'De mens is meer dan een genenkaart'
GELOOF SAMENLEVING
'We zijn weer terug
in de bonbondoos'
Indiase bisschop kt;
'armoedeterreur' at
Harmonie Katwijk kam!
CULTUUR KUNST
maandag 8 OKTOBEi
DEZE WEEK
Op 10 oktober danken joden
God en hun profeet Mozes
voor de Tora (de wetten), die
de eerste vijfhoeken van de
bijbel vormen. Om aan te ge
ven dat het lezen van de Tora
nooit stopt, begint men in de
synagoge met het voorlezen
van het laatste hoofdstuk en
dan pas het eerste. Er wordt
ook gedanst door de synagoge
met de Tora op de arm. Het
feest heet 'vreugde der wet',
Simchat Tora.
Moslims vieren deze week (13,
14 of 15 oktober) de Hemel
vaart van Mohammed. Een
gebeurtenis die in de koran
wordt beschreven. Moham
med is volgens de overleve
ring door God in één nacht
van Mekka naar Jeruzalem en
naar de hemel meegenomen.
De aartsengel Gabriël nam
Mohammed mee op een wit
rijdier met vleugels aan zijn
hoeven. Eenmaal op de Tem
pelberg in Jeruzalem aangeko
men zag hij Jezus, Mozes en
de profeet Jesaja. Hij bad met
hen en beklom daama een
ladder die tot in de zeven he
melen reikte. In de laatste en
hoogste hemel zag Moham
med God. Hoewel niemand
hem aanvankelijk geloofde,
heeft na de verspreiding van
de islam het verhaal verstrek
kende invloed gehad. Jeruza
lem werd de tweede heilige
stad voor de moslims en op de
plaats waar Mohammed op
steeg werd later de El Aksa-
moskee gebouwd. De joden
hadden op dezelfde plaats
ooit htm tempel staan. Die
werd in 70 na Christus ver
woest door de Romeinen.
Christenen vieren deze week
(15 oktober) de heiligen feest
dag van Theresa van Avila
(1515-1582). Zij trad op 18-ja-
rige leeftijd trad tot de Car-
melitessen in haar geboorte
plaats Avila. Zij zorgde ervoor
dat de zusters van haar orde
zich weer strikt hielden aan de
kloosterregels. Dat ging niet
vanzelf en dus zod£'r
bij onder meer de hk;€
hannes van het Krufce
orthodoxe SpaanseL
lips II. Het resultaat*
haar doctrine ook
dere kloosterordes
genomen. Theresas^
mystica en schreef Lz
over haar contacteiiu
woners van de hem^
daarvan staat het b« E
verhaal over de engü0
hart doorboorde
spies waar een gloei
aanzat. Het visioenl
tens dat Theresa er (6
(echte wonden diei j
gaan bloeden) aan
Er staan deze weekt
opmerkelijke vrowr
rooms-katholieke h
lender. Birgitta van®e
(1302-1373), stichtsl0
kloosterorde en nera
sia een mystica mer
Beroemd is die waa
voorkomt als bruid 1
De mooie Thai's war
tituee in het Alexan F(
vierde eeuw, die zierc
kluizenaar Pafnutiui
ren en zich liet inm<
een kleine cel. Drie|(
deed ze niets andeij
den. Vijftien dagenOI
vrijlating stierf ze. Bj
Zweden en Thaïs v#s
den op 8 oktober gtf
Aan het eind van def<
kunnen Nederland!
katholieken mannef
ming afsmeken teg#e
aardige vrouwen. 01
verering is de Brab^
ge Gummarus (717"
ridder die op latere ft.
een klooster stichttr
delijk koos voor het^
naarschap, wegensj c
moeilijkheden met
Guinemaria, van wij r
scheiden ging leven^
tijd een bijzondere <zj
een ridder. Sindsdi^.
maris beschermhe^,
mannen die met 'sl^0
vrouwen' getrouwdj^
hi
pl
vaticaanstad/anp - Behalve het
terrorisme dat zichtbaar is ge
worden in de aanslagen in de VS
bestaat er het 'subtiele, verbor
gen en weinig besproken terro
risme' van de armoede. Het on
rechtvaardige economische sys
teem in de wereld heeft dage
lijks de dood van duizenden
mensen op zijn geweten.
