'Hiërogliefen zijn
net toverspreuken'
Een leven vol pubs en muziek
KUNST CULTUUR
Onpersoonlijke levensschets
van Haver en Weizman
Sempre in de war
R7
Egyptoloog schrijft boek om tekens thuis te ontcijferen
Ierse muzikante Sharon Shannon morgenavond in Stadsgehoorzaal
Spectaculaire
mini-opera
met soms wat
strenge Sint
Beatrix in Europese handen
zaterdag 1 december 2001
fc Reuters
ntana komt
lar Gelredome
rr - Gitaarvirtuoos Carlos
|tana geeft 20 mei volgend
een concert in het Gelredo-
jn Arnhem. De voorverkoop
indaag begonnen.
hrijver Knowles
erleden
a.
9!
De Amerikaanse schrij-
[ohn Knowles, wiens de-
oman 'A Separate Peace'
959 wereldwijd door mil
ten jongeren is gelezen, is
»en kort ziekbed overleden,
js 75 jaar geworden. 'A Se-
ate Peace', dat speelt op een
Idelbare school in Engeland
|e Tweede Wereldoorlog,
d in 1998 door Britse stil
ten gekozen in de top 100
beste Engelstalige romans.
osby, Stills,
ish Young
i york - Crosby, Stills, Nash
foung gaan weer op tour-
Het eerste concert staat ge
ld op 6 februari in Aubum
bij Detroit. Daarna volgens
redens in 34 andere Ameri-
nse en Canadese steden. De
td hield in 2000 een succes-
p reünietournee. Daaraan
dt nu een vervolg gegeven.
bileumconcert
>lumia! in Ahoy'
erdam - Op 6 april 2002 zal
imburgse negenmans pop-
iade Volumia!, met front-
Xander de Buisonjè, voor
eerst in haar bestaan een
'aconcert geven in Ahoy'
erdam. De popband viert
al haar fans dan het 10-jari-
estaan. De kaartverkoop
nt vandaag bij de bekende
rverkoopadressen.
lalisten van
ste Cameretten
rERDAM - Sjaak Hartog, An-
an Sofie en Laurens Joen-
maken vanavond uit wie de
le van het 36ste Cameretten
aretfestival in Rotterdam
De jury wees hen gister-
id aan na de voorronden,
ïankomende cabaretiers
den in het Luxor Theater
er meer om de juryprijs van
gulden. Verder zijn er nog
publieksprijs en een per-
rilijkheidsprijs te vergeven.
rk dwarsboomt
Inds Lucifer
haag - Prometheus Lucifer,
kinderboekenfonds van uit-
rij Prometheus, houdt nog
i jaar na de introductie op
estaan onder de huidige
m. De naam 'Lucifer' blijkt
t zijn gedeponeerd door een
[genootschap. Het fonds
de naam Prometheus.
door Theo de With
leiden - Hij heeft inmiddels 8oo
mensen het hiërogliefenschrift
van het oude Egypte bijgebracht.
Zijn kennis heeft hij gebundeld in
een boek dat deze week is gepre
senteerd in het Rijksmuseum van
Oudheden in Leiden. Egyptoloog
Huub Pragt hoopt daarmee nog
meer mensen te fascineren voor
dit schrift. „Als je eenmaal bent
gegrepen door de hiërogliefen,
gaat dat nooit meer over."
Enthousiast banjert Pragt langs
de indrukwekkende collectie
van het Leidse museum. Zo nu
en dan wijst hij op de inscripties
op sarcofagen, grafbeelden en
andere heiligdommen uit het
oude Egypte. Voor een leek is
het abacadabra. Hier en daar
valt een vogel of een ander dier
te herkennen, maar daar houdt
het dan ook mee op. Huub
Pragt beweert dat zijn boek de
sleutel biedt. Met enige zelfstu
die kan binnen een jaar het ge
heimschrift worden ontcijferd.
De egyptoloog kan de collectie
van het Rijksmuseum van Oud
heden (RMO) dromen. Hij heeft
er meer dan tien jaar gewerkt.
Vorig jaar heeft hij zijn baan als
educatief medewerker opgezegd
en is hij voor zichzelf begonnen.
Vanuit zijn huidige woonplaats
Hilversum geeft hij cursussen en
begeleidt hij excursies en reizen
op het vlak van de egyptologie.
„Er is heel veel belangstelling
voor Egypte. Dat kan ontstaan
door een vakantie, museumbe-
zoek of een documentaire op te
levisie."
