Mediacongres gaat
over aanslagen VS
MEDIA
Feestje televisie zonder champagne
Landelijke dagbladen zien
hun oplaag licht groeien
Al-Jazeera laat zich niet muilkorven
Soaps leiden af van huiswerk, clips n|
Bijna miljoen
zien Costa!
KIJKC|JFERS
7
7i
Een avond lang terugkijken op vijftig jaar mediahistorie
648
ruswijk/anp - De oplages van
de meeste landelijke dagbladen
zijn in het tweede kwartaal van
2001 licht gestegen ten opzichte
van het voorgaande kwartaal.
Alleen Trouw en de Volkskrant
zagen hun oplage licht dalen.
Dat blijkt uit cijfers die HOI, In
stituut voor Media Auditing gis
teren heeft vrijgegeven.
Trouw zag de effectieve oplage
van 130.023 naar 127.413 dalen,
de Volkskrant van 332.919 naar
331.478.
De Telegraaf bleef de grootste
krant met 789.200 (toename
2000). Het Algemeen Dagblad
steeg van 324.694 naar 334.514,
de NRC van 265.907 naar
267.585 en Het Parool van
88.056 naar 88.456.
Het instituut interpreteert de cij
fers niet en geeft dus geen ver
klaring voor de oplage-schom
melingen.
Bovendien worden de oplages
van de gratis kranten Metro en
Spits niet geteld, omdat die niet
bij de organisatie zijn aangeslo
ten.
Bijna alle regionale bladen laten
een licht oplageverlies zien. Al
leen De Gelderlander, het Bra
bants Dagblad en de Provinciale
Zeeuwse Courant noteerden
een lichte stijging.
hilversum/mediaredactie - Rob
Bakker, organisator van het 11e
Nationaal Omroepcongres zegt
er niet onderuit te kunnen ko
men en dat ook niet te willen:
de aanslagen in New York en
Washington en de consequen
ties die dat wereldwijd heeft,
zullen ongetwjfeld een van de
rode draden vormen van het
omroepcongres, dat op 17 en 18
oktober in Hotel Gooiland in
Hilversum wordt gehouden.
Daartoe staat onder andere op
de woensdagmiddag in een van
de zalen van het complex 'de
veranderende televisiejoumalis-
tiek' centraal, ook als reactie op
de aanslag op het World Trade
Center.
Het Nationaal Omroepcongres
gaat in de herkansing sinds het
evenement, dat daags na de
aanslag op 11 september in de
VS van start zou gaan, van de
agenda werd geschrapt. De or
ganisatie vreesde teveel afzeg
gingen door de activiteiten die
de omroepen met marathonuit
zendingen aan de dag legden.
„De nadruk van het congres zal
nu ongewtijfeld komen te liggen
op nieuwsvoorziening", aldus
Bakker. Niet eens zozeer omdat
dit onderwerp nou prominent
op de agenda staat, maar meer
omdat alle sprekers zeker aan de
ramp in de VS zullen refereren,
aldus de organisator van het
congres.
Bakker stelt nu alles in het werk
om een van de journalistieke
betrokkenen bij de verslagge
ving van de acties van CNN of
de BBC aan de praat te krijgen
over de dramatische gebeurte
nis. „We zoeken iemand die
nauw betrokken is geweest bij
de verslaggeving ter plekke".
Daarnaast zal het congres van
zelfsprekend volop aandacht
besteden aan 50 jaar tv in Ne
derland en zijn er speeches te
verwachten van Gerrit -Jan
Wolffensperger (voorzitter Raad
van Bestuur van de NOS), Dick
van der Graaf (voorzitter Raad
van Bestuur HMG) en Fons van
Westerloo, voorzitter Raad van
Bestuur SBS Broadcasting. Over
50 jaar publieke tv praten verder
Bert van der Veer (werkte voor
ongeveer alle omroepen), Joop
van der Reijden (ex-voorzitter
NOS), Ed van Westerloo (ex-al-
gemeen directeur NOS), Erik de
Vries (tv-pionier) en Erik Jur-
gens, ex-voorzitter van de NOS.
