'Wat doen die mullahs ons aan?' BUITENLAND 2 New Yorkers krabbelen weer overeind Voorganger Taliban wacht kans af in Teheran -Somalië en Sudan bezorgen Verenigde Staten hoofdpijn Pakistanen staan niet massaal achter Taliban door Mort Rosenblum peshawar/ap - De beelden die dagelijks vanuit Pakistan de wereld in worden ge stuurd, lijken weinig te raden over te laten. Bebaarde mannen roepen in massale pro testbijeenkomsten hel en verdoemenis af over de Verenigde Staten en verbranden poppen van de Amerikaanse president Ge orge Bush. Wie bij de Pakistanen thuis een kop thee drinkt, hoort een ander geluid. Osama bin Laden is voor veel mensen een held. Zij willen dat hij overleeft", zegt Farid Khan, die zijn dagen doorbrengt met het opscheppen van currygerechten en het luisteren naar zijn klanten. „Maar als het niet gaat, laat hem dan maar doodgaan. Osama is geen oorlog waard." In Khans cafétje - niet meer dan een ope ning in een oude muur - delen de meeste bezoekers de mening die ook in het schoenenzaakje van Qarim Buksh opgeld doet: Als Washington kan aantonen dat Bin Laden werkelijk achter de aanslagen in de VS zit, dan moet hij daarvoor boe ten. Buksh heeft zijn mening al bepaald. „Osama is een slechte man." Om heel Afghanistan te beschieten vanwege die ene terrorist die zich daar ophoudt gaat hem echter te ver. Er is maar één Osama en er zijn miljoenen Afghanen, zegt de schoenhandelaar. „Hun lijden moet niet verder worden vergroot." Buksh en Khan verdienen hun geld in Peshawar, de Pakistaanse stad bij de Khyber-pas en niet ver van de Afghaanse grens. Nergens anders in Pakistan wordt zoveel sympathie gevoeld voor het Af ghaanse Taliban bewind. Toch kwamen er afgelopen weekeinde op een steunbij- eenkomst voor de Taliban nauwelijks meer dein honderd mensen af. In de hoofdstad Islamabad bestaat veel aversie tegen de Taliban die talloze Af ghanen op de vlucht hebben gejaagd, van wie een groot aantal naar Pakistan. „De Afghanen vreten ons op. Al onze energie is op hen gericht", zegt Malik So- hail Hussain, een ijsverkoper in de hoofdstad. Net als in de Golfoorlog moe ten landen nu partij kiezen en de strijd aangaan met extremisten die de islam misbruiken voor hun eigen doeleinden, vindt hij. „Wij willen vreedzaam samen leven, zoals in Amerika en Europa", zegt Hussain. „Eerst Saddam Hussein, nu Bin Laden. Wat doen die mullahs ons aan?" De 140 miljoen Pakistanen zijn bijna alle maal moslim. Sinds 1947, toen de Britse koloniale macht zich uit de regio terug trok, heeft Pakistan stand gehouden. In weerwil van de voortdurende spannin gen in de regio. Buiten elke grote stad is een replica neergezet van de berg waar Pakistan een kernbom heeft gestatio neerd. Pakistan nam ruim drie jaar gele den voor het eerst kemproeven, meteen nadat buurland en aartsvijand India het zelfde had gedaan. Pakistan wordt vanuit het noorden over schaduwd door de communistische su permacht China. Aan de Pakistaanse zuidkant prediken de mullahs van Iran een strikte versie van de islam. En over de bergen in het westen ligt Afghanistan. Na de Sovjet-invasie van 1979 infiltreerde de Pakistaanse veiligheidsdienst in Af ghaanse rebellenfacties, om de VS te kunnen adviseren aan wie ze financiële en militaire steun konden bieden in de strijd tegen het Sovjetleger. Twee miljoen Afghanen zochten in de jaren tachtig hun heil in het buurland Pakistan. Sommigen kwamen in bouwvallige opvangkampen terecht, anderen werden opgenomen in de Pakistaanse samenleving. Washington verloor zijn interesse in de regio toen de Sovjetunie in 1989 zijn le ger uit Afghanistan terugtrok. Geconfron teerd met de terreuraanslagen in New York en Washington is