'Blairs macht zou
Italin laten blozen'
BUITENLAND 1
Kosovo stemt bij kaarslicht, en de toekomst is nog donkerder
Asielbeleid beheerst Deense verkiezingen
Presidentiële stijl ergert voor- en tegenstanders steeds meer
3(ï
156
zaterdag 17 NOVEMBER 2001
correspondent
rkema
Toen de Britse premier
in maart van dit jaar
voor mei geplande
tsverkiezingen tot juni
lyellen, lichtte hij hierover
et schandaalblad The
iet alleen eenvoudige
leden, maar zelfs minis-
;ten uit die krant de ver-
atum vernemen.
do
3°- k - en dat vond menig-
len - niet alleen een
ische control-freak
rendien iemand die
had en heeft met col-
istuur, iemand die neigt
(residentiële stijl. Ka
ngen duren zelden
n een uur, en vaak
korter. Belangrijke be-
»emt hij bij voorkeur in
kring van enkele ver-
I igen die hij op 10 Dow-
et om zich heen heeft
»»n d.
ati ïlopen voorjaar de
klauwzeerepidemie
uit de hand liep, werd
minister Nick Brown
'pj eschoven en nam Blair
Ij igens weinig succes-
oer over. En na de
van 11 september in
on en New York had
"■jhmin een kabinetsbe-
ig om de oorlog te ver-
Bin Laden, en zijn
steun te betuigen aan
gde Staten. Blair over-
3S( tover slechts even met
ters van defensie en
dse zaken, en natuur-
ïkele van zijn getrou-
als ambtenaar bij hem
Wie-is-wie in
Afghanistan
na de Taliban?
De VN willen het machtsvacuüm na de val van het Talibanregime opvullen met een brede over
gangsregering. De hoofdstad Kabul moet worden gedemilitairiseerd en bestuurd door multina
tionale vredestroepen. De zes buurlanden van Afghanistan (China, Tadzjikistan, Oezbekistan,
Turkmenistan, Iran en Pakistan) plus de VS en Ruslandwillen een 'multi-etnische, vrij gekozen'
regering.Ex-koning Zahir Shah en de Noordelijke Alliantie willen dat de 'Loya Jirga', degrote
raad van alle stamhoofden in het land, bijeenkomt om een nieuw regime te vormen.
4 Generaal Abdul Rashid Dostum:
Oezbeek. Leef-tijd 47. Wreed, maar
met liberale reputatie.
Streed tijdens oorlog in jaren '80met
de Sovjets - hoort nu bij Noordelijke
Alliantie. Steun van VS en Turkije.
Tony Blair, een centralistische control-freak. Foto: AP/Jonathan Evans
ijn.
later werd het La-
waarin Labour, de par-
lir, een overweldigende
leid heeft - tijdens een
itting nog even inge-
viel de volksvertegen-
rs niet tegen, want de
lat zijn gezicht zo wei-
ijk zien in het parie
als hij het heeft met
e zaken.
gin oktober geïnstal-
ar Cabinet' dan, waar-
x lair nog zeven minis-
g hebben? Dat kwam
/Ie, )en maand lang niet
>41, lijeen, volgens waarne-
belangrijk teken aan
jdje geleden - Blair was
eventjes in het land na
natiek rondje om de
wereld - zei Labour-parlementa-
riër Andrew Mackinlay dat de
premier in deze barre oorlogstij
den grotere bevoegdheden heeft
dan president George Bush.
Bush wordt nog in zijn macht
beperkt door het Congres, Blair
kan Britse troepen in de strijd
werpen zonder dat hij daar de
toestemming van het parlement
voor nodig heeft. De - onge
schreven - Britse grondwet ver
zet zich daar niet tegen.
