BINNENLAND 2 'We moeten de oranjemythe koesteren' Haselhoef voelde zich maar even gekwetst Iedereen in DNA-databank: privacy versus veiligheid Liet akelige gevoel machteloosheid Beschuldiging verbaast eigenaar Al Barakaat rotterdam/gpd - goedkoop spaanplaat scheidt de provi sorisch getimmerde belhokjes bij belhuis Al Barakaat in Rot terdam. Somaliërs scholen er samen, voor een goedkoop te lefoongesprek met het vader land. In het oude pand ruikt het bepaald niet naar groot geld, maar in Amerika acht men het aannemelijk dat hier financiers van Osama bin La den huizen. Eigenaar Adam Elmi vallen 'de oren van het hoofd'. „Die Bush moet be hoorlijk de kluts kwijt zijn. Ik heb dit bedrijf een jaar, in een poging mij aan de Sociale Dienst te ontworstelen." De verbijstering is te lezen in de ogen van Elmi en zijn neef Hassan Ali, die vanuit hetzelf de pand een vriendschaps stichting voor Somalië leidt. Hij begrijpt inmiddels dat de Amerikanen in het Rotter damse bedrijfje een onderdeel zien van een steenrijk financi eel conglomeraat dat in veer tig landen actief is. Onder de naam Barakaat.Al Barakaat betekent zoiets als de goed heid", legt Hassan Ali uit. „In de Arabische wereld voeren duizenden bedrijven deze naam. Het is een beetje sim pel te denken dat al die be drijven iets met elkaar hebben te maken." Bij Hassan Ali gaat echter een lichtje branden als de naam van sjeik Ahme Nur Jimale valt. De CIA ziet deze groot ondernemer uit Dubai als fi nancier van Bin Laden. Hij zou terroristen voorzien van internetdiensten en zou niet af te luisteren telefoonverbin dingen en wapentransporten verzorgen. Zijn 180 kantoren zou hij gebruiken om geld, in formatie en instructies door te sturen naar terroristische cel len. In de Verenigde Staten zijn al zijn banktegoeden in middels bevroren. Ah, worden wij in verband gebracht met Jimale?", zegt Hassan Ali. „Ja die ken ik. Dat is de Freddie Heineken van Somalië. Zijn Barakaatbank is de enige betrouwbare financi ële instelling in Somalië. En ja, wij doen dus inderdaad zaken met hem. Ons land is ver scheurd door oorlogen, niets functioneert meer. De bevol king is voor zeker negentig procent werkloos, leeft van donaties van familieleden in het buitenland. Het door de stichting ingezamelde geld gaat via de ABN-Amro naar de Barakaatbank. Die zorgt dat het geld bij de juiste families terechtkomt. Het gaat om en kele tienduizenden guldens per maand." De ondernemer is niet bang dat de beschuldigingen uit Washington hem klanten kos ten. „Maar leuk vind ik het niet. Ik ben al blij als ik met mijn verdiensten m'n eigen gezin kan onderhouden. Ik heb geen geld om terroristen te ondersteunen en dat zou ik ook niet willen. Maar eerlijk gezegd begrijp ik niet wat er mis is met die sjeik. In Soma lië staat hij bekend als een ge wone, eerlijke zakenman. Vol gens mij wil Bush alleen laten zien dat hij iets doet tegen het terrorisme. Ik vrees echter dat er met dit soort acties veel haat wordt gekweekt." !van Hoek. Foto: Taco van der Eb A Reinders c-nlgds vaker wordt jverarts B. van Hoek door het akelige ge- achteloosheid. Dan n leverpatiënt nog j binnen zien komen, tiënt wordt steeds luik zwelt op door loet verward omdat z'ri hersenen be- jij raakt in coma. En ndat er geen donor is èuwe lever, s Universitair Me- rum (LUMC) sterven geveer vijf patiënten een nieuwe lever Del me er soms ider", zegt Van Hoek. in er ook niks aan s wel heel frustre- Ënten staan maanden terwijl er niks ge lvachten is op een le pten gaan er psy- kapot. Sommige pa len mij wekelijks op. nog niet aan de Ik kan niks anders r de moed proberen in." fian donoren is schrij- i ooit, stelt de maag-, ïverarts. „Het gebeurt patiënt van de lijst at hij te verzwakt is. I/vachten tot