'We ijsberen uren op en neer'
GESPREK VAN DE DAG
Papieren etalage bereidt kinderen voor op Heerlijk Avondje
Avonturier loopt marathons
op zuidpool en noordpool
Vliegtuigspotters vertellen hun verhaal in Griekse gevangenis
Zaterdag 24 november
MENSELIJK
Zeven Utrechtse studen
ten gaan volgend jaar op
TORNADOJACHT in de
Amerikaanse staat
Oklahoma. Het zijn stu
denten meteorologie en
fysische oceanografie
met een belangstelling
voor bijzondere weersver-
schijnselen. Het Tornado
Team Utrecht biedt sinds
twee jaar studenten de
mogelijkheid om in het
buitenland meteorologie-
vakken te volgen. Eerst
volgen de studenten eni
ge maanden colleges.
Vanaf eind april, als het
tornadoseizoen begint,
trekken de studenten er
op uit om de weersver-
schijnselen in de praktijk
te onderzoeken. De tor
nado wordt gezien als het
spectaculairste weersfe-
nomeen. Geen enkel na
tuurverschijnsel kan zich zo snel ontwikkelen en zo veel scha
de aanrichten. De windsnelheden in een tornado kunnen op
lopen tot 500 kilometer per uur.
De Maleisische politie maakt jacht op vier dieven die slechts
gekleed in onderbroek op rooftocht gaan. Het kwartet, dat in
middels bekend staat onder de naam ONDERBROEKENBEN
DE, wordt verantwoordelijk gehouden voor een hele serie in
braken en diefstallen in drie deelstaten. Waarom de vier er zo
luchtigjes bijlopen als ze op het dievenpad gaan, is de politie
een raadsel.
De KABOUTERDANS, het
liedje uit de tv-serie Kabou
ter Plop, staat maandag een
jaar lang in de Mega Top
100. Dat heeft de producent
van de serie vandaag be
kendgemaakt. Het betreft
een record in de geschiede
nis van deze hitlijst. Tot dus
ver was 'Zelfs je naam is
mooi' (42 weken) van Henk
Westbroek de langstgeno-
teerde single, maar dat re
cord werd door de dansende
kabouters al rond 17 sep
tember verbroken. In België,
waar de kabouters vandaan
komen, is de plaat minder
populair. Volgens hitdeskun-
dige J. van Slooten is de
plaat met overdreven veel
verkocht, maar werden de
aankopen wel over het jaar
uitgespreid. Daardoor bleef
de plaat in de hitlijsten
staan.
Méxima Zorreguieta blijft zeker voorlo
pig nog KATHOLIEK. Volgens de
Rijksvoorlichtingsdienst oriënteert ze
zich nog steeds op het protestantisme,
maar moet dat niet worden gezien als
voorbereiding op een eventuele over
gang naar het protestantse geloof. De
bruid van de troonopvolger wil alle tijd
om uit eigen overtuiging een keuze te
maken. MAXIMA heeft van bisschop
A. van Luyn van Rotterdam ook dis
pensatie gekregen van een aantal ka
tholieke plichten, zodat ze tijdens een
protestantse dienst met prins Willem-Alexander kan trouwen.
De rooms-katholieke kerk erkent het huwelijk. Kinderen uit
het huwelijk met de Prins vap Qr^nje yyprden zoals,eerder.
door hemzelf aangekondigd hervormd gedoopt.
Bergbeklimmers die de populaire BERG Daisen in het westen
van Japan willen bedwingen kunnen voortaan comfortabel
hun behoefte doen. Bovenop de berg zijn voor 1,5 miljoen
gulden twee LUXE TOILETTEN neergezet. De toiletten heb
ben een eigen milieuvriendelijke zuiveringsinstallatie waar
door het gebruikte spoelwater wordt gerecycled. Tot de aan
schaf van de nieuwe luxe 'sky-high'-toiletten werd besloten
na klachten over enorme stank in de oude wc's. Volgens de
autoriteiten zijn de toiletten onder meer zo duur uitgevallen
omdat de onderdelen met helikopters naar boven moesten
worden gebracht.
