DENKSPORT
f
Waarom schaakt u eigenlijk?
ll*
Veel werk voor kerstzegelverzamelaars
bridge
puzzel
dammen
inpak van een
;ur afhankelijk
Sn hele spel
Goede damorganisatie in 'onbewoond' gebied
schaken
A
AW*
A
ff
filatelie
965
ZATERDAG 13 OKTOBER 2001
Marijke van der Pas
er wil zoveel mogelijk slagen ma-
alle mogelijke kaartcombinaties is
ien wat de meest kansrijke aanpak
üge combinaties komen zo vaak
een speler er niet meer over hoeft
ken wat de beste manier van spe-
[zit in het hoofd.
maakt echter wel deel uit van een
Allerlei factoren kunnen aanlei-
,n af te wijken van de standaard
In het eerste spel staat de ruiten-
Eric van Dusseldorp
ar
*B3
V A 9 4 3 2
73
A H V 5
N 42
*87 6 5
VT° ♦10985
z 10 8 7 3
4 V 10 5 4
VV
AH B642
442
it met 14, west volgt 14. Na 2* van
3€ [biedt zuid zijn ruitenkleur. Noord
DS !t 34 naar een stop. Die heeft zuid.
leider in 3SA. De uitkomst van een
ïoppen loopt naar de tien van de
moet leven van de ruitenkleur. De
peelwijze is het aas slaan, overste-
de dummy en snijden op de
Dnder naar de overige kleuren te
lakt zuid vijf ruitenslagen als die
zit, of als de vrouw sec valt.
lid geen enkele entree meer heeft,
Jown als west V-tweede of -derde
e< lebben. Deze speelwijze heeft op
us niet zo'n grote kans van slagen.
tV sec zit, maakt zuid maar drie
en, niet genoeg voor zijn contract,
eel beter om over te steken in kla-
direct te snijden. 3SA wordt ge-
de ruitenkleur maar niet slechter
it. Als west de boer neemt met de
n zuid nog met de tweede ruiten
- immy terug naar de hand. Helaas
ook bij deze speelwijze down om-
Jl V sec heeft.
log iets beter. Er is een speelwijze
int als oost 4V-vierde heeft, of als
ec heeft. Zuid moet in de tweede
deine ruiten uit de hand spelen.
^iet de slag nemen met de secce
'met nog vijf ruitenslagen achter
3SA binnen.
slag genomen wordt met de acht
nog twee ijzers in het vuur. Hij
n op de ruitenkleur 3-2, of spelen
erde bij oost. In het eerste geval
l0( iter ♦AH, in het tweede geval moet
ti. Hij kan zijn beslissing uitstellen
erst de andere kleuren te testen en
het zitsel te komen. Gelukkig
zuid op dit spel bespaard. Al met
men met een kleine ruiten vanuit
ïste aanpak op dit spel.
et tweede spel moet de leider niet
de aanbevolen speelwijze volgen.
4AB 1053
4 V 9 8
854
4 10 8
N 4 H V 7 2
42 u, t 46 5 3
WT° H 7 2
Z 4 H V 7
494
4 A B
AVB93
4 A B 5 4
nt met 14. Zuid volgt met ISA.
via een transfer zijn vijfkaart
t aan en geeft zuid de keus uit 3SA
t slechts een doubleton schoppen
niet moeilijk. West komt tegen
142 (derde of vijfde) voor de boer
West zal 4H hebben en oost dus
nde punten. Dat ziet er somber
'moet vijf ruitenslagen maken en
lleen als oost is begonnen met 4
De leider steekt dus over naar 4A
[ruiten naar- de boer en slaat 4A.
et zoals hij hoopt en hij gaat één
pak in de hartenkleur was volko-
bmatisch maar op dit spel niet
[uitkomst met een kleine harten
en honneur. Zuid moet beseffen
t liefst tweemaal vanuit noord rui-
elen. Hij moet 4V leggen. Als die
lij voor de eerste keer in de duin
reek naar 4B, steekt over naar 4A
nogmaals in ruiten. Die kleur valt
i heeft negen slagen binnen.
i van een bepaalde kleur is afhan-
i het aantal slagen dat er in die
"g is. Er is misschien een tegen-
i liever niet aan slag mag komen.
i de speelwijze beïnvloeden. Ver-
de communicatie die de leider
l voor zijn strategie.
