Een beetje verliefd
op het levenslied
GESPREK VAN DE DAG
'Ummetjes'
niet welkom bij
Mispoes-Nobelprijs voor
luchtdichte onderbroek
Eeuwenoude Nederlandse smartlap steeds populairder
Haastige hamster
heeft langer leven
Wachtlijsten vod
smartlappenkorej
Twee dingen
152
MENSELIJK
Ook de inwendige mens kan voortaan van de verloving
van prins Willem-Alexander en Maxima Zorreguieta genie
ten. Op het stadhuis van Gouda zijn CHOCOLADEMUN-
TEN met een afbeelding van het verloofde paar gepresen
teerd. Zuid-Holland geeft het lekkere geld uit in het kader
van het kennismakingsbezoek dat het tweetal maandag
aan de provincie brengt.
De 21-jarige studente le
vensmiddelentechnologie
S. de Jong heeft met vijf
Franse medestudenten een
nieuw zuivelproduct ont
wikkeld: de GROENTE-
YOGHURT. De zogenoem
de 'Yaourt des Quatre Sai-
sons' bevat stukjes wortel,
rode biet, pompoen en to
maat. Dit nieuwe levens
middel kreeg de eerste
prijs in een wedstrijd geor
ganiseerd door de Franse
voedingsindustrie en een
agrarische onderwijsinstel
ling. Volgens de studenten
zouden mensen meer
groenten eten als deze aan
een populair voedingsmid
del zoals yoghurt werden
toegevoegd. De studenten
krijgen de kans hun pro
duct ook daadwerkelijk op
de markt te brengen, zo
meldt het weekblad WB
van de.Universiteit Wage-
ningen.
In het Gelderse Heerde bestaat sinds donderdag een heus
INTERNETCAFÉ VOOR GEHANDICAPTEN Kinderen be-
geleiden bezoekers die nog niet zo behendig zijn met het
surfen op de digitale snelweg. Staatssecretaris Vliegen-
thart heeft het Handi-internetcafé geopend, in het kader
van de Week van de Toegankelijkheid. Overigens zijn ook
niet-gehandicapte volwassen van harte welkom.
De Britse luchtvaartmaat
schappij EasyJet heeft een
CABARETIER ingehuurd
om passagiers tijdens de
vlucht gerust te stellen. De
maatschappij doet dit om
dat veel mensen bang zijn
om te VLIEGEN na de ter
roristische aanslagen op
het World Trade Center in
New York en het Pentagon
in Washington. De Ierse
komiek John Linehan ver
telt grappen tijdens de
veertig minuten durende
vlucht van Glasgow naar
Belfast, aldus de Britse in-
ternetnieuwsdienst Anano-
vagisteren. Lachen iserg
therapeutisch", aldus een
gezondheidsexpert van de
universiteit van Glasgow.
Volgens hem is het initia
tief een goede manier om
mensen te laten ontspan
nen.
De Zuid-Afrikaan Nick Fourie heeft van de belasting
dienst een wel heel HOGE NAHEFFING voor zijn aanhan
ger ontvangen. Fourie is volgens die aanslag 260 jaar oud
en moet sinds 1776 achterstallige belasting voor zijn
aanhangertje betalen. Dit meldde gistereren de Zuid-Afri
kaanse krant Die Burger. Het bedrag is inmiddels opgelo
pen tot ruim vierduizend gulden.
Het werk van een tiental weten
schappers die aan voornamelijk
Amerikaanse universiteiten ver
bonden zijn, is donderdag be
kroond met een van de 'Ig No
belprijzen'. De universiteit Har
vard in Boston reikt de mis-prij-
zen jaarlijks uit voor onderzoe
ken die vooral geen herhaling
verdienen.
In de categorie geneeskunde
werd Peter Barss gelauwerd. Hij
schreef een wetenschappelijke
studie over 'verwondingen die
het gevolg zijn van vallende ko
kosnoten'.
De oprichter van het gezelschap
'Red de apostrof, John Ri
chards, verdiende volgens de
jury een Ig Nobel in de categorie
literatuur. De baanbrekende uit-
De Nobelmispoes voor de vrede
gaat dit jaar naar de Litouwer Vi-
liumas Malinauskus. Hij dankt
deze 'eer' aan het feit dat hij het
amusementspark Stalin World
opgericht heeft.
