Kunst in de Leidse wachtkamers
CULTUUR KUNST
Levend schilderij in foyer Schouwburg
Finale van de Zilveren Veer 2001
'Deze afbeelding doet mij denken aan de dood'
Tragikomische crisis van
twee ex-mannequins
Vocal Sampling een helft goed
lijntje de musical:
best van herkenning
Ik zou de Zilveren Veer 2001 willen doen toekomen aan:
iiratie met
lands geld
3avid, het beroemde
.andbeeld van Mi-
wordt met geld uit
lgerestaureerd. Het
^cultuurfonds Ars
Bdieert met bijna
[den de restauratie
nssale beeld. De
leden beginnen vol-
n zullen ruim een
iren. Het restauratie-
jat voornamelijk uit
van het marmer. Dat
der toeziend oog van
s van de Galleria
iia in Florence.
Dgraaf
verleden
De Amerikaanse
ir en choreograaf
„js is gisteren op 74-
jd overleden. Ross,
ils danser en acteur,
.ïvloed gehad op de
,ig van sterren als
Hsand en Woody Al-
:gde onder meer
je voor Carmen
The Young Ones
rner Holiday (1963),
Ittle (1967) en Funny
'Goodbye Mr. Chips
I film geweest die hij
Dat was in 1969.
ïg Point (1977)
Iscamominaties.
,3rde ook musicals
jy. In 1988 trouwde
Modeontwerpster Lee
dziwill, de zus van
ïedy Onassis. Dat
uit op een schei-
donderdag 11 OKTOBER 2001
(werk in
m
onderen van 6 tot 13
i zich in de herfstva-
nelden bij het kin-
jureau van het Ne-
lenluchtmuseum in
c kind mag per dag
wee klussen doen in
1. Kinderen mogen
rjes aanpakken. Zo
muren lemen of be-
n, koeien registre-
fébaas een handje
'j2 werkje neemt onge-
r 2 lf uur in beslag en er
8 kinderen tegelijk
5 l k meedoen. Als be-
1 sn ze een gratis en-
or het museum
djaar.
'rank
luiie Frank en Edith
at leze twee joodse
oe t Nederland zijn
n1 tag twee tentoon-
ewijd in het Noord-
nd ordenone bij Udine.
h haand lang staat het
deienone stil bij het jo
lig e aanleiding is de
)e van een studie naar
enis van de joodse
z ap in de noordoos-
ekèFriuli, waarvan
Gi ;1 joden woonden.
le Wereldoorlog
^gemeenschap door
ies sterk uitgedund,
ozen voor exposi-
ne Frank en Edith
beiden een sym-
voor de jodenver-
Nieuwe en vernieuwde kunst in de bonbonnière
door Coen Polack
leiden - Bezoekers van de Leidse
Schouwburg hoeven niet aan zichzelf te
twijfelen als ze denken dat het grote
schilderij met Leidse celebrities boven de
bar in de bonbonnière anders is dan
voorheen. Schilder Peter Willemse heeft
in de zomervakantie, voordat het nieuwe
theaterseizoen van start ging, namelijk
wat veranderingen op het doek aange
bracht.
Willemse voegde een drietal heren aan
de parade van Leidenaars toe aan het
schilderij. Nieuwe koppen zijn die van
schouwburgdirecteur Bart van Mossel,
entrepreneur Peter Labruyère en Barry
Willemse, de broer van de schilder. Het
schilderij, dat sinds 1997 in de schouw
burg hangt, was een idee van de toenma
lige schouwburgdirecteur Pim Wallis de
Vries. „We besloten toen er enigszins be
langrijke mensen uit het culturele circuit
op te zetten", zegt schilder Peter Willem
se. „Mensen met interessante koppen.
Wie belangrijk is, dat verschilt per jaar,
en sommige mensen verdienen het na
verloop op een andere manier om op het
schilderij bijgezet te worden. Er staan
ook wat van mijn vrienden op."
