EU schiet
luchtvaart
te hulp
BUIITENLAND
Vriend van Bush op
nieuwe cruciale post
Slecht weer op komst
bij berging Koersk
Gezocht: gewapende vliegtuigpassagiers
Beurzen in greep van angst oorlog
Winkels onder WTC vlak
na aanslag geplunderd
Luchtvaartsteun
Verdriet
Ongeloof in VS over schenking aan Afghanistan
koning van
ifhanistan
terugkeren
efietconcert
[artney
(N - Ex-Beatle Paul Me
egeeft een benefietcon-
ior de gezinnen van de
iveerlieden die bij de ter
aden in de Verenigde Sta
lt leven hebben verloren,
oncert zal waarschijnlijk
[ober plaatshebben. Mc-
oykwam op de dag van de
agen in New York aan en
ma in de Verenigde Sta
tieven. Hij zei gister-
1 dat hij 'getuige is ge-
van grote heldendaden',
nger heeft vroeger platen
akt onder het pseudoniem
,an (Brandweerman). Hij
zich zo met de spuitgasten
nden, omdat zijn vader
s de Tweede Wereldoor-
Uverpool bij de brand-
ictief was.
ia voert
etproef uit
delhi - India heeft gisteren
Klaagde raketproef uitge-
Het ministerie van de
in New Delhi meldde dat
(et van het type Dhanush
)van een marineschip
le kust van de staat Orissa
ifgevuurd en in de Golf
engalen het beoogde doel
)e raket, die een bereik
van 250 kilometer, kan
iet kernkoppen worden
noeting
isters afgelast
>i - De bijeenkomst van
Listers van defensie van
tentien NAVO-lidstaten,
de week woensdag en
rdag in Napels, gaat niet
)at is gistermiddag be-
na overleg tussen de Ita-
premier Berlusconi en
secretaris-generaal Ro-
in Brussel. Veiligheids-
ien politieke en cüplo-
e drukte door de aanval
(S zouden aanleiding
or de afgelasting.
inse agent
I bloedbad aan
Een politieagent heeft
n het Zuid-Spaanse
örredelcampo bij Jaen
n dienstwapen drie
in doodgeschoten en
;ens zichzelf van het le-
oofd. De man schoot
pzijn ex-vriendin en
daarna haar zuster en
fom het leven. Daarna
hij het wapen op zijn
Het eenjarige zoontje
zuster bleef ongedeerd,
edelijk zijn problemen in
tiesfeer de oorzaak van
tedbad.
stijnen
rond
Bij verscheidene in-
n in de Gazastrook en
Westelijke Jordaanoever
teren 22 Palestijnen ge-
eraakt. Een van hen, een
enjarige jongen, is er
aan toe. Zeven mensen
rerwondingen op bij de
mallah, op de Westoe-
in Israëlische militairen
ir openden op een me-
[die stenen gooide en weg-
ningen opwierp. De be-
ontstond na de vrijdag-
të
It
zaterdag 22 september 2001
luik/anp-gpd - De EU-ministers
van financiën werken aan een re
geling om de luchtvaartsector,
die zwaar in de problemen is ge
raakt door de terreuraanslagen in
de VS, te hulp te komen. Zij over
wegen onverzekerbare risico's
voor luchtvaartmaatschappijen
via staatsgaranties af te dekken.
De verzekeringspremies zouden
dan minder hoog uitvallen dan
nu dreigt te gebeuren.
De ministers hebben deze rege
ling gisteren besproken in Luik
tijdens een tweedaagse bijeen
komst. Vandaag hopen ze kno
pen door te hakken. Volgens mi
nister Zalm van financiën liggen
er alleen nog technische en
geen politieke problemen op ta
fel. „Ik zorg ervoor dat de KIM
blijft vliegen, ook na maandag
nacht", aldus Zalm.
De verzekeringsmaatschappijen
hebben aangekondigd de pre
mies zeer fors te verhogen na de
aanslagen in de VS. Die verho
ging gaat volgende week in. Di
verse luchtvaartondernemingen,
waaronder KLM, hebben ge
dreigd niet meer te zullen vlie
gen omdat de verzekeringskos
ten onbetaalbaar zouden wor
den.
Hoe de EU-luchtvaartregeling
eruit komt te zien is nog niet
duidelijk. Volgens Zalm wordt
gedacht aan een opzet die op
details van lidstaat tot lidstaat
zou kunnen verschillen.
In de VS is inmiddels voor 15
miljard dollar, ruim 35 miljard
gulden, steun toegezegd aan de
noodlijdende luchtvaartsector.