Foto: AP/Michael Dwyer
vinding van een luchtdichte on
derbroek met verwisselbaar
geurfilter leverde Buck Weimer
de hoofdprijs in de categorie
biologie op.
De onderscheiding voor volks
gezondheid werd toegekend aan
twee Indiase wetenschappers.
Zij stelden na onderzoek vast
dat veel jongeren in hun neus
peuteren. De psycholoog Law
rence Sherman viel in de prijzen
voor zijn standaardwerk getiteld
'Een ecologische studie naar
vrolijkheid in kleine groepjes
kinderen van voor de school
gaande leeftijd'. De prijswin
nende economische studie
toont aan dat sommige mensen
hun overlijden uitstellen als ze
daardoor in aanmerking komen
voor een lagere belastingheffing
over hun nalatenschap.
De prijs voor sterrenkunde is
toegekend aan Jack en Rexella
Van Impe. Zij deden dan ook
een opmerkelijke ontdekking:
de zwarte gaten in het heelal
voldoen aan alle technische ei
genschappen om de plaats te
zijn waar de hel is gesitueerd.
De prijs in de categorie techno
logie moet worden gedeeld: de
Australiër John Keogh kreeg
hem omdat hij anno 2001 een
patent aanvroeg op het wiel, en
de Australische patentdienst
omdat die het patent nog toe
kende ook.
Winnaars van de vredesprijs
hoeven - net als bij de echte No
belprijs - geen grote geleerden te
zijn. De award voor de vrede
werd toegekend aan een Li
touwse burger die een pretpark
heeft opgezet en het de naam
Stalin World heeft meegegeven.
Een aantal van de onderschei
den wetenschappers was spor
tief genoeg de oorkonde hoogst
persoonlijk in Boston te komen
ophalen.
Hamsters met een dagritme van slechts
twintig uur leven langer dan hun nor
male soortgenoten. Dit gaat in tegen de
heersende theorie dat dieren korter le
ven als ze meer energie gebruiken.
Biologe G. Oklejewicz ontdekte dit tij
dens haar promotieonderzoek naar Sy
rische hamsters met een genetische af
wijking die een korter dagritme veroor
zaakt.
Oklejewicz ontdekte dat het energie
verbruik van hamsters toeneemt naar
mate hun ritme hoger ligt. Als gevolg
hiervan groeien haastige hamsters
langzamer en blijven ze kleiner.
Tot verbazing van de biologe bleken de
beestjes langer te leven dan hun nor
male soortgenoten. De theorie veron
derstelt echter dat dieren een vaste
hoeveelheid energie hebben per gram
lichaamsgewicht.
Manoek Schiks en haar zoontje Lucas.
Foto: United Photos De Boer/Cynthia van Dijke
Lucas is vijf en reist een paai- keer
per jaar van Haarlem naar het
Franse Toulouse. Alleen met het
vliegtuig. Luchtvaartmaatschappij
KLM liet zijn moeder onlangs we
ten dat dat niet meer mag.
De ouders van Lucas zijn geschei
den. Het jongetje woont bij zijn
moeder in de Haarlemse Leidse-
buurt. In de schoolvakanties gaat
hij naai- zijn vader in Frankrijk. In
mei en juli van dit jaar bracht zijn
moeder hem naar Schiphol. Kinde
ren mogen vanaf hun vijfde alleen
met het vliegtuig mee. Een mede
werker van de KLM bracht de 'un
accompanied minor' (kortweg um-
metje) naar het vliegtuig waar een
stewardess zich over hem ontferm
de. Anderhalf uur later werd hij
door zijn vader afgehaald van het
vliegveld in Toulouse.
In december zou Lucas weer naar
ZATERDAG 6 OKTOBER
„Steeds meer mensen hebben
weer behoefte om samen te zin
gen. Vooral het Nederlandse lied
is erg populair. Het is een reactie
op de overdosis aan radio en tele
visie. Dat werkt een passiviteit in
de hand die niet prettig is. Bo
vendien brengt de televisie voor
namelijk internationale cultuur in
de huiskamer, denk aan al die En
gelstalige muziekprogramma's.