Gezag, vertrouwen en lei
dinggevende kwaliteiten zijn
eigenschappen waarop man
nen JALOERS zijn. Vrouwen
kijken vooral naar het uiter
lijk van een rivaal. Vooral
mooie vrouwen met smalle
taille en brede heupen wek
ken jaloezie op bij sexe-geno-
ten. Dit geldt zowel in hetero
als in homoseksuele relaties.
Tot die conclusies komt P.
Dijkstra in een proefschrift
waarop zij op vrijdag 29 no
vember hoopt te promoveren
aan de Rijksuniversiteit Gro
ningen. Daarnaast zijn er ver
schillende vormen van jaloe
zie. Zo leidt seksuele on
trouw vaak tot boze jaloezie.
Terwijl emotionele ontrouw
vooral angstige jaloezie op
roept. Het onderzoek laat
zien dat de jaloezie van man
nen en vrouwen door de eeu
wen heen niet is veranderd.
„Verrassend traditioneel",
aldus Dijkstra. „Ik had ei
genlijk verwacht dat met na
me vrouwelijke studenten
minder traditioneel zouden
reageren. Dat zijn toch alle
maal hoogopgeleide, carri-
èregerichte, zelfverzekerde
vrouwen."
Pieter Peereboom heeft tijdelijk
zijn hardlooprondje verlegd
naar een groot vriespakhuis. De
32-jarige inwoner van Alkmaar
rent met opzet bij 20 graden
Celcius onder nul om te wen
nen aan het klimaat op de twee
ijskappen van de aardbol. Pee
reboom wil in het voorjaar van
2002 zowel een marathon op
Antarctica als op de noordpool
lopen.
Niet dat Peereboom nou zo dol
is op de kou, wel zoekt hij als
voormalig marinier graag het
avontuur. „Ik zie dit meer als
vakantie. Een mens moet af en
toe iets geks doen. Ik heb al ma
rathons in de hitte gelopen op
Aruba en Bermuda. Nu wil ik
per se een marathon in koud
weer lopen."
Peereboom is nog niet helemaal
zeker van deelname aan de ma
rathon van Antarctica, die op 2
maart 2002 voor de zesde keer
wordt gehouden. Hij staat op
een wachtlijst en pas als iemand
boven hem op de lijst afhaakt, is
er voor hem een plekje op de
boot die naar het zuidelijkste
continent vaart. Om toch zeker
te zijn van een ijsmarathon ko
mend voorjaar, heeft Peere
boom zich tevens ingeschreven
voor de North Pole Run in april.
Dat wordt de allereerste hard
loopwedstrijd op het ijs van de
noordpool. „Als het meezit loop
ik dus twee extreme marathons
in twee maanden. Het lijkt kort
op elkaar, maar het is fysiek mo
gelijk", zegt Peereboom.
De Alkmaarse avonturier moet
wel zijn portemonnee flink
opentrekken. De ijskoude trips
naar Antarctica en de noordpool
kosten elk zo'n kleine 8000 dol
lar. „Maar dan heb je ook wat.
Het zijn complete arrangemen
ten. De marathons zijn meer het
hoogtepunt van een vakantie",
aldus de hardloper.
De 'North Pole Run' is bijvoor
beeld onderdeel van een com
plete expeditie naar het noorde
lijkste puntje van de aardbol,
waar het in april minstens 17
graden onder nul is. De trip
duurt van 13 tot 27 april en om
vat ook ander spectaculair werk
als ballonvaren, parachutesprin
gen en skiën.
Behalve trainen in een vrieshal
bereidt Peereboom zich niet op
een bijzondere manier voor. Hij
slikt multivitaminen, da's alles.
„Ik ben maar een recreant. Het
gaat mij niet zozeer om een
snelle tijd, maar veel meer om
de kick van het avontuur."
De website van Global Expedi
tions LCC, het Amerikaanse be
drijfje dat de expeditie naar de
noordpool organiseert, vermeldt
overigens een verrassend mild
kledingadvies voor een wed
strijd onder extreme kou: een
sweater en een lange loopbroek.