Oplossing
nummer 40
De twee gevraagde woorden van de puz
zel van vorige week waren:
HAVENKRAAN en SALONTAFEL
Kruiswoordraadsel
nummer 41
Horizontaal:
1. Verstrooiing: 8. een zekere: 9. hertach
tig dier: 10. roem; 12. streek; 13. nevelig:
15. roofvogelnest: 16. ratelpopulier; 18.
sein; 20. droogplaats; 21. bloem; 22.
muziekteken; 24. mager; 26. hectare; 28.
rijzig; 30. alleenspel; 33. tandeloos zoog
dier; 34. goudhaas; 35. Spaanse dans; 36.
Frans lidwoord; 37. god van de oorlog;
39. ceintuur; 40. voegwoord; 42. familie
lid; 45. maatstaf; 48. oude munt; 49.
gemalin van Zeus; 51. aanreiken; 53.
wintersportartikel; 54. perceel; 55.
scheepsexploitant; 56. schuld; 57. nieuw;
58. deel van het dak; 60. Europeaan; 61.
jaarlijkse aflossing.
Verticaal:
1. Beduchtheid; 2. vaststaand gegeven; 3.
bijwoord; 4. een beetje; 5. lidwoord; 6.
luizenei; 7. gebroken graan; 8. aanvanke
lijk; 11. boomvrucht; 12. strafwerktuig;
14. haarverzorgingsmiddel; 15. repetitie;
16. schattig; 17. dierenhuid; 19. landelijk;
23. Spaans riet; 25. bloesem; 27. Turkse
titel; 28. persoonlijk vnw.; 29. afstamme
ling; 31. Japanse gordel; 32. boom; 33.
oppervlaktemaat; 38. soort gebak; 39.
grassoort; 41. deelachtig worden; 43.
Chinese bladgroente; 44. adrem; 46.
grondsoort; 47. gemalin van Iason; 49.
bijna; 50. vertragingstoestel; 52. edelgas;
54. grondsoort; 58. thans; 59. karaat.
Welke twee woorden worden gevormd
door de letters uit de vakjes 1-12-39-60-
22-18-11-55-16-58 en 25-50-21-52-5-54-
9-61-33-57?
Oplossingen van de kruiswoordpuzzel en/of het cryptogram, bij voorkeur per brief
kaart, dienen uiterlijk woensdag a.s. in het bezit te zijn van het Redactiesecretariaat
Leidsch Dagblad, Postbus 54, 2300 AB Leiden. Onder de inzenders worden twee ca
deaubonnen van 25 gulden verloot.
Winnaars
Rita van Gulik, Titan 1, Katwijk
(cryptogram)
A.P. Leuveren-Buntsma, Scheeprfiakers-
dam 6a, Warmond (kruiswoord)
Cryptogram nummer 41
Horizontaal:
5. Partij cijfers? (11); 8. Het rendement van water?
(13); 9. Een vis of een varken (13); 11. Juriste? (7); 13.
De buit van een kleine dief (7); 14. Verkooppunten?
(11); 17. Een winkelier verkoopt het liever niet (3);
18. Hoeveelheid gewrichten? (8); 19. Vlecht waar een
vrouw hardvochtig van wordt (10); 20. Bevroren vis
sen (8).
Verticaal:
1. Schrijf snel aan de roerganger! (6); 2. Deze weerga
ve staat onder te grote spanning (8); 3. Bak voor vis
sen en hazen (4); 4. Doldraaien door een lawine (9);
6. Benzineslang? (13); 7. De werklust van een aanne
mer (11); 10. Steek onder water (4); 11. Drank opta
kelen (5); 12. Vruchtwater? (8); 15. Krijgt men die van
een cultureel hoofd? (8); 16. Versiering van een klok
(7); 21. Maat bij benadering (1,1).