De toevoeging van Van Mossel behoeft
geen verklaring, de broer van de schilder
is de broer van de schilder en ook over de
vereeuwiging van Labruyère kan Willem
se kort zijn. „Die man doet zoveel voor
de stad en hij heeft een perfecte kop om
te schilderen."
Op het verlanglijstje van de schouwburg
staat nog cabaretier Paul van Vliet. Vol
gens Bart van Mossel wordt het hoog tijd
dat Van Vliet op het schilderij terecht
komt: „Hij heeft een bijzondere band
met de schouwburg. Hij verdient het ook
om op het doek terecht te komen. Het is
altijd leuk om een heel bekend hoofd
tussen de wat minder bekenden te heb
ben." Van Mossel en Willemse willen de
komende jaren steeds nieuwe figuren
aan het schilderij toevoegen. „Zo gaat het
schilderij leven", zegt Willemse, die het
doek heel toepasselijk de titel Never a
dull moment meegaf.
Om het artistieke klimaat in de schouw
burg nog naar een tree hoger te tillen,
prijkt sinds kort aan de andere kant van
de bonbonnière, op de ramen om pre
cies te zijn, een nieuw kunstwerk. Cu
rious... and curiouser van Claudie de
Cleen kwam tot stand met steun van het
Prins Bernhard Cultuurfonds. Van Mos
sel: „Het is een bijzonder werk van een
bijzondere kunstenares. Het neemt ver
schillende gedaanten aan in verschillend
licht. Van binnen is het goed te zien en
ook van buiten kan men zo al weten: hier
gebeurt wat."
door Casper Wichers
Leiden - In de wachtkamer van
huisarts Boels aan de Lammen
schans hoeven patiënten, die 'ge
duldig' op hun beurt wachten
zich voortaan niet meer te verve
len. Natuurlijk kunnen ze een blik
werpen in de leesmap of gewoon
voor zich uit staren in het niets,
maar sinds kort is er een nieuw
alternatief: wachterkamerkunst.
Dit is een project van vijf vrou
welijke kunstenaars uit Leiden
en omstreken, dat eind vorig
jaar begon in de hal van het
Leidse gemeentehuis. Inmiddels
hangen kunstwerken van dit
vijftal en verschillende gastkun-
stenaars in wachtkamers van
artsen, fysiotherapeuten en
tandartsen in Leiden.
Aan het plafond van de wacht
ruimte van dokter Boels hangen
lampen met daarop afbeeldin
gen van schedels en gewrichten.
Het zijn antieke röntgenfoto's,
bewerkt door ontwerpbureau
Biskaje uit Leiden, dat was uit
genodigd een gastbijdrage te le
veren aan het project. De duide
lijk zichtbare botbreuken zijn
bewust aangebracht. In de af
beeldingen staan vrolijk gekleur
de cirkels met daarin teksten als
'viel van zijn voetstuk' en 'had 't
net onder de knie tot ie brak'.
„Walgelijk", vindt de heer Van 't
Land, die wacht op zijn beurt. In
eerste instantie waren de lam
pen hem niet opgevallen. „Deze
afbeeldingen doen mij denken
aan de dood, terwijl ik hier nota
bene kom om beter te worden",
legt hij uit. Het idee van kunst
aan de muur juicht hij overigens
wel degelijk toe. „Ik zie liever
iets figuratiefs. Het moet rust
uitstralen. Dat vind ik heel be
langrijk. Geen gestress, want in
het dagelijks leven gaat alles al
zo snel." De röntgenfoto aan de
muur vindt hij wel grappig.
Vooral de tekst spreekt hem wel
aan: 'het wacht woord luidt ge
duld'. „Want geduld moet je in
een wachtkamer zeker hebben."
Zijn overbuurvrouw loopt ook
niet over van enthousiasme.
