debatten over
integratie
BINNEN- BUITENLAND
Voor de nabestaanden Koersk is goed gezorgd
Verhoor bij zware zedenzaken deugt niet Kabinet wil
Campagne alcoholpreventie op internet
'Kamminga
handelde
onzorgvuldig'
Het improviseren met de Koersk is begonnen
Rumoer rond Bolkestein
leer cocaine
derschept
iMARiBO - De Surinaamse
ane heeft dit jaar bijna 50
:ent meer cocaïne onder-
ipt dan vorig jaar. De hoe-
k jheid in beslag genomen co-
I e stond half september op
■kilogram, tegen 115 kilo-
r n in heel 2000. De meeste
>s waren op weg naar Ne-
and. Het aantal arrestaties
erband met drugssmokkel
half september 43, tegen 58
i 2000. Volgens de douane
l den de hoeveelheden drugs
1 ier keer worden gesmok-
steeds groter.
i
w litie vindt
vrouw
terdam - De politie in Am-
iam heeft gisteren in een
t langs de Haarlemmerweg
w itoffelijk overschot gevon-
van een nog onbekende
iw. De doodsoorzaak is nog
1 bekend. Ook is nog niet
lelijk hoe lang het Üjk daar
•legen heeft. Vandaag wordt
ie verricht.
efstal bromauto
ipeert 93-jarige
haag - Waar eens het Fer-
ood bromautootje van E.
aven Borst pronkte, rest nu
its een lege invalidenpar-
ilaats. In de nacht van 25
september werd de grote
van de 93-jarige gestolen,
n Haag is voor mij niet vei-
ïeer". Walraven Borst be
lt niet hoe dit kon gebeu-
De wagen was keurig afge-
in. „Destijds heb ik nog
:iaal gevraagd om een knal-
uitvoering. Die zou niet zo
iv gestolen worden, omdat
leur te veel opvalt".
ide man bij
in Haag CS
haag - De politie heeft gis-
n aan het einde van de mid-
een dode man gevonden
en ingang aan de voorzijde
het Centraal Station in Den
g. Het is niet bekend waar
de man, een 52-jarige Slo-
k, is overleden. Volgens de
tie is er geen sprake van een
irijf.
uringcar
landt in sloot
n - Door een ongeval met
touringcar zijn vanmorgen
et Brabantse Asten twee in-
inden lichtgewond geraakt,
ongeluk gebeurde op de
de snelweg van Venlo naar
Ihoven. De bus belandde
r nog onbekende oorzaak in
loot. De vijftig inzittenden
met taxibusjes naar een
el gebracht, aldus een
irdvoerster van de politie.
aaten leidt
fD-delegatie
Mtsburg - Jules Maaten
dt de nieuwe leider van de
l-delegatie in het Europees
ement. De WD-delegatie
ft dat gisteravond besloten,
iten volgt Jan-Kees Wiebega
die per 8 oktober is be-
md tot lid van de Raad van
e. De 40-jarige Maaten werd
999 gekozen in het europar-
ent. Hij stond vierde op de
kandidatenlijst.
IA: Geen tests
i embryo's
haag - Het CDA en de klei-
:hristelijke partijen hebben
te moeite met het plan om
(schappelijk onderzoek
gelijk te maken op embryo's
overblijven na in-vitroferti-
tie. Als het aan het kabinet
mag dit binnenkort. De
lede Kamer praat hier deze
k over met minister Borst
ksgezondheid). Borst wil
dat er bepaalde voorwaar
voor gelden. De partijen
den forse principiële be
ren tegen het voorstel. Er is
af het prille begin sprake
menselijk leven, zo ver-
irdt SGP-Kamerlid Van der
shet.
iloskee leidt
t provocatie'
- De bouw van een moskee
ien woonwijk leidt tot ver-
iring van de buurt en pro-
latie van christelijke gelovi-
Ontwrichting van de sa-
leving is het gevolg. Dat
lijft Edenaar K. Hilberink in
open brief aan zijn buurt-
iten in de wijk Steinwijk.
wil toestemming geven
de nieuwbouw. De be
lde moskee voldoet niet
Een moskee hoort niet
in een wijk waar uitslui-
religieuzen met een chris-
achtergrond wonen,
it de Edenaar in zijn brief.
DINSDAG 2 OKTOBER 2001
door Mark Langeslag
den haag -Rechercheurs gaan bij zware, inge
wikkelde zedenzaken door een gebrek aan
deskundigheid bij het verhoren van slachtof
fers nog al eens in de fout. „Onze methodes
zijn goed, maar het is gewoon een ontzettend
moeilijke discipline."
