Wartsila sluit motorenfabriek Afscheid met guldenborrel
ECONOMIE
'Rijk en idealist tegelijk, dat kan heel goed'
Flexibele lijfrente goede keus na ontslag
men dwingen
overleg af
r vrouwen
Bonden vrezen verlies duizenden banen in regio Zwolle
Nederlandse scheepswerven
zijn positief over dit jaar
Welkom China!
Uitvaart schrapt
in onderhoud
IT evedorp - Vliegmaat-
lijen bezuinigen ondanks
nciële moeilijkheden
i technisch onderhoud.
J (lt voorzitter H. de Vries
Vereniging van Neder-
x Verkeersvliegers. Hij rea
ls ip uitspraken in deze
fan voorman R. van der
,1,1 ran de Nederlandse Ver-
si g van Luchtvaarttechnici.
>r Hout zei te vrezen dat
[i dt bezuinigd op onder-
,os maar De Vries noemt dit
,f „Er zijn geen concrete
>,:t zingen voor. De lucht-
laatschappijen realiseren
mders goed dat ze zich
- j >t kunnen veroorloven,
iaarmee zouden ze zich
n vlees snijden."
zaterdag 17 NOVEMBER 2001
tuinbouw
rdt duurder
be» - )e Gasunie heeft
ila [energiebedrijven West-
Ui IUON, Eneco en Essent
nstemming bereikt over
prijs voor de tuinbouw,
at daarbij om tuinders
ider dan een miljoen ku-
meter gas gebruiken en
j1,anuari 2004 zelf een leve-
r mogen kiezen. De over-
nst gaat in op 1 januari.
)jj) [rijkste punt is een verho-
i /an de inkoopprijs met 1
W; er kubieke meter in 2002
zelfde verhoging een jaar
Voor bedrijven met een
ronder de 170.000 ku-
neter loopt de prijs de
ide twee jaar in vier stap-
|met 1,25 cent.
prijf verkopen
nternet
- De Kamers van
j'i andel beginnen samen
o s ider meer de Rabobank
is iccountantsorganisatie
Q01 een handelsplaats op
zetwaar kopers en verko-
•jj: in bedrijven elkaar kun-
ïden. Naar verwachting
16 zo'n 90.000 ondernemers
omende vijf jaar stoppen
n bedrijf. Op de inter-
ina, ondernemings-
3 2 il, kunnen aanbieders en
in eerste instantie ano-
Deken naar een interes-
ject.
tijd
;oeden
°.41 - Verlaging of teruggave
ig wegenbelasting is op
1,5: lats als vergoeding voor
luren die vertegenwoor-
i in de file moeten staan.
It de de beroepsgroep
mmerciële werloiemers
die bij de vakbond De
aangesloten. De over-
ieft gefaald als beheerder
t wegennet, zegt Unie-
ii\ rder T. de Ruiter. Hij
het achterstallige on-
d aan wegen en trekt
2,9 gelijking met de spoor-
die al langer een vergoe-
italen bij vertragingen.
en VS
gedaald
g ^cton - De index van de
4 iinentenprijzen in de Ver-
M' Staten is in oktober ge-
gilet 0,3 procent. Dat
e Amerikaanse regering
i bekendgemaakt. Ana-
adden in doorsnee een
inere daling verwacht
procent. Zonder de
hommelende prijzen
irgie en voedsel ging de
an de consumentenprij-
Dktober omhoog met 0,2
t. Dit geschoonde cijfer
Iaarmee 2,6 procent bo-
peil van dezelfde
van vorig jaar. De volle-
dex steeg de afgelopen
jnaanden met 2,1 pro-
35/ap - Werknemers van
istralische papierfabriek
de directie met een vijf
.0; lurende staking zover ge-
QOf salarisonderhandelingen
unen met hun vrouwelij-
jga's. Zo'n tachtig man
personeelsleden legden
week het werk neer nadat
ictie had geweigerd de
WK a net als de mannen
verhoging te geven,
end Irijf, Carter Holt Harvey,
cht vrouwen in dienst,
kantoor werken. Het
ijke fabriekspersoneel
onlangs een salarisver
van 14 procent voor
maar weigerde meer
ontvangst te nemen toen
at het vrouwelijke kan-
soneel geen loonsverho-
d gekregen. Het bedrijf
zijn vrouwelijke mede-
salarisverhoging te heb-
ithouden vanwege hun
zwolle/anp - Motorenfabrikant
Wartsila wil de fabriek in Zwolle
sluiten. Bij de vestiging werken
700 mensen. Het personeel is gis
teren ingelicht over de voorgeno
men sluiting.