Dat heeft de Indiase aartsbis
schop Vincent Concessao ge
zegd tijdens de bisschoppensy
node in het Vaticaan. De globa
lisering van de economie zorgt
ervoor dat de af
maar armer word
aartsbisschop van D
men worden steed?*1
de rand gedrukt en®1
gedreven. Zo wordö
makkelijke prooi viP
fundamentalisten. "Vr
Concessao haalde P
zoek van twee jaarpa
waaruit bleek dat elf*
joen kinderen onde®11
sterven door ondeP
gebrek aan deugde^;
heidszorg.
Bisschop Punt hoopt na installatie op duidelijkheid, rust en mystiek in 'lastig' bisdom Haarlem
door Pauline van der Mije
en Silvan Schoonhoven
Bisschop Jos Punt heeft een zwa
re tijd achter de rug. Niet alleen
vanwege de strijd in het bisdom
Haarlem over zijn benoeming,
maar ook door de dreiging van
een veel grotere oorlog: die tegen
terroristenleider Osama bin La
den. Het massale bombardement
op Afghanistan, dat na de aansla
gen in de VS in de lucht hing en
nu is losgebarsten, heeft hem sla
peloze nachten bezorgd. Punt is
immers niet alleen bisschop van
Haarlem, maar ook van de Neder
landse krijgsmacht. Een bezoek
aan de strijdkrachten in Bosnië
was geen probleem- tij -.v^ren
daar om strijdende parijen uit el
kaar te houden. Maar hoe moet
hij Nederlandse soldaten steunen
als zij bij een oorlog betrokken ra
ken waar hij niet achter kan
staan?
Punt: „Daar heb ik wel mee ge
worsteld. In het begin uitten de
Verenigde Staten zich in heel
sterke termen. "We trekken ten
strijde', ze wisten alleen nog niet
precies tegen wie. Ik was bang
dat ze onder invloed van emo
ties te ver zouden gaan. Het
christendom is pacifistisch, het
staat alleen in het uiterste geval
defensief geweld toe. Maar dan
moeten eerst alle denkbare vre
delievende acties zijn benut. Zo
maar een oorlog tegen een land
beginnen is niet gerechtvaar
digd. Politieke en kerkelijke lei
ders moeten worden betrokken
bij het zoeken naar een oplos
sing, en als het toch tot wapen
geweld komt mag dat alleen de
terroristen treffen."
Punt oogt opgelucht tijdens het
gesprek in het bisschoppelijk
paleis aan de Nieuwe Gracht.
Zaterdag een week geleden is
een periode van drie jaar onrust
in rooms-katholiek Haarlem af
gesloten toen hij eindelijk de
bisschopszetel beklom. „In zo'n
tussenperiode wordt iedereen
die een andere bisschop wil bij
na uitgenodigd om zijn mening
met extra kracht naar voren te
brengen. Dat is uiterst ongeluk
kig, maar zo pakt het uit.Het is
goed dat er nu helderheid is. Ik
denk dat de allerscherpste kan
ten er wel afzijn."
Onzekere tijden vormen vaak
een voedingsbodem voor religie.
Punt denkt dan ook dat zijn kerk
juist nu veel meer mensen zou
kunnen aantrekken. „Er is een
nieuwe ernst gekomen, mensen
bezinnen zich", zegt hij. „Ze
stellen zich wezenlijke vragen en
zijn op zoek naar houvast. Ik
om de kaders aan te geven en
die zijn wat mij betreft helder.
Sommige groepen willen over
die grenzen heen. Met zegt dan:
er is te weinig dialoog, maar
men bedoelt: ik zie mijn opvat
tingen te weinig terug in het be
leid. Want dialoog is er wél.
Maar ik kan het niet iedereen
naar de zin maken."
Hij is niet bang dat mensen uit
onvrede de kerk zullen verlaten.
„We moeten er ook zijn voor al
die mensen die niet bij de kerk
zijn. Die zoekend zijn. Dat is de
overgrote meerderheid. En die
kan je alleen iets bieden vanuit
een heldere identiteit."
„De kerk is de afgelopen veertig
jaar verbleekt. Met onze ratione
le cultuur willen wij alles begrij
pen, ook dé grote mysteries van
het geloof. Die kneden we net
zolang tot het mysterie is opge
lost. Maar de kerk lééft van mys
teries als verrijzenis, eeuwig le
ven, de aanwezigheid van God
in woord en sacrament. Er is
veel wat we niet kunnen begrij
pen."