De valkuilen voor zedenrechercheurs zijn
gemakkelijk voor te stellen. Het moet niet
makkelijk zijn 'neutraal' te blijven als zeer
jonge kinderen bij hen in zogenoemde 'ver-
hoorstudio's' verhalen over de meest gru
welijke zedendelicten.
Dat blijkt voor specialisten bij politie en jus
titie dan ook vaak te veel gevraagd. Recher
cheurs, die er voor hebben doorgeleerd om
slachtoffers van ernstige zedendelicten te
bevragen, blijken vaak niet in staat profes
sioneel te blijven. Ze laten zich meeslepen,
werpen zich op als therapeut en vragen niet
kritisch door, zo bleek gisteren uit het eerste
rapport van de expertisegroep van het
openbaar ministerie. Ook bieden de gestel
de vragen vaak te weinig juridische aankno
pingspunten.
De politie is sinds twee jaar verplicht de ver
horen en aangiften in de allerzwaarste cate
gorie zedenzaken voor te leggen aan deze
groep met deskundigen. In ruim 60 procent
van de tot nu toe 26 bestudeerde zaken,
hebben de deskundigen kritiek op de verho
ren.
Gevolg: ernstige zedenmisdrijven komen
niet voor de rechter, terwijl die daar eigen
lijk wel thuishoren. Het gaat vooral om de
licten die zijn gepleegd toen de slachtoffers
jonger dan drie jaar waren of ritueel mis
bruik.
Jacco van Pijkeren, hoofd van de vakgroep
Jeugd en Zeden van het Instituut voor Cri
minaliteitsbeheersing en Recherchekunde
(ICR), is 'niet blij' met de uitkomsten. Op de
rechercheschool in Zutphen volgen jaarlijks
tien tot twaalf mensen een intensieve oplei
ding waar ze leren hoe ze jonge slachtoffers
en getuigen van seksuele delicten moeten
horen. „Toch ben ik ervan overtuigd dat de
methode die wij de cursisten aanleren een
goede is", zegt Van Pijkeren. „Dat wordt
door diverse specialisten onderschreven.
Dan is er dus geen andere conclusie moge
lijk dan dat het aan de ondervragers ligt. De
punten van kritiek zijn nu juist de zaken
waar wij hier extra op trainen. Misschien is
het allemaal nog niet goed genoeg.
Zware zedenzaken zijn, vooral als er jonge
kinderen bij betrokken zijn, per definitie in
gewikkeld, legt hij uit. Er is zelden fysiek be
wijs; politie en justitie moeten het doen met
de herinneringen van vaak kwetsbare men
sen. En die zijn niet altijd even betrouwbaar.
„En het verhoor in zedenzaken moet altijd
in een keer goed", vervolgt Van Pijkeren.
„De tweede keer dat je de aangever spreekt,
is de kans op beïnvloeding al te groot.
Een kind verhoren zonder dat te beïnvloe
den is vaak nog lastiger, zegt docente Karine
Dekens van het ICR. „Kinderen zitten op
een heel ander ontwikkelingsniveau. Als je
aan een volwassene bijvoorbeeld iets vraagt,
heeft die de keuze om antwoord te geven of
niet. Maar kinderen onder de twaalf jaar
zien een vraag altijd als een verplichting om
te antwoorden. En beginnen, zonder dat ze
het antwoord weten, te praten."
Ook het gebruik van makkelijke woorden is
in de verhoren van cruciaal belang. „Een
woord als 'woning' kan al te moeilijk zijn.
Dat is voor een kind gewoon een huis. Op
dat soort dingen moet je als ondervrager
enorm alert zijn."
Ook verwijzende woorden dienen zoveel
mogelijk te worden vermeden. „Toen die
man dat deed... Dat lijkt een makkelijke zin,
maar 'toen', 'die' en 'dat' zijn te veel vage
woorden in een zin voor een kind. Dan
komt er vaak wel een antwoord, maar dat
hoeft helemaal niet te kloppen. En als er een
klein foutje zit in het proces-verbaal zal de
advocaat van de tegenpartij proberen om de
hele aangifte in twijfel te trekken."
Het college van procureurs-generaal be
spreekt vandaag het rapport. Een woord
voerder zegt dat de top van het openbaar
ministerie zich gaat buigen over verbeterin
gen.