Mackinlays collega Graham Al
len, een zeer ervaren Lagerhuis-
lid, schrijft in zijn eind vorige
week verschenen boekje 'Trie
last Prime Minister', (De laatste
premier) dat Blair 'een macht
heeft die Stalin zou laten blo
zen'. De macht van de premier,
aldus Allen, wordt nu bijna niet
gecontroleerd. Hij roept parle
ment en kabinet op om op te
staan en Blairs 'presidentschap',
dat een constitutioneel vacuüm
opvult, te voorzien van tegen
wicht.
„In plaats van een gezonde ba
lans hebben we een uitvoerende
macht - het presidentschap van
het Verenigd Koninkrijk - die als
een gorilla van 800 pond af
steekt tegen de verschrompelde
aapjes van wetgevende en
rechtsprekende macht," aldus
Allen. Zijn oplossing: laten we er
dan ook echt een presidentieel
stelsel van maken. De koningin
kan staatshoofd blijven, maar de
premier wordt direct door het
volk gekozen, en wordt zo een
soort president.
Blair zelf heeft zijn licht nog niet
over het idee laten schijnen. Hij
heeft het op het ogenblik te druk
met het leiden van de wereld.
Zo druk dat individuele minis
ters de laatste maand verschei
dene opzienbarende maatrege
len hebben kunnen nemen,
waar Tony in eerdere stadia een
veto over had uitgesproken. Zo
heeft bijvoorbeeld minister van
binnenlandse zaken David
Blunkett cannabis gedecrimina-
liseerd, terwijl Blair daar altijd
tegen was.
Evenzo krijgen aandeelhouders
iets te zeggen over het salaris
van bedrijfsdirecteuren, een
voorstel van een staatssecretaris
van economische zaken, dat
Blair twee jaar heeft tegenge
houden. Blair zat overal altijd
bovenop. Maar, vermoedt La
gerhuislid Peter Killfoyle, veel
onderwerpen zijn voor hem nu
waarschijnlijk klein bier vergele
ken bij wat zich in Afghanistan
afspeelt.
Overigens blijft de presidentiële
stijl van de premier bij de afhan
deling van die crisis ook buiten
de landsgrenzen niet onopge
merkt. Nederland en de andere
minder grote EU-leden waren
twee weken geleden letterlijk te
klein toen bleek dat Blair alleen
de andere twee Europese 'reu
zen' Frankrijk en Duitsland had
uitgenodigd voor overleg in
Londen. Italië en Spanje, toch
geen onderdeurtjes' moesten
zelf om deelname aan het ge
sprek vragen, maar waren toch
welkom.
Daarna was de tafel blijkbaar
echt vol. Pas na hevige protesten
en soms bijna zeurderig aan
dringen verwaardigde Blair zich
uiteindelijk alsnog tot het uitno
digen van 'dwergen' als - nota
bene - EU-voorzitter België en
Nederland, voor wie mokkend
een tafeltje werd bijgeschoven.
En dat terwijl de Britse premier
de nu nauwelijks welkome Wim
Kok nog niet zo lang geleden
beschreef als 'een wijüe, oude
oom', van wie hij op politiek ge
bied nog veel kon leren.
En aangezien een waar staats
man bij zijn lobbywerk niet on
opgemerkt over de aardbol kan
zwerven, bedacht Blair vorige
week voor zijn zoveelste reis in
enkele maanden naar Washing
ton een bijzondere stunt: hij
nam de eerste Concorde die
sinds het ongeluk van vorig jaar
juli bij Parijs de Atlantische Oce
aan overstak, en wist zich daar
mee verzekerd van de blijkbaar
zo broodnodige aandacht. De
Britse 'president', die uit de her
rezen Frans-Britse luchtvaart-
trots stapt, dat wil iedereen wel
vastleggen.
President Burhanuddin Rabbani:
Tadzjiek. Leeftijd 61. Polititiek leider van Noorde
lijke Alliantie - officiële afkorting UNIFSA.
Leider van Jamiat-i-lslami, de grootste politieke
partij binnen de Alliantie.
Erkend door VN als president van Afghanistan -
bondgenoot van Dostum.