„Nieuwe katholieken komen
vaak langs de weg van de mys
tiek tot het geloof en ook jonge
ren hebben een enorme behoef
te aan het spirituele. Begin dit
jaar is er een Taizé-achtige bij
eenkomst geweest in de Amster
damse Nicolaaskerk. Ze kwa
men met honderden uit het hele
land, met hun rugzak, niet voor
een rationele boodschap, maar
om in de schemerige kerk met
een paar kaarsen te mediteren."
Juist de katholieke kerk heeft
een mystieke traditie van eeu
wen. „Dat is onze kracht. Neem
nou de Mariaverschijningen:
Lourdes, Fatima. En Guadelou
pe; daar verscheen Maria aan
een indiaan. Toen die dat aan
de bisschop vertelde, lichtte de
beeltenis van Maria op op zijn
kleed. Dat kleed is altijd be
waard gebleven. Onlangs heb
ben ze met microscopen ont
dekt dat in de ogen van die Ma
ria de kamer is weerspiegeld. Ie
dereen die aanwezig was, is erin
terug te vinden. Een wonderlijk
fenomeen."
De verdeeldheid in het bisdom
zal op den duur afnemen, denkt
Punt. „Voorlopig zitten we er
nog mee, maar op termijn ko
men we er wel overheen." De
felle kritiek die hij de afgelopen
jaren over zich heen heeft ge
kregen vond hij 'natuurlijk niet
leuk'. „Maar ik kan er beter te
gen dan een paar jaar geleden.
Ik val er niet meer van om."
Ambities om nog verder te stij
gen op de kerkelijke ladder heeft
hij niet. „Vroeger wilde ik deken
of vicaris worden. Maar dat is
voorbij, ook onder invloed van
alle toestanden denk ik. Nog
meer problemen, dat is niet iets
om naar te streven."
'Ik heb aan sektarische groepjes geroken en aan transcendente meditatie gedaan, maar ik werd daar geen
Foto: United Photos de Boer/Poppe de Boer
denk dat we als kerk een grote
rol kunnen spelen door in te
gaan tegen de tendens die de
mens probeert te verkleinen tot
een intelligente aap of een wan
delende genenkaart. De mens is
groter dan de aarde, wij staan
met één been in de wereld van
de natuur en met het andere in
de wereld van de bovennatuur.
We hebben een goddelijke oor
sprong, een onsterfelijke ziel en
dat moeten mensen in deze tijd
weten. We kunnen met meer
push naar buiten treden, asser-
tiever dan in het verleden."
Het bisdom kent sinds kort een
denktank die zich bezig houdt
met de vraag hoe die zoekende
zielen bereikt kunnen worden.
„Ik denk aan jongerenbijeen
komsten zoals die al jaren in het
Franse Taizé worden gehouden.
Jonge mensen uit heel Europa
treden daar naartoe om samen
te zingen, te mediteren, te bid-
den.Juist onder die groep zijn
velen op zoek. Dat begrijp ik
heel goed; ik ben zelf een zoe
kende jongere geweest."
Na zijn eindexamen wist de Alk
maarder niet goed wat hij wilde.
Zijn moeder vroeg hem of hij
geen priester wilde worden.
„Toen heb ik letterlijk gezegd:
dat is wel het laatste, geen haar
op mijn hoofd die daar aan
denkt. Het geloof was weg
geëbd. Maar ik ben wel zoeken
de gebleven. Tijdens mijn studie
economie las ik alles wat los en
vast zat, als het maar over zin
vragen ging. Oosterse religies,
antroposofie, ik ben een jaar
met transcendente meditatie
bezig geweest en met theosofie.
Ik heb aan sektarische groepjes
geroken en ben lid geweest van
verschillende kringen. Ik bleef er
nooit lang. Die zoektocht heeft
een jaar of zes geduurd. Daarna
kwam ik weer in contact met het
geloof van mijn jeugd. Ineens
drong tot mij door dat dat mijn
wegwas."
Punt leunt achterover in een
van de leren fauteuils in zijn rui
me werkkamer, die naar koffie
en sigaren ruikt. „Het relatione
le van het christendom is essen
tieel voor mij. Dat je een relatie
met God kunt aangaan, die je bij
de hand neemt en verlost. Bij
andere richtingen vond ik wat
diepe inzichten over het leven,
maar dat is verstandelijk. Het
raakt je hoofd, niet je hart. Het
codewoord in die tijd was 'kos
misch bewustzijn'. Ik zocht naar
manieren om mezelf te verhef
fen tot een hoger niveau. Dat
lukte niet erg. Ik werd er ook
geen beter mens van. Er zit iets
hoogmoedigs in, iets egoïs
tisch."
