Journalisten aan het front
w.'i
MEDIA
De Nederlandse dopinghistoi
Afghanistan is geen tv-oorlog
Geheim is geheim
'In blijde afwachting van berichtgeving'
Jac. Goderie ontvang
trofee voor taalbarb
Andere
tijden legt pijnlijke zaken
bloot I
dinsdag 9 OKTOBER i
In en rond Afghanistan begint
zich een ware journalistenenclave
te vormen. CNN en de Arabische
tv-zender al-Jazeera leveren dan
wel de broodnodige beelden, de
Nederlandse nieuwsrubrieken en
dagbladen van enig aanzien val
len toch bij voorkeur terug op de
duiding van de eigen deskundige
verslaggever. Met het nieuwste
technische snufje of met een ver
slaggever zo dicht mogelijk bij
het front proberen de nieuwsme
dia elkaar te overtreffen. Wat
echter voor iedereen onvermin
derd geldt: „de operatie is ten he
mel schreiend duur."
door Berrit de Lange
Hilversum - Hoofdredacteur
Hans Laroes van het NOS Jour
naal ziet de dag na de eerste te
genaanval van Amerika op Af
ghanistan voorlopig geen reden
de kijker met extra nieuwsbulle
tins te blijven te informeren.
„Mocht Amerika opnieuw te
genacties starten van het kaliber
van zondagavond, behandelen
we dat in de reguliere bulletins.
Als de operatie ineens veel gro
ter wordt, handelen we naar be:
vindt van zaken. Maar de situa
tie kan natuurlijk per minuut
veranderen."
De verslaggevers zijn er in ieder
geval klaar voor om op elk ge
wenst moment te berichten
vanuit de regio. Dat geldt voor
alle nieuwsmedia. Vooral in de
Pakistaanse stad Peshawar aan
de grens met Afghanistan begint
zich een ware Nederlandse
perscommune te vormen. Vrij
wel alle media hebben daar een
met camera dan wel schrijfblok
gewapende correspondent. Ve
len hebben een tweede verslag
gever paraat in Oezbekistan,
Tadzjikistan of Noord-Afghanis-
tan.
Wouter Kurpershoek van het
NOS Journaal heeft in Peshawar
als enige de beschikking over
het nieuwste technische snufje:
de videophone. Via de telefoon
lijn stuurt hij met het ruim een
ton kostende apparaat beelden
naar Hilversum. „Het voordeel
daarvan is dat de verslaggever
altijd in beeld is," zegt Journaal-
hoofdredacteur Laroes. Voor re
portages is de beeldtelefoon
echter ongeschikt, want veel te
schokkerig. Hoofdredacteur van
Harm Taselaar van RTL Nieuws,
waarvoor Jaap van Deurzen in
Peshawar zit en een tweede
man onderweg is naar Noord-
Afghanistan, wordt „een beetje
nerveus" van het vernuftige ap
paraat. „Het is handig als je op
een andere manier geen beeld
weg kunt krijgen, maar niet ge
schikt voor bijvoorbeeld langere
gesprekken. Het is schrikbarend
duur en als de verslaggever toch
geen beeld heeft toe te voegen,
halen we hem liever in de uit
zending via de gewone tele
foon."
De schrijvende verslaggevers
hebben het iets gemakkelijker:
waar het mobieltje niet werkt,
wordt de, overigens wel peper
dure, satelliettelefoon gebruikt
om de berichten bij de krant te
krijgen.
Slaatje
Hoewel vooral de kranten kam
pen met sterk teruglopende ad
vertentie-inkomsten en veelal
drastisch moeten bezuinigin
gen, klinkt in deze dagen van
oplopende spanning in het Mid
den-Oosten alom het adagium:
we moeten er bij zijn. De kosten
zijn van later zorg. „Met al die
extra uitzendingen, studioperso-
neel en verslaggevers ter plekke
gaat het geld er wel gewoon heel
hard doorheen," aldus Taselaar
van het commerciële RTL
Nieuws.
Volgens hoofdredacteur Henk
Dam van de GPD, waarbij twin
tig regionale kranten zijn aange
sloten, waaronder deze krant,
zijn vooral de verblijfskosten
schrikbarend hoog. De GPD
heeft verslaggevers in Peshawar
en Noord-Afghanistan. „Op het
moment dat journalisten zich in
zo'n gebied melden, schieten de
prijzen van hotelkamers om
hoog. Ze proberen natuurlijk
een slaatje te slaan uit de aan
wezigheid van al die mediamen
sen." Verder lopen de verzeke
ringspremies momenteel op tot
duizenden guldens per week.
Dam wil net als zijn collega
hoofdredacteuren geen bedra
gen noemen, maar „het is alle
maal ten hemel schreiend
duur."
Het regionale dagblad BN/De
Stem, ook aangesloten bij de
GPD, heeft in de reispot nog re
serves gevonden om een eigen
verslaggever op pad te sturen.
Berry van der Heijden probeert
via Pakistan, Tadzjikistan en
Oezbekistan uiteindelijk in
Noord-Afghanistan te belanden.
Hij tekent zijn belevenissen voor
de krant op in dagboekvorm.
„Hij is al verschillende keren in
het gebied geweest en kan ons
ook met achtergrondverhalen
een deskundige toegevoegde
waarde bieden," verklaart ad
junct-hoofdredacteur Ad
Rooms. „Op dit moment pro
beert hij een visum te krijgen
voor Oezbekistan, wat nogal
problematisch is. We zijn mo
menteel in blijde afwachting van
zijn berichtgeving."
Het olympische tijdrit-team van Mexico (1968) met als tweede van links René Pijnen. Foto: ANP
Journalist schrijft boek Met het bord op schoot
Hoe heet het enige plaatje van Chiel Montage? Lees het boek. Foto:
TROS
Hilversum - Hoe schrijf je een
aardig boek over 50 jaar Neder
landse televisie? Chronologisch?
Per programma-genre? Thema
tisch? Objectief en aan de hand
van kijk- en waarderingscijfers,
of snerend en doorspekt met ei
gen ervaringen en voorkeuren?
Auteur Arno Kantelberg doet het
gewoon allemaal binnen één
kaft en op zo'n manier dat het
niet eens een chaos wordt.
Met het bord op schoot is een
vrolijke potpourri van onder
werpen en thema's, met een
schat aan gedetailleerde gege
vens over soms lang vervlogen
programma's. Snel even opzoe
ken hoe het enige plaatje van
Chiel Montagne ook al weer
heette? Kijk bij het lijstje van
„Nederlandse tv-beroemdheden
die - al dan niet in groepsver
band - een muzikale poging
waagden". Het plaatje heette
Marja en haalde in 1972 niet
meer dan een tip-notering in de
poplijstjes. Montagnes naam
vind je ook terug in hoofdstuk
vijf, gewijd aan het thema „Die
snor, dat haar". Volgens Kantel-
bergs rangschikking is het haar
tussen Montagnes neus en lip
pen een artistieke snor „Familie
van de bromsnor, maar wijdlo-
piger."
Onzin, maar vermakelijk en ook
wel op z'n plaats. Televisie is
immers een wereld vol schijn en
uiterlijk vertoon. En waarom
zou je dan niet direct vol over
gave op een ander zijspoor wer
pen, dat van het tv-karakter dat
nooit in beeld verschijnt? Ja
echt, Kantelberg weet er twaalf
pagina's vol over te schrijven en
wel op zo'n manier dat je con
stant door een „oh ja, da's waar
ook"-gevoel wordt overvallen.
Van de immer onzichtbare mrs.
Columbo en kapelaan Odeker-
kes engelbewaarder tot Charlie
die zich nooit aan zijn Angels
(noch aan de kijkers) vertoont.
En wat te denken van de veelbe
sproken ugly naked guy uit de
comedy Friends?
Hoewel de dertiger Kantelberg
maar een goede helft van 50 jaar
televisie bewust kan hebben
meegemaakt, denkt de auteur
net als veel oudere tv-kijkers
met weemoed terug aan de tele
visie van toen. Aan Swiebertje,
Sandokan, Q&Q en Sil de
Strandjutter. „Ik herinner me de
zaterdagavonden op de bank:
pyjama aan, haartjes nat, glaasje
cola in de hand en Mies Bouw
man op de buis. En dan ga ik
zitten, met drie afstandsbedie
ningen, twee televisies en de
keus uit meer kanalen dan er
knoppen zitten op die afstands
bedieningen. Toch vind ik zel
den wat ik zoek?" Misplaatste
nostalgie? Kantelberg denkt van
niet. „Als ik mijn zoontje gebio
logeerd naar de herhalingen van
Floris zie kijken (wat hij nooit
doet, gebiologeerd kijken, als
Pokémon op tv is), is het alsof ik
een feniks uit zijn as zie herrij
zen: de televisie als toverdoos,
niet als treurbuis. Laten we even
terug gaan naar die tijd".
Sneller, bloter
Kantelberg heeft gelijk: span
nende tv krijg je niet door de
grenzen steeds verder op te rek
ken. Meer, sneller, harder, bloter
en brutaler stompt af. Goede
ideeën overtuigend en gepassio
neerd overbrengen, daar gaat
het om. Daarom is „Met het
bord op schoot" ook een goed
boek. Je mist als lezer niet eens
het doorgaans dikke glossy ka-
tem vol kleurenfoto's dat je in
een dergelijk overzicht zou ver
wachten. Humor, originele in
valshoeken en een schat aan
duidelijk gerangschikte feitjes
zorgen voor een heel leesbaar
overzicht van 50 jaar tv.
Martin Ruesink
Met het bord op schoot, door Ar
no Kantelberg, 272 pagina's,
winkelprijs f. 36,50, Prometheus.
hilversum/mediaredactie - JaC.
Goderie, presentator van het
AVRO-Radio 2-programma
Weekendcafé, is de winnaar van
de eerste Spraakdraaktrofee.
Deze publieksprijs is een initia
tief van de makers van het
AVRO-programma. De Spraak
draaktrofee zal regelmatig wor
den uitgereikt aan taaibarbaren
in de mediawereld.
Goderie ontving de prijs uit
handen van de samensteller van
AVRO's Weekendcf
Poons.
Poons verklaarde: ,Ji uc
maakt zich met f
schuldig aan uit e%:
voortvloeiend taalmi
De prijs zal in de tot 4
den overhandigd as
toren die volgens I
door onzorgvuldig
bruik of versprekinge
aan de verloedering
derlandse taal.
Top 10 meest bekeken programma's
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
50 jaar tv
Spoorloos
Baantjer
Extra Journaal (7-10)
8 Uur Journaal (1-10)
Goede tijden
Kopspijkers
Toen was geluk
Aanval Afghanistan
Ook dat nog!
NOS
KRO
RTL 4
NOS
NOS
RTL 4
VARA
KRO
Gez. Omr.
KRO
Top 10 best gewaardeerde programma
Spoorloos
50 jr tv: Sport
A touch of ffost
50 jr tv: Drama
50 jr tv: Amusement
50 jr tv: Cabaret
50 jr tv: Informatie
50 jr tv: Evenement
50 jr tv: Jeugd
Kassa
KRO
NOS
KRO
NOS
NOS
NOS
NOS
NOS
NOS
VARA
Marktaandelen in
Nederland 1
14.2
(14,7)
Nederland 2
20,4
(20,3)
Nederland 3
8,8
(8,6)
RTL 4
15,9
(15,7)
RTL 5
5,2
(4,9)
Yorin
7,0
(6,9)
SBS 6
7,4
(8,0)
-
NET 5
3,9
(3,8)
V8
3,9
(3,4)
De weekcijfers zijn afkomstig van de afdeling Kijk- m
teronderzoek van de NOS. Het aantal kijkers x 1 jn
commerciële omroepen laten geen waardering meti rR'
sen haakjes staan de marktaandelen van vorige weel
Een mooi voorbeeld is de Ne
derlandse tijdritploeg die tijdens
de Olympische Spelen van 1968
in Mexico goud veroverde. Een
piepjonge Joop Zoetemelk, Fe-
dor den Hertog, Jan Krekels en
René Pijnen verrasten door in
de ijle atmosfeer van het Mid
den-Amerikaanse land de con
currentie voor te blijven, maar
aan hun overwinning zat wel
een luchtje.
Verzorger Sjeng Collaid was kort
daarvoor naar huis gestuurd. Hij
had de renners geïnjecteerd met
durabolin, een middel dat het
anabole steroïde nandrolon be
vat De bonzen van de wieler-
unie vonden dat niet erg, maar
Collard had de spuit gehanteerd
en daar was hij niet toe be
voegd. Alleen de artsen moch
ten dat.
Zoetemelk, Den Hertog, Krekels
en Pijnen mochten hun medail
les houden, want durabolin was
in die tijd nog niet op te sporen.
Vier jaar later, in München, ging
dat niet op voor Hennie Kuiper,
Cees Priem, Aad van den Hoek
en wederom Fedor den Hertog.
Zij moesten hun bronzen me
daille inleveren, omdat in de
urine van Van den Hoek cora-
mine werd aangetroffen. Dat
middel stond niet op de lijst van
de internationale wielerunie,
maar wel op die van het Olym
pisch Comité.
Een van de meest geruchtma
kende dopingaffaires in Neder
land dateert uit 1960. Zwemster
Sita Posthumus zorgde voor de
nodige ophef door de concur
rentie van dopinggebruik te be
schuldigen. Én daarmee bedoel
de ze niet de zwaargebouwde
zwemsters uit de Sovjet-Unie of
de DDR. Posthumus wees met
de beschuldigende vinger naar
haar landgenotes en noemde
specifiek de naam van dokter
Rolink, die destijds de Hilver-
sumse zwemclub De Robben
begeleidde en later de clubarts
van Ajax werd.
Posthumus komt in Doping in
Nederland weer aan het woord.
In Peshawar (Pakistan) heeft zich veel pers verzameld. Ook in het land zelf is de honger naar nieuws groot. Foto: AP/Peter Dejong
Pentagon beheerst informatiestroom
door Martijn Delaere
den haag - We kijken wel, maar
we zien niets. Alleen een web-
cammetje van CNN verschaft
ons een groenig beeld van wat
wellicht Kaboel is. Daar moeten
we het mee doen, en het Penta
gon springt in het gat. Wat een
verschil met de Golfoorlog toen
de kruisraketten door de straten
van Bagdad vlogen of met de
breed uitgemeten aanvallen op
Servië.
De oorlog tegen het Al-Qaeda
netwerk van Osama bin Laden
en de Taliban wordt niet op de
tv gevoerd. Er is geen Kaboel
Hilton waar de pers samen
schoolt. Nodigden Saddam
Hoesein en Slobodan Milosevic
nog wel eens cameraploegen
uit, met die public relations-
foefjes hebben de Taliban hele
maal niets.
Meer dan ooit controleert het
Pentagon de informatiestroom.
Meer dan ooit wordt desinfor
matie gebruikt als een wapen in
de strijd. Een strijd die welis
waar klassiek moest beginnen
met aanvallen op de luchtverde
diging, maar die allengs geheim
zinniger en onvoorspelbaarder
wordt. Minister van defensie
Rumsfeld had het gisteren over
openlijke en geheime operaties,
maar niemand vertelt waar die
laatste cruciale categorie uit be
staat. Laat ze maar gissen.
Amerikaanse bommenwerpers
doen 's avonds in stilte vanaf af
gelegen bases hun werk. Nie
mand ziet ze opstijgen en nie
mand ziet ze landen. Alleen aan
boord van het vliegdekschip
Carl Vinson in de Arabische Zee
mogen journalisten een gecen
sureerd praatje maken met de
vliegers.
Verre bases
Verre bases in Oezbekistan wor
den gebruikt, afgeschermd van
alles en iedereen. Maar mis
schien gebruiken de Amerika
nen helemaal geen bases in
Oezbekistan. Wie zal het zeg
gen? Het Pentagon niet.
Waarom zijn de aanvallen van
de afgelopen twee dagen zo
kleinschalig? Een klapje hier,
een klap daar, gisteren een aan
val met twintig vliegtuigen. Wil
het Pentagon de hoofdverdach
te Osama bin Laden uit zijn tent
lokken? Hem de 'kans' geven
om tussen de schaarse bombar
dementen door te ontvluchten
om hem daarna te pakken? Het
is gissen en het Pentagon vindt
het wel goed zo.
Minister Zalm tegen volledige openheid
den dolder/anp - De Wet Open
baarheid Bestuur (WOB) moet
volgens minister Zalm van fi
nanciën niet leiden tot volstrek
te openheid bij de overheid. Er
moet bescherming van de 'pri
vacy van besluitvorming' zijn.
„Stukken waar de regering over
discussieert, moeten dan ook
niet aan het publiek beschikbaar
gesteld worden."
Volgens Zalm gaat het tegen de
grondwet in om beleidsdocu
menten waarmee de overheid
nog bezig is, openbaar te ma
ken. „Pas nadat het besluit ge
nomen is, kunnen de stukken
voor het publiek toegankelijk
zijn", zei de minister op een bij
eenkomst van de NVJ.
Volledige openheid komt vol
gens Zalm de kwaliteit van de
besluitvorming niet ten goede.
Bepaalde stukken horen thuis
bij de interne bedrijfsvoering en
horen niet openbaar te zijn.
„Worden ze wel naar buiten ge
bracht, dan zijn zo veel stem
men te horen, dat dit nadelig is
voor de kwaliteit van de beslis
singneming."
Bovendien meent de minister
dat meer openheid grotere ge
heimhouding bij de ambtenaren
zal veroorzaken. „Dan wordt er
minder opgeschreven, omdat
men dan kan zeggen dat er niks
op papier staat. Misschien zal ik
mijn ambtenaren vragen om
bijvoorbeeld een geschreven ad
vies op te eten."
De voorzitter van de NVJ, R.
Abram, leverde tijdens zijn jaar
rede stevige kritiek op de WOB.
„Nu is deze wet te vaak nog een
ellenlange lijdensweg vol tegen
werking en getreiter", zei hij
Abram.
De voorzitter waarschuwde voor
eventuele maatregelen tegen
media als gevolg van de aansla
gen in de Verenigde Staten. „Bij
een oorlog is de waarheid het
eerste slachtoffer als we niet
alert blijven", sprak hij. Abram
heeft begrip voor het toekennen
van extra bevoegdheden aan al
lerlei overheidsdiensten, „maar
handen af van de media, die
juist nu de uitwassen moet kun
nen constateren en publiek ma
ken".
Hilversum - Als het over doping
in de sport gaat, kijken de mees
ten over het algemeen over de
grens. De vinger wijst naar de
Canadese sprinter Ben Johnson
of de Franse wielrenner Richard
Virenque. Wellicht denken en
kelen aan de voetballers Frank
de Boer en Edgar Davids. Maar
Nederland kent een langere do-
pinghistorie. Het geschiedenis
programma Andere tijden duikt
daar vanavond in.
De Nederlandse sportwereld
heeft lang boter op haar hoofd
gehad en eigenlijk heeft ze dat
nog steeds. Als de concurrentie
ook maar een klein vraagteken
zet bij de prestatie van zwem
mer Pieter van den Hoogen-
band is iedereen verontwaar
digd. En bij Frank de Boer en
Edgar Davids speelt Jan en alle
man de vermoorde onschuld,
terwijl uit de geschiedenis én de
aflevering van Andere tijden
blijkt dat ook Nederlandse spor
ters wel eens in de verboden
snoeptrommel graaien.
d<
Nog steeds voelt ze aar
behandeld. Na onda
cludeerde de zwemb11
tijds dat Rolink door P
toe te dienen de indr
dat hij de Nederland
sters van doping vo(%]
dat daadwerkelijk dq» 1
bruik nooit is bewezeh;
In Nederland is hetv
gaan, want in de spoi a
heerst nu eenmaal dt
je elkaar het hand bo
hoofd houdt. De cijfe^
echter een heel andew
onderzoeken van on?a
het Nederlands Cenutl
Dopingvraagstukkenidt
in ons land jaarlijks zj"
miljoen gulden aan d
wordt verhandeld. En
beurt niet alleen in dn
scholen. Ij
Andere tijden, vanda M
land 3, NPSfVPRO, 2 2