Generaal Mohammed Fahim:
Tadzjiek. Leeftijd 41. Militair leider van
Noordelijke Alliantie - opvolger van
Ahmad Shah Massood, die werd
vermoord twee dagen voor de aanslagen
op 11 september in de Verenigde Staten.
Commandant van grootste eenheid van
de Alliantie, 10.000 man afkomstig uit
de Panshirvallei. Steun van VS.
Mohammed Mohaqeq: Hazara.
Deelt Hindu Kush met Tadzjieken.
Fel tegenstander van Pathanen.
Generaal Abdul Malik
Pahlawan: Oezbeek.
Wilde macht van Dostum bre
ken door overeenkomst met de
Taliban. Inmiddels terug in het
kamp van Dostum.
Gulbuddin Hekmatyar:
Pashtun. Leeftijd 53. Leider van de
stam die meerderheid van bevolking
vormt, gesteund door Pakistan.
Samenzwering met Dostum in 1994
om Rabbaniaf te zetten.
Riep op tot jihad (heilige oorlog)
tegen Amerika. Staat ideologisch
dicht bij de Taliban. Steun van Iran.
Mullah
Mohammed
Oman
Pashtun.
Leeftijd 42. Religieus
leider van Talibanmilitie.
Verantwoordelijk voor bloedbad Beschermt Osama bin Laden
in Mazar-i-Sharif in 1997 onder
3000 Taliban-gevangenen.
sinds 1996.
Bondgenoot van Hekmatyar.
Zahir Shah:
Pashtun. Leeftijd 86. Ex-koning,
afgezet in 1973, hoopt te
kunnen fungeren als bindende
factor. Zijn vertegen-woordiger,
Abdul Haq, werd gevangen
en gedood door de Taliban in
oktober.
GRAPHIC NEWS/Rotterdams Dagblad/Bronnen. Reuters, Associated Press, UPI. Pictures: Popperfoto
Lachende derde profiteert van 'vulgair debat' grote partijen
kopenhagen/anp - Bij de parlementsverkie
zingen van dinsdag in het toch al niet zo
gastvrije Denemarken draait het maar om
één ding; asielzoekers en strengere imini-
gratiewetten. De aanloop naar de stembus
gang in het welvarende land is ontaard in
een gevecht tussen de zittende sociaal-libe
rale regering en de rechtse oppositie, een
gevecht dat over de rug van immigranten
wordt gevoerd.
Opiniepeilingen door toonaangevende
Deense kranten geven aan dat het asielzoe
kersbeleid voor de overgrote meerderheid
van de bevolking het belangrijkste onder
werp van de verkiezingen is. Partijen in het
politieke middenveld van het land buitelen
over elkaar om met aangescherpte immigra
tiestandpunten in de gunst van de kiezer te
komen.
Het heikele thema dreigt de minderheidsre
gering van premier Poul Nyrup Rasmussen
de das om te doen. Maanden voordat de re
geringsleider nieuwe vervroegde verkiezin
gen uitschreef, werden de coalitie en haar
aanhang al intern verscheurd door tegen
stellingen. De rechtse oppositie torpedeerde
daarnaast wetsvoorstellen voor een aange
scherpt vreemdelingenbeleid, omdat deze
volgens haar niet ver genoeg gingen.
Leek het een maand geleden voor Rasmus
sen nog een redelijk veilige zet nieuwe ver
kiezingen uit te schrijven, de jongste peilin
gen wijzen in richting van een overwinning
voor de oppositie.
De retoriek klonk in de laatste weken voor
de stembusgang steeds harder. Premier Ras
mussen wil geen nieuwe wetten op stapel
zetten tot na de verkiezingen, en blijft daar
door vaag over zijn standpunten in de asiel
zoekerskwestie. Leden van zijn partij en co
alitie kennen die schroom echter niet, en la
ten proefballonnetjes op om tegenwicht te
bieden aan voorstellen van de centrum
rechtse oppositiepartijen.