Peereboom neemt de zaken iets
minder luchthartig op. Hij
draagt thermisch ondergoed en
kleding dat speciaal gemaakt is
om te rennen in extreme kou.
Menig land kijkt er elke avond nog even
in, voor het slapen gaan. Als pa en ma
verstandig zijn, hebben ze wat extra
exemplaren van dit drukwerk bij elkaar
gesprokkeld. Beduimeld, kapotgebla-
derd of verknipt tot verlanglijstjes, de
speelgoedgids is dezer dagen hét boek
werk voor de jeugd.
Vier maanden. Zo lang liggen de mees
te speelgoedgidsen in huis, voordat het
Heerlijk Avondje is gekomen. Véél te
lang, verzuchten ouders nogal eens,
want kinderen kunnen soms weken
lang aan niets anders denken dan aan
al het prachtigs dat ze van Sint hopen
te krijgen.
Een gruwel voor vrekken, voorstanders
van een verantwoorde opvoeding en
verstandige budgettering? Dat valt nog
wel mee, vindt Brenda van Dam van
het Nederlands Instituut voor Budget
voorlichting (Nibud). Van Dam ziet
vooral voordelen in de vroegtijdige ver
spreiding van speelgoedgidsen. Hulp
sinten kunnen namelijk de tijd nemen
bij de aanschaf van cadeautjes. Dat
voorkomt niet alleen spijtige impuls
aankopen van speelgoed waar de lol
snel van af is, maar spaart ook geld uit.
Identieke producten blijken vaak gul
dens en soms tientjes in prijs te ver
schillen bij de verschillende ketens.
Als je op 4 december nog snel alles
moet kopen, ben je veel duurder uit.
Shoppen is duur als je weinig tijd hebt,
want je kunt dan geen prijzen meer
vergelijken", zegt Van Dam.
De speelgoedgids van 2001 lijkt nog
maar weinig op die van pakweg 25 jaar
geleden. Natuurlijk staan evergreens als
de knuffelbeer, Barbie, de sjoelbak, de
puzzel, het speelgoedautootje en de
timmermanskist er nog altijd in, maar
elk jaar verandert het assortiment van
karakter. Video's, spelcomputers, boe
ken en software zijn niet meer weg te
denken uit de papieren etalages van de
speelgoedbranche.
„Vroeger was onze doelgroep de nul
tot twaalfjarigen en hun ouders. Inmid
dels richten we ons ook op dertien tot
en met 25-plus", zegt Simon Hansen,
hoofd commerciële zaken van speel
goedketen Bart Smit.
De nieuwe producten hebben toppers
van weleer, zoals de modeltrein en
bouwdoosjes vrijwel geheel verdrongen
uit de gemiddelde speelgoedwinkel.
Het zijn producten voor gespecialiseer
de hobbywinkels geworden. „De con
sument vraagt er niet meer om, de
jeugd is massaal op de games overge
stapt", aldus Hansen.
De speelgoedgids is voor Bart Smit
'heel belangrijk' als uithangbord en in
spiratiebron. „Het is dé manier om ons
assortiment te tonen. We verspreiden
onze gidsen weliswaar niet landelijk,
maar wel huis-aan-huis in de omgeving
van onze ruim 200 vestigingen in Ne
Kinderen nemen met veel enthousiasme de verschillende speelgoedgidsen van A
tot Z door bij het samenstellen van hun verlanglijstjes. Foto: GPD/Frans Nikkels
derland en België", aldus Hansen.
Bij Bart Smit wordt elke zomer nauw
keurig gepland in welke week van sep
tember de gids moet worden verspreid.
„Niet te vroeg en niet te laat, da's heel
belangrijk voor ons. We houden bij
voorbeeld in de gaten wanneer een col
lega als V&D zijn Prijzencircus houdt,
daar willen we niet achteraan hobbe
len."