De ministers van financiën heb
ben gisteren ook hun licht laten
schijnen over de economische
gevolgen van de terreuraansla
gen. Volgens een verklaring die
zij hebben opgesteld blijven de
fundamenten van de Europese
economie gezond. Dat komt on
der meer doordat de lidstaten
hun overheidsfinanciën de afge
lopen jaren op orde hebben ge
bracht en doordat zij via lasten
verlichting de economie hebben
ondersteund.
Wereldwijd was op vrijwel alle
beurzen sprake van turbulente,
uiterst nerveuze handel. Uit
angst voor oorlog dumpen be
leggers massaal hun aandelen
om te vluchten in de veiliger
staatsobligaties of het goud. Ef
fectenbeurzen over de hele we
reld zijn gisteren verder in de
min geraakt. De Dow Jones-in-
dex van de beurs van Wall Street
sloot gisteravond om tien uur
uiteindelijk 1,7 procent lager
terwijl de Nasdaq 3,3 procent
inleverde.
Ook de Europese beurzen rea
geerden gisteren zonder uitzon
dering negatief. Nadat 's och
tends al de belangrijkste Aziati
sche beurzen met 2,35 tot 5,5
procent verlies waren gesloten,
gingen ook de Europese beur
zen onderuit. In Amsterdam
boekte de AEX 3,39 procent ver
lies en verloor de AMX (Midkap)
maar liefst 4,3 procent.
new york/afp - Korte tijd na de
aanslagen op het World Trade
Center op 11 september, zijn de
luxe winkels in de galerijen on
der de getroffen gebouwen ge
plunderd. Dit meldt de New
York Times gisteren, op basis
van berichten van de Nationale
Garde. Onder het complex be
vonden zich nog zo'n vier ver
diepingen, waarvan enkele de
catastrofe vrijwel ongeschonden
hebben doorstaan.
Volgens de Nationale Garde van
New York begonnen de plunde
ringen direct nadat het vuur bo
ven de grond vrijwel was ge
doofd, en duurden deze tot be
gin deze week. De dieven zou
den over 'professionele' appara
tuur hebben beschikt om de
diefstallen uit te voeren.
Voor gewone burgers is het vrij
wel onmogelijk om sinds de
aanslagen onder het World Tra-
de Center gekomen. De plunde
ringen zijn dus vrijwel zeker uit
gevoerd door mensen die zich
voordeden als hulpverleners, zo
zegt de Nationale Garde. De po
litie hield twee dagen na de aan
slagen twee mensen aan, van
wie een een gevangenisbewaker
die zich uitgaf voor politieagent.
De twee werden op heterdaad
bij de diefstallen betrapt. De po
litie probeert nog mogelijke an
dere daders op te sporen.
COMMENTAAR
De luchtvaartsector is na de aanslagen in de VS in een regel
rechte crisis beland. In Amerika moeten luchtvaartmaat
schappijen overgaan tot massa-ontslagen en heeft de centra
le overheid een omvangrijk steunprogramma toegezegd om
faillissementen af te wenden. In Europa zijn de gevolgen
vooralsnog minder groot, maar worden maatschappijen wel
geconfronteerd met onverzekerbare risico's die er toe leid
den dat onder meer de KLM overwoog om vanaf dinsdag alle
toestellen aan de grond te houden.
Net als in de Verenigde Staten voelen ook de Europese over
heden zich gedwongen de luchtvaartmaatschappijen te hulp
te komen. Alleen is hier een bijzonder patroon van over
heidssteun zichtbaar. In Engeland en Duitsland zijn de na
tionale overheden in eigen beheer overgegaan tot afspraken
met verzekeraars en luchtvaartmaatschappijen. Zij lopen
daarmee vooruit op afspraken die Europese ministers van fi
nanciën dit weekeinde gezamenlijk proberen te maken. In
Luik werken zij aan een staatsgarantie voor luchtvaartmaat
schappijen om de verzekeringsrisico's weg te nemen.
Luchtvaartmaatschappijen hebben een strategische beteke
nis. En het is niet alleen begrijpelijk, maar ook verstandig dat
nationale overheden steun toezeggen. Van belang is dan wel
wat voor soort steun er wordt gegeven. En van belang is ook
in welke samenhang dat gebeurt. Overheidsgaranties tegen
onverzekerbare risico's zijn een acceptabele vorm van over
heidsbemoeienis. Directe steun van nationale overheden
aan luchtvaartmaatschappijen is een onwenselijke vorm.