Volgens een vertegenwoordigster van recht-
sliberale Venstre-partij zou het mannen uit
de derde of vierde generatie bijvoorbeeld
wettelijk verboden moeten worden hun
vrouwen nog langer uit Pakistan, Turkije of
misschien Somalië te laten komen. De soci
aal-democratische minister van justitie ver
klaarde daarna op haar beurt dat criminele
asielzoekers maar op een afgelegen eiland
moeten worden gezet.
Waarnemers reageren geschokt op de popu
listische standpunten van de respectabele
politieke bewegingen. De toon van het de
bat over buitenlanders is vulgair en grof, zo
menen ze. Tegelijkertijd schuiven notabelen
als premier Poul Rasmussen en zijn directe
tegenstrever Anders Fogh-Rasmussen elkaar
de zwarte piet toe.
Lachende derde in deze strijd wordt ver
moedelijk de ultra-nationalistische Deense
Volkspartij, die volgens de jongste peilingen
kan rekenen op meer dan 10 procent van de
stemmen, zonder dat zij daarvoor ook maar
iets heeft hoeven doen. Zelfs de extreem
rechtse Vooruitgangspartij zou een plaats in
het 179 zetels tellende parlement kunnen
afdwingen door de xenofobische stemming
in het land.
correspondent
'af Zweeden
ilet
Kosovo kiest vandaag
t jet nent, dat een aantal ta-
roel IVerenigde Naties
nemen. Het parlement
jjk( politici aan een baan,
•nd iet ook de provincie
tweld, misdaad en
wegens gebrek aan
palen het dagelijks le
nige wat nog donker
de nacht in Kosovo, is
It
L, Cl
lb;
vat lard Kouchner vorig
)90pi het licht uitdeed in
id de vertrekkende
en waarschuwing
'lanezen. „Mijn laatste
tot jullie is eenvou-
S| khij. „Houdt op met
Stopt het geweld, of
telen do sympathie
ssten."
loiwas aan dove-
gericht. De Deen
had zich nog maar
nieuwe VN-regent in
tnstalleerd, of een bus
irs ging de lucht in.
lans: acht doden en
Y zwaargewonden. De
ditjes van de kinderen
hingen in de bomen,
aanslag zijn veertig
streken, waarin grof-
I ernstige misdrijven
'erval, brandstichting)
rapporteerd. Niet al
ven waren tegen Ser-
it. „Het aantal etnisch
tde misdrijven is zelfs
n". zegt Christopher
ten Brit die aan het
ttvan Kosovo's poli-
Maar de gewone
Ibrahim Rugova, de leider van de gematigde Democratische Liga van Kosovo, groet zijn aanhang op een
bijeenkomst in de hoofdstad Pristina. Foto: Re
bijeenkomst ii
misdaad is toegenomen."
Albiston arriveerde een klein
jaar geleden zonder gezin, om
dat de provincie als te gevaarlijk
werd beschouwd. De vierdui
zend buitenlandse leden van
zijn korps (de helft van het to
taal) krijgen een dagelijkse geva-
renpremie van 150 mark boven
op hun belastingvrije salaris.
Desondanks is het moeilijk
agenten te vinden.
Het imago van wetteloosheid
houdt ook buitenlandse inves-
Reuters/Hazir Reka
teerders op afstand. Een goed
deel van het interview met de
politiebaas vindt plaats in het
donker. Twee jaar nadat de VN
de regie overnamen in Kosovo,
heeft de provincie niet meer dan
enkele uren per etmaal stroom.
„Ik zie tegen de winter op", zegt
een politieagente uit Chicago.
„Vorig jaar zag kon ik mijn
adem zien als ik op bed lag. Ik
was elf maanden in Sarajevo.
Dat was een paradijs vergeleken
met Kosovo."