het is af- en tot vijftien pro- 5 patiënten op de iverlijdt door het do rren, dat is een rela- ttever transplanteren, i,Sinds enkele jaren we marginale levers, irvet een lever is, hoe f nu transplanteren ers tot veertig pro- et risico is dat ze te ng komen of zelfs he iwerken." «'.egt dat ziekenhuizen Ojnortekort gedwon gen worden steeds linkere me thodes toe te passen. Hij ver wacht dat het LUMC nog dit jaar delen van levers van gezon de mensen transplanteert waar bij de donor één tot drie procent kans heeft te overlijdeh. „Het kan lukken, maar moet je het doen? De kans dat de donor overlijdt, druist in tegen het principe dat artsen geen gezon de mensen moeten schaden. Dat is het ene ethische dilem ma. Maar het andere is de fami lie waarvan één lid graag donor wil zijn omdat het niet wil dat broer of zus over een jaar dood is. Die hebben op Discovery of internet gezien dat het kan. Ze weten dat ze kans lopen te over lijden. Moet je het dan maar niet doen? Ik ben bereid binnen een protocol dan wel te trans planteren." Ziekenhuizen kunnen zelf ook meer doen om het tekort aan te pakken, vindt Van Hoek. Som mige ziekenhuizen weigeren naar potentiële donoren te zoe ken onder patiënten bij wie de behandeling wordt gestopt. „Te veel rompslomp. En ze vinden dat ze er te weinig geld voor te rugkrijgen. Je moet toch een bed op de intensive care vrijhouden en je hebt een operatiekamer plus personeel nodig. En daar bestaan al wachtlijsten en per soneelstekorten." Van Hoek heeft één simpele op lossing voor het tekort aan do noren. De grote winst moet ko men van een nieuwe wet die van iedere Nederlander een do nor maakt. Als iemand overlijdt, mogen artsen de organen en weefsels gebruiken om levens te redden. Alleen als iemand dat niet wil, gebeurt het niet, zegt Van Hoek. Dat moet dan wel even worden geregistreerd. „Het heeft iets van verkooptruc van de listige handelsman. Als je de folder niet terugstuurt, heb je iets gekocht." Dankzij de DNA-techniek weet de politie zeker dat de man die eind oktober in Bilthoven en in de Utrechtse wijk Lunetten een vrouw aanviel, dezelfde is die vijf jaar geleden talrijke ver krachtingen pleegde. Dus als Justitie de beschikking zou heb ben over een DNA-profiel van alle Nederlanders, dan zou de Utrechtse serieverkrachter al lang achter slot en grendel zit ten. Opnieuw komt hiermee de vraag op of het wenselijk is op veel grotere schaal dan tot nu toe DNA-onderzoek in strafza ken toe te passen of zelfs van ie dereen die in Nederland verblijft een genetische vingerafdruk in een databank op te slaan. Deze mogelijkheid is niet voor het eerst aan de orde. Na de gruwelijke moord op de 15-jari- ge Maartje Pieck pleitte burge meester Sybesma van Kampen vorig jaar voor het opzetten van een databank met DNA-materi- aal van alle inwoners van Ne derland. Politie en Justitie zou den de gegevens dan mogen ge bruiken voor onderzoek in moordzaken en eventueel later ook voor het oplossen van an dere geweldsmisdrijven. Wie niets heeft te verbergen, stelde de burgemeester, heeft ook niets te vrezen. Ook elders gaan stemmen op voor een vrijwel onbegrensde toepassing van het DNA-onder- zoek in strafzaken. Na de moord op een 12-jarig meisje in Berlijn drong in Duitsland de grootste oppositiepartij, CDU, erop aan DNA-profielen van alle 41 mil joen Duitse mannen in een da tabank op te slaan. Technisch is het, in theorie al thans, geen probleem. Iedere baby die in Nederland wordt ge boren, krijgt een hielprikje. Met gebruik van het daarbij afgeno men celmateriaal kan een DNA- profiel in de databank van het Nederlands Forensisch Instituut worden opgenpmen. Van ieder een. Is dat griezelig? De meeste Ne derlanders vinden van niet. Uit onderzoek van de Katholieke