„De kunst en cultuur van het
oude Egypte hebben voor veel
mensen een magische uitstra
ling. De hiërogliefen zijn daarbij
het grootste mysterie", vertelt
Pragt. „Ik had het zelf ook tij
dens mijn studie egyptologie
aan de universiteit van Leiden.
Die tekens bleven mijn aan
dacht trekken. Ik wilde gewoon
weten wat die streepjes, golfjes,
plantjes en beestjes beteken
den."
Nadat het mysterie voor hem
ontrafeld was, vond hij het zon
de dat deze kennis alleen aan de
universiteit op te doen was. Hij
bedacht een cursus voor een
breed publiek. Deze lessenreeks
voor leken onder de paraplu van
het RMO was meteen een groot
succes. „Mijn eerste cursus gaf
ik in 1990 en meteen kwam de
vraag of ik het lesmateriaal niet
in boekvorm wilde uitgeven. Er
waren bijvoorbeeld belangstel
lenden in Limburg die Leiden te
ver weg vonden, maar wel door
middel van zelfstudie aan de
slag wilden."
In eerste instantie was Huub
Pragt daar geen voorstander
van. „Ik dacht dat mijn uitleg er
bij onontbeerlijk was. Het afge
lopen jaar heb ik het materiaal
herschreven en toegankelijk ge
maakt. Iedereen kan nu zelf
standig aan de slag. Er is niet
meer nodig dan basiskennis van
het Nederlands. Stap voor stap
wordt de lezer ingewijd in de
wereld van de hiërogliefen."
De boeken die tot nu toe op de
markt waren, zijn allemaal ver
taald uit het Engels of het Duits.
Pragt: „Mijn boek is een echt
Nederlands boek. Alle voorbeel
den die ik aanhaal, zijn afkom
stig uit het RMO. Met het boek
in de hand kun je op speurtocht
in dit museum. Da's net iets ge
makkelijker dan in het British
Museum."
De egyptoloog begint zijn boek
met een uitleg over het schrift
systeem. „Hiërogliefen ontcijfe
ren is net zoiets als het oplossen
van een rebus", zegt hij prikke
lend. „De tekens zijn geen sym
bolen, maar klanken. Natuurlijk
zijn er uitzonderingen op deze
regel. Soms staat er wél een te
keningetje achter een reeks te
kens. Maar dat is juist handig;
een huisje staat voor een bouw
werk en een boom voor een
boomsoort."
Het schrift van de hiërogliefen
beslaat zo'n 4000 tekens. De
eerste hiërogliefen dateren van
3100 voor Christus en hielden
stand tot in de Romeinse tijd.
Het was de Fransman Champol-
lion die in 1822 de verloren ge-
gane betekenis van de tekens
wist te ontrafelen. „Ik heb het
boek toegespitst op de meest
voorkomende offerformules. In
acht hoofdstukken kan ik niet
alles uitleggen. Daarvoor is een
vervolgboek in de maak."
Hij maakt duidelijk dat het een
lange weg is om het hiëroglie
fenschrift volledig onder de knie
te krijgen. „Ik krijg nu pas het
gevoel dat ik de teksten begin te
doorzien. En nog lees ik ze niet
als de krant. Het blijft een
vreemde taal. Soms zit ik uren te
puzzelen. Het zijn net tover
spreuken. Onder de eerste bete
kenis zitten vaak meerdere la
gen."
'Hiërogliefen, het schrift ontcij
ferd', drs. Huub Pragt, Neder-
landsche Uitgeversmaatschap
pij, ISBN 9061101808, 15,95
euro. Meer informatie: ww-
w.egyptologie.nl.
Huub Pragt: „De kunst en cultuur van het oude Egypte hebben voor veel mensen een magische uitstra
ling. Foto: Dick Hogewoning
Sharon Shannon: „Ik heb al heel jong mijn kaarten gezet op de accor
deon en de viool." Foto: GPD
door Harry de Jong
leiden - De Ierse violiste en accor-
deoniste Sharon Shannon (33)
maakt zich niet druk. Ze is mo
menteel bezig met de opnames
van twee verschillende albums,
maar wanneer die in de winkels
liggen, zal haar een zorg zijn.
Voor haar is het veel belangrijker
om met haar band de wereld te
doorkruisen en op te treden. En
wie haar na afloop ergens in een
pub treft, hoeft niet verbaasd te
zijn dat het muzikale feest daar
nog even wordt voortgezet. Want
Sharon houdt nou eenmaal van
muziek maken. En het maakt
haar echt niet uit of dat nu in een
kroeg of een theater is.