de Amerikaanse regering opnieuw gedwongen vriend schap te sluiten met Pakistan, het enige land ter wereld dat diplomatieke betrek-' kingen onderhoudt met de Afghaanse Taliban. De leiders van Pakistan zien in tussen in dat het voor het landsbelang het beste is om in de strijd tegen terroris me partij te kiezen voor de VS. Op terrei nen als logistiek en inlichtingen gaan ze hulp bieden aan Washingtons strijd te gen de Taliban, die in het voorbije de cennium mede dankzij financiële hulp uit Pakistan de macht konden grijpen. De gematigde moslims in Pakistan ho pen dat een sterke Amerikaanse alliantie een eind zal maken aan de poging van conservatieve Pakistaanse geestelijken om hun groeiende groep aanhangers tot een politieke macht van betekenis te ma ken. Maar ze zijn ook niet onverdeeld positief over de VS. Sadia Mariam en haar vrienden moesten vreselijk lachen om de spotprent waarop een reusachtige King Kong bovenop het Empire State Building met de Amerikaanse vlag zwaait, al roepende dat 'ons geweldige land' op 'kruistocht' gaat om 'meer on- schuldigen' te vermoorden. „Vergis je niet, wij zijn nu nog arroganter", spreekt de reuzenaap in de Pakistaanse cartoon president Bush na. Tamina Tasneen (21) zegt dat ze veel be wondering heeft voor de VS, maar dat de Amerikaanse leiders en de bevolking geen goed beeld hebben van de realiteit in de wereld. „Tot op zekere hoogte zijn de Amerikanen hier ook voor verant woordelijk, vanwege Palestina en andere kwesties. Bush zou wat ruimdenkender moeten zijn, nederigheid moeten tonen. Amerikanen denken altijd dat ze beter zijn." Intrigant Hekmatyar wil lachende derde zijn door Jessica Lutz teheran - Wie Gulbeddin Hekmatyar kent, kan zijn oren niet geloven. De grijzende Af ghaanse 'warlord' met zijn zwarte tulband staat bekend als minstens zo radicaal als de Taliban. Als premier sloot hij in 1996 de bioscopen die nog open waren in dat deel van Kabul waar hij de dienst uitmaakte en verbood vrouwen te werken. Maar nu zegt hij - gezeten in zijn villa in Teheran - dat hij gelooft in democratische verkiezingen en in gelijke kansen voor man en vrouw. Voor het initiatief om een anti-Taliban- coalitie op te zetten onder leiding van de vroegere koning Zahir Shah, voelt hij niets. „Dat is een oud plan van de Ameri kanen. Ze willen al heel lang hun eigen mensen in Kabul installeren. Maar nooit zal ik deelnemen aan een marionettenre gering." Hekmatyar zegt dat de Amerika nen hem gevraagd hebben een eventuele aanval op de Taliban te steunen, maar dat is volgens hem als het tekenen van een blanco cheque.Als de VS aanvalt, zal ik mijn land verdedigen. Afghanen houden niet van een vreemde macht op hun bodem. De echte overwinning zal zijn voor degene die zich onafhankelijk opstelt." Voorlopig mengt zijn Hizbi Is lam (Partij van God) zich niet in de strijd tussen de Taliban en de Noordelijke Alli antie. „Ik geloof niet in de heiligheid van deze burgeroorlog." Toen de Sovjetunie Afghanistan in 1979 binnenviel, maakte Hekmatyar met zijn Voormalig premier van Afghanistan Gulbuddin Hekmatyar. Foto: Reuters Hizbi Islam zijn entree op het Afghaanse slagveld. Vier jaar later kreeg hij verster king van de bezielende, toen nog onbe kende Saudische miljonair Osama bin Laden en de Palestijnse Moslim Broeder Abdallah Azzam die een groep idealisti sche Arabische vechters meebrachten. „Ja, ik ken Bin Laden van vroeger", zegt de Afghaan in uitstekend Engels. „Maar ik wil niet als terrorist bestempeld wor den." Hij lacht om zijn eigen grapje. De islamitische strijders stonden niet al leen. De CIA leerde hen een aantal kneepjes van de strijd tegen het commu nisme, waaronder de opiumproductie. De