Dat hebben CNV Metaal en
Elektro en FNV Bondgenoten
bekendgemaakt. Het CNV
noemt het besluit 'onbegrijpelijk
en onverteerbaar'. Naast de 700
arbeidsplaatsen die verdwijnen,
heeft de sluiting grote gevolgen
voor de toeleverende industrie
in de regio Zwolle. De bonden
spreken daarbij over duizenden
banen.
Wartsila, waarvan het hoofdkan
toor in Finland staat, produceert
in Zwolle grote dieselmotoren
voor de scheepvaart en de ener
giesector. Volgens de bedrijfslei
ding is de sluiting het gevolg van
een ingestorte afzetmarkt.
FNV Bondgenoten heeft een an
dere verklaring voor de sluiting.
„De beursgang van Wartsila is
niet zo succesvol geweest als het
bedrijf had gehoopt. Nu probe
ren ze over de rug van de werk
nemers de aandeelhouders te
vreden te houden en dat kan
natuurlijk niet", zegt bestuurder
H. Hulshoff.
In een brief aan het personeel
schrijft vice-president S. Bertlin
van Wartsila Corporation dat
met de fabriek ook de produc-
tiegerelateerde diensten uit
Zwolle verdwijnen. Wartsila Ne
derland behoudt alleen een ser
vicevestiging in Schiedam. Een
onderzoek wees volgens Bertlin
uit dat sluiting van de Zwolse
vestiging de voorkeur genoot
boven het sluiten van vestigin
gen in Frankrijk, Finland en Ita
lië.
De voorgenomen sluiting moet
volgend jaar zijn beslag krijgen,
meldt Bertlin. „Het is onze be
doeling de gevolgen van de slui
ting voor de medewerkers zo
veel mogelijk op te vangen.
Maar wij realiseren ons dat deze
desondanks ingrijpend zijn en
emotioneel pijn zullen doen."
Anita Roddick van the Body Shop pubhceert boek 'Gedane zaken nemen een keer'
door Achille Prick
Ruim 25 jaar geleden richtte Ani
ta Roddick (59) The Body Shop op.
Met zelfbedachte shampoos in
lege urineflesjes bleek ze een
goudmijn te hebben aangeboord.
Haar waar moest milieuvriende
lijk en eerlijk gemaakt zijn. Fram-
bozenbadschuim en theeboomo
lie zijn inmiddels wereldwijd te
koop in 1700 winkels. Roddick
mag zich één van de rijkste vrou
wen van Engeland noemen. Haar
boek 'Business as unusual' is ver
taald in het Nederlands: 'Gedane
zaken nemen een keer'. Haar
missie tegen het onrecht in de
wereld gaat onverminderd door.
„Ik ben vaak aangevallen op de
paradox die mensen in mij me
nen te zien: steenrijke zaken
vrouw die ijvert voor een eerlij
kere wereld. Alsof je niet op een
eerlijke manier je geld kunt ver
dienen. Als ik had gewild, had
den we met The Body Shop
misschien wel het dubbele bin
nen gehaald. Dan was ik bij
voorbeeld met anti-rimpelcrè-
me gekomen of zoiets. Maar dat
wilde ik niet. Genoeg is genoeg.