De politie neemt de bevindingen van het
rapport zeer serieus, zegt C. den Bakker van
de raad van hoofdcommissarissen. „We er
kennen dat er verbeteringen mogelijk zijn,
zeker in de verhoorkamers. De politie is dan
ook bezig met het uitbreiden van de oplei
ding op dit gebied."
den haag/anp - Het kabinet
houdt binnenkort in een tiental
steden in het land debatten over
integratie. Het is volgens minis
ter Van Boxtel (integratie) de be
doeling dat 'iedereen die er toe
doet' aan de gesprekken mee
doet.
Van Boxtel zei dit gisteren na af
loop van een bijeenkomst met
vertegenwoordigers van mos
limorganisaties. Ze kwamen in
Den Haag bijeen om te praten
over de spanningen die in Ne
derland zijn ontstaan na de aan
slagen in New York en Washing
ton. Van Boxtel wil ook een ge
sprek met de Nederlandse Ver
eniging van Journalisten (NVJ).
Hij wil overleggen over de vraag
hoe media berichten over inter
nationaal moslimgeweld. De
minister is bang dat bij die be
richtgeving te snel het beeld
wordt opgeroepen dat alle mos
lims bij de gewelddadige acties
zijn betrokken.
Sinds de aanslagen in de Ver
enigde Staten op 11 september,
zijn er ook spanningen in Ne
derland tussen moslims en au
tochtonen. Dit leidde ertoe dat
een aantal islamitische scholen
en moskeegebouwen werd be
klad. Ook probeerden onbeken
den er brand te stichten. Van
Boxtel noemde dit gisteravond
ontoelaatbaar. Allochtonen in
Nederland moeten zich, volgens
hem, beschermd weten. De mi
nisterraad heeft er volgens hem
al bij de politiekorpsen op aan
gedrongen extra alert te zijn op
geweld tegen allochtonen.
Het is nog niet bekend waar en
wanneer de debatten worden
gehouden. Het debat met de
NVJ vindt plaats op woensdag
10 oktober.
arnhem/anp - Commissaris van
de koningin Kamminga van Gel
derland heeft onzorgvuldig ge
handeld door een borgstelling te
ondertekenen voor het Euro
pees Kampioenschap Springen
2001 in Arnhem. Zo'n financiële
garantie mag alleen afgegeven
worden na toestemming van
Provinciale Staten. Het Gelderse
college van Gedeputeerde Sta
ten (GS) rekent Kamminga de
fout echter niet zwaar aan. om
dat het de provincie geen nadeel
heeft opgeleverd. Zo blijkt uit
antwoorden van GS..
Het provinciebestuur is in een
ernstige crisis beland door een
accountantsrapport over het
provinciale evenementenbeleid.
Daaruit bleek dat er jarenlang
gefraudeerd en gemanipuleerd i
is met brieven, garantie- en
borgstellingen met medeweten j
van bestuurders.
Een meerderheid van de Staten j
wil dat het voltallige college, in-1
clusief commissaris Kamminga,
opstapt.
Dat is het college vooralsnog
niet van plan, zo bleek gisteren.
Naar de kwestie loopt nog een
strafrechtelijk onderzoek.
moermansk/anp - Nederlandse bergers zijn
met man en macht begonnen aan het take
len van de Koersk. Duikers zijn gistermiddag
afgedaald naar de zeebodem om de hijska
bels aan de hijspluggen te bevestigen. Die
operatie verloopt voorspoedig, aldus Mam
moet gisteravond. Het werk moest aan het
begin van de avond enige uren worden stil
gelegd, nadat hoge golven opspeelden.
Rond acht uur zijn de duikers opnieuw af
gedaald. Ze werken dag en nacht door, om
dat de Koersk vrijdag binnen moet zijn.
Daarna verslechtert het weer opnieuw, zo
stellen meteorologen.
De storm van het weekeinde is definitief ge
passeerd, en de golfslag neemt met het urn-
af. Het regent en hagelt nog wel op de
rampplek, maar dat deert de operatie niet.
De watertemperatuur is eën graad of zes,
wat voor de duikers werkbaar is.
Voor zowel slopers als bergers zal het aan
komen op improviseren, zo benadrukken
alle partijen. Een dergelijke operatie is nog
nooit uitgevoerd. Vanaf de zijlijn is de Russi
sche marine alert om bij te springen, mocht
dat op de een of andere manier nodig zijn.