Oplossing
nummer 40
Horizontaal:
3. Aanleiding; 7. testonder-
zoek; 9. billentikkertje; 12. ket
ter; 13. hangers; 14. star; 15.
apegapen; 16. rentelast; 17.
ski; 19. putter; 21. pond; 22.
duimbreed.
Verticaal:
1. Massaliteratuur; 2. invoer
beperkingen; 4. lijn; 5. darm
kanaal; 6. stuivertje; 8. drie
hoeksdrama; 10. normaal; 11.
jas; 18. sport; 20. teut.
In honderd jaar is er in het Ne
derlandse damleven veel veran
derd. Geografisch gezien is er
een opmerkelijke verschuiving
van West naar Oost te signale
ren. In het begin van de vorige
eeuw werd ons honderdruiten-
spel met name beoefend in gro
te, inmiddels legendarische
damclubs in Amsterdam, Rot
terdam en een aantal andere
plaatsen in de Randstad. Buiten
de provincies Noord-Holland,
Zuid-Holland en Utrecht was
het spel natuurlijk wel bekend,
maar werd het als wedstrijd
sport zelden beoefend.
In de loop der jaren zijn de ove
rige provincies besmet geraakt
met het damvirus. Een opmer
kelijke, en voor de verspreiding
van de damsport buitengewoon
belangrijke, gebeurtenis was de
match in 1937 om de wereldtitel
tussen de Franse titelverdediger
Maurice Raichenbach en de Ne
derlandse uitdager Benedictus
Springer. Als een carrousel werd
een groot aantal plaatsen in ons
land, met name ook buiten de
Randstad, aangedaan om de in
totaal 25 partijen af te werken.
En als men de annalen uit die
tijd moet geloven, werden de
spelers en hun gevolg in bijna
iedere plaats door grote enthou
siaste mensenmassa's opge
wacht. Er werden simultaans
gegeven, damclubs opgericht en
de grote 'ontginning' van
Noord-, Oost- en Zuid-Neder
land had een aanvang geno
men.
Tegenwoordig is het vooral
Oost-Nederland dat de klok
lil'
NIH
itfl'
III
i
m
m
m
O
m
Q
O
Q:
o)
Q
Ui!
111
o
ft;!
®i
'A
m
m
m
O
m
m.
(«Ui
d
q
9
O,
O
lil
ill
ÜJ
m
Diagram nr. 1
slaat voor wat betreft het organi
seren van damtöernooien. Tij
dens het afgelopen Nederlands
kampioenschap te Zwartsluis
schamperde de aldaar aanwezi
ge dammaecenas van de Am
sterdamse vereniging Hiltex,
Piet Hildering, dat het weer eens
tijd werd om het NK naar 'de
bewoonde wereld' terug te ha
len. Inderdaad is het alweer zo'n
25 jaar geleden dat in de hoofd
stad een dergelijk toernooi werd
georganiseerd.
Maar aan de andere kant: de or
ganisatie van het Zwartewater-
land-toernooi (de officiële naam
van het NK van 2001) was zo
perfect en verliep zo naar tevre
denheid van spelers en spon
sors, dat er nauwelijks reden
lijkt te zijn om de 'onbewoonde'
wereld te verlaten.
Alom complimenten dus voor
de organisatie en huisvesting
van dit evenement, dat helaas
een beetje ontsierd werd door
het hoge remisepercentage en
Diagram nr. 2
het feit dat loting de nieuwe
kampioen moest aanwijzen. Het
toernooi had beter verdiend.
De volgende twee fragmenten
van het NK 2001 zijn mogelijk
nog in geen dagblad gepubli
ceerd.
Zwart: G. Jansen - Wit: K. Thijs-
sen
In de stand van diagram 1 gaat
er opeens van alles mis met de
doorgaans zo solide zwartspeler:
40. 37-31, 9-13 41.31-26, 21-
27?; 42. 28-22!, 27-31; (want 27-
32 mag niet wegens een simpele
2-om-3) 43. 36x27, 12-17; 44. 42-
38(?), 17x28; 45. 38-33, en nu
nam zwart zijn toevlucht tot de
penibele remisevariant 18-23;
46. 29x9, 20x38; 47. 9-3, 38-42;
48, 3-14, 42-47; 49. 14x37, 47-36
en wit kon het eindspel (kenne
lijk) niet winnen. In plaats van
44. 42-38 had de opmerkelijke
actie 40-35 (17x28) 45-40 een
uitstekende winstkans gegeven.