Afghanen verbouwden van oudsher op kleine schaal opium en cannabis, maar dankzij 'westerse experts' die vol gens Koeweitse en Amerikaanse kranten uit die tijd heroinefabriekjes opzetten in Hekmatyars kampen, werd de productie voortaan professioneel aangepakt. Heroï nehandel was een lucratieve bron om de jihad, de heilige oorlog tegen de ongelo vigen, te financieren. In 1989, het jaar dat de Sovjettroepen de aftocht bliezen, pro duceerde Afghanistan 800 ton opium. In 1995 was dat meer dan 2.000 ton. Het einde van de oorlog in 1989 was voor Hekmatyar het moment om te schitte ren. Pakistan had tijdens de oorlog vanaf de zijlijn diverse islamitische legertjes ge steund en wilde nu de vrucht daarvan plukken, door een vriendelijk regime aan de macht te helpen in Kabul. Het koos Hekmatyar om de zelfde reden als waar om het later de Taliban steunde: hij is een Pashtun, en de Pashtun bewonen het betwiste grensgebied van de twee staten. Ze zijn bovendien verwant aan de in Pakistan dominante Punjabi. Hekma tyars fundamentalistische inslag is nog een reden voor Pakistaanse sympathie: de soenninitische islam vormt het be staansrecht van Pakistan, dat in 1947 van India afsplitste. Afghanistan kreeg geen vrede. Hekma tyar ontketende de burgeroorlog die nog steeds woedt. Want na een periode dat de communistische regering aanbleef, werd begin 1992 een interim-regering sa mengesteld, een coalitie van de belang rijkste groepen. Maar Hekmatyar ver klaarde de oorlog aan president Rabbani, die geen Pashtun is. „Dat is niet waar," zegt hij nu. „Het was andersom!" Hoe dan ook, voor het eerst in de geschiede nis wisten non-Pashtun troepen Kabul in te nemen. De stad die zonder al te veel schade de tienjarige oorlog met de Sov jetunie had overleefd, zou de komende jaren door Hekmatyar aan flarden ge bombardeerd worden, maar volledige controle kreeg hij nooit. In 1993 bemiddelden Pakistan en Iran een vrede en Hekmatyar werd premier onder dezelfde president Rabbani. Nog geen jaar later verklaarde hij hem op nieuw de oorlog. Omstreeks die zelfde "tijd vormden de Taliban hun factie. Alle verschillende groepen bevochten elkaar nu in steeds wisselende allianties. Weer een jaar later, in februari 1995, verover den de Taliban Hekmatyars basis bij Ka- bul, vanwaar hij Rabbani's regering bom bardeerde. Even kregen de Kabuli's rust. De Taliban konden de hoofdstad niet in nemen. Kort daarop sloot Hekmatyar een verbond met zijn oude xröand, president Rabbani. En zo werd hijffeer premier, van een verscheurd land. „Ik weet niet wat ik verkeerd gedaan heb", zegt hij nu. Maar Pakistan, en Amerika, dat het plan om hem in Kabul te installeren aanvankelijk goedgekeurd had, trokken hun handen van hem af. Los van het feit dat hij niet de stabiliteit had kunnen brengen waarop Pakistan gehoopt had om de handelsroutes naar Centraal-Azië te openen, had hij zich tij dens de Golfoorlog ook pro-Saddam op gesteld. Alsjeblieft, elimineer die fanati cus', zei de CIA tegen Pakistan", zegt Hekmatyar nog steeds verontwaardigd. Hekmatyar streek 4,5 jaar geleden in Te heran neer, van waar hij via een zender met zijn mannen in Afghanistan in con tact blijft. „Ik heb de Amerikanen gezegd dat ze ervoor moeten zorgen dat de buurlanden geen wapens meer leveren aan de verschillende facties. Dan is de oorlog zo over." En dan is het Hekma tyars beurt weer. zaterdag 29 SEPTEMBER 2001 'Het duurt een hele lange tijd. Maar het wordt weer normaal' „Ik heb mijn hele leven in New York gewoond. Mijn hele be staan is door elkaar geschud. Ik moet er weer naar toe. Kijken of ik het nu beter kan zien." Kijken of ze nu de gemoedsrust kan vinden, die twee gekaapte