Mensen zetten zich daar tegen
af, er is in Nederland meer dan
ooit behoefte aan eigen cultuur
en traditie. Samen smartlappen
zingen is daar een uitstekend
voorbeeld van".
Aan het woord is Louis Peter
Grijp, sinds september bijzon
der hoogleraar voor de Neder
landse liedcultuur aan de Uni
versiteit van Utrecht. Volgens
Grijp is de herwaardering voor
het Nederlandse lied overal
voelbaar. Smartlappenkoren
hebben wachtlijsten van meer
dan vier jaar, cafés in Amster
dam die speciale avonden voor
het Nederlandse levenslied or
ganiseren, zitten stampvol. Plat
telandsvrouwen en vrijgezellen
komen zingen op de Zeedijk.
Maar ook advocaten, artsen,
studenten en kunstenaars brul
len mee met 'Pappie loop toch
niet zo snel'.
Terwijl de herwaardering voor
de smartlap volgens Grijp voor
namelijk een stadsverschijnsel
is, beleeft het platteland haar ei
gen terugkeer van het Neder
landse lied. De zogeheten dia-
lectmuziek is daar flink in op
komst. „Zo zijn er in Zeeland en
Drenthe veel liederen over het
boerenleven waarin de bevol
king zich afzet tegen het opko
mende toerisme." Limburg
scoort het hoogst in nieuwe dia
lectliederen, vooral dankzij de
carnavalsmuziek, gevolgd door
Friesland, Groningen en Bra
bant staat op een gedeelde der
de plaats.
De geschiedenis van het Neder
landse levenslied - de tegen
woordige smartlap - gaat nog te
rug tot voor 1600, toen op de
markt liedjes op strookjes papier
werden verkocht voor twee cent
per stuk. „Op een kistje of een
wagen, de zogeheten liedjeskar,
stond de marktkoopman die
'Komt dat zien!' brulde. Naast
hem was een dramatisch ver
haal geschilderd op een zeild
oek: een bloedige moord waar
de bloeddruppels nog uit de
verwondingen gutsten of een
wondergeboorte van een kind
met zes voeten. Sensationeel om
te zien. Vol overgave werd hier
over gezongen."
Door de eeuwen heen zijn intel
lectuelen altijd verdeeld geweest
over de kwaliteit van het Neder
landse levenslied. Sommigen
verafschuwden de dramatische
verhalen, het getuigde van wan
smaak om over andermans leed
zo uitbundig te zingen. Liefheb
bers werden bespot en uitgela
chen. Andere intellectuelen
se hoogleraar voor liedcultuur Louis Peter Grijp is de Nederlandse smartlap helemaal terug van weggeweest. Foto: GPD/Evert Elzinga
m
Diverse smartlappenkoren hebben lange-
lijsten. Liefhebbers die willen meezingers
dré Hazes, Willeke Alberti of de ZangereJ
Naam, moeten soms meer dan vier jaar 1
voordat ze tot een populaire zangvereni J
den toegelaten. Vrouwen komen helemal
gen uit: ze worden soms niet eens op de
lijst gezet omdat er nauwelijks verloop is
messtemmen' in de smartlappenkoren.