Door collega's wordt ze op han
den gedragen, want op haar
laatste album 'Diamond Moun
tain' krijgt ze assistentie van nie
mand minder dan befaamde
Amerikaanse singer/songwriters
als Steve Earle, John Prine en
Jackson Browne. Mannen die al
lemaal een tweede huisje in
Sharons woonplaats Galway
hebben en het vanaf de eerste
kennismaking reuze goed kon
den vinden met de spontane
jonge vrouw.
Galway is een stadje aan Ierse
Westkust. Volgens Sharon we
melt het er van de muzikanten.
„Je kunt in elke pub altijd wel
met iemand samenspelen."
Groot was haar verrassing toen
op een dag Steve Earle en John
Prine in haar thuishaven neer
streken. „Ik ben altijd een fan
van hun muziek geweest en
toen ze in Galway kwamen wo
nen, kruisten onze paden zich
vanzelf. Ze kwamen namelijk
naar dezelfde pubs waar ik altijd
speel en binnen de kortste keren
waren we gezamenlijk aan het
musiceren."
Van het een kwam het ander en
al snel werd besloten een album
op te nemen. „Die hebben we
gemaakt in een klooster, even
buiten Galway," vertelt Sharon.
„We zijn in totaal drie weken
met de opnames bezig geweest
en ik vond het een geweldige
tijd. Ik herinner me die dagen
als een hele fijne vakantie,"
lacht Sharon, ,,'s Avonds gingen
we meestal nog even naar de
kroeg en daar speelden we ge
woon verder."
Het leven van Sharon Shannon
voltrekt zich voor een groot ge
deelte in de pub, dat moge dui
delijk zijn. Maar dat zit in de fa
milie. Ze heeft drie zusters en
een broer en die zijn allemaal
bijzonder vaardig op een instru
ment. „En ze bespelen echt van
alles: viool, doedelzak, gitaar,
banjo, fluit, bodhran, het maakt
niet uit. Ik koos voor de accor
deon en ontdekte al heel snel
dat dat instrument heel goed bij
me paste."
Toen Sharon nog maar twaalf
jaar oud was, trad ze al op bij al
lerlei feestelijke gelegenheden.
„Op mijn zeventiende kon ik er
zelfs gemakkelijk van bestaan.
Gewoon door met een paar
vrienden elke avond in de pubs
te spelen."
Tijdens een van haar optredens
in een pub kwam Mike Scott
van The Waterboys langs en die
nam Sharon meteen op sleep
touw. Een verbintenis die jaren
zou duren en toen Sharon zover
was dat ze haar eerste album
uitbracht, waren The Waterboys
voltallig van de partij. „In de tijd
dat ik met die jongens op trok,
heb ik toch wel een paar andere
muzikale inzichten gekregen,"
bekent ze. „Ik ontdekte dat er
meer is dan traditionele muziek
en daarom besloot ik op mijn
eigen platen ook elektrische in
strumenten te gebruiken en een
beetje popinvloeden te integre
ren."
Een formule die Sharon geen
windeieren heeft gelegd, want
haar soloalbums behoren in Ier
land tot de bestverkopende. „Ja,
ik mag niet klagen," geeft ze toe.
„Maar ik heb ook geen alterna
tief. Ik heb al heel jong mijn
kaarten gezet op de accordeon
en de viool en ik zou dan ook
niet weten wat ik anders moest
doen."
Sharon Shannon, morgen
avond in de Stadsgehoorzaal,
Leiden.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert Bntten, Barber en Bernstein door
het Toonkunstkoor Leiden e o o.l.v Hans
van der Toom M.m.v. het Randstedelijk
Begeleidings Orkest, Marten Smeding,
Sytse Buwalda e.a. Gehoord: 30/11,
Pieterskerk, Leiden
Het allereerste werk dat het
Toonkunstkoor vijftig jaar gele
den uitvoerde, was de Hohe
Messe van Bach. Het jubileum
concert - ter viering van de vijf
tigste verjaardag - gaat juist over
de drie grote B's van de twintig
ste eeuw: Benjamin Britten, Sa
muel Barber en Leonard Bern
stein.