„Nee, nee, nee, luguber! Een ka
pot hoofd, waarom nou niet iets
gezelligs? Nee, ik vind het hele
maal niks. Geef mij maar iets
Wachterkamerkunst, een alternatief voor de leesmap. Foto: Dick Hogewoning
waarin je dingen moet zoeken.
Zoals in het werk van Esscher."
Volgens kunstenaars Lies Lan-
tinga en Marlies van Boekei is
het niet zo dat de wachtenden
de kunstobjecten ook perse
mooi moeten vinden. Lantinga:
„We willen dat mensen zich be
wust worden van het fenomeen
wachten. In deze gejaagde sa
menleving ervaren we wachten
vaak als iets negatiefs. Maar je
kunt het ook zien als een mo
ment van rust." Alle kunstwer
ken hebben op de een of andere
manier iets te maken met wach
ten. Zo is de stoel in het werk
van Lies Lantinga een steeds te
rugkerend element.
Van Boekei omschreef wachten
ooit als: 'rustpunten in het
dwangmatig achterna rennen
van al die doelen die we onszelf
voor ogen houden.' Ze verbeeld
de het thema in drie grote digi
tale zeefdrukken. Momenteel
hangen die in de praktijk van fy
siotherapeut Jurgens aan de Ou
de Vest. In de werken staan drie
wachtenden voor de overblijfse
len van een loket. Rennende fi
guren bovenin de zeefdrukken
vormen een tegenstelling met
de wachtenden. In de zeefdruk
ken verwerkte ze uitspraken
over tijd en wachten. Van Boe-
kels devies luidt: „Neem tijdens
het wachten even lekker de tijd.
Denk niet meteen aan alle din
gen die je nog moet doen, want
je hoeft dan juist niets anders te
doen".
In de praktijk van Jurgens neemt
mevrouw Van de Burg de zeef
drukken in zich op. „Ik kan me
best voorstellen waarover deze
kunstwerken gaan. Want als je
hier al zeven jaar komt, weet je
wat wachten is." Toch had ze
liever gezien dat de vijf foto's
met gezichten op Leiden, die er
eerst hingen, weer op hun oude
plaats zouden terugkeren. „Ik
kan niet zoveel met deze mo
derne kunst. Misschien ben ik er
wel te oud voor", zegt de 85-ja-
rige dame. Van Boekei en Lan
tinga kunnen er om lachen. „We
hebben ook veel positieve reac
ties gekregen, hoor. In een
boekje lieten mensen reacties
achter als 'heel leuk, hier word
ik vrolijk van', 'hier is het wach
ten leuk geworden' en 'van deze
wachtkamer word je niet ze
nuwachtig'."
Wachtkamerkunst - Tot en met
26 oktober. Kunstwerken van
Marlies van Boekei, Lies Lan
tinga, Marijk Gerritsma, Yu Jié
Choe, Carola van der Heyden
en gastkunstenaars. In de
wachtkamers van tandarts Ak
kerman, tandarts Van der Gijp,
huisarts Zaayer en Zaayer,
huisarts Nering Bögel en de fy-
siotherapiepraktijken Stevens
hof en Jurgens. Dokter Boels
heeft de kunstwerken die in
zijn wachtkamer hangen,
waaronder de lampen, inmid
dels aangekocht.
theater recensie
Dick van Teylingen
XL Larger than life. Idee en spel: Carla
Mulder en Annelies Herfst. Tekst en
advies: Gerardjan Rijnders. Regie: Karen
Claes. Gezien LAKtheater 10/10.
Vanavond herhaling.
„Hier zit braam op!" roept het
uitgerangeerde model, terwijl ze
met haar buikplooien een in
drukwekkende kuil van haar na
vel maakt. „Hier vallen gaten in.
Hier trekt zelfs Monumenten
zorg zijn handen van af." Om de
klaagzang op haar lichamelijk
verval om te buigen in: „Dit is
echt!"