Universiteit Brabant is gebleken dat het de meerderheid hele maal niet uitmaakt wie vervol gens zulke gegevens bewaart, hoe ze aan andere gegevens worden gekoppeld en of ze aan derden worden doorgegeven. Tachtig procent heeft, stelde het NIPO eerder al eens vast, geen enkel bezwaar tegen medewer king aan DNA-onderzoek. Juris ten denken daar in het alge meen anders over. Niemand mag worden gedwongen mee te werken aan zijn eigen veroorde ling. Dat is een van de belang rijkste beginselen van ons straf recht. Maar behalve dit principi ële tegenargument zijn er prak tische bezwaren. Criminelen kunnen andermans genetisch materiaal (een paar haren of huidschilfers volstaan) achterla ten op de plaats van het mis drijf. Zo kunnen onschuldigen onder verdenking raken en valt te vrezen voor rechterlijke dwa lingen. Bovendien zijn laborato- riumfouten en vervuiling van de bestanden nooit uit te sluiten. Toch is het maar de vraag of de ze bezwaren doorslaggevend zijn. Het voordeel van de opslag van een DNA-print van iedereen in een centrale databank is dui delijk: een groter gevoel van vei ligheid, minder geweldsdelicten, minder slachtoffers. Niet alleen kan de politie als het ware een enorm sleepnet uitwerpen om moordenaars en verkrachters te vangen, er zal ook een afschrik wekkende werking van uitgaan. Maar, zeggen tegenstanders, denk er niet te licht over. Het past niet in een rechtsstaat om bij voorbaat iedereen als een mogelijke misdadiger te be schouwen. Eerst moeten er vol doende aanwijzingen tegen ie mand zijn. Vandaar dat volgens de wet personen die geen ver dachte zijn niet kunnen worden gedwongen tot het afgeven van DNA-materiaal. Dat kan alleen bij verdenking van een misdrijf waar vier jaar of meer op staat. Los hier van is het de be doeling ook DNA- materiaal van alle veroordeelde ze dendelinquenten en geweldplegers in een DNA-data bank te verzame len. Tegenover het be-, lang van de crimi naliteitsbestrijding staan het belang van de privacy en het recht op onschendbaar heid van het lichaam, twee in de grondwet verankerde burger rechten. Nu is het afnemen van materiaal voor DNA-onderzoek tegenwoordig nauwelijks nog een inbreuk op de lichamelijke integriteit te noemen. Het gaat weliswaar om lichaamseigen materiaal, maar er is geen bloedproef meer voor nodig. Wel blijft het een inbreuk op de Gijs Schreuders, juridisch medewerker pri»cy. Ditargument weegt zwaarder naarmate men meer wantrouwen heeft in de over heid of vreest voor misbruik van de opgeslagen gege vens door verzeke ringsmaatschappij en, werkgevers, en- zovoort. Erfelijke gegevens kunnen niet worden afge leid uit de DNA- fingerprint, een streepjescode, maar wel uit het materiaal dat nodig is om zo'n DNA-profiel te kunnen maken. Als gevoelige persoonsgegevens in verkeerde handen vallen, kan er zoals in de Tweede Wereldoorlog is ge bleken, groot kwaad mee wor den gesticht. Maar aan de ande re kant: dat is ook geen reden geweest om na 1945 de bevol kingsregisters af te schaffen. 'minder angsthazige' interpreta tie van de ministeriële verant woordelijkheid. De leden van het koninklijk huis moet meer ruim te gegund worden voor het uiten van hun mening. Waar ligt de grens? „Die bepaalt het kabinet. Bij po litiek gevoelige kwesties ligt het natuurlijk moeilijk, maar in En geland zie je ook dat prins Char les moeiteloos zijn mening kan geven over moderne architec tuur. Het is ook niet zo erg als leden van het Koninklijk Huis af en toe een vergissing maken, dat maakt hen ook menselijk. Een koning moet gezicht geven aan de samenleving, je moet hem niet alles ontzeggen, zoals in het Zweedse model gebeurt. Dat werkt op den duur verstikkend." Maar als de koningin wil gaan skiën in het Oostenrijk van Jorg