Vrijkaarten en duivelse
prentenboeken
GESPREK VAN DE DAG
'Geen tijd voor vrede?'
Bill Clinton is
niet welkom bij
hooggerechtshof
Clips storen huiswerk niet
Holland Casino deelt ouderwetse speelkaarten uit
Ruim twintig jaar demonstreert
ze al tegen kernwapens en van
ophouden wil ze beslist nog niet
weten. Deze maandag staat de
Rijswijkse W. de Dreu weer de
hele dag in haar paarse regenjas
voor de deur van het ministerie
van defensie aan het Plein pro
testformuliertjes uit te delen.
Het afgelopen weekeinde be
toogde ze nog in Amsterdam te
gen oologsgeweld in het alge
meen en tegen Amerikaans oor
logsgeweld in het bijzonder.
Met zeven medebetogers is het
in Den Haag maar een kleine
demonstratie. Tussen de bomen
hangt een enkel spandoek van
de overleden anti-kernwapen
cartoonist Opland. Op zijn
plaatje maant een poppetje een
militair die een kernbom achter
zijn rug houdt. Een rood vlagge
tje van de tegenbeweging On-
kruit en een stapel linkse on-
heilslectuur maken van de beto
ging één herleving van de jaren
tachtig. Voorbijgangers, rond
het middaguur zijn dat hier vrij
wel uitsluitend etende ambtena
ren, gunnen de vrouw in haar
regenjas en haar verwaaide
haardos amper een blik waar
dig. In ciabatta's happend lopen
ze in hun burberryjassen door,
murmelend dat ze geen tijd
hebben. „Geen tijd voor vrede?
roept de Rijswijkse ze nog
zacht na. Maar verder onver
stoorbaar probeert ze het toch
keer op keer opnieuw, als een
soort zendeling van de vredes
beweging. Een enkeling stopt en
vult het formuliertje wél in.
Soms lijkt het of ze De Dreu al
leen een plezier willen doen.
Volgens de demonstranten die
elkaar gevonden hebben in de
organisatie Akties Tegen Kern
wapens, ligt er op de Brabantse
luchtmachtbasis Volkel nog een
aantal supergeheime en zwaar
verouderde Amerikaanse kern
bommen. Die zouden er al sinds
1958 liggen zonder dat iemand
er iets van weet, zelfs zonder dat
het parlement er ooit over is in-
gelicht.Het ministerie heeft bij
navraag meteen de schijn tegen,
want de woordvoerder wordt ui
terst zwijgzaam als het woord
kernwapens wordt genoemd.
„Over kernwapens zeggen wij
nooit wat, dat is ons beleid",
dreunt de man mechanisch op.
De demonstranten hebben niet
de illusie deze middag een keer
punt in het Nederlandse defen
siebeleid te veroorzaken. Vrolijk
zwaaien ze naar de bewakings
camera aan de gevel. Legeroffi
cieren die het ministerie verla
ten, krijgen ook een folder.
A. de Dreuweet niet precies wat
ze met de aanvallen op Amerika
aan moet. Haar actie vandaag
heeft niets met dat geweld te
maken. Ze is natuurlijk wel te
gen elke vorm van geweld, maar
het klinkt nu een beetje alsof ze
het jammer vindt dat Bush en
Bin Laden de aandacht voor
haar kernwapens hebben weg
genomen. En dan monter:
„Hoewel, het was dit weekeinde
toch ook een heel goede de
monstratie in Amsterdam. We
hebben echt wat duidelijk ge
maakt".
Axel Veldhuijzen
MENSELIJK
Het Amerikaanse hooggerechtshof heeft gisteren
bepaald dat ex-president Clinton er niet als advo
caat mag werken. Het hof geeft geen uitleg, maar
het is gebruikelijk datjuristen die hun licentie heb
ben verloren bij een lager hof gaan werken. Dat
overkwam Clinton in april in de staat Arkansas.
Zijn bevoegdheid als advocaat in Arkansas te wer
ken werd door het plaatselijke hooggerechtshof
voor vijf jaar ingetrokken. Bovendien kreeg hij een
boete van 25.000 dollar. De sancties werden opge
legd wegens meineed.
Clinton pleegde meineed in de zaak Paula Jones.
Jones, een voormalig medewerkster toen Clinton
gouverneur van Arkansas was, beschuldigde Clin
ton van seksuele intimidatie. Tijdens de behande
ling van de zaak ontkende Clinton een relatie te
hebben gehad met een stagiaire in het Witte Huis.