Sinds de aanslagen in de VS zijn
ook in het Westen de ogen ge
richt op het Arabischtalige Al-Ja
zeera. De stoutmoedige satelliet
zender, die zich als eerste in de
Arabische wereld onttrok aan
staatscensuur, scoort primeur na
primeur.
door onze correspondent
Dora Rovers
Direct na de terreurdaden in de
Verenigde Staten drongen dui
zenden nieuwsgierigen het
Egyptische kantoor van Al-Ja
zeera binnen. Terwijl de natio
nale, door de staat gecontroleer
de zenders nog lieten zien welke
hoogwaardigheidsbekleders die
dag door president Mubarak
waren ontvangen, kwam de jon
ge Arabische satellietzender met
de gebeurtenissen zoals die zich
van moment tot moment ontra
felden.
Sinds die elfde september weet
het tv-kanaal van het Golfstaatje
Qatar de ogen van de hele we
reld op zich gericht. Al-Jazeera
bericht als enige nieuwszender
uit het deel van Afghanistan dat
onder controle van de Taliban
staat. Sterker nog, de zender
krijgt boodschappen doorge
speeld van Taliban-leiders die
samenwerken met Osama bin
Laden, hoofdverdachte van de
aanslagen op WTC en Pentagon.
Een week geleden ontving Al-Ja
zeera een fax van de Saudische
terroristenleider, waarin die zijn
moslimbroeders in buurland
Pakistan oproept de 'Ameri
kaanse kruisvaarders' het hoofd
te bieden.
Al-Jazeera, ook wel het Arabi
sche CNN genoemd, maakte al
eerder naam. Het satellietkanaal
bond op succesvolle wijze de
concurrentie aan met gevestigde
nieuwszenders als de Britse BBC
en het Amerikaanse CNN. In de
berichtgeving over het conflict
in het voormalige Joegoslavië en
bij de verslaggeving over de Pa
lestijnse opstand tegen de Israë
lische bezetting overtrof Al-Ja
zeera het aanbod van de wester
se rivalen.
Het Arabische satellietkanaal
met correspondenten op 28
plaatsen is daarom een gewilde
intermediair geworden. Als de
Iraakse president Saddam Hus
sein een breed publiek zoekt om
zijn verzet tegen de Amerikaans-
Britse bombardementen uit te
dragen, stuurt hij zijn toespra
ken naar Al-Jazeera, en niet lan
ger naar BBC of CNN. Ook Bin
Laden bleek in 1998 en 1999 de
voorkeur te geven aan de Arabi
sche nieuwszender. Hij was be
reid medewerkers in zijn schuil
oord te ontvangen, waar zij ex
clusieve interviews met hem op
namen.
Populair
Al-Jazeera is sinds de oprichting
vijf jaar geleden mateloos popu
lair bij het Arabische publiek,
maar gehaat door de leiders van
het Midden-Oosten. De satel
lietzender maakte korte metten
met de in de Arabische wereld
gebruikelijke muilkorving van
journalisten. Tot ongenoegen
van een groot aantal regimes
vult Al-Jazeera de ether volgens
het principe van vrije nieuwsga
ring en vrije meningsuiting.
In de controlekamer in de Qata-
rese hoofdstad Doha worden de
kwaliteit van beeld en geluid be
waakt en - zeer ongebruikelijk in
de Arabische wereld - niet de
mening van de studiogasten.
Die komen ongebreideld aan
het woord in het veel bekeken
discussieprogramma 'Tegenge
stelde Richtingen', dat elke dins
dagavond rechtstreeks wordt
uitgezonden, en niet zelden in
regelrechte schreeuwpartijen
ontaardt.
Het paradepaardje breekt met
elk taboe op politiek, sociaal en
religieus gebied. Mensenrech
ten, vrijheid voor vrouwen, po
lygamie, verboden politieke
groeperingen, marteling en al
ternatieve interpretaties van de
Koran komen allemaal aan bod.