Er dreigt 29-23 met winnend
voordeel en zelfs na (18-22) 27x9
(4x13) lijkt zwart niet voldoende
compensatie te hebben.
Zwart: R. Clerc - Wit: R. Heus-
dens
Na 47. 6-1, 19-23; 48. 1-6 bereik
te wit slechts moeizaam remise.
I.p.v. 1-6 had 26-21 (27-31) 1-7
(16x27) 47-42!! (37x39) 7-16!! in
een snellere puntendeling gere
sulteerd.
Tot besluit een aardige opgave.
In de stand Zwart: 29, 34, 35 en
dam op 33; Wit dam op 38 uit
de elfde ronde dacht Anton Kos-
ior remise te maken door 38-43
(34-40) 43-34, maar tegenstan
der Paul Oudshoom liet volgen:
(33-6!) 29x1 (40-44) en nu volgt
op 1-23 (35-40) en (6-1) en op 1-
40 wint bijv. (6-28) en (28-44).
Reeds in de derde ronde was
diezelfde Kosior ook al uitge-
vangen op de tric-trac. De zet
(50-45) verdient geen vraagte
ken omdat er niets anders rest,
maar hoe won tegenstander
Hans Jansen snel vanuit dia
gram 3?
Volgens wijlen Godfried Bo
mans was het de meest gestelde
vraag van schoolkrantredacteu
ren aan schaakgrootmeesters:
„Waarom schaakt u eigenlijk?"
De laatste weken is de vraag
plotseling weer actueel gewor
den.
Het begon met een artikel van
Erika Sziva in augustus in
Schaaknieuws. De 34-jarige Szi
va, vijfvoudig kampioene van
Nederland, worstelde met de zin
van wedstrijdschaak als werk.
"Mensen kunnen ontzettend
boos of gefrustreerd raken als ze
hun goede stelling verknoeien of
iets doms op het bord doen; het
tast hun hele persoonlijkheid
aan. Totdat ze iets echt belang
rijks meemaken in hun leven
wat hen wakker schudt: een ge
boorte, een ziekte of de dood
van iemand die ze lief hebben.
Pas op zulke momenten kunnen
de meeste mensen relativeren
en schaken in zijn ware aard
zien: een spelletje. Niks meer en
niks minder."
In de volgende nummers kwa
men niet alleen lacherige, maar
ook serieuze reacties. Niet ieder
een schatte het artikel op de
juiste waarde, namelijk als een
gedachte van een jonge vrouw
die net moeder is geworden en
opeens anders tegen het leven
aankijkt.
Een maand later werd Paul van
der Sterren in hetzelfde blad ge
ïnterviewd. De 45-jarige groot
meester had besloten met wed
strijdschaak te stoppen. Pensi
oen, noemde hij het zelf, na 25
jaar topschaak. Hij sprak onder
andere van een gebrek aan uit
dagingen en het gevoel dat hij
klaar was. Van der Sterren blijft
M
i
1
A
A
A
A
Ji
§gf dS
Ala
a
iü
H
3
S*
A
A A
i
A
IA
ff" ff: ff a
a i
n
«M
alleen competitiewedstrijden
voor HSG (Hilversum) spelen. In
de eerste ronde tegen Gronin
gen, twee weken geleden, speel
de hij een partij die hem hope
lijk zo veel plezier zal doen dat
hij zijn beslissing zal heroverwe
gen.
Hoekse ma - Van der Sterren
l.d4 d5 2.c4 e6 3.Pc3 Pf6 4.Pf3
c6 5.e3 Pbd7 6.Dc2 Ld6 7.Le2
0-0 8.0-0 dxc4 9.Lxc4 a6 10.Pe4
Pxe4 ll.Dxe4 De7 12.Ld2 e5
13.Dh4 Dxh4 14.Pxh4 Pb6
15.Lb3 a5
Zie diagram 1. Wit zal nu wel
16.dxe5 Lxe5 17.Lc3 Lxc3
18.bxc3 moeten spelen, waarna
zwart een wat betere pionnen-
structuur heeft. Hij verzuimt dat
echter en krijgt de rekening ge
presenteerd van de merkwaardi
ge stand van het paard op h4.
