
mengaan van de concurrerende
dagbladen noodzakelijk of on
vermijdelijk zou zijn", schrijft
het college.
Overleggen
Wegener wil nu zo snel mogelijk
met de NMa overleggen over de
consequenties van de uitspraak
van het CBB.
Probleem is onder andere dat
de titels die het concern zou
moeten verkopen (Arnhemse
Courant en Gelders Dagblad),
niet meer zelfstandig bestaan en
inmiddels in het bedrijf zijn ge-
integreerd.
De NMa kon gisteren nog niet
reageren op de uitspraak omdat
deze instantie de uitspraak nog
moet bestuderen.
hilversum/gpd - De televisie
uitzending is zondag 23 de
cember via RTL 5, maar wie
niet wil wachten, kan nu al te
recht op internet voor een
voorproefje van de documen
taire Heimwee naai- de gevan
genis van Jeroen Akkermans.
De documentaire schetst een
onthullend beeld van het leven
achter de tralies van het Fei
tham Young Offenders Institu
tion, de grootste jeugdgevan
genis in Engeland.
Speciaal voor internet
Akkermans interviews mp""
jeugdgevangenen. De ni?.n
soonlijke portretten en
sprekken zijn nu al te
de website:
/documentaire. Naast
biedt de website uitgebre
achtergronden over
gevangeniswezen en de
blematiek van
voorzien van feiten en
De totale documentaire
rigens niet via het net te
Steeds minder bedrijven zijn eigenaar van steeds meer kranten, tijd
schriften, radio- en televisiestations, internetsites en de techniek er
achter. Kunt u nog kiezen welke krant u leest of naar welk televisie
programma u kijkt en tegen welke prijs? Of beslist een handvol bedrij
ven dat voor u? Het Commissariaat voor de Media doet onderzoek
naar persconcentraties in Nederland en publiceert binnenkort de eer
ste Monitor Persconcentraties. Het is tijd om ons zorgen te maken,
luidt de conclusie.
door Dolf Rogmans
Hilversum - Er zijn steeds min
der dagbladen in Nederland.
Het aantal radio- televisiekana
len groeit nog, maar kwaliteit is
vaak ver te zoeken. En als u geen
klant wilt zijn bij het kabelbe
drijf is er nauwelijks een alterna
tief.
Het medialandschap in Neder
land verandert snel en lang niet
altijd ten goede.
Wat er precies verandert en hoe
snel, dat weet eigenlijk nie
mand.
Vandaar dat de rijksoverheid het
Commissariaat voor de Media
vorig jaar de opdracht gaf het
Nederlandse medialandschap in
kaart te brengen. Het commis
sariaat kijkt vooral naar de onaf
hankelijkheid, de pluriformiteit
en de toegankelijkheid van de
media. De economische aspec
ten liggen meer op het terrein
van de Nederlandse Mededin
gingsautoriteit (NMa). In febru
ari komt het eerste rapport uit.
Commissaris Inge Brakman is
verantwoordelijk voor de eerste
Monitor Persconcentraties in
Nederland.
Moeten we om zorgen maken
over de media in Nederland?
Brakman: „Ja. Al lang. Bij de
dagbladen zie je dat er op regio
naal niveau nauwelijks tot geen
concurrentie meer is. Als consu
ment kun je niet meer kiezen uit
verschillende kranten. Enkele
landelijke kranten hebben fi
nanciële problemen, moeten
bezuinigen en draaien de inter
netactiviteiten terug. Dat leidt
dus tot minder keus voor de
consument. Daarmee komen de
pluriformiteit, de onafhankelijk
heid van redacties en op termijn
de toegankelijkheid onder druk
te staan."
„Bij de televisie-omroepen zien
we dat de afgelopen jaren het
aanbod enorm is toegenomen
terwijl de prijs voor de consu
ment laag is gebleven. Aan de
ene kant zal die prijs omhoog
gaan als gevolg van de digitalise
ring. Het wordt mogelijk om
programma's op maat te leveren
en daarvoor op maat geld te vra
gen. Aan de andere kant is het
de vraag hoe lang de publieke
omroepen nog kunnen meedin
gen naar belangrijke film- en
sportrechten. Die worden steeds
duurder. En de commerciële
omroepen worden onderdeel
van steeds grotere Europese en
soms mondiale concerns. Die
kopen of maken vaak program
ma's op Europees niveau. Dan
dreigt eenvormigheid en ver
schraling. Dat zie je nu al ge
beuren. 's Avonds na tien urn-
zijn er wel erg veel soft-erotische
programma's op televisie."
Kabelbedrijven
„En bij kabelbedrijven gaat de
concentratie helemaal hard.
UPC is inmiddels onderdeel van
Liberty, een organisatie die ka
belnetten bezit van Australië via
Amerika naar Europa. Die krij
gen dus een belangrijke stem in
wat we straks op de televisie
kunnen zien."