Bij bergingsschip Giant-4 liggen de oorlogs
bodems Pjotr Velikli en een onderzeebootja
ger, beide uitgerust met zwaar materieel. Nu
de Koersk toch boven water lijkt te gaan ko
men, bereiden slopers in Moermansk zich
voor de kemonderzeeër te ontmantelen. De
slopers van de marinehaven zien op tegen
die klus. Ze hebben tot nu toe alleen erva
ring met het slopen van afgedankte onder
zeeërs. De Koersk is een 'jonkie' van maar 7
jaar oud, terwijl een onderzeeër normaal
pas na 25 jaar voor sloop in aanmerking
komt. Een onderzeeër van deze klasse (Os-
kar-2) is nog nooit gesloopt. Vooral het ont
mantelen van de kernreactor kan voor pro
blemen zorgen. Weliswaar zijn geen radio
actieve lekken geconstateerd, maar zeker
heid dat de mantel nog geheel intact is, kan
niemand geven.
De slopers willen proberen het comparti
ment met de twee reactoren geheel te verze
gelen, om dan stapsgewijs de onderzeeër te
slopen. Als laatste zouden dan de reactoren
worden gesloopt Hoe dat precies moet, we
ten de slopers nog niet. Voor het geval er
sprake is van een groot radioactief lek, is een
evacuatieplan gemaakt voor de haven van
Snetsjogorsk, de plek waar het wrak uitein
delijk zal belanden. De raketten aan boord
zouden geen problemen opleveren, aldus
de Russen.
Een Engelse duiker bereidt zich voor om zich naar de Koersk te begeven (links). De meeste lichamen van de n8 opvarenden zijn nog aan
boord van de onderzeeër die vorig jaar verging. De nabestaanden namen daarom afscheid door bloemen in het Barentz-Zee te werpen.
Foto's: Reuters/Dmitry Lovetsky en EPA/Yuri Kochetkov
door Alexander Bakker
moermansk - Met haar kind kijkt een jonge
vrouw over de marinehaven. In de verte ligt
een besneeuwde duikboot afgemeerd. De
vrouw drukt het kind tegen zich aan, beiden
weggedoken in de opgezette jaskraag. De blik
van de vrouw is somber, verdrietig.
De foto van moeder en kind is er één in een
collage, te zien in het museum van de Russi
sche Noordelijke Vloot in een sombere buiten
wijk van Moermansk. De foto's vertellen de
zesjarige geschiedenis van de kemonderzeeër
Koersk. Van wieg tot graf, van stapelloop tot
ondergang. Het museum heeft een hele zaal
aan de Koersk gewijd.
Er zijn hele vrolijke fotocollages. Van de inge
bruikstelling van de Koersk. Van de opvaren
den, aan boord, thuis. Met vrouw of vriendin.
Met kind. Familiekiekjes ook. Trouwfoto's, va
kantie. De open dag aan boord. Kinderen die
door de periscoop turen. Met hun vader bo
venop de commandotoren. Allemaal vrolijke
mensen. De laatste collages zijn allesbehalve
vrolijk. De ontreddering van bijeengekomen
nabestaanden. Huilende vriendinnen, vrou
wen, moeders en andere familieleden. Beel
den van herdenkingsbijeenkomsten, mensen
die huilend bloemen neerleggen. Beelden van
de boottocht naar de piekwaar de Koersk op
12 augustus vorig jaar is vergaan. Er worden
flessen gevuld met zeewater dat precies op die
plek met een emmer uit de Barentsz-Zee is ge
haald.
Er zijn ook beelden van de bijeenkomst waar
op admiraal Vyacheslav Popov, commandant
van de Noordelijke Vloot, aan de nabestaan
den postuum de versierselen uitreikt die horen
bij een heldenorde. En, natuurlijk, zijn er beel
den van de grote herdenkingsbijeenkomst elf
maanden geleden, op 29 oktober in de mari-
nestad Severomorsk. Het sneeuwde die dag.
Foto's tonen hoe huilende mensen, volwasse
nen en kinderen, zich verschuilen achter de
besneeuwde erewacht die een saluut brengt.
Voor de nabestaanden is goed gezorgd. Zegt
tenminste de Russische overheid. Alle families
hebben elk 720.000 roebel ontvangen, onge
veer zeventigduizend gulden. Ook de militaire
verzekering heeft uitgekeerd, bedragen varië
rend van 180.000 tot 320.000 roebel. Op de
speciale rekening van de Noordelijke Vloot is
voor een bedrag van ruim 47 miljoen roebel
aan donaties binnengekomen, waarvan het
grootste deel onder de nabestaanden is ver
deeld.