jets haar van het ene op het andere moment hebben afgenomen. Manhattan, het hart van New York, is geraakt. Maar het klopt nog, elke dag een beetje sterker zeggen New Yorkers. De energie die uit de stad leek gezogen, keert terug. De gebolsterde stadsbewoners spreken hun overlevingsinstinct aan. De een kiest voof verwerken, de ander voor negeren. „We komen niet verder dan Midtown - het mid delste deel van Manhattan. Wat hebben we daar beneden te zoeken", zegt een jong stel. Ieder zoekt zijn eigen uitlaat klep. Een meisje rolschaatst over Fifth Avenue. In haar rugzak zelfgeschreven posters, die ze her en der ophangt. "Verspreid liefde, dood Taliban-virus'. Op Times Square staat een man met lang haar, een cowboyhoed, laarzen, een cape en een gitaar. Hij zingt een loflied op de vrij heid, op zijn onderbroek staat 'Naked cowboy, only in Ameri ca'. Het nieuwe New York heeft een dubbelbeeld. Over het gezicht van het normale bestaan, ligt een film van emotie. De taxi chauffeurs, net na de ramp on gewoon gedwee, toeteren weer. Alleen wordèn ze nog veel te vaak overstemd door sirenes. En dat is schrikken. De huid van New York is nog een beetje dun. Hardnekkig wordt het normale leven opgepakt, maar bij dumpshop Weiss and Mahoney zijn er 'op dit moment geen gas maskers meer'. Een apotheek in een rijke buurt meldt de toege nomen vraag naar Cipro en Doxycline, medicijnen die tegen miltvuur zouden helpen na een eventuele aanslag met deze bac terie. En als de diepladers over Broad way Avenue doorrijden, op weg naar Ground Zero, is het moei lijk je daarvan af te wenden. En achter het gevoel van ver driet of angst, gaat het leven toch weer gewoon door. In het weekend loopt Central Park vol met trimmers. En de straatven ters hebben een nieuwe handel tje gevonden: tekeningen van de Twin Towers. Gesprekken gaan met het grootste gemak over van de gebedsdienst voor de slachtoffers in het WTC naar de uitslag van de Miss-verkiezing. Op Washington Square staan voorbijgangers stil bij de kleino den voor de slachtoffers, terwijl twintig passen verderop een groepje straatartiesten optreedt. De levenden krijgen meer aan dacht dan de doden. Greenwich Street is in de buurt van het WTC afgesloten om nieuwsgierigen op afstand van de opruimoperatie te houden. Niemand mag er eigenlijk door. Maar op de blauwe hekken han gen briefjes van de Gigino Trat toria, dat net aan de verkeerde kant van het afscheiding ligt. De politie laat je erdoor, als je bij de Italiaan gaat eten. Want ook zijn nering gaat door. Misschien is het dubbelgevoel wel nergens zo groot als in de ochtendfile voor het Empire Sta te Building, met 102 verdiepin gen nu het hoogste gebouw van New York. De toeristenbussen ontbreken, maar er staat een rij mensen op het trottoir, drie vierhonderd meter lang. Het is het personeel dat één voor één zijn pasje laat zien aan de bewa kers. En waar de een al schrikt als er een vogel langs het raam vliegt, put de ander moed uit de veilig heidsmaatregelen. „Het is rela tief veilig, zo veilig als het kan zijn", zegt Dan Johnson. Het observatiedek is afgesloten, er kan niemand zomaar binnen. „Het is verschrikkelijk. Ik wil hier weg. Mijn baas wil hier weg", zegt Lisa die gewoonweg bang is. Juridisch assistente Maura Cle mente rookt buiten even een si garetje. „Mijn vrienden vragen me, hoe durf je daar eigenlijk nog te werken? Misschien dat ze me met kerst een parachute ge ven", lacht ze. „Ik zou liever in een ander gebouw werken, maar mijn werk geef ik er niet voor op." New York is een kaleidoscoop die ineens van beeld kan veran deren. Gedreven door het oor logsrumoer bezoeken talloze mensen het vliegdekschip bij het Intrepid