Planning is dus één wapen in de felle
strijd in de speelgoedbranche, waar al
dan niet aan elkaar gelieerde grote jon
gens als Intertoys, Bart Smit, Blokker, V
&D, Bijenkorf en Toys 'R Us het opne
men tegen elkaar en tegen veelal fami
liezaken die via inkoopketens als Top 1
Toys zijn aangesloten.
In die felle strijd om de gunst van de
kleine (en grote) consument, is het be
langrijk je te onderscheiden in c
speelgoedbranche. Met prijsaar
gen bijvoorbeeld, een breed ass
ment en een aantrekkelijke spet
gids.
Wie die gidsen naast elkaar legt,
het eerste gezicht meer overeen
sten dan verschillen. Bijna allen
gedeeld van jong naar oud, in d
opmaak en met op vrijwel alle p
de naam van de winkel. Niet vei
derlijk, als je weet dat kinderen 1
hartelust scheuren, knippen en
bij de vervaardiging van hun vei
lijstjes.
De vroege verspreiding van de s
goedgidsen heeft ook voor de w
een nadeel. Hansen: „We kunnt
september nog niet alle produel
prijzen voor de Sinterklaastijd vi
den. Met name op gebied van gi
verschijnen regelmatig nieuwe t
die we dan later in een extra fol<
melden."
Een goed voorbeeld van prijzen
kunnen veranderen is dat van d
computer Playstation 2, die aan
lijk 1149 gulden kostte. „We voe
augustus al aan, dat die prijs we
kon gaan zakken. Dat is gebeurt
Playstation 2 kost nu 699 gulder
om hebben we de prijs niet in d
goedgids gezet."
Martin Ruesink
Vliegtuigspotter! is ook op Schiphol een geliefde bezigheid. Twee Nederlanders werden opgepakt bij het spotten in Griekenland. Foto: Fotobureau Dijkstra
Patrick Dirksen uit Eindhoven en Frank
Mink uit Den Helder maken in de
Griekse gevangenis waar zij al twee
weken onschuldig verblijven een
murw geslagen indruk. De twee Ne
derlandse vliegtuigspotters mochten
bij grote uitzondering, en pas na toe
stemming van de Griekse minister van
justitie, hun verhaal doen in de gevan
genis in de stad Nafplion, waar ze sa
men met elf Britten vastzitten op ver
denking van spionage. Ze hebben
geen verwachtingen meer. Ze rekenen
niet op een goede, maar ook niet op
een slechte uitkomst.
„We wachten maar. Als we buiten
onze cellen mogen, dan ijsberen we
heen en weer op de buitenplaats, net
als dieren in kooi. Meer kunnen we
niet", vertelt de 27-jarige Patrick in
het kamertje van het hoofd van de
bewaking. De Eindhovenaar is de
jongste van de groep vliegtuighob
byisten die drie weken geleden af
reisde naar Griekenland om tijdens
vier open dagen op Griekse militaire
vliegbases zo veel mogelijk vliegtui
gen te zien en de gegevens daarvan te
noteren. Het eindigde in een drama,
met hun arrestatie op acht november
als een eerste dieptepunt. Beslissin
gen over hun lot worden keer op keer
uitgesteld.
De Britten, onder wie reisorganisator
Paul Coppin, zijn allemaal tussen de
dertig en vijftig jaar oud. De twee Ne
derlanders delen samen met twee Al
banezen een cel. Er zijn maar drie
bedden in hun cel in de klein opge
zette, maar met vierhonderd Grieken
en Albanezen overvolle gevangenis,
dus de lange Frank Mink slaapt op
een matras op de grond.
De twee ogen in hun westerse kle
ding, met geschoren gezichten en ge
kamde haren als een uitzondering in
de Griekse gevangenis. Dinsdag za
gen ze op de Griekse televisie zelfs
even hoe de media buiten de poorten
probeerden contact met hen te leg
gen. Toch heeft het verblijf, zeker in
de gevangenis in Nafplion, hen gete
kend. Eten krijgen ze twee keer per
dag, maar op zondag 'om onbekende
redenen' alleen 's ochtends. Die dag
is er ook geen warm water, de rest
van de week alleen 's avonds. Met
tussenpozen zijn de gevangenen zo'n
tien uur per dag vrij om te gaan waar
ze willen, uiteraard alleen binnen de
muren van de gele gevangenis. Op de
vraag wat ze dan doen, volgt een stil
te. Daarna: „Hangen en over vliegtui
gen praten."