Dat bleek een leugen.
De meeste advocaten die zijn ingeschreven bij het
federale hof dienen daar nooit een zaak, maar het
is een eer het in principe te mogen.
Voor de Amerikaanse president Bill Clinton, van huis uit advocaat, is geen
plekje over bij het hooggerechtshof van dat land. Foto: PA/Kevork Djansezian
lesei
lig
Als de nieuwe clip van Destiny's
Child opstaat zijn scholieren die
huiswerk maken nauwelijks afgeleid,
maar zo gauw een Nederlandstalige
soapserie begint heeft het huiswerk
er sterk onder te leiden. Dat conclu
deert Marina Pool in haar promotie
onderzoek aan de universiteit van
Leiden. Ze promoveert volgende
week op het onderwerp 'Distraction
Effects of Background Media on
Homework Performance'.
Pool onderzocht de gevolgen van het
combineren van huiswerk met me
dia. Daartoe organiseerde ze vier ex
perimenten, waarin ruim 570 mid
delbare scholieren huiswerkopdrach
ten maakten met op de achtergrond
muziek, soaps of stilte.
Dat de clips niet tot afleiding leidden,
verwonderde de onderzoekster niet.
„Hiervoor zijn drie redenen te geven.
Ten eerste geeft elke nieuwe afleve
ring van een soapserie nieuwe infor
matie, terwijl muziekclips frequent
herhaald worden en daardoor vaak
overbekend zijn. Daarnaast geldt blij
kens eerdere onderzoeken dat dialo-
he h
gen (die veelvuldig in soapsotste
voorkomen) sterker afleidem be1
ziek op de achtergrond. Tenjdat I
werd in de gebruikte soapseiek g
moedertaal van de leerlingerroff
ken, terwijl de muziekclips Edinj
lig waren."
Aanvankelijk kwamen de efft
van afleiding niet duidelijk n
ren omdat de scholieren tijd^yr|
experimenten onder toezichi
den en ze wilden bewijzen dfc||l
geen last van hadden. Toen
leiders werden ingeruild doo Sta;
kleine camera die de blikrichnci]
de leerlingen registreerde won d
'distractie-effecten' duidelijkkun
prestaties van de scholieren rtij
terden en ook nam de huisw?n tc
toe. „De effecten waren vrij S3 vir
leerlingen in de televisiecondan
presteerden gemiddeld ongede S
procent slechter dan leerlingrflle
stilte huiswerk maakten (conord;
conditie)." Zij moesten 28 pnstri
meer tijd steken in het makerrdr
huiswerk dan de scholieren d
werden afgeleid.
an
CHELSEA CLINTON, doch
ter van de voormalige Ame
rikaanse president Bill Clin
ton, is gisteren begonnen
met een studie aan de Brit
se elite-universiteit in Ox
ford. Chelsea studeert in
ternationale politiek. De
21-jarige dochter van de
ex-president was zondag bij
haar aankomst op de uni
versiteit van Oxford in ge
zelschap van haar vader.
Clinton studeerde zelf tus
sen 1968 en 1970 in Ox
ford en ontliep daardoor
uitzending als dienstplich
tig militair naar Vietnam.
Britse KINDEREN kunnen al op hun twaafde met
NICOTINEVERVANGERS van het roken afgeholpen wor
den. De stad Nottingham begint een proef met deze me
thode. ,,Het is absurd dat kinderen gemakkelijk aan siga
retten kunnen komen, maar niet aan nicotinevervangers
die hen kunnen helpen met stoppen", zegt een Britse
kankeronderzoeker die de proef in Nottingham uitvoert.
,,We hopen dat ons onderzoek aantoont dat deze methode
voor jongeren net zo effectief kan zijn als voor volwasse
nen. Het is van cruciaal belang juist jonge rokers aan te
moedigen om te stoppen. De meeste volwassen rokers zijn
in het tienerjaren begonnen." In Groot-Brittannië begin
nen elke dag vierhonderd kinderen met roken. Een kwart
van de 15-jarigen is verslaafd aan nicotine.
Het omroepbedrijf van de
Britse PRINS EDWARD
heeft de omstreden opna
mes over diens neef William
afgestaan aan Buckingham
Palace. Het materiaal bevat
geen beelden waarop de
zoon van kroonprins Charles
zelf is te zien. Het bedrijf,
Ardent Productions, had de
opnames vorige week ge
maakt, aan het begin van
het nieuwe studiejaar van
prins William. De media
hadden toestemming gekre
gen korte tijd opnames te
maken, waarna ze moesten vertrekken. Ze deden dat alle
maal, maar het bedrijf van Edward kwam even later terug.