Brittens a capella 'A Hymn to
the Virgin' is een monumentaal
en plechtig begin. De uit elkaar
geplaatste koorhelften zingen el
kaar fraai en homogeen toe; de
linkerkant zingt Maria's lof in
het Engels, de rechterhelft ant
woordt met litanie-teksten in
het Latijn. De hymne ademt
sereniteit, die door de kleine
meerstemmige rimpeling alleen
maar benadrukt wordt. Zo
spannend is Barbers 'Agnus Dei'
niet, maar het koor revancheert
zich met de sprankelende 'Chi
chester Psalms' van Leonard
Bernstein. Met een klap worden
we wakker geschud door het
Randstedelijk Begeleidings Or
kest, dat hevig in zijn element
klinkt in deze betoverende feest
muziek. Vooral psalm 100 -
juicht voor de heer, aarde alom!
- klinkt als fantastische kermis-
muziek waar de orkestrale blijd
schap van afspat. Countertenor
Sytse Buwalda maakt hel in
psalm 23 - de Heer is mijn her
der - dan weer ingetogener. Be
geleid door bescheiden harpen,
maar vooral door een weemoe
dige cello die haast van vloeipa
pier lijkt, bereikt hij een troos
tende verstilling, die vervolgens
in een abrupte overgang door
opstandige mannen en oprui
end gestopt koper verscheurd
wordt in psalm 2.
Toch is dit allemaal nog maar
pepemoten. Waar het echt om
gaat, duidt de taai-taai bij de
koffie in de pauze aan: 'Saint Ni
colas (a cantata)' van Benjamin
Britten, dat door tenor Marten
Smeding tot een spectaculaire,
semi-scenische mini-opera over
het leven van Sinterklaas wordt.
Het koor heeft zich verkleed in
rode tabberds en roept wonder
mooi in het oosters aandoende
eerste deel de geest van Sint Ni-
colaas aan, maar Smeding is de
held van dit stuk, vanaf de eer
ste noot die hij zingt, hoog in de
kerk staande bij het organisten
deurtje. Hij wordt in zijn drama
tische vertolking bijgestaan door
een gedreven, maar bescheiden
zingend koor, dat de blijdschap
van dankbare gelovigen, de
vrees van door storm belaagde
zeelieden en de angst van ou
ders die hun kinderen kwijt zijn,
allemaal even overtuigend ver
klankt De soms toch wel stren
ge Sinterklaas van Smeding
wordt verzacht door de bijdrage
van de jongenssopraantjes van
Jeugdkoor Eigenwijs en het bo
ven in de kerk bij het Hill-orgel
geplaatste Rotterdams Kamer
koor levert interessant com
mentaar, als engelen die boven
het schouwspel hangen. Een
surprise.
theater recensie
Maarten Baanders
opstelling: 'A Green Old Man' door
Roni Haver en Guy Weizman
reografie). Gezien 30/11 LAKtheater
Leiden. Aldaar nog te zien: 1/12.
beginnend leven heeft iets
een vrije val in een onmete-
i ruimte. Het lichaam spar-
op zoek naar houvast, totdat
aanwezigheid van andere le
lde wezens ontdekt wordt.
begin van 'A Green Old
In' is stormachtig. De bewe-
Igsmogelijkheden van de so-
lijken oneindig en ook later,
ize is opgegaan in de groep, is
[dans fel en energiek,
p choreografenduo Roni Ha-
en Guy Weizman is gefasci-
ïd door de levensloop van
mens. Eerder gaven ze daar
van in een choreografie in
Art of Two' van Galili
3, een groep waar zij toen
■B deel van uitmaakten. Het
was een puntige, humoristische
scène over het huwelijksleven
van twee mensen tot aan hun
ouderdom.
'A Green Old Man' gaat ook over
de levensloop van de mens, van
geboorte tot dood. Maar zo ka
rakteristiek als die vorige cho
reografie was, zo algemeen en
onpersoonlijk is dit nieuwe
werk. De levensfasen zijn in gro
te lijnen herkenbaar: na de ge
boorte komen spelende kinde
ren, confrontaties tussen jon
gens en meisjes, relaties, zwan
gerschap en tenslotte een zwaar
gehavende oude dag. Wat ont
breekt zijn de bijzondere details,
concrete herinneringen die het
leven pas echt kleuren en die,
hoe uniek ook, een focus kun
nen zijn waarin ieder mens iets
van zijn leven herkent. Concrete
elementen zijn er wel, maar die
zijn verre van verrassend. Een
speelgoedkonijn bijvoorbeeld.