En iets onvermijdelijks. „De wet
van het karma, dat alles wat je in
de wereld zet als een boeme
rang bij je terug komt, vond ik
toen een heel spannende ge
dachte. Nu derde ik: dat is een
meedogenloze wet. Wie heeft
geen kwaad gedaan?Moet je
daar eeuwig bang voor zijn? Dan
vind ik het christendom veel be-
vrijdender. Als je je kwaad er
kent, neemt Christus dat nega
tieve karma van je over. Dan kan
je daar een streep onder zetten."
Hij hervond niet alleen zijn ge
loof, maar besloot ook naar
Kerkrade af te reizen om daar de
priesteropleiding te volgen aan
het seminarie Rolduc van de
conservatieve bisschop Gijsen.
„Het was een roeping. Ik wor
stelde er wel een beetje mee
want ik wou ook een baan zoe
ken, geld verdienen, trouwen.
Maar de drang om priester te
worden bleef zo in mij knagen
dat ik de knoop heb doorge
hakt."
Volgens sommigen ontwikkelde
Jos Punt zich in zijn Limburgse
tijd van hippie tot ultra-conser
vatief kerkleider. „Ach, dat zijn
allemaal etiketten", relativeert
hij. „Een echte hippie ben ik
nooit geweest. Ik had lang haar
en een legerjackie uit de dump-
store, maar dat was in die tijd
gewoon zo. En conservatief? Het
enige conservatieve in mij is dat
ik de fundamenten van het ge
loof wil bewaren en binnen de
grote lijn van wereldkerk en tra
ditie wil blijven, that's it."
De kerk is gedoemd om te ver
zanden als iedereen er maar
zo'n beetje zijn eigen richting
aan geeft, daar is Punt van over
tuigd. Dus zijn de riten tijdens
erediensten weer voorbehouden
aan priesters en wordt de rol
van pastoraal werkers ingeperkt.
De bisschop treedt hard op te
gen stromingen in het bisdom
die de lijn van Rome niet willen
volgen. Daarmee heeft hij zich
de woede van veel kritische ge
lovigen op de hals gehaald sinds
hij drie jaar geleden, na de dood
van bisschop Bomers, de feitelij
ke leiding kreeg over het bis
dom. Zijn optreden wordt door
velen in het bisdom als dictato
riaal ervaren. „Er is verschil in
visie binnen het bisdom, maar
het is de taak van de bisschop
beter mens van.'
muziek recensie
Hans Keijzers
Concert: Nits, Gezien: 6/io,
Stadsschouwburg, Leiden
Henk Hofstede van de Nits heeft
er na het clubtourtje van vorig
jaar weer zichtbaar plezier in
om aan het betere zitwerk te be
ginnen. „We zijn weer terug in
de bonbondoos", merkt de Am
sterdammer na het openings
nummer 'Jazz Bon Temps' bijna
achteloos op over de Leidse
Schouwburg.
Het eerste deel van het concert
staat in het teken van het vorig
jaar verschenen album Wool.
Het gitaartje van Hofstede komt
bijna niet in het stuk voor. Al
leen bij de oudjes 'In my dream'
en het slordig gezongen 'Sket
ches of Spain' komt het instru
ment uit het rek. Een rustig sterk
eerste uur brengen de Nits.
Drummer Rob Kloet legt als al
tijd zijn verrassende roffeltapijt
jes neer, maar de groep doet een
gouden greep door zangeres Ve
ra van der Poel aan de formatie
toe te voegen. Henk Hofstede
staat bekend om zijn sfeernum
mers, maar een begenadigd
zanger is hij zeker niet. Lichte
accentjes geeft Van der Poel,
wellicht in het begin wat al te
schuchter opererend bij het
jazzy outro van Jazz Bon Temps.
Wat de Leidse zangeres echt in
huis heeft laat ze horen tijdens
'26A Clouds in the Sky'. Vol
haalt ze bij het outro uit en laat
haar hele register langskomen
en geeft zo de Nitssound een
enorme vocale impuls. Kleine
videofilmpjes worden achter de
band geprojecteerd. Soms is het
gewoon een sfeerbeeld en heeft
het filmpje weinig te maken met
de tekst en muziek van de song.
'In 'the Dutch Mountains' levert
een wei met koeien op en bij
'An Eating House' krijgen we ge
filmde sushi hapjes voor ons
neus.