Een populair spelletje bij jonge IBIZA-TOERISTEN, is het
balanceren op de balustrade van balkons van hotels. De
afgelopen zomer zijn twintig jonge toeristen, vooral uit
Groot-Brittannië, van hun balkon gevallen. Een Britse jon
gen kwam om het leven, bij een val van de tweede verdie
ping. De anderen negentien overleefden hun spelletjes.
De toeristen zijn meestal volslagen beschonken als het
evenwichtsspelletjes doen. Zo stortte een 29-jarige man
vijftien meter in de diepte. Een 17-jarige probeerde geld
biljetten uit de lucht te grijpen toen hij van het balkon
viel.
OPRAH WINFREY is volgens
het Amerikaanse zakenblad
Fortune de op twee na mach
tigste Amerikaanse zaken
vrouw. Zij is in de jaarlijkse
lijst van de vijftig machtigste
zakenvrouwen uit dat land ge
stegen van plaats vijftien naar
plaats drie dankzij de zeer suc
cesrijke lancering van haar
tijdschrift 0. De populaire pre
sentatrice moet Carly Fiorina
en Meg Whitman voor laten
gaan. Fiorina, president-direc
teur van het computerconcern Hewlett-Packard, stond vo
rig jaar ook bovenaan. Zij heeft haar toppositie gehouden.
Een 10-jarige jongen uit Kerkrade is vrijdag zwaar gewond
geraakt nadat hij werd gebeten dooreen AGRESSIEVE
HOND. Het dier, een kruising tussen een herdershond en
een bullterriër, beet het slachtoffer zijn linkeroor af. Ook
zijn rechteroor en zijn hoofd werden geraakt. De hond is
op last van de officier van justitie afgemaakt. In de loop
van deze week wordt duidelijk of het aangezette oor be
houden kan blijven. Volgens de moeder van het slachtof
fer is het huisdier aangezet om aan te vallen. „Mijn zoon
vertelde dat hij op de grond werd geduwd door die jongen,
waarna hij de hond commandeerde om te bijten. Dat was
het eerste wat hij me zei toen hij met een bebloed hoofd
hier binnen werd gedragen." De politie gaat er vooralsnog
niet van uit dat er opzet in het spel was.
Van een onschuldige potje pes
ten tot het dodelijke pokerspel.
Het kaartspel kent vele facetten.
Ouders leggen met hun kinderen
een kaartje, dronkaards verspe
len hun weekloon en fanatici
zetten hun bezit, geliefde en le
ven op het spel. En de bridgers
spelen het godenspel.
De bridger kent maar één kaart
spel: bridge. Het is voor hem
het godenspel onder de kaart
spelen. Het is waarschijnlijk in
Amerika ontwikkeld uit oudere
kaartspelen. Bridge is het enige
spel dat overal op dezelfde wij
ze wordt gespeeld. Het is ook
het enige kaartspel dat als
(denk) sport wordt gezien.
Het Hofland Casino heeft ter
gelegenheid van het 25-jarig
bestaan een collectie zeldzame
speelkaarten vanaf de 17de
eeuw aangekocht. Tevens is er
een boek gemaakt over speel
kaarten. Daarnaast heeft het
Holland Casino de verzameling
oude speelkaarten die het in de
loop van de jaren bijeen heeft
gebracht, geschonken aan
twaalf musea en de Koninklijke
Bibliotheek.
Het Holland Casino heeft de
verschillende musea uitgeko
zen op basis van de raakvlakken
die hun verzamelingen hebben
met de onderwerpen op de
speelkaarten. Soms is de keuze
bepaald door de plaats van her
komst. Zo krijgt het Grafisch
Museum Zutphen de koperen
drukplaat en een afdruk van Le
jeu de drapeau, een kaartspel
dat werd gemaakt naar aanlei
ding van de Slag bij Waterloo in
1825.
Omdat het Holland Casino
meerdere spelen hiervan in het
bezit heeft, krijgt ook het Leger
museum in Delft een uitvoe
ring. Elke kleur vertegenwoor
digt een leger uit deze bloedige
strijd. Op de schoppenkaarten
staan de Ieren, op de harten de
Fransen, de Russen op de kla
veren en de Duitsers op de rui
ten.