Eik kind heeft wel zo'n soort
knuffel. En dan het duwen,
schoppen, jurkjes optillen: het
zijn voor de hand liggende kin
dermaniertjes, waarmee boven
dien het verhaal van de voor
stelling wel erg nadrukkelijk
wordt uitgebeeld. Dat geldt ook
later voor de zwangere vrouw
met de handen op de buik. De
pure dansbewegingen worden
lenig, energiek en met gevoel
voor drama uitgevoerd, maar
geven de voorstelling niet vol
doende karakter.
Er wordt overvloedig gerold,
heen en weer bewogen, armen
worden omhoog gestoken en
hoofden worden heen en weer
gezwaaid, maar wat de bewe
gingen missen is een markante,
kernachtige stijl.
Eén kort moment vormt hierop
een uitzondering. Terwijl een
danseres opgaat in haar zwan
gerschapsbewegingen, ver
schijnt Guy Weizman in een na
ïeve pose en gaat voor haar dan
sen. Hij maakt quasi-onbehol-
pen aanzetjes, draait en knielt
voor haar, om dan weer te ver
dwijnen. Het is een prachtig,
raadselachtig moment, in al zijn
eenvoud zo vertederend en ver
rassend!
Hopelijk maken Haver en Weiz
man in de toekomst nog veel
van dit soort momenten.
leiden - Bijna is het zover: de gulden maakt plaats voor de euro. Een mooi moment om eens te kijken hoe
het Nederlands ontwerp van de euro nu eigenlijk tot stand is gekomen. Onder de titel 'Beatrix in Europese
handen' presenteert het Koninklijk Penningkabinet de tien ontwerpen voor onze nieuwe 'nationale' munt.
Een jury koos daaruit destijds het ontwerp van het Leidse bureau Bruno Ninaber van Eyben. De presentatie
is te zien tot 28 januari in de Taffehzaal van het aangrenzende Rijksmuseum van Oudheden.
Foto: WFA/Frank van Rossum
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Studenten Muziek Gezelschap
'Sempre Crescendo', orkestdirigent Jussi
Jaatinen, koordirigent Anneke Veenhof,
m.m.v. Maija Reinikainen en Helbertine B
Hylkema, viool. Gehoord: 30/11,
Hooglandse Kerk, Leiden
Een lustrumconcert hoort fees
telijk te zijn. En dat was het niet
echt, door het overlijden van
een medestudent. Daar kun je
van in de war raken en minder
presteren. Verder staat er al
wéér een nieuwe dirigent voor
het orkest van Sempre Crescen
do en ook dat zou wel eens een
oorzaak kunnen zijn van jam
merlijk falen. Hoewel het devies
van deze avond luidde 'Sempre
laat zich niet van slag brengen.'
Inderdaad, Sempre sloeg door,
maar deze keer wel geheel naar
de verkeerde kant.
Het lukte deze avond gewoon
niet. Had Dirk van Gasteren het
orkest vorig jaar goed in de
tang. dirigent Jussi Jaatinen
dénkt dat, en dat is niet genoeg.
Jaatinen dirigeert meestentijds
de melodie, niet de maat, geeft
keurig, maar niet bevlogen, va
ge instructies.
Eigenlijk klinken de twee over
bekende Hongaarse Dansen nr
1 en 5 van Brahms nog het aar
digst. Dynamiek en tempo ge
ven de dansen iets vitaals. Ook
de Romance in F van Van Beet
hoven heeft z'n charmes. Hel
der, rechttoe rechtaan, in een
fikse vaart wordt Beethoven af- 1
gewerkt.
Dit jaar had het groot koor be
ter als dameskoor kunnen op- t
treden. De zes jongens die op
de achterste rij stonden hebben
beslist nog nooit van 'zuiver
zingen' gehoord. Pianist Kasper
Jansen doet z'n best, maar let
voor geen meter op de dmgent.
Anneke Veenhof krijgt geen
voet(noot) aan de grond. In een
van Brahms' liederen lijkt het
alsof de 'grammofoon' op een
lager toerental is afgesteld. Sa
menspel tussen koor, dirigent
en pianist vervormt hevig,
wordt schemerig en licht ridi
cuul. Het dameskoor zingt leuk
in Edward Elgars 'the Snow'. De
verschillende stemmen kleuren
mooi homogeen en kleine solis
tische partijen zijn licht en zui
ver. Het intermezzo van Henri
Wieniawski geeft een aange
naam vleugje fleur en schwung.
Het is lekkere salonmuziek en
zelfs met wat onzuivere, ijzige 1
passages van de viool blijft de
Polonaise swringen en knalt de
piano er heerlijk op los.
Sempre was in de war; mis
schien wel heel begrijpelijk.