Bovendien is het onzin; er is
echt geen enkel middel ter we
reld waar je jonger van uit gaat
zien. Je kunt op die leeftijd je
geld echt beter besteden aan
een goede fles wijn."
De 59-jarige kleine zakenvrouw
heeft plaatsgenomen in de klei
ne, klassiek ingerichte, biblio
theek van Hotel Ambassade aan
de Amsterdamse Herengracht.
Ze is op tournee om haar nieu
we boek te promoten. Ze trekt
zich langzamerhand terug uit de
onderneming en blikt terug op
25 jaar Body Shop. Om haar cri
ticasters voor te zijn. „Rijk en
idealist tegelijk kan heel goed."
Iedereen die zich stoort aan gro
te multinationals die de derde
wereld leegroven, aan de heb
zucht van mensen en het egoïs
tische individualisme, kan zijn
hart ophalen.
Anita Roddick werd geboren als
dochter van Italiaanse immi
granten in Zuid-Engeland. Ze
werkte als kind al mee in het ca
fé-restaurant van haar ouders.
Eenmaal moeder van twee kin
deren ging haar man Gordon
Roddick voor een paardentrek-
tocht naar Zuid-Amerika. Om in
haar levensonderhoud begon ze
in 1976 haar eerste winkel. Ze
verfde de muren groen om de
schimmel te camoufleren en
vulde lege flesjes met natuurlijke
produkten voor het lichaam.
Wm'f
Anita Roddick: „Er is geen middel ter wereld waar je jonger van uit gaat zien."
Foto: GPD/Roland de Bruin
Het liep als een trein en al snel
volgden meerdere zaken. Immer
met als uitgangspunt: eerlijke
produkten. Dus geen cosmetica
waar dierproeven aan vooraf
zijn gegaan. Geen produkten die
voor een hongerloontje in derde
wereldlanden zijn gemaakt. Wel
heeft ze in talloze landen fa
briekjes opgezet waar de lokale
bevolking voor een eerlijke prijs
levert aan The Body Shop.
„Ik ging geregeld weken of
maanden achter elkaar hét oer
woud of de woestijn in. Als ik
dan ergens stuitte op lokale ge
bruiken die met lichaamsverzor
ging te maken hebben, keek ik
of het wat was voor The Body
Shop. Inmiddels verdienen tien
tallen lokale bevolkingsgroepen
een prima boterham aan The
Body Shop. Een indianenstam
in het Amazone-gebied heeft
hierdoor een school, een zie
kenhuis en nu ook een internet
café."
Dit is toch ook globalisatie, waar
zij zo tegen is? „Ik ben tegen
globalisatie als dat betekent:
multinationals die zonder na te
denken de wereld als hun werk
terrein gebruiken om zoveel
mogelijk winst te maken. Ik ver
afschuw de Wereld Handels Or
ganisatie (WTO). Dat is nu ook
mijn belangrijkste doel: die club
onder druk zetten en uitleggen
aan het publiek hoe het een in
strument is van de grote multi
nationals om ten koste van an
deren alleen maar rijker te wor
den."
In kringen van anti-globalisten
zijn de aanslagen van 11 sep
tember met gejuich begroet. Ze
zouden het bewijs zijn dat het
Westen rijk is geworden ten kos
te van de rest van de wereld. Die
frustratie heeft zich volgens de
ze zienswijze op een bloedige
manier gemanifesteerd. „Tuur-
lijk hebben die vliegtuigen in het
WTC te maken met economi
sche ongelijkheid. De islam is
immers een religie voor de ar
men. Maar het westen is allang
niet meer in staat om dat te
snappen. Wij vinden onszelf zo
superieur; we kunnen niet meer
begrijpen wat er in de hoofden
van zo'n fundamentalist om
gaat. Alsof het alleen maar gaat
om een paar gekken die zich er
gens in een grot in Afghanistan
schuilhouden."