Haider, moet,dat kunnen? Als premier zou ik het haar ernstig ontraden, maar als ze per se wil... Maar de koningin beseft zelf ook dat het van groot belang is dat het Koninklijk Huis zo min mogelijk omstreden raakt. Daarom wil ik pleiten voor een beperkt eigen risico." U pleit ook voor een nieuw pr- beleid voor de leden van het Ko ninklijk Huis. De Rijksvoorlich tingsdienst faalt? „Je ziet nu een chronische krampachtigheid rondom de voorlichting over het Koninklijk Huis. De media zijn ontevreden, maar ook het Koninklijk Huis ervaart de adviezen van de Rijksvoorlichtingsdienst vaak als een advies van 'de politiek'. Daarom zou het goed zijn als het Koninklijk Huis een eigen pr-functionaris krijgt, die uiter aard wel onder de ministeriële verantwoordelijkheid werkt. Ik pleit er niet voor om alles open te gooien, maar aan het imago van prins Willem-Alexander zie je hoe belangrijk een modem pr-beleid is. In zijn jeugd werd hij zeer afgeschermd, dat heeft zijn imago geen goed gedaan. Zijn afstudeerscriptie werd bij voorbeeld geheim gehouden. Het droeg allemaal bij aan de bekende verhalen over 'prins Pils'. Nu hij zich de laatste jaren wat meer heeft geprofileerd, komt daar ook verandering in." Leidt de stortvloed van Móxima- optredens niet tot overkill? „Nee, mensen willen haar zien en daarmee uit. Zij heeft alle harten gestolen. Maar belangrijk is dat haar duidelijk wordt ge maakt hoe de Oranje-mythe er in dit land uitziet. Ze mag zich geen Diana-rol aanmeten, dat past hier niet. Een beetje gla mour mag, maar het moet ook degelijk zijn. Na 2 februari moet ze zich aan wezenlijke taken gaan wijden." De Oranje-mythe, een postmo dern fenomeen'. Door Coos Huijsen. Uitgeverij Europese Bibliotheek. Prijs 44,50 gulden. Historicus Coos Huijsen. Foto: GPD/Roland de Bruin Historicus Huijsen breekt in boek lans voor Huis van Oranje De koningin gaat ook tamelijk gewoon met haar burgers om. Wel chic maar niet overdreven, niet om te imponeren. Foto: Reuters/Michael Kooren U verwijt republikeinen dat ze een blinde vlek hebben voor his torie en tradities. „Ja, voor hen is de staatsrechte lijke theorie de essentie. Maar de inrichting van onze demo cratie is het resultaat van een cultuurhistorisch proces dat niet op zichzelf staat. De erfopvol ging van ons staatshoofd is irra tioneel, zeker. Maar de opinie peilingen onder het volk laten zien dat je kunt spreken van een afgeleide legitimiteit, bovendien vindt een meerderheid van het parlement het prima zo. De ver kiezing van een staatshoofd is niet de lakmoesproef van een democratie, zeker niet omdat het staatshoofd bij ons geen macht heeft, althans geen poli tieke verantwoordelijkheid. De samenleving heeft baat bij de bindende rol van het Koninklijk Huis, bij de Oranjemythe. En een mythe is waar zolang de meeste mensen er in geloven. Juist progressieve mensen zou den de Oranjes moeten koeste ren, want ze dragen in belangrij ke mate bij aan de gemeen schapszin van ons volk." U schrijft dat koningin Beatrix met haar perfectionisme haar rol wil legitimeren. „Na het bestuderen van haar toespraken ben ik tot de conclu sie gekomen dat Beatrix zelf ook beïnvloed is door het republi keinse denken. Ze spreekt bij voorbeeld over 'het probleem van de erfopvolging'. De twijfels over het instituut heeft ze verin nerlijkt. Dat leidt tot een weinig ontspannen werkhouding, ze stelt behalve aan anderen ook aan zichzelf hele hoge eisen." En juist omdat ze haar zaakjes zo goed kent, zou ze ook te véél invloed op de politiek hebben. „Ik heb voor mijn boek onder meer met oud-premier Lubbers gesproken. Hij stelde dat de ko ningin in de tijd dat hij premier was altijd precies wist waar haar grenzen lagen. Ze kende haar rechten: adviseren, aansporen, waarschuwen. De