Oorlogen, complotten en veld
slagen zijn regelmatig een in
spiratiebron voor kaartenma
kers. De Noord-Amerikaanse
burgeroorlog was eveneens
aanleiding tot een spel waarbij
de hoofdrolspelers van het wer
kelijke drama op de kaarten
Daar komt een wet voor. En maar liefst zeventig, misschien
wel tachtig Bennebroekers hadden vrijwillig hun riante foren
senhutten verlaten voor een avondje bijscholing. Vertaald
naar bijvoorbeeld Amsterdam had dat een menigte van acht
duizend man betekend, en als de Bennebroekse betrokkenheid
bij het dagelijkse bestuur de landelijke norm zou zijn, kon er
een Dualisme-Festival met 160.000 bezoekers gehouden wor
den.
Overigens bevat dat wetsvoorstel dat het dualisme in de ge
meenteraden moet stimuleren ernstige denkfouten. Nu nog is
het zo dat wethouders gekozen worden uit de raad, en ver
plicht in de gemeente moeten wonen, maar het voorstel is om
met die traditie te breken. Vanaf volgend jaar mag er ook een
onbekende worden ingehuurd, die heel ergens anders woont.
Dat heeft natuurlijk niks met dualisme te maken, maar alles
met het chronische tekort aan geschikte en willige kandida
ten. Dus wat dreigt er te gebeuren? Stel, in uw gemeente is
niemand voor Onderwijs te vinden. In Siddeburen woont wel
een kandidaat. Die krijgt een lidmaatschapskaart opgestuurd
van de partij die voor Onderwijs aan de beurt is, alsmede een
riante benzinevergoeding, en het is geregeld. Een lokale poli
tieke partij, zelf onbekwaam tot besturen, heeft een uitzend
kracht ingehuurd. Maar zal zo'n man dan op nieuw-dualisti
sche wijze keihard worden aangepakt door de raadsl
Nee, natuurlijk niet. Je gaat niet eerst om personeel si
en dat personeel vervolgens uitschelden. Als we iets te on111
dig doen over de beleidsnota's van zo'n bestuurlijke gast}'e]
der meldt hij zich ziek. m 1
Het blijft dan nog steeds beter te leunen op lokale ideali
die misschien niet al te bekwaam zijn, maar in ieder gei?*
trokken en aanspreekbaar. Mijn ideale dualistische wet
der woont middenin het dorp, heeft zowel oude vetes al
liefdes lopen, en voelt dagelijks de jaloezie van zijn drie
tiegenoten die géén wethouder mochten worden. Mijn ii
dualistische raadslid wil maar één ding, namelijk de sti
status en het salaris van de nu zittende wethouder. Het
ningsverschil tussen raadslid en wethouder kan dan ooi
schrijnend genoeg zijn. Geldingsdrang, rancune en jalot
zijn wellicht niet zeer populaire menselijke eigenschapp ~n
maar vormen - uiteindelijk - wel de motor van alle poli
landelijk of lokaal. In Bennebroek maakt het dualisme
gens geen schijn van kans. De harmonie, door alle politi
partijen heen, en de intense Bennebroeker tevredenheid
die harmonie, voorkwamen dat er die avond ook maar
vraag of opmerking voorbijkwam die ik mij nu nog herf
Holland Casino schenkt een verzameling oude speelkaarten aan musea en de Koninkelijke Bibliotheek. Dit kaartspel, 'Le jeu de drapeau',
werd gemaakt ter gelegenheid van de slag bij Waterloo in 1815. Foto: Holland Casino
ite
pst
;nt
kaarten. Volgens het joonte
loof mag er op de sabbat113'
worden gewerkt. Onder
viel ook het scheuren vaA
pier en bij zilveren speelcht
is de kans van scheuren afg
Deze kostbare kaarten zi
gebracht in het Joods Hi
risch Museum in Amstei
De zogeheten vrijkaartje|f 4
met de hand beschilderc
ten uit India. Het zijn vriNfl
paartjes uit de KamaSuti
wetenschappelijke boek Eei
seksuele omgang ondervoet
Een goede uitvoering va£W(
liefdesspel verhoogt het jdo'
is de boodschap, ook votg r:
kaartspelers. r ai
De windkaarten spreken gel
tot de verbeelding. Ze zijier
dens de beurskrach van rf 1
uitgegeven. Dat jaar bleeder
levendige aandelenmarkïus
windhandel te zijn geweétid
spel neemt op satirische iek
de vele beleggers op de h
Er is ook het trieste verhe
het kaartregu. Een arme f
der legde in de 19de eeuv
kind te vondeling bij de Itll
ting voor Stadsbestedelin
de gemeentelijke instellir- L
de opvang van wezen enht
delingen. Zij had aan de Ke 1
van haar kindje een zigzagt
wijze doorgeknipte spelkyag
bevestigd. De andere heljee
hield ze. Ze kon zo later fcacl
zen dat het haar kind wa$eg
halve speelkaart was dus »r c
9U. de
De eerste Nederlandse kada
maker is de uit Frankrijk ion
komstige Jean Fouquet. F_
drijf begon zijn activiteite -
1686 en het bleef vervolg^J"
260 jaar in de familie. Nei
land is ook het land waar[)(
verschillende manieren i&1
probeerd belasting te hef|J<(
het kaartspel. Op 1 mei 1',
werd voor het eerst niet o
maken maar op het spele?