Roddick hekelt de hebzucht die
zij om haar heeft zien toene
men. „In vroeger tijden liepen
rijken niet zo te koop met hun
bezit. Ze gaven het ook makke
lijker weg. Ze bouwden een
school. Of stichtten een wees
huis. Nu zijn er stapels full-color
magazines waarin miljonairs
pronken naast hun jachten en
in hun dure auto's en huizen.
Walgelijk. Het grote publiek lijkt
het geweldig te vinden. Iedereen
wil maar meer, meer en meer.
We vinden mensen ook handig
of slim als ze hun geld naar de
Bahamas sluizen omdat ze dan
minder belasting hoeven te be
talen. Betaal die belasting toch
gewoon; het is voor de gemeen
schap."
De activiste ziet in de-voormali
ge premier van Engeland, Mar
garet Thatcher, de belichaming
van het kwaad. „Zij heeft jaren
lang gehamerd op de mogelijk
heden van het individu. Mensen
die arm waren, hadden dat aan
zichzelf te wijten. Iedereen kan
met hard werken zijn eigen kost
verdienen. Er is helemaal voor
bij gegaan aan de gemeenschap.
Wat kunnen een aantal mensen
samen bereiken en wat is goed
voor de gemeenschap? Door het
individu op een voetstuk te
plaatsen is het nu geoorloofd
om je rijkdom te laten zien. Vre
selijk toch, 27-jarige pikkies die
wat geld heen en weer sluizen
en vervolgens voor duizenden
ponden gaan zitten zuipen en
vreten."
Een koopsompolis om later lijf
renteuitkeringen te regelen, kan
heel nuttig zijn, maar dat hoeft
lang niet altijd. Een keuze die ge
ïnspireerd is op belastingvoordeel
alleen is te mager, want ook dan
kost die polis geld. Er komt bij, dat
de flexibiliteit van de koopsom-
/lijfrente door wettelijke regels
flink is beperkt.
Reden om serieus te overwegen
om op andere wijze een aanvul
lende toekomstvoorziening op
te bouwen, bijvoorbeeld door
gespreid te investeren in beleg
gingsfondsen. Het kan ook flink
schelen in kosten die verzeke
ringsmaatschappijen in reke
ning brengen. Indien een uitke
ring bij overlijden gewenst is,
kan een losse overlijdensrisico-
verzekering worden afgesloten.
Tot 1992 konden koopsompolis
sen worden gekocht die veel
meer mogelijkheden boden. De
polissen dfie dezer dagen tot uit
kering komen, vallen vaak nog
onder dit 'oude regime'.
De Vereniging Consument
Geldzaken heeft een boekje over
dit onderwerp geactualiseerd.
Bij ontslaguitkeringen blijft een
lijfrente echter een interessante
mogelijkheid. Zo'n gouden
handdruk die wordt omgezet in
een lijfrenteverzekering is in en
kele opzichten even
flexibel als die van
voor 1992. Sinds ja
nuari komt er nog
een overweging bij.
Tot 2000 mocht de
werkgever de gou
den handdruk
overmaken onder
inhouding van een
bijzonder belas
tingtarief van 45
procent. Dat kon
dus maximaal 15
procent schelen in
vergelijking met de
normale heffing.
Vanaf dit jaar moe
ten de gewone be
lastingtarieven
worden gehanteerd
en kan de hefting oplopen tot,
nu, 52 procent. En boven de
vrijstelling van ruim 38.000 gul
den (bij een stel het dubbele)
moet er voortaan ook elk jaar
1,2 procent vermogensrende-
mentsheffing worden betaald.