„Toevallig heb ik net twee mensen gebel
vanaf 1997 bij ons op de wachtlijst staan
lijk is er een plekje vrij", vertelt Kiek van
sen, lid van het Amsterdams Smartlappe
dat ruim vijftig leden telt. De wachtlijst v
mes is vol, zo meldt ook de internetsite,
mers worden geweigerd. „Er staan al zo
vrouwen op, dat het gewoon zinloos is o
aan te melden. Het kan jaren duren vooi
aan de beurt bent. Dames die toch graaj
liederen zingen, verwijs ik door naar cafi
speciale smartlappen-avonden organise
naar het instuif-koor 'Zwaan kleef aan'. 1
den hoeft niet, iedereen kan op zaterdag
gewoon meezingen", aldus Van den Bie:
Ook buiten Amsterdam zijn er wachtlijst
Langedijker Smartlappenkoor in Noord-
woude heeft meer dan vijftig liefhebbers
staan. Hier geldt een positief actiebeleid
mannen. „Heren hebben voorrang. Ons
heeft honderd leden waarvan veertig pro
man is", vertelt mede-oprichter en voon
Ruud Oudejans. Vrouwen worden wel to
tot de wachtlijst, maar de kans om binnt
mee te zingen met 'De klok van Amemu
nihil. „Dat is een kwestie van jaren. Dam
bijna niet van het koor af. Het is ook zo
nend. Zingen is de rest vergeten." r
Geen kwaad woord over die
Jan Peter Balkenende. Het
CDA is mijn club wel niet
maar die mensen liggen mo
menteel op de grond, dus ik
ga niet schoppen. Een paar
zaken zijn in de opvolgings
kwestie onbelicht gebleven.
Die lampen knip ik even aan.
Om te beginnen werd de val van
De Hoop Scheffer vaak vergele
ken met het vertrek van eerdere
CDA-voormannen als Brinkman
Heerma. Opvallender is de ge
lijkenis met het geval De Kort.
Wim de Kort was een kleine veertig
jaar geleden politiek leider van de
KVP. Die club had toen 50 zetels in
de Tweede Kamer. De Korts fractie
voorzitterschap was geen succes.
Het KVP-bestuur zag hem liever ver
trekken. In het boek 'Het verschijnsel
Schmelzer' valt te lezen hoe dat ging. Partij
voorzitter Aalberse gaf De Kort onder vier
ogen te kennen dat veel mensen diens ver
trek niet negatief zouden beoordelen'. Toen
dat niet hielp, zei het hele bestuur het ver
trouwen in De Kort op. Kort daarna maakte
deze plaats voor Schmelzer.
Jaap de Hoop Scheffer is exact dezelfde weg
gegaan. Half augustus gaf men hem binnens
kamers in overweging op te stappen. En toen
dat niet hielp, zei het bestuur ruim een
maand later het vertrouwen in hem op. Kort
daarna vertrok hij. Op het moment dat men
je in overweging geeft te vertrekken, is het ei
genlijk al met je gebeurd in Den Haag.
Een onderbelicht feit is ook het grote gebrek
aan 'name-players' binnen het huidige CDA.
Nog geen 10 jaar geleden had die partij een
stoet van bekende namen. Lubbers, Brink
man, Ruding, Van den Broek, Deetman, De
Vries, Andriessen. Allemaal mannen van het
eerste plan. Maar wie ken je nog in het huidi
ge CDA? De vergelijking lijkt niet eerlijk. Het
CDA zat tien jaar geleden in de regering en
nu al een tijd niet meer. Maar neem nu eens
de PvdA in de jaren tachtig. De socialisten
hadden sinds 1977 niet geregeerd afgezien
van een paar maanden in een ongelukkig ka
binet-Van Agt. Maar toen Den Uyl moest
worden opgevolgd in 1986, stond een batal
jon bekende namen klaar. Van Kemenade,
Van Tijn, Van der Louw, Van Dam, Kok.
Maar met de verdwijning van de christen-de
mocraten uit de regering, is alles wat naam
heeft uit de voorste linie van die partij ver
dwenen. Lubbers, Van Den Broek en Ruding
zitten in het buitenland, Brinkman in het be
drijfsleven, Deetman is burgemeester, De
Vries hoogleraar en Andriessen is met pensi
oen.