kaarten belasting gehever
Kaartspelers die geen ster
op de schoppenaas hadd<
werden beboet met hond<en'
gulden. Op het namaken,n
belasting-aas stond geselflp
waarna brandmerken, 25
eenzame opsluiting en ter1
te eeuwige verbanning. ,er
Irene Nieuwenhuijse
Dualisme
En toen had ik zomaar de burgemeester van Bennebroek aan
de lijn, vanwege een column waarin haar doqj, waar ik ooit
woonde, door mij diep werd beklaagd. Want Bennebroek is
af, een aangeharkt stofvrij paradijsje, waar niets meer
gaat gebeuren, omdat alles er al gebeurd is. Maar de
burgemeester vertelde mij, met keurig ingehouden woe
de, dat er wel degelijk iets te gebeuren stond, namelijk
n bijeenkomst om burgers meer bij het bestuur te be
trekken. Uiteraard meldde ik mij desgevraagd als
spreker aan, in de stellige overtuiging dat er niet
meer dan acht burgers present zouden zijn, in
een treurig galmende zaal waar een optimisti
sche bode alvast honderd schaaltjes met Japanse
zoutjes over de tafeltjes had verspreid.
Helaas, dat hilarische verslag kan er niet ko
men. Tot mijn verbazing waren er minstens ze
ventig burgers aanwezig, wat neerkomt op ruim
één procent van de bevolking. Zij kwamen voor
tekst en uitleg over het nieuwe dualisme in de ge
meenteraad. Simpel gezegd betekent dat dualisme
dat de raad, het dorpsparlement, en de wethouders,
de dorpsregering, meer ruzie met elkaar moeten ma
ken en minder dubbele petten op mogen hebben.
noemt het in 1423 een uitvin
ding van de duivel. Het kaart
spel kreeg in die kringen al snel
de bijnaam het duivelse pren
tenboek. Maar ondanks al het
verzet was de opmars niet meer
te stoppen. Hoewel er vandaag
de dag nog steeds groeperingen
zijn die het spel als satanisch
bestempelen.
Het verhaal van de Sabbatkaar-
ten is vooral curieus. De rijke
Amerikaanse familie Suasso
wilde aan het begin van de
18de eeuw het verbod om op
zaterdag te spelen omzeilen
door te spelen met zilveren
staan afgebeeld. Ook de boe-
renstrijd in Zuid-Afrika was een
dankbaar onderwerp. Paul Kru-
ger staat er krijgshaftig op.
De behoefte om met kaarten
de toekomst te voorspellen
is al oud. Carmen, de
hoofdpersonage in de
opera Carmen van Bizet,
trekt in de derde akte
steeds de dodenkaart. Zij
zingt dan de hartver
scheurend aria: „Le mort!
Encore! Toujours le mort!"
De dood! Alweer! Altijd de
dood! De voorspelling komt
uit en aan het eind van de
opera sterft Carmen.
Waarzegsters leggen al eeuwen
- vermoedelijk vanaf de 15de
eeuw - de kaart en wauwelen
wat over aanstaande ramp
spoeden. Italië is de baker
mat van deze toverkollen.
Het kaartspel is al een eeuw
eerder - in 1370 - in Italië
gesignaleerd. Vanuit dit
land breidt het zich snel uit
over Europa.
Niet iedereen was daar blij
mee, vooral de katholieke
kerk was niet gecharmeerd
van dit spel. De later heilig
verklaarde Bernard van Sienna