Het leukste een-tweetje geeft
Hofstede als hij vertelt over zijn
Finse vriend Zeppo. Soulman
Zeppo die moeite heeft om in
slaap te komen en daardoor ver
tier zoekt bij de drank en tijdens
'Angel of happy hour' zien we
de Fin levensgroot commentaar
geven bij zijn nummer. Na de
pauze krijgen we meer up tem
po werk voor ons neus. Het over
zijn geliefde Amsterdamse voet
balclub handelende JOS-days
lijkt het begin van een wervel
storm van oude nummers.
De Nits houden het slot echter
behoorlijk op hun oude gere-
nommerde repertoire. 'Bike in
Head', 'Nescio' en 'Adieu Sweet
Bahnhof met wederom een vo
cale hoofdrol voor Van der Poel
komen nog langs, maar het
tweede gedeelte houdt de band
de zaal een stuk minder in hun
greep dan voor de pauze. Eigen
lijk vreemd, want juist daar
werd het accent nadrukkelijk op
de nieuwe nummers gelegd.
muziek recensie
Ron Favier
Najaarsconcert Harmonie Katwijk o.l.v.
Nido Roovers en Wilco van den Oever.
Gezien: 5 oktober Tripodia Katwijk
Het najaarsconcert van Harmo
nie Katwijk biedt traditiege
trouw een terugblik op het afge
lopen jaar en een vooruitblik op
het komende seizoen. Het is
dan ook niet verwonderlijk dat
de meeste belangstelling uitgaat
naar de nieuwe werken die diri
gent Nido Roovers deze winter
op de lessenaars brengt. De Kat-
wijkers willen in het najaar van
2002 deelnemen aan een con
cours om hun muzikale krach
ten te meten en erachter te ko
men waar zij muzikaal staan. Zij
hopen via deelname aan een
concours te kunnen promove
ren, waardoor Zij mogen spelen
in een hogere afdeling.
Een van de verplichte werken
waaruit Roovers een keuze kan
maken is 'Madurodam', een mi
niature suite for windorchestra
van arrangeur Johan de Meij. Al
hoewel een respectabel num
mer, is het iets beneden het ni
veau van de Katwijkse muzikan
ten. 'Madurodam' laat onvol
doende zien over welke kwali
teiten de Harmonie Katwijk
werkelijk beschikt. Bij nummers
als 'Children of Sanchez', 'Bat
man' en 'The Phantom of the
Opera' zijn instrumentbeheer-
sing, samenspel, dynamiek en
interpretatie veel beter zichtbaar
en hoorbaar. De muziekcom-
missie doet er daarom goed aan
om nog eens te kijkja
rodam' wel de ju|a
voor deelname aa
cours. Wellicht zit F
verplichte werken k'
nummer, waarin dtc
van de harmonie
recht komen.
Zoals altijd biedt
van Harmonie Kal
ge verrassingen,
en 'Batman' word!*
spectaculairder do®-*
den die bij het pubP11
nering weer levendp1
de aanwezigheid vi
bo met slaggitaar, si
drums maakt da®
Katwijk soms verra®3
hoek komt. De zanp
ke Verhave is nog?8
dat een concert
kers anders maakt
andere harmonie
Het aspirantenorl
ding van Wilco v<
mag er ook zijn.
valt te merken dat
om 45 leerlingen
ment nog niet zo
spelen. Met een
basregister kan dit
kest zo het podiuml
menspel, goede b«'
het instrument en
dynamiek zonder
In een nummer a*
Musician' laten de®r
jonge muzikanten P
de zachte passaged
ment maximaal tH
Wie denkt dat dip
van den Oever deie
de gemakkelijkste
schotelt heeft het if3
een redelijk gemakr*
zikanten zich door*0
tabele nummers he0
rijnsburg - Kunstliefhebbers konden afgelopen weekend hun hart
ophalen tijdens de negende editie van 'Open Ateliers' in de Duin en
Bollenstreek. Onder het motto 'gratis en vrijblijvend' openden 15 be
kende, professionele beeldende kunstenaars in zeven gemeenten de
deuren van hun ateliers. Een van de deelnemers aan 'Open Ateliers'
was kunstenares Daniëile Orelio, die momenteel de laatste hand legt
aan een beeld van Floris V. Binnenkort gaat het 'beeld' naar de giete
rij. Na voltooiing wordt het geplaatst op het Burgemeester Koomans-
plein in Rijnsburg. Dan is de graaf weer lijfelijk aanwezig in zijn 'bui
ten'. Foto: Hielco Kuipers