De neiging om de gouden hand
druk snel te incasseren zal dus
niet meer zo groot zijn. In dat
geval blijven er twee mogelijk
heden over: het oprichten van
een stamrecht-bv of het aanko-
EIGEN
BEURS
Jos van Rijsingen
pen van een lijfrente. Een BV
brengt jaarlijks enkele duizen
den guldens aan kosten met
zich mee en ligt meer
voor de hand als ie
mand een eigen bedrijf
wil beginnen. Blijft
over de lijfr ente. Wat is
daar zo flexibel aan? Bij
de aanschaf van een
gewone koopsompolis
wordt een datum afge
sproken wanneer de
uitkering begint, bij
voorbeeld op 60-jarige
leeftijd. Tegen die tijd
mag de uitkeringsda
tum wel worden opge
schoven, maar als de
uitkering eenmaal be
gonnen is, mag niet
niet meer worden ge
stopt. Hij moet dan mi
nimaal doorlopen tot
de (pre)pensioenleeftijd. Het
heet daarom ook een 'overbrug-
gingslijfrente'.Bij de polissen
van voor 1992, of ontslaglijfren
tes die nu worden afgesloten,
kan wel voor een kortere loop
tijd worden gekozen. Vanwege
het verzekeringsaspect van een
lijfrentepolis moet er risico van
overlijden bestaan. De regels
worden algemeen zodanig uit
gelegd dat er minimaal één pro
cent kans op overlijden moet
MINIMALE LOOPTIJD ONTSLAGLIJFRENTE
LEEFTIJD BIJ
START UITKERING
40 jaar
45 jaar
50 jaar
55 jaar
60 jaar
65 jaar
MINIMALE LOOPTIJD LIJFRENTE
IN MAANDEN
bestaan. Een man van 50 jaar
loopt, volgens de kansbereke
ningen, in 24 maanden één pro
cent kans om dood te gaan. Bij
een even oude vrouw duurt dat
40 maanden. Dat is ook de pe
riode dat de lijfrente minimaal
moet lopen. Na 24 of 40 maan
den kan opnieuw worden beke
ken of een lijfrenteuitkering ge
wenst is. Misschien heeft de
ontslagen werknemer inmiddels
werk gevonden en kan de lijf
rente worden verlaagd of uitge
steld (tot uiterlijk het 65ste jaar)
zodat het depot kan aangroeien.
Door slim te schuiven met de
lijfrente-uitkering is vaak een
gunstiger (lager) belastingtarief
haalbaar.
door Cees Manders
Een dierbare die ons achterlaat
wordt uitgezwaaid en uitge
huild. Als iets ons dierbaar is in
deze harde wereld, dan is het
wel ons geld, onze gulden. De
gulden mag ons dus over zes
weken niet zomaar verlaten.
Daar moet op gegeten en ge
dronken worden.
DE
URO
Nog 44 dagen
Een Haagse cateringorganisatie
('Gastheeren', 'boven in de
markt') biedt zich aan om voor
bedrijven en gezelschappen de
viering van het afscheid van de
gulden te organiseren. „Het
liefst natuurlijk met uw klanten
en relaties, die u ongetwijfeld ja
renlang met veel plezier van dit
kostbare goed voorzien heb
ben", schrijft de organisatie iro
nisch in een mailing. Een prij
zenswaardig initiatief.
„Ach, al die kerstborrels, die
mijn concurrenten aanbieden",
roept gastheer Keldermans uit.
„Dat is toch elk jaar hetzelfde! In
een tv-programma hadden ze
het er laatst over dat het einde
van de gulden zo weinig los
maakt. En toen dacht ik: wij
gaan guldenborrels organiseren
in plaats van die kerstborrels."
Na enige research in historische
boeken bedacht hij twee borrels:
'Ode aan de gulden', voor 1300
euro, en de wat meer aangekle
de 'Euro 2002', voor 1500 euro,
per gezelschap van veertig per
sonen. Hapjes, drankjes, ('Hol
landse en Europeese'), anekdo
tes en ingelijste guldens (met
bedrijfslogo) behoren tot het
vaste repertoire. Alles in stijl,
want het gaat per slot van reke
ning om een betaalmiddel dat
een glorieuze historie afsluit.