Waarom is het zorgelijk dat
kranten en televisiezenders tot
grote concerns behoren?
Brakman: „Het commissariaat
kijkt naar pluriformiteit, onaf
hankelijkheid en toegankelijk
heid. De media bieden een ven
ster op de werkelijkheid. Hoe
kun je als consument nagaan of
de informatie klopt die je krijgt
aangeboden? En is informatie
wel bereikbaar en betaalbaar?
Als alle media tot slechts enkele
bedrijven behoren, is de kans
groot dat de prijs omhooggaat
en daarmee de toegankelijkheid
afneemt. En grote concerns cen
traliseren vaak. Dan wordt er op
één plaats beslist hoe een pro
gramma in bijvoorbeeld alle Eu
ropese landen eruit moet zien.
Dat gaat ten koste van de onaf
hankelijkheid van programma
makers en de pluriformiteit. Het
aanbod verschraalt."
„Ook is het belangrijk dat de kij
ker of lezer kan nagaan of de ge
boden informatie klopt of mis
schien vermengd is met com
merciële boodschappen. Com
mercie en redactie moeten strikt
gescheiden zijn. Daarom gaan
we na of er voldoende met pro
gramma- en redactiestatuten
wordt gewerkt in Nederland,
waarbij de verhouding tussen
redactie en commercie is gere
geld. Overigens is het een lastig
onderwerp. Sluikreclame is las
tig te controleren en op bijvoor
beeld reclame in buitenlandse
films hebben we weinig invloed.
Maar het is wel belangrijk dat de
consument weet waar hij aan
toe is."
Komt het gevaar van mediacon
centraties uit het buitenland?
Brakman: „In de Monitor Pers
concentratie signaleren we drie
internationale trends, die alle
drie aanleiding geven tot zor
gen. Het zijn trends die zich ook
in Nederland voordoen of zich
kunnen voordoen. In de Ver
enigde Staten zie je niet alleen
heel grote mediaconcerns ont
staan (horizontale concentratie),
maar ook combinaties van me
diabedrijven en distributeurs,
zoals kabelbedrijven (verticale
concentratie). Dat is een onge
wenst concentratie van macht.
In de VS dreigt de situatie dat
één concern kan bepalen welke
krant iemand leest, welk televi
sieprogramma iemand bekijkt,
welke film er in de bioscoop
draait en ook tegen welke prijs
en op welke manier, bijvoor
beeld via de kabel of satelliet."
„In Engeland zien wat dat Mur
doch een enorm mediabedrijf
heeft met belangen in dagbla
den en televisiestations. En in
Italië heeft een minister-presi
dent ook drie televisiestations in
bezit heeft. Inmiddels kent Italië
de meest scherpe regels van Eu
ropa, maar dat geldt niet voor
de bestaande situatie. De vraag
is wanneer je in Nederland re
gels moet stellen."
Grenzen
Wat kan de overheid doen aan
de concentratie van macht bij
mediabedrijven?
Brakman: „Ik ben heel aarze
lend als het gaat om meer re
gels. Bij dagbladen zijn we voor
de regionale kranten te laat.
Toch zullen er altijd regels nodig
zijn, je moet als overheid gren
zen stellen. Nu zijn er in Neder
land al richtlijnen die verbieden
dat mediabedrijven dominante
belangen verwerven in verschil
lende media, bijvoorbeeld tege
lijk belangen in dagbladen en
televisie. De vraag is of we ons
daar op moeten blijven concen
treren of meer regels moeten
stellen aan de combinatie van
mediabedrijf en distributie."
„En de overheid kan gewenste
ontwikkelingen stimuleren. Zo
als bijvoorbeeld via het Bedrijfs
fonds voor de Pers. Het zou
goed zijn als het bedrijfsfonds
een injectie zou geven aan inter
netactiviteiten van de klanten.
Of door fiscale maatregelen, zo
als een lager btw-tarief voor
dagbladen. In ben verbaasd dat
dagbladen dat idee van CDA-ka-
merlid Atsma niet enthousiaster
omarmen."
Verder is transparantie erg be
langrijk. Wie heeft welk belang,
hoe zijn bedrijven aan elkaar ge
koppeld. De monitor moet de
onderlinge belangen tussen me
diabedrijven blootleggen. Met
de monitor in de hand is de po
litiek aan de beurt om keuzes te
maken."
Teleac toont zoektocht naar werking van onze grijze cellen
Van onze mediaredactie
Hilversum - Yorin brengt vanaf
14 januari een wekelijkse, op
Amerikaanse leest geschoeide
late-nightshow op televisie.
Voor Kevin Masters Late Night is
een Amerikaanse presentator
aangetrokken.