Al-Jazeera, dat begon met Arabi
sche medewerkers van de in
middels wegbezuinigde Arabi
sche afdeling van de BBC, laat
bovendien oppositieleiders aan
het woord die in eigen land
worden doodgezwegen.
Van tijd tot tijd menen Arabi
sche leiders het kijkgenot te
moeten beteugelen. In Algerije
legde de regering de stroomtoe
voer in delen van het land stil
om te voorkomen dat het debat
over de bloedige burgeroorlog
kon worden gevolgd. In Jorda
nië sloten de autoriteiten het
plaatselijke kantoor van Al-Ja
zeera na de beschuldiging in
één van de programma's dat
wijlen koning Hussein met Isra
el collaboreerde. En de imams
van Saudi-Arabië spraken een
fatwa (doodvonnis) uit om Sau-
di's te weerhouden van deelna
me aan de debatten op de con
troversiële zender.
Al-Jazeera betekent schierei
land, zoals thuisbasis Qatar ook
wel wordt genoemd. Het kleine
sjeikdom steunde de zender met
een lening van .137 miljoen dol
lar van Qatars emir Hamad bin
Khalifa al-Thani. Met uitzonde
ring van Libanon is er geen en
kel Arabisch land dat niet bij
hem heeft aangedrongen op
sluiting van Al-Jazeera. De emir
heeft die druk altijd weerstaan.
Het kleine Golfstaatje met
600.000 inwoners werd nooit se
rieus genomen, maar telt nu via
Al-Jazeera in de Arabische we
reld én in het Westen mee.
Duizenden woedende Afghanen vallen het (lege) gebouw van de Amerikaanse ambassade in de Afghaanse hoofdstad Kabul aan. Foto: AP
Als de nieuwe clip van Destiny's
Child opstaat zijn scholieren die
huiswerk maken nauwelijks af
geleid, maar zo gauw een Ne
derlandstalige soapserie begint
heeft het huiswerk er sterk on
der te leiden. Dat concludeert
Marina Pool in haar promotie
onderzoek aan de universiteit
van Leiden. Ze promoveert vol
gende week op het onderwerp
'Distraction Effects of Back
ground Media on Homework
Performance'.
Pool onderzocht de gevolgen
van het combineren van huis
werk met media. Daartoe orga
niseerde ze vier experimenten,
waarin ruim 570 middelbare
scholieren huiswerkopdrachten
maakten met op de achtergrond
muziek, soaps of stilte.
Dat de clips niet tot afleiding
leidden, verwonderde de onder
zoekster niet. „Hiervoor zijn drie
redenen te geven. Ten eerste
geeft elke nieuwe aflevering van
een soapserie nieuwe informa
tie, terwijl muziekclips frequent
herhaald worden en daardoor
hilversum/mediaredactie - De
met behoorlijk veel tamtam
aangekondigde tiendelige serie
Costa! van BNN heeft gister
avond 810.000 kijkers getrokken.
Een woordvoerder van de dienst
Kijk- en Luisteronderzoek (KLO)
van de NOS noemt dat, gezien
de concurrentie, goed.
Hoewel de kijkcijfers behoorlijk
waren, bleef de waardering ech
ter steken op een magere 6,8.
Costa behaalde een marktaan
deel van 14 procent. Overigens
duurt het altijd ongeveer 3 afle
veringen voordat werkelijk dui
delijkheid bestaat over de kijk
cijfers.
De ruim 800.000 kijkers komt
overeen met wat de program
mamakers van BNN eerder
voorspelden. Costa! speelt zich
af in Salou.
vaak overbekend zijn. Daarnaast
geldt blijkens eerdere onderzoe
ken dat dialogen (die veelvuldig
in soapseries voorkomen) ster
ker afleiden dan muziek op de
achtergrond."