kritiek dat ze haar zin doordrijft, dat ze politi ci de les leest, komt alleen van mensen uit het tweede echel on." Met Lubbers pleit u ook voor een der Lee door Abdel llah Rubio Rotterdam - Bedrijven waarvoor hij lezingen zou houden, bellen af en in zijn woonplaats Krabbendij- ke kijken mensen hem sinds kort met een 'bepaalde blik' aan. „Een beetje gniffelend", omschrijft Ab dullah Haselhoef het. Islamitische organisaties die de oud-imam van het Academisch Ziekenhuis Rotterdam in het verleden gere geld naar voren schoven als woordvoerder, houden zich on dertussen opvallend stil. Hasel hoef is stomverbaasd. „Maar suc ces heeft vele vaders en misluk king geen", weet de Surinaamse moslimgeestelijke. Hij zal de dag, 5 november, nooit vergeten. Het Algemeen Dagblad meldt dat Haselhoef geen imam zou zijn, nooit advi seur is geweest van islamitische instellingen en zich ten onrech te heeft opgeworpen als woord voerder van de Nederlandse moslimgemeenschap. Allemaal onwaarheden, zegt hij en toont een brief van het Mos lim Informatie Centrum Neder land (MIC) uit 1994. 'Hierbij ver klaren wij dat de heer R.F. Ha selhoef bekwaam wordt geacht het islamitisch gebed als voor ganger te leiden. Gelet op de in houd van zijn studie in de islam en de ervaring hierin, voldoet hij aan de voorwaarde als voorgan ger in de functie van een imam op te heden', is daarin te lezen. De brief is ondertekend door A. Boeddhoe, voormalig voorzitter van het MIC. Om de 'zware beschuldigingen' te weerleggen, haalt de zieken huisimam bok een rapport over imam-opleidingen van dr. N. Landman van de Universiteit van Utrecht tevoorschijn, ge schreven in opdracht van het ministerie van onderwijs. Daar uit blijkt dat de Jamia Madinatul Islam in Den Haag, waar Hasel hoef een jaar lang een opleiding volgde, wel degelijk een imam opleiding is. Hetzelfde geldt voor de Turkse Süleymanle Koersda-opleiding. Haselhoef begrijpt wel waarom daar door een paar islamitische woord voerders minachtend over wordt gedaan. Beide opleidin gen behoren namelijk tot con currerende bewegingen van de instellingen van deze mensen. Natuurlijk is hij geen grote imam of aliem (islamitisch schriftgeleerde) geeft Haselhoef zelf toe. Dat heeft hij ook nooit gepretendeerd, benadrukt hij. Maar dat hij helemaal geen imam is, is volgens hem onzin. Veel moslims in Nederland zien hem wél als geestelijke. Sinds de aanval op zijn persoon ontving hij talloze steunbetuigingen vanuit islamitische hoek. Vooral via internet, Haselhoef is cyberi mam bij de Marokkaanse websi te Maghreb-online.com, waar hij vragen van moslimjongeren beantwoordt. De beschuldiging dat hij geen adviseur zou zijn bij islamitische organisaties slaat volgens hem ook nergens op. Hij toont artike len en documenten waaruit blijkt dat hij wel degelijk ver bonden is aan verschillende moslimorganisaties. In een van de artikelen staat Haselhoef op de foto met leden van de Neder lands-joodse gemeenschap. „Voor die ontmoeting vorig jaar werd ik persoonlijk gevraagd door de Raad van Moskeeën, om daar als imam naar toe te gaan." Ook zijn aanwezigheid in de Haagse Raad voor Religie en Le vensbeschouwing (sinds 1997), waarin verschillende kerkge nootschappen zijn vertegen woordigd, is volgens hem een duidelijk bewijs voor zijn band met de in Den Haag gevestigde islamitische organisaties. „Ik zit daar namens de Stichting Haags Islamitisch Platform, nog steeds. Je kan daar ook niet op per soonlijke titel gaan zitten, maar alléén namens een koepelorga nisatie." Haselhoef, die overweegt juridi sche stappen te ondernemen te gen het AD, zegt wel een idee te hebben waarom bijna niemand uit de islamitische gemeenschap het openlijk voor hem heeft op genomen. Ze zijn bang, denkt de