Twee jaar geleden was hij nog de geüniformeerde leider van het rebellenleger U£K, nu steekt de politi
cus Hashim Thaci strak in het pak. Foto: AP/Nikolas Giakoumidis
In een ander VN-gebouw in de
hoofdstad Pristina poogt Daan
Everts de situatie te relativeren.
Als ambassadeur van de inter
nationale organisatie CVSE is de
Nederlander verantwoordelijk
voor de parlementsverkiezingen
van zaterdag, maar hij gelooft
niet dat de stroomstoringen de
pret kunnen drukken. „We heb
ben duizenden kaarsen bij de
stembureaus afgeleverd", zegt
hij. „Dit kan nog een romanti
sche verkiezingsavond worden."
De Albanezen kunnen de ko
mende weken inderdaad hun lol
niet op. Na de moord op 2.000
Serviërs en de vlucht van
200.000 anderen weten zij zich
verzekerd van de macht. De Al
banezen vormen nu in Kosovo,
ooit de bakermat van de Servi
sche beschaving, negentig pro
cent van de bevolking. Zij zullen
het parlement beheersen, dat de
regering kiest die een deel van
de taken van de VN moet over-
Maar aan de horizon pakken
zich tal van wolken samen. Een
aanklacht tegen Hashim Thaci
door het Haagse oorlogstribu
naal zou de internationale vre
desmacht in Kosovo op voet van
oorlog plaatsen met de bevol
king. Thaci is de leider van de
UQK, die verantwoordelijk was
voor veel van de moorden op
Serviërs. Een aanklacht zou Al-
bistons politiemacht verplichten
de man, die zaterdag in het par
lement wordt gekozen, te arres
teren. Maar de Britse politiechef
heeft één groot probleem: 1.800
leden van zijn korps zijn voor
malige leden van de UC^K.
Er dreigt meer slecht weer. De
kans is groot dat Montenegro
begin volgend jaar uit de Joego
slavische federatie stapt, die de
ze kleine bergrepubliek vormt
samen met Servië. De VN-reso-
lutie die na de oorlog om Koso
vo in 1999 vrede bracht, bepaalt
dat Kosovo een 'integraal on
derdeel' is van die federatie.
Maar zonder Montenegro is er
geen federatie, een detail dat de
Albanezen in Kosovo niet zal
ontgaan.
„Resolutie 1244 van de VN
noemt nergens Servië", zegt
ambassadeur Everts. „De Alba
nezen zouden onafhankelijk
heid voor Montenegro met ap
plaus begroeten. Het maakt hun
droom van een onafhankelijk
Kosovo een stuk realistischer."
De droom van de eert is echter
de nachtmerrie van een ander.
Als de Montenegrijnen en de Al
banezen onafhankelijkheid krij
gen, valt het voor de Kroaten in
Bosnië moeilijk te verteren dat
zij onder 'islamitisch juk' blij
ven, zoals velen het zien. De
Serviërs hebben in Bosnië in de
vorm van de RepuMika Srpska
hun eigen domeinen de mos
lims maken de dienst uit in de
Federatie van Moslims en Kroa
ten (de andere helft van Bosnië).
Nu reeds gist het onder de Kroa
ten in Bosnië, en al wat nodig is
voor een nieuwe vuurzee is een
lont. Kosovo kan dat lont zijn.
Als topdiplomaat in Kosovo
wordt Everts niet geacht zijn
mening te geven over Bosnië.
Maar hij zegt: „Ik ben veel pessi
mistischer over Bosnië dan over
Kosovo. In Bosnië hebben we
gekozen voor het scheiden van
de etnische groepen. Elke groep
heeft zijn eigen grondgebied,
zijn eigen politie, zijn eigen le
ger. Hier hebben we gekozen
voor integratie. De politie hier
heeft gezamenlijk Albanees-Ser
vische patrouilles."
Het is misschien een schrale
troost voor Bernard Kouchner,
maar er zijn landen op de Bal
kan die nog gevaarlijker zijn dan
zijn Kosovo.