16.a3 e4 17.f4 a4 18.La2 Le7
19.g3 Lxh4 20.gxh4 Le6 21Lxe6
fxe6 22.Tacl Tf5 23.Kg2 TafB
24.Tc5 Txc5 25.dxc5 Pc4
Wit geeft het op. Zwart speelt op
de volgende zet Td8 of zelfs Tf5
en wits loper is zo extreem
slecht, dat zwart op zijn gemak
pionnen kan rapen.
Wie na Sziva en Van der Sterren
op zoek wil naar schakers die
nog plezier hebben in hun
sport, moet het zoeken in Apel
doorn. In de jaarlijkse huis-aan-
huiskrant van de plaatselijke
vereniging Schaakstad werd Rob
Hartoch geïnterviewd. Allereerst
werd het bekende beeld ge
schetst van de 54-jarige Amster
damse meester, die voor
Schaakstad in de competitie
speelt. Hij werd in 1965 tweede
op het wereldjeugdkampioen
schap, gold als grote belofte,
maar kwam nooit ver, omdat hij
te lui was om te studeren. Maar
Hartoch is tot de conclusie ge
komen dat zijn begrip van het
schaakspel nu veel dieper is dan
\Toeger en heeft een nieuw doel
in het leven: hij wil de eerste
schaker ter wereld zijn die na
zijn vijftigste grootmeester
wordt! Hartoch: "Mijn strijdlust
is weer helemaal terug. Mis
schien dat ik tegen Kasparov of
een andere topgrootmeester in
gelijke stelling remise accepteer,
maar voor de rest tegen nie
mand meer." Hartoch geeft
zichzelf tot zijn zestigste de tijd
en begon de nieuwe competitie
met een nederlaag tegen LSG'er
Michiel Bosman. Voor de zeker
heid bouwde hij ook al een klei
ne reserve in: "Het moet wel
leuk blijven.
Ik laat er niet een borreltje voor
staan en ik ga ook niet vroeg
naar bed."
Wie kampt met motivatiepro
blemen, moet maar eens de vol
gende partij naspelen. In de eer
ste competitieronde won Har-
men Jonkman uit Beverwijk na
mens Rotterdam van Menno
Okkes van Amstelveen. Jonk
man bracht een spectaculair da
meoffer en liet na afloop zien
dat hij nog een andere in ge
dachten had gehad.
Okkes - Jonkman
l.e4 e5 2.Pc3 Pf6 3.Lc4 Pc6 4.d3
Lb4 5.Ld2 a6 6.Pge2 Pa5 7.0-0
Pxc4 8.dxc4 h6 9.f4 d6 10.f5 Lc5
ll.Khl b5 12.Pg3 h5 13.Pd5
Jonkman zat hier al aan diverse
dameoffers te denken, waaron
der 13.Lg5 h4 14.Ph5 Pxh5!
15.Lxd8 Pxg3+ en mat.
13...Pg4 14.Pxh5 Pxh2 15.Pdf6+
Zie diagram 2. Wit had de drei
ging op h2 natpurlijk wel zien
aankomen, maar rekende hier
op 15...gxf6 16.Kxh2, waarna het
voor zwart nog een hele toer is
om zijn stukken een beetje leuk
te ontwikkelen. Jonkman heeft
echter een spectaculair alterna
tief.
15...Dxf6ü 16.Pxf6+ gxfB
Zwart dreigt Pf3 mat en wit kan
dat alleen nog maar verhinde
ren door zijn toren te geven.
17.g3 Pxfl 18.Kg2 Th2+
Wit geeft het op. Zwart heeft al
genoeg materiaal voor de dame,
maar na 19.Kxfl Thl+ komt hij
gewoon een stuk voor en na
19.Kf3 Pxd2+ 20.Kg4 Lb7 is de
dreiging 0-0-0 en Tg8 mat niet
meer op normale wijze te pare
ren.