Zijn identiteit is nog niet nader
bekendgemaakt, maar de be
doeling is dat hij zich ontpopt
als de 'ultieme showmaster' Ke
vin Master. Het wordt een klas
sieke late-nightshow in de stijl
van David Letterman en Jay Le-
no, aldus een woordvoerster van
Yorin.
De presentator is Engelstalig en
heeft nauwelijks kennis van Ne
derlandse gewoonten. „Daar
door zullen nu eens niet de
standaard talkshow-dingen aan
bod komen, maar toont de host
zijn verbazing over dingen die
wij hier heel normaal vinden.
We mikken op een onvoorspel
bare, humoristische show", zegt
de woordvoerster.
In elke uitzending ontvangt
Master twee gasten, daarn
een grote rol weggelegd vi A
vaste band. De show won >0,
dag van tevoren opgenom
een nog nader te bepalen I s'
in het centrum van Amstei n l
Elke aflevering van de voc eJ
veertiendelige reeks dui
minuten en is te zien rom
uur.
II
MEDIA IK
Hilversum - Het menselijk brein:
een massa neuronen en bloed
vaten van anderhalve kilo. Hoe
onze hersenen precies werken
probeert de Britse professor
Susan Greenfield te achterhalen
in de serie Brain Story.
Greenfield ontmoet tijdens haar
zoektocht biologen, neurowe-
tenschappers, psychologen en
taalkundigen. Zij doen experi
menten met vrijwilligers of be
studeren mensen met afwijkin
gen in hun hersenen. Brain Sto
ry zit vol met feiten waar de ge
middelde kijker geen weet van
heeft. Zo blijkt dat een pasgebo
rene wordt aangetrokken door
alles wat op een gezicht lijkt.
Vlekken voor ogen, neus en
mond zijn al genoeg om zijn-
/haar aandacht te trekken.
En de mens heeft bij zijn ge
boorte al bijna alle hersencellen
die we ooit zullen hebben. Wat
verandert in de loop der jaren
zijn de verbindingen tussen die
cellen.
Geheugen
Dit zijn droge feitjes met een
hoog 'Goh, interessant' gehalte.
Brain Story gaat meer leven als
'slachtoffers' van een brein dat
niet helemaal goed werkt aan
het woord komen. Zoals de 22-
jarige John Forbes. Hij heeft een
zeldzaam soort hersenletsel, op
gelopen toen hij een baby was.
Pas jaren later merkte hij dat hij
vrijwel geen geheugen heeft.
„Mijn geheugen is net een ar
chief vol herinneringen waar je
soms wat bladen uit verliest. Zo
blijf je achter met wat losse her
inneringen", omschrijft John
zelf zijn probleem. Zijn familie
merkte pas dat John zo goed als
geen geheugen had, toen ze za
gen dat hij de weg niet kon vin
den in een vreemde omgeving.
Als hij in een restaurant naar de
De Britse professor Susan Greenfield presenteert Brain Story. Foto:
GPD
wc ging, kon hij het tafeltje niet
meer terugvinden waar zijn ou
ders aan zaten.
Zijn moeder Beverly probeert
John toch een 'geschiedenis'
mee te geven. „We hebben veel
foto's die we hem vaak laten
zien. En we praten steeds over
zijn kinderjaren. Zo proberen
we hem herinneringen te geven
om aan terug te denken. Dan
heeft hij later tenminste iets."
Professor en presentatrice
Susan Greenfield praat de ver
halen op een losse manier aan
elkaar en betrekt regelmatig her
senspinsels op zichzelf. Zo heeft
ze het over een van de meest
opmerkelijkste aspecten van on
ze hersenen: dat zij selecteren
wat we onthouden. Op een of
andere manier bewaren de her
senen wat voor ons belangrijk is
en verwijderen de rest.
Laboratorium
Voor Greenfield bijvoorbeeld zal
het anatomielaboratorium van
de Universiteit van Oxford voor
altijd in haar geheugen gegrift
staan. „In deze zaal ontleedde ik
voor het eerst menselijke herse
nen. Ik zat op deze bank. Ik weet
nog dat ik dacht:Als er nu eens
iets onder mijn nagels blijft zit
ten, zou dat dan het stukje zijn
waarmee iemand had bemind?'
Ik weet nog wie er naast me
stond, en ik herinner me alles
nog precies van die dag. Mijn
hersenen hebben dit bewaard,
omdat het zo belangrijk voor me
was. Maar ik weet niet meer wat
ik de dag ervoor of ema gedaan
heb."
Brain Story doet nog het meest
denken aan schooltv-program-
ma's. Begeleid door rustiek gi-
taargetokkel en hemelse pia
noklanken wil het de kijker iets
leren. Wat dat betreft had de se
rie net zo goed om 11 uur 's
ochtends uitgezonden kunnen
worden. Het is interessant en
bovenal educatief, maar voor de
kijker op dit late tijdstip zal de
kennis waarschijnlijk enkel wor
den gebruikt voor 'Goh, wist je
dat...' vraagjes op feesten en
partijen.