De prestaties van de scholieren
verslechterden en ook nam de
huiswerktijd toe. „De effecten
waren vrij sterk: leerlingerf.O
televisiecondities presteen
gemiddeld ongeveer 12 pr<
slechter dan leerlingen dieg.o
stilte huiswerk maakten (one
leconditie)." Zij moesten 2 d'
cent meer tijd steken in
ken van huiswerk dan de Sun
lieren die niet werden afge
Top 10 meest bekeken programma's
Journaal 20.00 uur (30-9) NOS
PSV-Lazio Roma NOS
Studio Sport NOS
Spoorloos KRO
Spartak-Feyenoord NOS
Baantjer RTL 4
Goede Tijden RTL 4
Netwerk NCRV
Kopspijkers VARA
Toen was geluk KRO
VF
OS
.po
2.71
2.34
2.32
20\i
1.8?
1.71..
1.62
1.54.1,
1.4Sen
1.4lj0'
Top 10 best gewaardeerde programma's
1Maxima T oernee
2. Vinger aan de pols
3. Spoorloos
4. A touch of frost
5. Twee voor twaalf
6. Ronde van Spanje
7. Vermist
8. Per seconde wijzer
9. Hans Kazan Magic
10. Russen
Marktaandelen in
NOS
AVRO
KRO
KRO
VARA
NOS
TROS
VARA
TROS
KRO
Nederland 1
14,7
(13,2)
Nederland 2
20,3
(13,7)
Nederland 3
8,6
(8,2)
RTL 4
15,7
(16,8)
RTL 5
4,9
(4,8)
Yorin
6,9
(6,0)
SBS 6
8,0
(10.9)
NET 5
3,8
(3,7)
V8
3,4
(4,4)
-
y-Ri
7|S,
7,
7j
7)ijt
712.
7}pi
7
ide:
12.1
Jdd
öel
De weekcijfers zijn afkomstig van de afdeling Kijk- en Lui^
onderzoek van de NOS. Het aantal kijkers x 1000. De commr. n
ele omroepen laten geen waardering meten. Tussen hadb:
staan de marktaandelen van vorige week.
De 2 organisatoren van het nde Nationaal Omroepcongres in Hotel Gooiland Rob van Beek (I) en Rob
Bakker. Foto:Leendert Jansen
Hilversum - Een nog jonge volks
schrijver Gerard Reve in de rol
van politieagent. 'Apollo Henkie'
Terlingen in actie tijdens de eer
ste landing op de maan. De Bra
bantse scepticus die bij het pro
gramma Showroom verkondigde
dat die hele maandlanding in
scène gezet zou zijn. De Willem
Ruis Show. De eerste tv-show
rond dominostenen waarbij de
regisseur consequent te laat in
zoomde op de vallende stenen.
Pierre Janssen als bevlogen cul
tuurminnaar in Kunstgrepen.
Toppop. Johnny Rijk.
door Monique Brandt
Vandaag is het precies vijftig
jaar geleden dat de eerste televi
sie-uitzending tot stand kwam.
De viering ervan zal vanavond-
voor grote aantallen kijkers een
geweldig feest van herkenning
worden. Vanaf 19.00 uur tot
01.00 uur - 'maar het kan ook
best een uurtje later worden'- is
het op Nederland 2 terugkijken
geblazen.
De afgelopen maanden konden
kijkers via internet en via specia
le formulieren in de landelijke
dagbladen, meestemmen over
het favoriete tv-avondje. Zo'n
twintigduizend mensen reageer
den: zij brachten een stem uit
over de meest geliefde program
ma's of programmafragmenten
in de categorieën Jeugd, Evene
menten, Amusement, Drama,
Cabaret en Satire, Sport en Mu
ziek en Cultuur. „Dat leverde
een mooi avondje tv op", aldus
netcoördinator Joop Daalmeijer.
„Het moest vooral geen gala
avond worden met sterren die
achter de bitterballen aan de
champagne lurken. Het is echt
terugkijken naar de mensen die
vroeger belangrijk waren voor
de Nederlandse televisie."