Hoewel het nog ruim twee maanden duurt
voordat het kerst is hebben inmiddels toch
al verschillende landen hun jaarlijkse kerst
zegels uitgegeven; andere staan op het punt
om dat te doen. De Nederlandse december-
zegels - PTT Post is nog steeds niet zo ver
om ze ook kerstzegels te noemen, hoewel de
motieven wel steeds meer in die richting
gaan - komen 27 november aan de loketten.
Voor zover nu is na te gaan heeft ook dit jaar
Nieuw-Zeeland het spits afgebeten, en wel
op 5 september met zes zegels die, zoals ze
zeggen, de duurzame kracht van de kerstlie
deren verbeelden. Op de zegels in waarden
van 40 c, 80 c en 90 c, 1,30, 1,50 en 2,00 dol
lar, onder anderen Maria en Kind, Jezus in
de kribbe en de herders. NB. De 40 c-zegel
is ook zelfklevend in iets kleiner formaat uit
gegeven.
Om bij de emigratielanden te blijven, Au
stralië presenteert zijn kerstzegels (2 stuks)
op 1 november, Canada (3) eveneens 1 no
vember en de Verenigde Staten kwamen er
10 oktober mee. Op de twee Australische
zegels eeuwenoude miniaturen. Een 40 c-
zegel toont de aanbidding van Maria (Mat-
theus 2, 1-11) en op een zegél van 45 c de
vlucht in Egypte (Mattheus 2, 13-15). De Ca
nadese zegels (47 c, 60 c en 1,05 dollar) to
nen prachtige avondlijke winterlandschap
pen met in alle kerstbomen lichtjes.
De Verenigde Staten geven al jarenlang één
kerstzegel uit en altijd met hetzelfde beeld:
een schilderij met Maria en Kind. Dit jaar
wordt een zegel van 34 c gesierd door het
schilderij van de Italiaanse renaissanceschil
der Lorenzo Costa (1460-1535). In 1966 en
1967 verschenen in de VS de eerste Madon-
na-met-Kind-zegels. Sinds 1978 presenteren
de VS elk jaar een kerstzegel met een schil
derij waarop Maria en Kind, en altijd van
een Italiaanse schilder. Heel uniek.
En in (West-)Europa? België komt 12 no
vember met zijn, wat ze daar noemen kerst
en nieuwjaarszegel. De zegel van
15 Bef./0,37 laat een kerststal zien geba
seerd op een afbeelding uit het getijdenboek
dat de Gebroeders van Limburg voor de
Franse hertog van Berry rond 1413 verlucht
ten.
Faroer gaf op 17 september zijn kerstzegels
uit. Twee stuks (4,50 en 6,00 Dkk.) die de ti
tel 'Na de geboorte van Christus' hebben
gekregen.
De zegels van Groot-Brittannië staan voor 6
november gepland. Opnieuw originele gete
kende zegels en net als in 1995 zijner op de
zegels roodborstjes actief. Op eefreegel van
1st zijn ze bij een vogelhuisje bezig, op een
2nd-zegel doen ze een sneeuwpop een sjaal
om en verder zijn ze aan het schaatsen op
een bakje met bevroren water (E), zitten ze
bij een vetbol (45 p) en versieren ze een nes
tje 65 p).
Guernsey brengt de zegels 16 oktober in de
roulatie met als titel 'Christmas Lights'. Af
gebeeld worden in kerstlicht badende ge
bouwen. Waarden: 19 p, 27 p, 36 p, 40 p,
45 p en 65 p.
Het andere Kanaaleiland, Jerseygeeft 6 no
vember tien zelfklevende zegels zonder
waarde uit.
Vijf daarvan zijn bestemd voor interne post
(Jersey minimum) en de andere vijf voor
post naar het Verenigd Koninkrijk en voor
Guernsey (U.K. minimum). Op de zegels
veel kerstklokken, maar ook Jozef en Maria
bij de kribbe, een kerstman, een zangkoor
en een cracker. NB. Meer kerstzegels in vol
gende rubrieken.