Museum in de Hudson rivier. Een man maakte er ineens een protest van. Todd Kanges staat zo stil als een beeld en houdt uitdagend het bordje 'No Wars' op. Het raam van een voorbijgaande auto gaat open en de middelvinger omhoog. Ach, dat is pas de vierde en ik sta er al uren", zegt hij. New York zet de bezoeker op het verkeerde been. Overal in de stad staat politie, alsof er per manent gevaar dreigt. Maar de criminaliteit is de afgelopen we ken ingezakt. In het hele land wordt verslag gedaan van aan vallen op Arabisch uitziende mensen en bedrijfjes. Maar in New York draaien de Oosterse restaurants gewoon door. Zelfs het Afghaanse kebab-restaurant heeft nog klanten. Voor een winkel in Oosterse bric-a-brac staat een mozaïektafel, met een groot gat er in. Zo op het oog een daad van haat. Maar de ei genaar weet beten gewoon een ongeluk. Een stad in rouw hoort te treu ren. Maar de New Yorkers pro beren hun verdriet weg te la chen. In SoHo zitten de restau rants alweer behoorlijk vol. Er is live-muziek. Er wordt gefla neerd, een margarita gedron ken, een voorstelling uitgezocht in een van de vele theaters in New York. Veel buitenlandse toeristen zijn thuisgebleven, maar de New Yorkers gaan er op uit. „Het is voor een deel schone schijn", zegt Andreas, een Duit ser die hier tijdelijk woont. „New York heeft wat van zijn geluk verloren." Er wordt weer gehonkbald. Een terugkeer naar de normaliteit, verwelkomt burgemeester Giuli ani de eerste wedstrijd van de Yankees in New YorL In de media woedt een discussie of de gebeurtenissen tot een Nieuwe Serieusheid zullen lei den. In de boekwinkels gaan flink wat boeken over terrorisme over de toonbank, maar ont- snappingslectuur en kookboe ken zijn ook populair. Mensen blijken troost te vinden in trivia liteiten, van lezen over sterren ongeluk tot het kijken naar 'Who wants to be a Princess'. Van gewoon met de hond naar het park tot een pizza'tje halen om de hoek. „Het wordt weer normaal. Het duurt een hele lange tijd. Maar het wordt weer normaal", zegt een New Yorker, zomaar ergens in de immense stad. En het moet wel waar zijn, want de burgemeester, de nieuwe held van New York, heeft het beloofd tijdens een van zijn dagelijkse mededelingen aan het volk. Ru dolph Giuliani: „We koersen door onbekend gebied. Zoiets hebben we nog nooit meege maakt. Maar we komen het te boven". New York begint langzaam weer op de Big Apple te lijken. De files zijn zelfs een stuk langer dan voor de aanslag vanwege de strenge controles. Deze forensen bij het checkpoint Manhattan Brigde deden er af gelopen week drie uur over om in het centrum van de stad te komen. Foto: AP/Anrea Mohin r Eelco van der Linden jroRiA - De Verenigde Staten kijken nadrukke- naar Afrika in hun poging het netwerk van Os- ja bin Laden bloot te leggen. Met 380 miljoen [slims, meer dan in het hele Midden-Oosten, is ka een continent om rekening mee te houden. jeria verloor 100 burgers bij de aanslagen in erika en is actief in de jacht op terroristen, ar ondertussen stijgt in dat land de populariteit Bin Laden. Een professor aan de universiteit i Lagos veroorzaakte opschudding door als brzitter van de 'Organisatie voor de Rechten Islamieten' Bin Laden opvang aan te bieden Nigeria. ian, dat van 1991 tot 1996 Bin Laden te gast [l, en Somalië zijn van oudsher verdacht. Ter- 1 de Sudanese regering er alles aan doet te be zen dat Bin Laden een gepasseerd station is en s Amerikanen heeft toegelaten dit te verifiëren, ^dt het volstrekt anarchistische Somalië steeds er beschouwd als een belangrijke link. nalië bezorgt de VS steevast hoofdpijn. In 1993 oten de Somalische 'warlords' Amerikaanse kopters uit de lucht en kwam