Maar wat is echt, en wat onecht?
Daar zijn het model en haar col
lega na jaren van uiterlijkheid,
ideaalbeelden en poses het zicht
op kwijtgeraakt. De wandelende
kapstokken zijn van de catwalk
afgetrapt, en ze willen die 'kut-
walk' ook niet eens meer op. Ze
hebben zich zwanger laten ma
ken door de baas van het spul
en werpen een blik op de scena
rio's die hij voor hen geschreven
zou hebben, 't Is niks, net zoals
hij niks is. Hun zwangerschap is
niet meer dan een poging om
niet uit zijn aandacht te verdwij
nen.
XL Larger than life is een kort
toneelstuk naar een idee van ac
trices Carla Mulder en Annelies
Herfst. Gerardjan Rijnders
schreef er een beeldende tekst
voor waarin hij slim, soms eer
der handig gebruik maakt van
de clichés van de oppervlakkige
modellenwereld en het identi
teitsverlies van de slachtoffers
die plotseling machteloos zijn.
Want wat blijft er van ze over als
hun wapens niet meer werken?
Twee echte vrouwen, met alle
kuiltjes, flapjes en putjes van
dien, die uit het geïdealiseerde
paradijs zijn verstoten. Ze heb
ben alleen elkaar nog.
We komen niet veel te weten
van de manier waarop ze zich
aanpassen aan hun nieuwe sta
tus. Rijnders beperkt zich tot
een schets van twee onzekere
ex-mannequins direct na hun
ontslag. Plotseling gaat het licht
uit en is het stuk afgelopen.
Intussen wordt de situatieschets
met overgave, humor en zorg
vuldigheid neergezet en afge
werkt, dankzij de jonge regis
seuse Karen Claes. Mulder en
Herfst zijn komisch in hun tra
giek en andersom, en houden
de dubbelzinnigheid in stand.
Het probleem van de identiteit
was ook uitgangspunt voor Qui-
rine Racké en Helena Muskens,
die aan weerszijden van een cat
walk twee kaptafels met meer
dan levensgrote spiegels ont
wierpen. De spiegels zijn video
schermen die zowel de hoofden
van de dames na hun val pro
jecteren als de even esthetisch
als onpersoonlijk opgemaakte
koppen uit de dagen van hun
succes. Soms kijkt de een in de
spiegel met het hoofd van de
ander, inwisselbaar als ze zijn.
Zo zit je tegelijk de vrouwen als
hun probleem op de huid.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: Vocal Sampling. Gehoord: 10/10,
Stadsgehoorzaal, Leiden.
vragen aandacht voor de arran
gementen en de verschillende
stemmen krijgen de ruimte. Dan
zijn de heren bepaald op hun
best. Het intieme 'Escaramujo',
een ingetogen en melancholiek
liedje wordt door blauw belich
te, zelfgeblazen zeepbellen be
paald sfeervol en het Dalton-
broeders orkestje bij de daarop
volgende ode aan Venezuela
geeft een komisch contrast. Het
voortdurend mimen van het in
strument dat ze imiteren, valt
ineens op zijn plaats.
Helaas wil Vocal Sampling te
graag dat het leuk wordt en om
dat te bereiken gaan ze na de
pauze belegen sketchjes en pu
blieksparticipatie niet uit de
weg. De zaal wordt verdeeld in
trompetten en trombones en ie
dereen mag gezellig meedoen
met het aloude, maar jolig als
nieuw aangekondigde 'Guant-
anamera', dat trouwens gemeen
schettert. Nog akeliger piept en
suist het bij de bombastische in
tro van Also sprach Zarathustra.
Maar dat zou de wraak van Ri
chard Strauss kunnen zijn, want
aan hem doen de paar maten
gezongen in Zorro-capes, niet
echt recht. En als er iets is dat
snel irriteert, dan is het flauwe
humor.