imam. Zijn uitleg, in een ra dioprogramma, van wat de ko ran zegt over de straf op homo seksualiteit was behoorlijk pittig, en bleek achteraf onjuist. Vol gens Haselhoef staat op de sek suele daad tussen mannen in een islamitische staat waar de sharia (islamitische wetgeving) geldt, de doodstraf. Dit kwam hem op felle kritiek te staan van andere moslims, die hem erop wezen dat in de koran geen strafmaat is bepaald voor ho moseksualiteit. „Ik heb nooit en te nimmer be doeld dat de doodstraf moest worden voltrokken. Het was een puur academische discussie. Ik heb daarvoor mijn excuses ge maakt. En dan zie je dat dat door de autochtonen goed is ontvangen, maar dat de islamiti sche gemeenschap zich het la zarus is geschrokken." Haselhoef heeft enorm veel spijt van die uitlatingen. „Ik ben steeds op zoek naar de dialoog. Ik weet ook als geen ander hoe gevoelig homoseksualiteit in De imam die niet echt een imam was: Abdullah Haselhoef. Foto: ANP/Wim van Vossen Nederland ligt. Daarom is het des te stommer dat ik er wel op ben ingegaan en geen gas heb teruggenomen. Het is voor mij ook een dilemma. We willen een debat, maar hoe ver gaan we dan? Of willen we een politiek correct debat?" Veel islamitische organisaties vinden zo'n debat bedreigend, vertelt hij. „Veel wat over de is lam in de publiciteit komt, is ne gatief. De islamitische gemeen schap wil rust, dus het is een soort zelfbehoud. En dan word je opgeofferd, omdat je het de bat wil aangaan." Haselhoef neemt het zijn mede moslims en de media niet kwa lijk. Wel was hij even gekwetst, maar moest toen direct denken aan het verhaal van de profeet Mohammed. Die werd dagelijks geterroriseerd door zijn buur man, die door andere Arabieren was ingehuurd om hem het le ven zuur te maken. Nadat hij zijn buurman twee dagen niet had gezien, besloot de profeet op bezoek te gaan. De man bleek ziek te zijn, waarop de profeet hem beterschap wenste. „Dat is mijn houding nu ook." Haselhoef is het absoluut on eens met Mohamed Sini, voor zitter van de stuurgroep Islam Burgerschap en bezig met een platform dat alle moslims moet gaan vertegenwoordigen in ge sprekken met het kabinet, die onlangs zei dat imams in Neder land moeten zwijgen. „Ik denk dat een imam een woordvoer der moet zijn. Dé islamitische gemeenschap bestaat niet, dus dé woordvoerder ook niet. Dat kan een imam zijn, maar niet uitsluitend. En als imams gaan zwijgen, kan het erop lijken dat je iets wilt verbergen. En wij hebben niets te verzwijgen, we willen juist openheid." Haselhoef zelf stopt wel met zijn media-optredens, kondigt hij aan. „Het vertrouwen van colle ga's en patiënten is door deze affaire zwaar beschadigd. Bo vendien wil ik niet meer praten zonder de back-up van een gro te organisatie. Dat heb ik wel ge leerd van deze hele zaak." Juist progressieve het Huis van schrijft histori- Tweede-Kamer- in zijn onlangs 'De Oranjemy- huis speelt rol en fungeert zo van de samenle- moet op zijn Ne- beetje glamour oïdegelijkheid staat er niet voor de vorst, jrst is er voor het _Jef Willem van Oranje IL jn politieke testa- vier eeuwen later ingin Beatrix nog het woord van de aderlands, vindt his- 5 Huijsen, in de ja- Tweede-Kamerlid J en later lid van de naar onze paleizen: lige landhuizen, en in het niet bij bij- uckingham Palace. i gaat ook tamelijk et haar burgers om. jaar niet overdreven, imponeren. Het is d setje: doe maar ge- re,:doe je al gek genoeg. maar het blijft low 'De Oranjemythe' jsen 190 pagina's lang 14n aan voor de in- atsbg van de Neder- RBparchie. Huijsen ';"ervan een 'republiek jning', want de leden is van Oranje besef- i hem als geen ander ,k^n 'burgerlijk-republi- ^tie' staan.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2001 | | pagina 5