Ze werden opgevolgd door Heerma als frac
tie- en Helgers als partijvoorzitter. Heerma
had ten minste nog een goede naam als be
stuurder. Maar van de gewezen gevangenis
directeur Helgers had niemand ooit
Wat is er trouwens van hem gewordi
opvolgers heten De Hoop Scheffer ei
Rij. Wat er van hen geworden is, wet<
En nu is er dan Balkenende en de waf
mend voorzitter van de partij mevroi
hof-Mos. Zegt u eens eerlijk: had u et
geleden van één van hen gehoord? Ik!
als we de nummers één al niet kermef
weten we dan helemaal van de rest? l|
tiek leiderschap is doorgaans de bekri
van een politieke carrière. Maar bij hé
lijkt het verworden tot een besmet artj
Voor de neergang van de christen-deij-
ten zijn redenen genoeg. De ontkerkel
en het gebrek aan ferme standpunten
gelijking met klein rechts. Allemaal to
dienst. Maar acuter lijkt mij dit problf
de top van de partij heeft iedereen mi
en faam zijn biezen gepakt. Dus met
de kiezer zich nog identificeren?
zijn vader gaan. Zijn moeder, Ma
noek Schiks, kocht het ticket begin
september. Vorige week kreeg ze
een telefoontje van de KLM. Na de
aanslagen in de Verenigde Staten
had de luchtvaartmaatschappij be
sloten dat kinderen van vijf jaar en
ouder niet meer zonder begelei
ding aan boord mochten. Een vei
ligheidsmaatregel, werd Schiks uit
gelegd. Als er paniek zou uitbre
ken in het vliegtuig zou er niemand
zijn om op mijn zoontje te letten."
Een medewerkster van KLM Reser
veringen bevestigt het relaas van de
Haarlemse. „Het lijkt ons niet ver
standig in deze tijd jonge kinderen
alleen in het vliegtuig te laten stap
pen."
Schiks neemt de KLM niets kwalijk.
„Iedereen is vreselijk geschrokken
van de ramp in Amerika, maar ver
velend is het allemaal wel." Ze
overwoog Lucas met he
Sabena vanuit Brussel t(
gen. „Maar het risico da
december failliet is, vine
groot." Een retourtje
Franse vliegtuigmaatschatè
ook geen optie. „Dan mofy
overstappen in Parijs."
Ondanks alles gaat Lucas l
kerstvakantie naar zijn va*
zijn moeder. Het jongetjeU
legen. „Met de trein." Schr
brengt hem in de Thalys ijy
rijs. Daar wacht zijn vaderjj.
Lucas in de auto naar Toi£,
rijdt. Het jongetje ziet op
lange autorit en denkt na
manier om het leed te ver^
Als ik ga slapen gaat het L
snel."
lS
Richard Hoving e
van Andre Hazes zijn geliefder dan ooit. Foto: ANP/Robert Vos'*
als Venus, Shocking Blue en
Golden Earring gingen op de
Engelstalige toer." Slechts een
enkeling, zoals bijvoorbeeld
Boudewijn de Groot, bleef in
zijn moedertaal zingen.
Met de doorbraak van 'Doe
Maar' in de jaren tachtig was er
weer belangstelling voor Neder
landse liedjes. De terugkeer van
de smartlap kwam nog weer la
ter op gang, toen veel homosek
suelen de Zangeres Zonder
Naam omarmden. Ook zange
ressen als Wüleke Alberti en Im-
ca Marina behoren inmiddels
tot de 'moeders' van de homo
scene. Grijp: „Ook hier zie je
weer dat een intellectuL
hoede bepaalt of de snt(
weer mag. Homoseksuf,
over het algemeen belay,
trendsetters. Als die hel
lied mooi vinden, durft,,
ook weer." Zelf moet di
der hoogleraar van de 11
landse liedcultuur even
ken over zijn favoriete s
„Ik zit niet zo goed in dj
toire. Maar 'Een beetje c
van André Hazes vind i|
heel mooi levenslied."
Carine Neefjes I
raakten wel geïnspireerd door
alledaagse smart. Cabaretier
Eduard Jacobs maakte in de ne
gentiende eeuw prachtige liede
ren over vrouwen die aan lager
wal raakten.
De smartlap beleefde haar diep
tepunt in de jaren zestig. Grijp:
„De Nederlandse jeugd ontwor
stelde zich aan de beklemming
van de truttige jaren vijftig en
stortte zich volop in de Engels
talige popmuziek. Na het legen
darische optreden van de Beat
les in het Noordhollandse dorp
je Blokker raakte Nederlandsta
lige muziek echt uit de gratie.
Zelfs Nederlandse popgroepen
Ook de levensliederen