Voor de broodnodige afwisse
ling hadden de heren van Vocal
Sampling beter hun instrumen
ten mee kunnen nemen - ze
hebben per slot van rekening al
lemaal het conservatorium be
zocht. Dan was hun vocale kun
nen beter naar voren gekomen
en hun gekunsteldheid minder
opgevallen.
Van de 'deng-deng-deng's en de
'pe-ping-ping-pong's kijken we
hier in Nederland niet meer
echt op. Dat doet Montezuma's
Revenge ook, en beter. En de
percussionist, hoe knap ook,
maakt vooral indruk door de
ijzeren volharding waarmee hij
de hele avond lang het ritmeta
pijt voor de rest van de groep
uitrolt. Wel apart en vooral aan
stekelijk zijn de trompetjes en
trombones. Die klinken, vooral
als ze 'gestopt' worden, levens
echt. En daarvan maakt de Cu
baanse a-cappella-groep Vocal
Sampling dan ook druk en vro
lijk gebruik in de sons, meren-
gues en rumba's, die elkaar in
hoog tempo afwisselen.
Aan die hartveroverende mooi-
weer-muziek voegt het sextet
weinig toe, die formule doet het
hier immers uitstekend. Ze bie
den gewoon meer van hetzelfde
waar zoveel vraag naar is. Waar
Vocal Sampling zich mee onder
scheidt van de gemiddelde Ha-
vanese bejaardenhuis-band is
dus het vocale circus. Indruk
wekkende kunstjes, zeker, maar
toch net niet genoeg om twee
setjes mee te imponeren.
Voor de pauze wordt nog tame
lijk sec muziek gemaakt. Vocal
Sampling promoot de nieuwe
cd Cambio de Tiempo en dat is
serieus werken. Dan ligt het ac
cent nog op hun muzikaliteit. Ze
ater recensie
.per Wichers
Nijntje de musical. ïo/io
iwburg Leiden.
twee maal was de
louwburg gisteren
territorium van va-
ers, opa's, oma's en
jonge kinderen. Met
ep in de aanslag za-
achten op het begin
isical Nijntje, waar-
Wijs tekst en liedjes
kkermans de muziek
snoep bleef onaan-
int voor een uur ke-
e kinderen ademloos
gin van de voorstel-
)ick Bruna, gespeeld
ibertse, op zijn fiets
e hij zich tijdens het
inspireren door wat
i om zich heen ziet.
hoe kan het ook an-
jes. Even later zit hij
ikentafel en 'tekent'
loeder Pluis, die
toneel op lopen.
(Terence Schreurs)
itjes komst aan.
SPbeurtenissen uit het
ïjNijntje passeren ver
revue: Nijntje krijgt
"netje Aagje, Nijntje
kwijt, Nijntje aan
st van Nijntje. Het
re Nijntje-fan een
terkenning. Daarbij
sympathieke Dick
Bruna letterlijk, als een rode'
draad, door het verhaal. Hij te
kent vader en moeder Pluis, als
mede opa en oma Pluis en Nijn-
tjes vriendinnetje Aagje, hij
schiet te hulp waar nodig en
verandert de maan in een zon
door een simpele ruk aan een
touwtje.
Het geheim van het succes
schuilt in de 'schijnbare' een
voud van decor, spel en zang.
Alles is er op gericht om de aan
dacht van de kinderen vast te
houden. Dialogen rijn kort en
worden afgewisseld door even
eens korte en aanstekelijke lied
jes. Het decor bestaat uit de pri
maire kleuren, rood, blauw, geel
en groen en lijkt rechtstreeks uit
de Nijntje boekjes te komen.
Een huis, een zon of maan en
wat gras, in combinatie met en
kele simpele lichteffecten, meer
is er niet nodig om een sprook
jesachtig sfeer te creëren.