er snel een einde k de poging hier de orde te herstellen. Bin La- Ji wordt in verband gebracht met dit debacle, (zou vervolgens hebben geprofiteerd van het gdurige machtsvacuüm, waarvan, ondanks het fctreden van een interim-regering vorig jaar, nog tds sprake is. ptrole is moeilijk in het land, helemaal op fi deel terrein. De VS vrezen dat het traditionele den van grote sommen geld door familieleden r de hele wereld een kanaal kan rijn waarlangs terroristen worden gefinancierd. De Amerikanen willen nu de tegoeden bevriezen van een Soma tisch bedrijfje dat gespecialiseerd is in dit informe le banksysteem. De tijdelijke regering ontkent dat er banden rijn met Bin Laden en heeft medewerking toegezegd bij het bestrijden van terrorisme, maar dat maakt in Washington weinig indruk. Indrukwekkend was wel voor de demonstratie die vorig weekeinde plaats vond in Mogadishu en duizenden op de been bracht om expliciete steun te betuigen aan Bin Laden. Kenia en Tanzania, de landen waar in 1998 Amerikaanse ambassades werden opgebla zen, liggen ook onder het vergrootglas, net als Oe ganda. Het gevaar is dat de Amerikaanse interesse in ter roristen door de Afrikaanse machthebbers wordt gebruikt om met hernieuwde energie rekeningen te vereffenen met oude of nieuwe (politieke) vij anden. Tanzania bijvoorbeeld gebruikt de huidige situatie als stok om het oproerige en islamitische eiland Zanzibar te slaan. En in Kenia wordt al ge ruime tijd opgetreden tegen burgers van Aziati sche en Arabische komafdie vooral wonen in kuststeden als Mombasa. Hier moeten moslims nu om een paspoort of geboortebewijs te krijgen documenten van voorouders overleggen die be wijzen dat ze 'echte Kenianen' rijn. De maatregelen zetten veel kwaad bloed en leiden tot spanning. Ook Nigeria, waar de helft van de 120 miljoen inwoners te boek staat als moslim, is een potentiële tijdbom. Al jaren vinden in de noordelijke provincies gevechten plaats tussen moslims en christenen, waarbij honderden doden vallen. Aanleiding is meestal de invoer van de isla mitische wetgeving sharia. r onze correspondent Bouwmans 3Vyork - 'Pakje gewone leven jr op', zegt burgemeester Ru- 3tph Giuliani. En in de hoofd- r [I van de wereld luisteren de 9|nzinnige inwoners tegen- brdig naar hun nieuwe held. Mde terrassen in SoHo zijn de tltjes bijna vol. Op Times piare staat een lange rij voor de rdeelticket-balie van de thea- Rolschaatsers zoeven door :ral Park. En de straathande- hebben een nieuw handel- tekeningen van de Twin To- Observaties uit een opkrab- id New York. it in de metro en begint itaan te praten. Ze zou kunnen heten, of Mary iarisa. Ze is een doorsnee Yorkse. Ze heeft niemand gloren. Ze hoefde geen hulp te =ijenen. Helemaal niets. Ze zit trein en praat over 11 sep- [ber, de dag dat de wereld inderde. !t is een nationale ramp. Het »n tragedie voor de gemeen- njap in New York, maar met 9|persoonlijk gaat alles goed. in gelukkig. Daar voel ik me een beetje schuldig over. \|h denk ik maar: ik spaar mijn :hten voor slechtere tijden." dag later, weer een vrouw luit zichzelf begint te vertel et Eigenlijk is ze bang in de 4 tro, want terroristen zouden tin die ondergrondse tunnels aad kunnen aanrichten. Maar aat toch. Ze is op weg naar uidpunt van Manhattan, de waar eens de twee torens het World Trade Center de ine domineerden. pShbrandjes', plakkaten met Bin Laden en besmeurde 'Stars and Stripes'. Een kleine fanatieke minder- 1 van de Pakistanen overheerst het nieuws met anti-Amerika demonstraties. Toch denken de meeste _istanen genuanceerder over de aanslagen. Foto: Reuters/Beawiharta

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2001 | | pagina 7