De groep spotters is hecht, vertellen
de twee. „We twijfelen niet aan el-
kaars onschuld. Óc ken de Britten in
middels aardig goed. Ja, iemand had
een scanner mee. Dat was stom van
hem. Maar nee, we zijn gewoon hob
byisten. We hebben geen foto's ge
nomen. Hoewel...". Frank grijnst aar
zelend. Patrick vervolgt: „Ja, er is een
foto gemaakt van een helikopter op
een burgervliegveld. Stom achteraf."
Ze beseffen dat de Grieken momen
teel alles aangrijpen voor verdere on
derzoeken naar mogelijke strafbare
feiten. „Maar het is te gek voor woor
den. De eerste keer dat we werden
gearresteerd lieten ze ons met excu
ses na acht uur weer vrij. De tweede
keer dachten we dus dat het wel los
zou lopen. Het was laat, dus we
moesten een nacht in de politiecel in
Kalamata blijven. Ach, ik dacht: dat is
ook weer een ervaring, een nacht
achter de tralies", zegt Patrick.
Die nacht zijn er - vandaag meegere
kend - al veertien geworden. Infor
matie over hun zaak krijgen ze van
hun ouders en hun gezamenlijke ad
vocaat. De Nederlandse ambassade
bezoekt hen ook, zoals zaterdag di
rect na hun overplaatsing van de po
litiecel in Kalamata naar Nafplion. Ze
kregen geld om wat spullen te bestel
len, zoals eten. Het zijn lichtpuntjes,
net als de dagelijkse telefoontjes, hoe
kort dan ook, naar Nederland. Frank
Griekse rechte
velt oordeel o\
vliegtuigspotte
Het lot van de groep Nede
en Britse vliegtuigspotters
ruim veertien dagen in Griel
gevangen zitten, ligt in hanc
Griekse justitie. Onderhand
tussen Nederland en Griek
die volgens de Nederlandse
sade wel voortdurend en 0
niveau plaatsvinden, kunne
geen invloed op hebben. 1
een van de twee Griekse adi
van dé vliegtuigspotters gistè
Hij voegde daar aan toe dat
horen op zijn vroegst dinsdi
gaan bëginhëfi. Tot die tijd
de dertien gearresteerde n
onder wie Patrick Dirksen ui
hoven en Frank Mink uit Di
der, in hun cellen in Nafplio.
De Griekse advocaten vind
moeilijk om het oordeel 1
rechter in te schatten. „Ze wi
militair terrein dat niet toegi
is voor het publiek en dat ligt
lig. Het hangt nu af van de I
de verhoren", zegt één 1
raadslieden. De uitslag c
wordt op zijn vroegst eind vt
week verwacht omdat de
verdachte spionnen allemat
door de Griekse officier van
worden gehoord. Dit kan enl
gen in beslag gaan nemen.
veert op: „Ja, om zes uur. Een half
uur nadat we uit onze cellen zijn ge
laten." Daarna zakken ze weer in.
Weten niet goed wat te zeggen en be
seffen amper wat hen overkomt en
hoe dat zal aflopen. „De straffen voor
spionage zijn hier hoog. We hoorden
dat je wel twintig jaar kunt vastzit
ten", zegt Patrick.
De bezoektijd is voorbij. Amper een
kwartier mochten ze in hun eigen,
voor de Grieken onverstaanbare en
dus 'enge' taal, een Nederlandse
journalist te woord staan. Een laatste
boodschap dus. Patrick haalt even
diep adem: „Laat iedereen alsjeblieft
alles doen om ons hier weg te halen."
De Grieken hebben het moeilijk met
de situatie en de media-aandacht
voor de buitenlanders, vertelt een be
waker als Patrick en Frank terug naar
hun cel zijn gebracht. „We zorgen
echt goed voor hen. Ze zijn veilig hier
in de gevangenis."