De officiële opgave van uitgekeerde bedragen
is lang. Donaties van inwoners, bedrijven en
regionale overheden, verzameld door de regio
nale administratie van Moermansk. Nog een
speciale uitkering gedaan via de regiobesturen.
Tien miljoen roebel voor het verbeteren van
huizen in Vidyayevo, de thuisbasis van de
Koersk. Drie miljoen roebel voor verbetering
van de plaatselijk school en nog eens twee
miljoen roebel voor het militaire ziekenhuis.
En er waren gratis koelkasten en televisietoe
stellen voor de nabestaanden, extra medische
hulp, vakanties in Turkije, Bulgarije. Grieken
land, Groot-Brittannië, Letland en in Rusland
zelf. Ook was er hulp voor nabestaanden die
niet langer in Vidyayevo wilden blijven wonen.
In totaal zijn er daarnaast 135 appartementen
gekocht voor de directe nabestaanden.
Eén van de weduwen gaf deze week nog voor
de televisie toe dat wat dat betreft de overheid
alle beloftes is nagekomen. „Maar daar heb ik
mijn man niet mee terug." Ze is verbitterd.
Niet alleen door het verdriet. Ze is nog steeds
boos, op de marineleiding en de regering, over
de leugens, over de geheimzinnigheid die het
vergaan van de Koersk nog tot op de dag van
vandaag omgeeft.
W
den bosch/gpd - Het komt er eerder verbaasd uit dan
kwaad. „Het ergste is dat hij er niks van geleerd heeft.
Hij zit nog gewoon achter zijn biertje in de kroeg en
stapt dan net zo vaak weer achter het stuur", zegt een
Limburgs meisje in een filmpje op internet over de man
die in 1997 in het Limburgse IJsselstegen haar vriendin
Simone Arts doodreed.
Met waar gebeulde, korte verfilmingen van alcoholon
gevallen probeert het Nationaal Instituut voor Gezond
heidsbevordering en Ziektepreventie (NIGZ) een nieuw
middel in de strijd tegen alcoholmisbruik in het verkeer.
Dit doet ze op de website www.benjijsterkerdandrank.nl
en in combinatie met de tentoonstelling Nuchtere Fei
ten die langs scholen, bedrijven en bibliotheken gaat
trekken.
De drie eerste filmpjes zijn soms niets verhullend. We
zien de fiets van Simone, waarop ze, met vriendin Loes
achterop, die veertiende juni in 1997 op weg was naar
een examenfeestje. Bumper en motorkap van de achter
opkomende dronken automobilist hebben heel precies
hun vorm achtergelaten in het achterwiel. De opgebaar
de Simone is te zien, waarna de zwaargewonde Loes en
andere vriendinnen hun verhaal doen.
Met de filmpjes beoogt het NIZG het effect dat mensen
ervaren als ze zelf getuige zijn geweest van een ongeval.
„Dein pas dringt vaak door wat slachtoffers en nabe
staanden al lang probeerden over te brengen", zegt
woordvoerder Wim van Dalen.
Heel bewust is niet gekozen voor televisie-spots, want
dan zouden mensen ook ongewild met harde beelden
worden overvallen. „Dat zou voor slachtoffers te con
fronterend zijn. Het is niet de bedoeling ellende te ex
ploiteren. Daarom is het wezenlijk dat je de emoties on
vervalst en onopgesmukt toont."
STRAATSBURG (aNP/BELGA) - De
Belgische europarlementariër
Bart Staes vindt dat Europees
commissaris Bolkestein moet
opstappen. Volgens hem heeft
de Nederlander zich niet op
merkingen over de islam, zater
dag in een interview met de
Volkskrant, 'de facto buiten de
commissie geplaatst'. Commis
sievoorzitter Prodi zou daaruit
'de gepaste conclusies moeten
trekken'. Bolkestein uitte zich
onder meer kritisch over 'de
wrok van een groot deel van de
islam tegen het Westen'. Zijn
opmerkingen liggen in de lijn
van wat de ex-WD-voorman in
het verleden over dit onderwerp
heeft gezegd. Staes is lid van de
Volksunie, een gematigde
Vlaams-nationalistische partij.
In het europarlement behoort
hij tot de fractie van de groenen,
waarvan ook Groenlinks deel
uitmaakt. Een woordvoerder
van die partij wilde vandaag nog
niet reageren op de commotie
rond Bolkestein.