De afgelopen maanden heeft
een klein team van omroepme
dewerkers op 'volstrekt particu
lier initiatief gewerkt aan de tv-
avond. Omroepen voelden aan
vankelijk niets voor een viering
van het jubileum. Pas toen kran
ten navraag gingen doen over
de geplande feestelijkheden,
groeide in Hilversum het besef
dat dit feest niet ongemerkt
voorbij mocht gaan. Daalmeijer:
„Omroepen hadden allemaal de
eigen jubilea achter de rug,
maar uiteindelijk gingen ze
overstag. Er is de afgelopen tijd
echt rond de klok gewerkt."
De Hilversumse Studio 22 wordt
het decor waar tal van oud-ge-
dienden gezamenlijk mee zullen
kijken naar de jubileumavond.
Zo wordt er door de verschillen
de presentatoren gesproken met
mensen die in de verschillende
genres bepalend zijn geweest.
Zestien omroepers/sters van
weleer, onder wie Mary Schuur
man, Karin Kraaykamp, Lisette
Hordijk, Henk Mouwe en Hans
van der Togt zullen de program
ma's aan elkaar praten. In het
jeugdblok verzorgt meneer De
Uil uit de Fabeltjeskrant de in
terviews. Maar ook Judith Bosch
en Dick Passchier (Zeskamp),
Joop van Zijl, Aad van den Heu
vel, Bavo Galema, Martine van
Os, René Eijbersen, Heinze Bak
ker, Jeroen Pauw en Pia Dijkstra
zullen een deel van de presenta
tie van de verschillende blokken
voor hun rekening nemen.
Volgens de samenstellers is de
zoektocht naar materiaal vooral
lastig geweest omdat veel pro
gramma's niet meer bestaan.
„Banden werden vroeger vrij
snel gewist, een meter band
kostte geld." Jan Kuperus, ver
antwoordelijk voor de eindregie
van Nederland 2: „Ik vond ooit
eens ergens een epistel waarop
werd verzocht de hele serie
Dappere Dodo te vernietigen.
En het is bijvoorbeeld ook niet
waar dat de banden van Ja Zus
ter Nee Zuster zijn verbrand, zo
als het verhaal altijd was. Die
banden zijn gewoon gewist.
Vroeger werd zeer achteloos
met het materiaal omgegaan.
Alles wat live was, werd sowieso
niet opgenomen tot halverwege
de jaren vijftig. Van sommige
programma's hadden we geluk
kig nog wel compilatiebeelden.
Zo bestaat van het programma
Schaep met de vijf Pooten nog
een liedjescompilatie."
Wettelijk
Volgens Daalmeijer is in veel an
dere landen, zoals Frankrijk,
wettelijk bepaald dat tv-beelden
bewaard moeten blijven in een
nationaal archief. „In Nederland
hebben we zulke regels niet, al
is er veel verbeterd. Alles wordt
nu digitaal opgeslagen. Hier in
het archief liggen nog 200.000
banden die overgezet mofte:
worden, dat kost zo'n dert d»
veertig miljoen gulden." tin
De omroepen mochten ofin
zoek drie of vier programfun
per genre leveren, waar dfd
kers uiteindelijk uit kondef31!
zen. De landing op de ma!^|
presenteerd door de inmiijn
overleden journalist Henkjet
lingen was veruit favoriet, fel
programma kreeg eenderdri
het totaal aantal stemmen
categorie Evenementen. E
mareeks Stiefbeen en Zooi
Piet Römer, was ook veelgm
vraagd, net als Willem Ruifl|
gens Gerard Baars, progra.
directeur bij de TROS, zijn
shows van deze quizmastt
steeds goed. „Ze zouden z
weer op tv kunnen, dan zc,^
echt een hit hebben. Het ttstc
is erg hoog, het ziet er flitslOS
uit, het is echt zeer van deP®
Uid." iS
Verder onder meer te zien
moord op Kennedy, het
Ascheidsconcert van Doe
Joop Zoetemelk wint de
France, Het huwelijk van 5ud
en Claus, Hameien en Fara h>
Majeure. ,51
De NOS zendt vanavond een avondvullend programma uit over 50 jaar tv in Nederland. Er zijn onder andere fragmenten te zien van de destijds zeer populaire serie Swieb£aj
Foto:GPD