Net op de momenten waarop de
kleuters hun concentratie drei
gen te verliezen, worden ze weer
bij de voorstelling betrokken. Zo
komt Dick Bruna voortdurend
met de mededeling dat hij uit
Utrecht komt, daaraan onmid
dellijk toevoegend: „Of heb ik
dat al gezegd?" Het werkt en de
kinderen reageren masaal. Aan
eind van de musical mag ieder
een meezingen. Vooral de ou
ders laten dan van zich horen.
Maar tijdens de (geplande) toe
gift klinkt het uit bijna alle mon
den 'Nijntje, Nijntje, het is zo'n
lief konijntje'.
De verkiezingen van de Zilveren Veer Cultuurprijs
2001 sluit op 14 oktober. De Zilveren Veer wordt
ieder jaar uitgereikt aan een persoon of instelling
die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de
cultuur of kunst in de regio.
Izet Kalkan, Stichting Alpha Nuova, Clare Wesseli-
us, Stichting Reisgenoten en Atelier Kunst Vlieg
werk rijn de genomineerden dit jaar. Ze ontvan
gen elk een bedrag van 1000 gulden. De winnaar
van de prijs ontvangt nog eens 6.500 gulden.
De jury en het publiek bepalen samen wie de win
naar wordt van de cultuurprijs. Naast juryvoorzit
ter Steven Engelsman, directeur van het Rijksmu
seum voor Volkenkunde, bestaat de jury uit: Resi
van der Ploeg van Kunstcentrum Haagweg 4, win
naars van de Zilveren Veer 2000, Bart Vieveen,
voormalig stafmedewerker van de Stadsgehoor
zaal, Ingrid Moerman, conservator van het Stede
lijk Museum De Lakenhal, Rens Heruer, neerlan
dicus en directeur van het Onderwijsbureau Hol
lands Midden, Aad Koster, wethouder van Cultuur
in Sassenheim en Frans Struben, voorzitter van
het Centrum Beeldende Kunst in Alphen aan den
Rijn. De jury krijgt net zoveel stemmen als er bin
nen komen van het publiek.
Met de bon onderaan deze pagina kunnen lezers
van het Leidsch Dagblad hun stem uitbrengen op
de genomineerde van hun keuze. De winnaar
wordt op 13 november tijdens het Zilveren Veer
Gala in de Leidse Schouwburg bekend gemaakt.
Clare Wesselius van Stichting
Leidse Koorprojecten.
Foto: Hielco Kuipers
Stichting Alpha Nuova (op de foto Jan van Rijn en Cees Verboom)
brengt in Alphen aan den Rijn kunstprojecten in de openbare ruimte.
Foto: Henk Bouwman
Kunst Vliegwerk (op de foto
coördinator Huib van den Wijn
gaarden) is een atelier voor kun
stenaars met een verstandelijke
handicap. Foto.- Henk Bouwman
Izet Kalkan is schrijver journalist
en uitgever en woont in Sassen
heim. Foto: Hielco Kuipers
O —O O -O —O*
Izet Kalkan Atelier Kunst en Vliegwerk Clare Wesselius Stichting Reisgenoten Stichting Alpha Nuova
Kruis de cirkel aan van de kandidaat van uw keuze en vermeld hieronder duidelijk leesbaar uw naam en adresgegevens
en stuur deze bon uiterlijk 14 oktober 2001 naar:
Zilveren Veer 2001, Antwoordnummer 10050,2300 VB Leiden (postzegel is niet nodig)
Naam:
Adres:
Postcode en woonplaats:
Telefoonnummer:
0e stembiljetten zijn verkrijgbaar bij het Leidsch Dagblad, de gemeentehuizen, theaters, musea, boekhandels en openbare bibliotheken in de regie.
U kunt uw stem ook uitbrengen via de website: www.mvkk.nl
Voor eventuele vragen kunt u zich richten tot het secretariaat van de Zilveren Veer, Postbus 54.2500 AB Leiden. Telefoon: 071-5356362. T. Bark.