„Nee, ik heb nog niet gehoord
dat anderen op hetzelfde idee
zijn gekomen." De oude gulden
als hapje bij een kerstborrel. Sic
transit gloria mundi, ofwel: Hoe
snel vergaat de glorie van de we
reld.
amsterdam/anp - De Neder
landse scheepswerven beleven
een goed jaar. De scheepsbou
wers verwachten dat de order
portefeuille dit jaar de twee mil
jard gulden benadert. De omzet
van de werven die zich bezig
houden met reparatie zal dit
jaar groeien tot 570 miljoen gul
den. Dat heeft voorzitter M.
Busker van de Vereniging Ne
derlandse Scheepsbouwindu-
strie (VNSI) in Amsterdam be
kendgemaakt.
Volgens Busker lijkt 2001 voor
alle categoriën in de scheeps-
bouwindustrie 'een redelijk tot
goed jaar te worden'. Voor de
reparatiewerven wordt de ko
mende jaren een gemiddelde
omzetgroei van 5 procent voor
zien. De omzet van de kleine
scheepsbouw - onder andere
binnenvaartschepen - stijgt dit
jaar in ieder geval met 40 mil
joen gulden in vergelijking met
2000.
ECONOMIE WIJZER
ARJO KLAMER
Hoogleraar economie
Erasmus Universiteit
De Vereniging Consument
Geldzaken heeft een geactuali
seerde versie uitgegeven van
haar boekje 'Wanneer uw lijf
rente gaat uitkeren' met infor
matie over de nieuwe belas
tingwetgeving, de diverse mo
gelijkheden, aandachtspunten,
het shoppen, beleggingslijfren-
ten, enz. Niet-leden kunnen
het boekje bestellen door 19,90
gulden over te maken (lezers
van deze krant 16,95 gulden)
op (giro) rekeningnummer
5587017 van de Vereniging
Consument Geldzaken, Am
sterdam onder vermelding van
'boekje lijfrenten'.
China hoort er nu bij. Begin de
ze week hebben Nederland, de
VS en meer dan honderd andere
kapitalistische landen het com
munistische China geaccep
teerd als lid van de wereld han
dels organisatie (WHO). Het is
zonder meer een historische ge
beurtenis, ook in de context van
11 september. Want dit betekent
definitief het einde van de doc
trine van de geplande econo
mie. De doctrine van de vrije
markt heeft gewonnen. China is
nu officieel een onderdeel van
de vrije wereldmarkt (Taiwan
werd dat overigens ook, was dat
eigenlijk al, maar kreeg nu blijk
baar een vrijbrief
van China dat
haar onafhanke
lijkheid maar niet
wil erkennen). Dit
is allemaal mooi.
Luister je naar de
officiële toespra
ken dan ligt de
weg open naar
een vrije wereld
markt en een toe
komst met meer
groei en economi
sche ontwikke
ling. Dat valt te
bezien.
Dat China het lid
maatschap van de
wereld handels organisatie heeft
gezocht en nu accepteert is zon
der meer opmerkelijk. De voor
waarde is immers dat de Chine
se overheid haar centrale rol op
geeft en de Chinese economie
overlevert aan de krachten van
de markt. Dat is nogal wat. In
Nederlandse context zou dit be
tekenen dat de Nederlandse
overheid zich bereid verklaart
om alle subsidies voor de boe
ren af te schaffen, iedere vorm
van samenwerking tussen werk
gevers verbiedt (dag SER, dag
collectieve arbeidsovereenkom
sten, dag afspraken tussen be
drijven), en alle overheidsdien
sten privatiseert om de weg vrij
te maken voor, ik noem maar
wat, Franse spoorwegen die de
treinen gaan opereren in Neder
land en Duitse elektriciteitsbe
drijven die Nederland van
stroom gaan voorzien. Maar dit
alles is nog niets vergeleken met
wat de Chinezen te wachten
staat.