Jeroen Keijzer
Brain Story wordt vanavond om
23.00 uur bij Teleac/NOTop Ne
derland 1 uitgezonden.
Burgerlijke staat: gehuwd
Werk: journalist
Hobby's: rock roll
Krant: The Independent
Tijdschrift: Mojo
Boek: de autobiografie van Di
on
Film: As Good As It Gets
Muziek: Van Morrison
Website: www.viplanet.nl
Voor welk televisieprogramma
mocht je vroeger opblijven?
Voor Pension Hommeles. Dat
was eigenlijk de eerste soap op
de Nederlandse televisie over
de doldwaze avonturen van de
bewoners van een pension.
Daar mocht ik dan in pyjama
naar kijken en daarna moest ik
naar bed. Ik kon het soms nog
wel wat rekken en ik weet nog
dat er dan altijd een muziek
programma met The Ramblers
volgde. Dat was ook leuk.
Als je baas van een tv-zender
zou worden, wat zou je eerste
maatregel zijn?
Een uitgebreid marktonderzoek
laten uitvoeren om te zien wat
de mensen willen. Ik heb afge
leerd om dingen op te zetten
die ik zelf leuk vind. Als je ten
minste wilt dat iets een succes
wordt. Iets leuks voor jezelf
moet je maar op zolder doen.
Voor welke presentator of welk
programma zet je de radio aan?
ternational, Johan Derksen (52).
Foto: GPD
Voor Jan Donkers van de VPRO.
De mensen van mijn leeftijd
zijn voor de radio geen doel
groep meer, terwijl wij toch de
generatie zijn die de rock roll
heeft uitgevonden. Als ik in de
auto de radio aan zet hoor ik al
leen maar van die schreeuwen
de dj's.
Als je leven wordt verfilmd, wie
moet jou dan gaan spelen?
Sam Elliott, een aandoenlijke B-
acteur die ook wel eens een bij
rol in een A-film mag spelen.
Voor hem alleen kan ik naar
een film gaan kijken.
Hoe vind je dat je overkomt in
de media?
Ik denk zoals ik ben. In elk ge
val niet saai. Ik kan me goed
voorstellen dat er mensen zijn
die zich aan me ergeren. Maar
dat heeft ook weer een functie.
Toen Leo Derksen nog colum
nist was in De Telegraaf ergerde
ik me ontzettend aan die recht
se bal. Maar toen hij stopte ging
ik hem missen.
Wie bewonder je in je vak?
Mart Smeets vanwege zijn
enorme productie. Je kunt je te
levisie niet aanzetten of hij zit
daar weer in zijn mooie pak, hij
doet een radioprogramma,
schrijft in bijna ieder tijdschrift
een column en iedere drie
maanden verschijnt er wel een
boek van hem. En het is alle
maal ook nog eens van een re
delijk goed niveau.
Denk je dat je qua werk ooit nog
eens iets totaal anders gaat
doen?
Ik vrees van niet. Ik heb toch
het etiket van een voetbalman
en dan zitten ze in andere bran
ches niet zo op je te wachten.
Wat was je grootste blunder?
Dat ik ooit heb voorspeld dat
het met Dennis Bergkamp
nooit wat zou worden. Toef'
Cruyff hem liet debuteren 3
ik Bergkamp een onpersoo f
ke jongen. e|
Maar als je als multimiljon
carrière kunt beëindigen is ac
toch niet slecht. I.
7.
Als welke historische figuur
je uit de tijdmachine?
Als Elvis. Alleen zou ik dan
der wegwerpfilms maken e Rl
proberen zelf liedjes te sein 5
ven. Want daar in was hij to bi
wel armoedig.
Met wie zou je liever niet aa j'
spoelen op een onbewoond if
land? )i
Mijn ex-vrouw.
iw
Iedereen heeft momenteel f<
mening over Pirn Fortuyn. IO
is de jouwe?
Ik vind Pim Fortuyn een iri ls
te, pedante homo die mij ni oj
moest lastigvallen met zijn >e
halen uit de darkroom. Man
politicus is hij in een gat in hi
markt gesprongen en heeft A<
realistische ideeën. Ik ben 1
de binnenstad uit gevlucht,
omdat het er onleefbaar we
En partijen als PvdA en VU lo
moeten zich schamen dat 1 R
het vacuüm hebben laten 01 g
staan waar Fortuyn is inge- h
sprongeq. I«
c
Herman Elzinga
Inge Brakman: „Als alle media tot slechts enkele bedrijven behoren, is de kans groot dat de prijs omhooggaat en daarmee de toegankel Igi
heid afneemt." Foto:
