orlog speelt
bh vooral in
jt geheim af
AANVAL OP AFGHANISTAN
I
Amerikaanse krijgsmacht drijft op beproefd én nieuw materieel
Washington blijft verdeeld over actie tegen Saddam Hussein
'£E
NAVO vooraf
over offensief
geïnformeerd
Klaar voor
de aanval
maandag 8 OKTOBER 2001
I0NP - Hoe de militaire
ofvan de Verenigde Sta-
Ie terroristen en hun
in Afghanistan er
is ook na de eerste
jen nog het best be-
•heim van de regering
ent Bush. De enorme
'acht in de regio en uit-
an gisteren in Was-
erop dat de ver
bies meer inhouden
Lnjvuren van kruisraket-
)rr
T"r!at met vergeldingsac-
(s een paar dwalende
lii de Afghaanse woes-
en worden getroffen,
die in de eerste
111 september onder
ars heerste. Maar het
to wat de doelen nu
rorden voor de enor-
icht die de VS en
de regio
itationeerd.
;e media verwachten
itaire operaties zich
in het geheim zullen
oorlog zal daardoor
ander aanzien krijgen
;en Irak begin jaren
lagbladen en tv-sta-
ichten niet opnieuw
kunnen laten zien
jisiebombardementen,
lerikaanse defensie
1 len verstrekte.
Bush heeft zondag
onderstreept dat de
niet voor niets
ie Vrijheid' heet. De
militaire en strategi-
rèten van de terroristen
idlangers kunnen wel
Voor welke optie de
ook kiezen, ze zul-
alle perfect zijn.
stink", zeggen Ame-
defensiespecialisten.
[strategie in deze nieu-
ieeft nadelen,
len moeten in eerste
instantie Osama bin Laden en
zijn al-Qaeda uitschakelen. Dit
terroristennetwerk zou in Afgha
nistan enkele duizenden goed
bewapende en getrainde strij
ders omvatten, Zijn belangrijk
ste kampen bevinden zich in het
Oruzgangebergte in Midden-Af-
ghanistan en in Shar-i-Nau ten
noorden van Kandahar, waar
ook mullah Omar woont, de
geestelijk leider van de Taliban.
Met kruisraketten bombarderen
is de meest logische optie. Spe
ciale eenheden, die diep Afgha
nistan in moeten trekken, kun
nen vervolgens met lasers de
bommen leiden naar de schuil
plaatsen van de terroristen. Dat
zal volgens deskundigen nog
een hele klus worden. De Afgha-
nen hebben in hun strijd tegen
het Sovjetleger ondergrondse
netwerken gemaakt, die nu veel
al in handen zijn van Bin La-
dens al-Qaeda.
De militaire campagne moet
ook het einde inluiden van het
regime van de Taliban. De rela
tie tussen dit extreem-funda
mentalistische regime en Osa
ma Bin Laden is zeer hecht. Er
zijn waarnemers die beweren
dat Bin Laden de informele lei
der van de Taliban is. Hun mili
taire en bestuurlijke bases zijn
doelwit, verkondigde president
Bush gisteren. Daarmee geven
de VS bovendien het signaal af
dat steun aan terreurbewegin
gen niet loont.
Een groot probleem is echter
dat het moeilijk is in Afghanis
tan effectief te bombarderen is.
Op de eerste plaats is het land
erg onherbergzaam, en door
bergketens nauwelijks toegan
kelijk. Bovendien is het door
tientallen jaren oorlog al naar
het stenen tijdperk teruggebom
bardeerd. Afghanistan is volle
dig geruïneerd. Bommen veran
deren slechts de vorm van de
puinhopen.
door onze correspondent
Ans Bouwmans
Moet Irak het doelwit worden van de an-
ti-terreuroorlog van de Amerikaanse re
gering? Die vraag lijkt voor een perma
nente veenbrand te zorgen in het oor
logsteam van George W. Bush. Het leidt
geen twijfel dat de Verenigde Staten uit
zijn op de val van de Iraakse leider Sad
dam Hussein. Al sinds de Golfoorlog
streven de VS ernaar dat 'de tweede Hit-
Ier' van zijn troon gestoten wordt. Dat
schrijft Daniel Byman in de herfstuitgave
van The Washington Quarterly.
Byman, directeur Midden-Oosten van
onderzoeksbureau Rand, schreef zijn
artikel voordat sprake was van een oor
log tegen terrorisme die ook Irak zou
kunnen bereiken. Maar het kan geen
kwaad om nog eens terug te keren naar
de tijd vóór 11 september: ook toen wa
ren de VS ervan overtuigd dat mét Sad
dam Hoessein geen stabiliteit en vrede
mogelijk is in het Midden-Oosten.
Toch lijkt nu een controverse te zijn
ontstaan tussen leden van de regering-
Bush. De vraag na 11 september is of
de VS het zich nog lang kunnen veroor
loven te wachten op resultaat van de
huidige politiek om Saddam te isole
ren. Moet niet snel een actievere strate
gie worden ontwikkeld om hem te ver
drijven via militair ingrijpen? Hardli
ners zien in 11 september een mooie
kans om voor eens en altijd van Sad
dam af te komen.
Staatssecretaris van defensie Paul
Wolfowitz vertegenwoordigt de groepe
ring die Irak wil aanpakken, en het
liefst zo snel mogelijk. Hij is de action
man. Colin Powell, minister van bui
tenlandse zaken, maant tot kalmte. Hij
wil niet dat de wereldwijde coalitie te
gen Osama bin Laden wordt verstoord
door te veel discussie over Irak. Dat zou
de gematigde Arabische landen kun
nen afschrikken.
Volgens Washington Post-columnist
Robert Kagan wordt er af en toe hard
geslagen in de strijd tussen Wolfowitz
en Powell. De minister van buitenland
se zaken is het doelwit van conservatie
ve Republikeinen, die hem niet de juis
te man op de juiste plek vinden, en hun
best doen Powell zwart te maken. Maar
die heeft de steun van de Amerikaanse
pers omdat hij de gematigde bood
schap verkondigt.
Kagan vindt de wens van Wolfowitz
voor een brede aanpak van terrorisme
gerechtvaardigd, maar tegelijkertijd valt
er wat te zeggen voor de voorzichtig
heid van Powell, aldus Kagan. Waarom
je energie op verschillende fronten ver
spillen. En het is zinnig eerst te probe
ren zo ver mogelijk te komen met di
plomatieke, economische en financiële
druk en het vergaren van informatie.
Wolfowitz doet zijn best de indruk te
wekken dat binnen het oorlogsteam
van Bush minder verschil van mening
over Irak is dan de buitenwereld denkt.
Alhoewel Bush niet heeft gekozen voor
de tactiek om Afghanistan en Irak min
of meer tegelijkertijd aan te pakken -
een wens van de haviken - komt Irak
vanzelf aan de beurt, suggereerde
Wolfowitz tijdens een spreekbeurt.
Powell heeft tot nu toe nadrukkelijk alle
opties opengehouden, 'want bestrij
ding van Osama bin Laden is het begin
van de campagne tegen terroristen'. En
hoewel de VS volgens Powell niet uit
zijn op een conflict met andere landen,
hebben hij en president Bush en Po
well herhaaldelijk benadrukt dat lan
den die njet aan de zijde van de VS
strijden tegen de terreur de gevolgen
daarvan zullen voelen.
Veel zal afhangen van het succes van
de VS in Afghanistan. Indien de oorlog
daar blijft steken, is de kans op snelle
militaire actie tegen Irak groter. Ameri
ka zal toch zijn macht moeten tonen,
zo is de redenering, en Powell zal dan
moeten buigen voor de harde lijn van
Wolfowitz. Levert de actie tegen Afgha
nistan wél het gewenste resultaat op,
dan kunnen de VS rustig verder werken
aan de campagne tegen het terrorisme
en een zaak opbouwen tegen Irak.
De aanwijzingen dat ook Irak betrok
ken is geweest bij de aanvallen op New
York en Washington nemen toe, maar
keiharde bewijzen zijn er nog niet. En
hoe de uiteindelijke strategie inzake
Irak er ook uit gaat zien, Daniel Byman
heeft nog wel een paar waarschuwende
woorden. Ook al is de verdrijving van
Saddam Hussein wenselijk, daarmee
verandert Irak niet wezenlijk, schrijft
hij. Het land blijft in het bezit van mas
savernietigingswapens, en blijft vijan
dig tegen Israël. En de opvolger van
Saddam kan door slimmer, diplomatie
ker en competenter optreden nog voor
grote problemen zorgen.
brussel/ap - De NAVO is vooraf
geïnformeerd over de Ameri
kaans-Britse aanvallen op Af
ghanistan, maar het bondge
nootschap is niet rechtstreeks
bij de operatie betrokken. Dat
melden NAVO-bronnen.
Ze zeggen ook dat de veilig
heidsmaatregelen rond het
Brusselse NAVO-hoofdkwartier
in het licht van de aanvallen
weliswaar zijn verscherpt, maar
dat niet de hoogste staat van pa
raatheid is ingesteld.
Hoewel de NAVO niet als orga
nisatie betrokken is bij het of
fensief, hebben volgens de Ame
rikaanse president George Bush
wel de NAVO-bondgenoten Ca
nada, Duitsland en Frankrijk
deelname toegezegd.
Alle achttien NAVO-bondgeno
ten komen hun belofte van soli
dariteit na door de VS onbe
perkte toegang te verlenen tot
hun vliegvelden en havens. Ver
der beloven zij mogelijke gaten
op te vullen die in de NAVO-
mankracht kunnen ontstaan als
Amerikaanse militairen worden
teruggetrokken uit Europa.
diego garcia - Een bemannings
lid zet op het Amerikaanse vlieg-
dekschip 'USS Enterprise' munitie
klaar, die door de vliegtuigen aan
boord zal worden meegenomen
voor de acties in Afghanistan.
Het schip ligt in de Indische Oce
aan, van waaraf een groot deel
van de vluchten wordt uitge
voerd. Zo is het koraaleilandje
Diego Garcia de basis waar van
daan de B-52H-bommenwerpers
opstijgen. Net als tijdens Desert
Storm in 1991 is Diego Garcia dé
uitvalsbasis voor de 'werkpaar
den' van de Amerikaanse lucht
macht. Wat eens een plekje was
waar ontdekkingsreizigers op
adem kwamen, is nu een enorme
militaire basis. De vraag wie er
nu eigenlijk de baas is, valt niet
zo makkelijk te beantwoorden.
Officieel hoort Diego Garcia bij de
Seychellen. Die eilandengroep
hoorde weer bij de Britten, die op
hun beurt de Portugezen hadden
verjaagd. De Seychellen werden
in de jaren zestig een onafhanke
lijke staat, maar de Britten ble
ven de baas op Diego Garcia. Zij
gaven op hun beurt de Amerika
nen het recht van landen en op
stijgen. Foto: AP/Jockel Finck
np- De Verenigde Sta
bij de bombardemen-
hanistan een aantal
01 en wapensystemen
schikking, die in het
met meer of minder
nternationale acties
ct. Een overzicht.
atofortress
)tratofortress doet als
uwd werkpaard al bij-
Ive eeuw dienst bij de
ise luchtmacht. Big
Fellow, wordt het toe-
ifkozend genoemd, of-
De zware bommen-
e meer dan 14.000 ki-
an overbruggen zon-
hoeven tanken, vloog
:erst in 1954. Een jaar
de luchtmacht hem in
nucleaire en conven-
mmenwerper, die van
te moest opereren.
Drtress kan vliegen op
numhoogte van ruim
iter, waar het toestel
eid bereikt van onge
il kilometer per uur.
Boeing gebouwde toe-
en arsenaal aan bom-
ketten meevoeren, zo-
lucht gelanceerde
ten, conventionele
clusterbommen, mij-
ti-schipraketten.
tuig kwam voor het
actie boven Vietnam,
vanaf 1965 werd inge-
ïet leggen van bomta-
;en de Vietcong. De
versie van de achtmo-
mmenwerper (de B-
'uwd tot 1962) kan een
mmenlast van onge-
ton meevoeren. Na de
orlog verdween een
1 van B-52's naai- de
ar de rest vloog bij ge-
een alternatief door.
fortress kon daardoor
zet worden tijdens de
l tegen Irak in 1991.
ïllen, met een span-
n 56,4 meter en een
n 48,5 meter, vlogen
1 Britse eilandje Diego
de Indische Oceaan of
uit Californië om hun
I laten vallen op Irak.
'Desert Storm'
p-52's 40 procent van
bommenlast af.
werden de bom
ers ingezet tegen Irak.
er echter alleen
Ren afgevuurd van ver
Iraakse luchtruim,
'later kwamen de vlieg-
De B-52.Foto: Reuters
tuigen, die een bemanning heb
ben van zes personen, ook in
actie tegen Servië. De Ameri
kaanse luchtmacht beschikt nog
over in totaal 94 BUFF's die per
stuk zo'n 74 miljoen dollar heb
ben gekost.
B-i Lancer
Naast de B-52 beschikken de
Amerikanen beschikken over
nog een 'oudje', de B-l Lancer.
De ontwikkeling van deze lange-
afstandsbommenwerper begon
eind jaren zestig met het doel
een toestel te ontwikkelen dat
een nucleaire lading naar het
hart van de toenmalige Sovjet
unie kon brengen. Na de ople
vering van vier prototypes in de
jaren zeventig besloot de toen
malige president Carter in 1977
echter het programma te
schrappen. Het duurde vervol
gens tot 1981 totdat Carters op
volger Reagan, het project
nieuw leven inblies door hon
derd geheel vernieuwde B-l B's
te bestellen.
De B-l Lancer laat zelfs de be
faamde B-52 ver achter zich op
het gebied van wapencapaciteit.
Het toestel is in staat de onge
looflijke hoeveelheid van 57,6
ton aan bommen mee te voe
ren. De ontwikkeling van de hy-
perzware bommenwerper ging
echter niet over rozen. Na een
eerste testvlucht met een B-l A
in 1974 duurde het tot 1985
voordat de eerste operationele
B-l B werd afgeleverd op lucht
machtbasis Dyess in Texas. Nog
geen jaar later traden de eerste
problemen op met de vier mo
toren tellende toestellen. Die
problemen beletten het de B-l
B's bijna tien jaar om in actie te
komen.
Tijdens de Golfoorlog van 1990-
1991 bleven de bommenwer
pers, met een lengte van onge
veer 44,5 meter en een span
wijdte van 41,8 meter, noodge
dwongen aan de grond. Pas bij
operatie "Desert Fox' (luchtac
ties tegen Irak) in 1998 mochten
de ruim 200 miljoen dollar per
stuk kostende toestellen hun
De B-i.Foto: Reuters
dodelijke lading afleveren.
Het door Rockwell gebouwde
vliegtuig wordt doorgaans op
zeer lage hoogten ingezet. Op
zeeniveau ligt de maximumsnel
heid op mach 1,2 (meer dan
1.440 km/uur) Het is in staat zo
wel conventionele bommen,
kruisraketten, 'smart-bombs',
clusterbommen en een vierkop
pige bemanning te vervoeren
over een afstand van 12.000 ki
lometer, zonder bij te tanken.
De Verenigde Staten beschikken
in totaal over 92 B-l B's.
B-2 Spirit
De Amerikaanse luchtmacht
kon in maart 1999 de jubelstem
ming nauwelijks onderdrukken.
Voor het eerst waren de duurste
vliegende wonderwapens van
de grootmacht ingezet tijdens
een gewapend conflict. En met
groot succes, zo meldden de
Amerikanen met trots.
De voor radar vrijwel onzichtba
re B-2 Spirit toestellen hadden
hun missie - het bombarderen
van doelen in Servië - prachtig
volbracht, verklaarde de toen
malige minister van defensie
Cohen. Opgestegen van lucht
machtbasis Whiteman in Mis
souri arriveerden de 'zwarte
vleermuizen' vijftien uur later
boven het operatiegebied in de
Balkan. Satellietgestuurde bom
men kwamen volgens de VS met
fenomenale accuratesse op hun
doelen terecht.
Volgens opgaven van de Ameri
kaanse luchtmacht vernietigden
de B-2 bommenwerpers vrijwel
alle doelen die ze toegewezen
kregen. Tijdens operatie Allied
Force' zou een van de ultrage-
heime toestellen zelfs ingezet
zijn bij de al dan niet doelbe
wuste aanval op de Chinese am
bassade.
Daar lijkt echter ook meteen een
van de zwakke punten van het
vliegtuig te liggen. Na het ver
helpen van enkele technische
mankementen in de operatione
le beginfase, is het toestel nu zo
geavanceerd dat de mens de
enige zwakke schakel lijkt te
zijn. Het raken van de Chinese
ambassade in Belgrado bleek
een publicitaire ramp voor de
geallieerde luchtacties tegen het
Joegoslavië.
Een tweede zwakke punt is de
prijs. De door Northrop Grum
man gebouwde bommenwerper
kostte de Amerikaanse overheid
2,2 miljard dollar (5,25 miljard
gulden) per stuk. De toestellen,
met een lengte van 21 meter en
een spanwijdte van 52,5 meter,
zijn eigenlijk zelfs voor het rijk-
Het typische silhouet van de B-2. Foto: Reuters
ste land ter wereld te duur:
De VS beschikken momenteel
over 21 B-2's. De maximale
snelheid van het toestel, dat
zonder bijtanken een actieradi
us van ruim 10.000 kilometer
heeft, is mach 0,9 (0,9 keer de
snelheid van het geluid). Het
werd als nucleaire bommenwer
per ontworpen, maar is ook ge
schikt voor conventionele wa
pens en kan een maximale
bommenlast van 18 ton vervoe
ren.
De B-2 is tegenwoordig toege
rust voor het afwerpen van on
der meer satellietgestuurde
bommen, speciale bunker-pe
netrerende bommen en kruisra
ketten. Op 17 juli 1989 had de
eerste testvlucht plaats in Cali
fornië. Ruim vier jaar later werd
het eerste toestel, de 'Spirit of
Missouri' afgeleverd op lucht
machtbasis Whiteman, waar de
B-2's sindsdien zijn gestatio
neerd.
F-117 Nighthawk
Het inzetten van de F-117
Nighthawk tijdens operatie 'Just
Cause' tegen de Panamese dic
tator en drugsbaron Noriega be
tekende een ommekeer in de
militaire luchtvaart. Voor het
eerst kwam een voor radar vrij
wel onzichtbaar toestel in actie.
De F-117 Nighthawk reeg daar
na de successen aaneen. Het
vliegtuig vervulde een hoofdrol
bij Operatie 'Desert Storm' te
gen Irak in 1991. Boven Bagdad
bewees het bijna onkwetsbaar te
zijn voor elke vorm van lucht
verdediging. In de eerste nacht
vernietigden F-117 aanvalsvlieg-
tuigen diverse communicatie
middelen van Saddam Hussein
in de Iraakse hoofdstad.
Het vertrouwen van de Ameri
kaanse luchtmacht in de F-117
Stealth was groot. De 42 toestel
len die tijdens Desert Storm
werden ingezet kregen liefst 31
procent van het totaal aantal
doelen toegewezen. In 1.250
missies waren zij voor de ver
nietiging van 40 procent van alle
verwoestte doelen verantwoor
delijk. Geen enkele Nighthawk
ging tijdens de luchtacties in de
Golf verloren. Dat gebeurde wel
in het voormalige Joegoslavië,
toen in 1999 een F-117 in Servië
neerstortte. Onduidelijk is of het
toestel werd neergehaald of dat
een technisch mankement de
oorzaak was.
De grootste bedreiging voor de
ongeveer 45 miljoen dollar per
stuk kostende F-117's lijken
technische problemen te zijn.
Van de 59 door Lockheed ge
bouwde toestellen zijn er nog 53
intact. De anderen stortten tij
dens testvluchten of oefeningen
neer.
De eerste F-117 koos in juni
1981 onder stringente veilig
heidsmaatregelen voor het eerst
het luchtruim. Zijn bestaan
werd pas in 1988 officieel be
kendgemaakt. Tijdens de twee
jaar durende testfase verloor de
luchtmacht twee toestellen, ge
volgd door ongelukken in 1986,
1987, 1997 en mogelijk in 1999.
De tweemotorige Nighthawk is
20,3 meter lang, heeft een span
wijdte van 13,3 meter en wordt
door één piloot gevlogen.
Door zijn futuristisch aandoen
de vorm en het radarabsorbe-
rende materiaal is hij vrijwel on
zichtbaar voor radar. Om infra-
rooddetectie te voorkomen, is
het toestel uitgerust met specia
le uitlaten voor de straalmoto
ren. Alle bewapening wordt in
wendig vervoerd om ontdekking
door luchtverdediging te voor
komen.
Tomahawk-kruisraket
Tomahawk-kruisraketten heb
ben bij militairen een grote re
putatie, hoewel enige scepsis op
zijn plaats is. Persconferenties
tijdens de Golfoorlog (1991) ga
ven de wereld het beeld van een
projectiel dat over een afstand
van 1.000 kilometer bij iemand
door de voordeur geschoten kon
worden.
Journalisten in de Iraakse
hoofdstad deden met verbazing
en ontzag verslag over de pro
jectielen die met een snelheid
van 880 kilometer per uur op
soms nog geen 15 meter hoogte
door de straten van de hoofd
stad schoten. Toch bleek achter
af dat de Tomahawk met een
gewicht van meer dan 1.300 kilo
aanzienlijk minder effectief was
dan werd beweerd. Studies van
de Amerikaanse militaire inlich
tingendienst na de Golfoorlog
kwamen met verbijsterende re
sultaten.
In slechts de helft van de geval
len kwamen de ongeveer 1 mil
joen dollar per stuk kostende
Tomahawks, gebouwd door
Raytheon Systems Company, in
de buurt van hun doelwit. Een
nog kleiner deel van de honder
den afgevuurde raketten ver
woestte het doelwit ook daad
werkelijk. Sindsdien zijn de ge
leide projectielen wel verbeterd.
Raakten ze boven Irak nog wel
eens de weg kwijt door gebrek
aan duidelijk herkenbare pun
ten in het landschap, nu worden
ze vooral gestuurd door Global
Positioning System (GPS) satel
lieten.
De vernieuwde versies werden
in onder meer in 1998 ingezet
tegen Afghanistan en Sudan als
vergelding voor de bomaansla
gen op de Amerikaanse ambas
sades in Kenya en Tanzania,
aanslagen waarvoor ook Osama
bin Laden verantwoordelijk
wordt gehouden. Ook werden
Tomahawks in 1999 bij de
NAVO-acties tegen Servië in het
voorjaar van 1999 gebruikt. Van
de afgevuurde raketten raakte
echter nog altijd 15 procent zijn
doel niet.
De kruisraket werd in de jaren
tachtig- ontwikkeld als kernwa
pen tegen de Sovjetunie, maar
na het einde van de Koude Oor
log omgebouwd tot een conven
tioneel wapen. De 6,25 meter
lange projectielen worden door
gaans afgeschoten van -zowel
oppervlakteschepen als onder
zeeërs, hebben een explosieve
lading van bijna 50Q»kilo, en
hebben een maxiiflpibereik
van ruim 1.600 kilometer.
Een F-117A. Foto: EPA
Tomahawk-kruisraket in vlucht. Foto: Reuters