Neem het geval van een Chinees
echtpaar dat na jaren hard wer
ken, met veel tegenwerking van
de overheid, een warenhuis
heeft gerealiseerd in een mid
delgrote stad. Omdat dit het eni
ge warenhuis is in de stad,
maakt het een goede omzet.
Met het lidmaatschap van de
WHO is de Chinese regering fei
telijk akkoord gegaan met libe
ralisering van buitenlandse in
vesteringen. Voor dit echtpaar
houdt dat in de reële mogelijk
heid dat het Amerikaanse bedrijf
Walmart een winkel vlakbij gaat
neerzetten. Tegen die concur
rentie kan hun winkel niet op.
Weg is de beloning van jaren
lang hard werk. Hetzelfde geldt
voor tal van staatsbedrijven.
Vooral de Chinese telecommu-
nicatie-bedrijven kunnen het
wel vergeten. Buitenlandse be
drijven staan te trappelen om de
Chinese markt te veroveren;
daar kunnen de overheidsbe
drijven weinig tegen in brengen.
De Chinezen zullen moeten le
ren dat het kapitalisme niet al
leen waarden creëert maar ook
verwoest.
Vrije handel heeft dus ook ver
liezers. Vooral de lokale indu
strieën en handelaren zullen het
loodje kunnen gaan leggen. Chi
nese arbeiders kunnen er finan
cieel op vooruitgaan wanneer ze
meer gaan verdienen bij de
werkgevers uit het buitenland.
De grote winnaars moe
ten evenwel de Chinese
consumenten zijn, want
die krijgen meer keus
voor een betere prijs.
Althans, dat moet de
uitkomst zijn van het
proces dat de Chinese
overheid inzet door lid
te worden van het WTO.
Dat de weg ernaar toe
pijnlijk kan zijn, weten
de Oost-Europeanen en
de Russen te vertellen.
China hoopt de ergste
pijn te vermijden omdat
het al lange tijd ruimte
heeft gegeven aan de
private sector om zich
te ontwikkelen en zich sterk te
maken voor de komende klap
pen. Veel boeren zijn al onaf
hankelijk en al zijn de staatsbe
drijven nog steeds oppermach
tig, private ondernemingen zijn
inmiddels goede concurrenten
geworden. We zullen moeten
zien hoe ze het gaan doen nu de
spelregels veranderd worden.
De Chinese consumenten zullen
overigens ook hun verlies moe
ten nemen. Nu kunnen ze nog
voor een prik illegaal gekopieer
de cd's van Michael Jackson,
computerprogramma's en vi
deo's kopen. Dat kan niet meer
want WTO eist van de Chinese
regering dat ze die handel ver
biedt. De veelal Amerikaanse
bedrijven die al die muziek, de
films en de progranma's pro
duceren, willen geld zien. De
Chinese consumenten zullen
dus veel meer voor hun genot-
artikelen moeten gaan betalen.
Daarmee is ook de schaduwzij
de van de vrije handel aangege
ven. Het gevaar is dat in eerste
instantie het openen van de
Chinese markt vooral ten goede
komt van grote bedrijven uit de
rijke landen. Rijke Amerikanen
en Japanners zullen wel eens de
grote winnaars kunnen zijn. Het
kapitaal wint. Het WTO beseft
zich hoe slecht dat kan overko
men en heeft daarom bepaald
dat de prijzen van bepaalde ge
neesmiddelen voor ontwikke
lingslanden omlaag moeten.
Want gaan rijke landen ook
daarop verdienen, dan zouden
de arme landen zich wel eens
kunnen gaan bedenken. Dus
ook in de vrije wereldmarkt
moet ingegrepen worden om te
voorkomen dat het te oneerlijk
wordt allemaal.