Fleur Besters
Twee toneelstukken
Ik ben toneelspeler van beroep dus van tijd tot
tijd gaan deze kolommen over toneel. Zo ook
vandaag. In NRC Handelsblad van vorige week
lees ik dat in Londen 'Op Hoop Van Zegenvan
Herman Heijermans in première is gegaan. In
dit stuk, Heijermans schreef het in 1900, stuurt
een reder wrakke boten de zee op. Als die schepen
vergaan, kan hij de verzekeringsgelden vangen.
Eén van die slechte boten is de 'Op Hoop Van Ze
gen'. Wanneer dat schip na veel ruzie eindelijk uit
gevaren is, komen de vissersvrouwen bij elkaar en
vertellen elkaar verhalen van de zee. Hoe vroeger al
schepen vergingen en mannen niet terugkwamen.
Een heel bedrijf lang gebeurt er niets. Er worden al
leen maar verhalen verteld. Dat durfde zelfs Shake
speare niet in zijn toneelstukken. Een bedrijf lang
wordt de spanning opgevoerd. Want terwijl de vissers
vrouwen bij elkaar zitten, loeit buiten de storm. En
word je in de zaal steeds nieuwsgieriger naar het lot
van de 'Hoop' ver weg op de zee.
Dit derde bedrijf is zonder twijfel het beroemdste van de
Nederlandse toneellitteratuur. Deze zomer werd onder
toneelliefhebbers een verkiezing georganiseerd. Onder
werp: kies uw favoriete fragment uit een Nederlandstalig
stuk. De vissersvrouwen van Heijermans wonnen met
vlagen wimpel. Op een bonte avond in de Amsterdamse
Brakke Grond werd het fragment voorgedragen. De vrou
wen werden bij die gelegenheid gespeeld door producen
ten en journalisten. De sfeer was nogal lacherig want die
mensen konden natuurlijk niet toneelspelen. Maar toen
voltrok zich een wonder. De zaal werd gaandeweg dood
stil. Heijermans won het langzaam maarzeker van zijn
slechte vertolkers. Na afloop klonk er een ovatie. Een
mooi voorbeeld van een scène die niet kapot te spelen is,
zelfs al zou je het willen. Op Hoop Van Zegen, ik heb ei
genlijk nooit begrepen waarom er nooit een musical van
gemaakt is.
Nu gaat het stuk dan in hartje Londen in première. Daar
ben ik toch een beetje trots op al heb ik natuurlijk part
noch deel aan die opvoering. De kritieken schijnen wisse
lend te zijn. Het stuk wordt meer geprezen dan zijn regis
seur en vertolkers. Net als in de Brakke Grond eigenlijk.
Diezelfde dag de vorige week lees ik in onze eigen krant
dat er in Oostenrijk een nieuw stuk van Thomas Bern-
hard ontdekt zou zijn. Bernhard (1931-1989) zette zich
in zijn toneelstukken af tegen de mentaliteit van de Oos
tenrijkse burgerij. Een mentaliteit die hij corrupt en im
moreel vond. Hij vocht herhaaldelijk conflicten uit met
de overheid. Wat dat betreft zou je hem een Oostenrijkse
Herman Heijermans kunnen noemen. Ik heb in diverse
stukken van hem gespeeld. Bij één van die gelegenheden
heb ik hem na afloop even mogen spreken. Een feit, ik
vermeld het graag, waar menig collega jaloers op is. Een
nieuw stuk van hem is voor een acteur zoiets als een
nieuwe Van Gogh voor een kunstschilder. De waarde van
Bemhards nieuwe manuscript wordt door een Weens
antiquariaat geschat op een klein miljoen. Dat bedrag
lijkt me nogal uit de lucht gegrepen. Maar dat vind ik
ook van de prijzen die voor een Van Gogh betaald wor
den.
Gouden tijden voor het toneel. Heijermans herleeft in
Londen en Bernhard in Wenen. En tussen hen in wan
delt de acteur als een knecht van twee meesters.