Binnen de kortste keren is een vorm van concurrentieverval
sing geïntroduceerd, die bedrijven in een ongelijke positie
brengt. Het is te hopen dat de nationale reflexen in Europa
niet sterker worden bij een verdere economische teruggang
die door de aanslagen in de VS in gang is gezet. Want anders
werken de landen van de Europese Unie aan hun eigen des
integratie.
new york - Een vrouw uit New York bidt met een
rozenkransin haar handen bij een herdenkingsplek
op Union S quare. Duizenden mensen komen hier
dagelijks b ij een om hun leedwezen te betuigen met
de slachtoffers van de aanslag op het World Trade
Center. Hulpverleners zoeken nog steeds 24 uur uur
per dag naar overlevenden van de ramp.
Foto: EPA/Roberto Schmidt
door onze correspondent
Frank Hendrickx
moskou - De laatste etappe in
de berging van de kemonder-
zeeër Koersk dreigt problema
tisch te worden door slechte
weersomstandigheden op de
Barentsz-zee. Admiraal Vjats-
jeslav Popov, commandant van
de Russische Noordelijke Vloot,
zei gisteren dat de weersvoor
spellingen voor de komende,
cruciale, week hem 'niet vrolijk'
stemmen.
„De werkomstandigheden kun
nen moeilijk worden", aldus
Popov, tijdens een persconfe
rentie in Moermansk. De wind
snelheid zal dit weekeind waar
schijnlijk verdubbelen. De zee
zal daardoor aanmerkelijk ruwer
worden. Bij golven hoger dan
drie meter komen de werk
zaamheden in gevaar.
Enkele technische problemen
moeten echter nog opgelost
worden, voordat de Koersk
daadwerkelijk omhoog getild
kan worden. Duikers hebben de
afgelopen weken 26 gaten ge
boord in zowel de binnen- als
buitenwand om hijskabels te
kunnen bevestigen. Er bevinden
zich echter nog steeds leidingen
en hoge-drukflessen tussen de
binnen- en buitenwand, waar
door de pluggen die aan de hijs
kabels zitten mogelijk niet in de
gaten passen. Duikers proberen
momenteel de rotzooi te verwij
deren.
De Russen betwijfelen verder of
het zwaar beschadigde eerste
compartiment van de Koersk
wel goed is afgezaagd. Igor
Spasski van het Russische
staatsbedrijf Roebin, dat de
Koersk ontwierp, zei gisteren
dat daarover geen absolute ze
kerheid bestaat. 'Een kritisch
moment' zou volgens Spasski
ontstaan als de Nederlandse
bergers de Koersk omhoog tillen
en 'de kop' blijkt niet geheel los
te zijn. Rusland wil het eerste
compartiment volgend jaar zelf
standig omhoog halen. Dan zou
ook pas de oorzaak van de ramp
vastgesteld kunnen worden.
Het afzagen van het eerste com
partiment liep veelvuldig vertra
ging op door technische proble
men. Topman Frans van Seu-
meren van Mammoet zei giste
ren niettemin dat alle techni
sche aspecten van het project
'onder controle' zijn. „Het enige
waar we geen controle over
hebben is het weer", aldus Van
Seumeren.
De tijd dringt voor de Neder
landse bergers van de Koersk,
die vorig jaar augustus met 118
bemanningsleden verging in de
Barentsz-zee. Het consortium
van Mammoet en Smit Interna
tional wil de onderzeeër voor
eind september boven water
hebben, maar er zit nauwelijks
nog rek in het tijdsschema. In de
huidige planning zal de Koersk
op 27 september omhoog getild
worden.
opa - De voormalige Af-
koning Mohammad
ïah wil na de val van het
iregime terugkeren naar
Dit heeft een woordvoer-
n de in Rome wonende
ihah gezegd.
pha Zaher, de zoon van
ling en diens speciale ad-
sprak echter tegen dat
der als onderdeel van een
aans plan Rome voor Ka-
verruilen. „De koning zal
op uitnodiging van het
inse volk terugkeren", al-
her.
zouden het in 1973 afge-
taatshoofd aan het hoofd
hebben van een voorlopi-
nng zodra het Talibanre-
i gevallen. Een Afghaanse
is heeft dit in Teheran te-
Zwitserse krant gezegd,
arige Zahir Shah leeft al
ertig jaar teruggetrokken
taliaanse hoofdstad. Hij
L als negentienjarige in
troon, maar het lands-
vverd jarenlang namens
edaan door familieleden,
ivie een oom en zijn zwa-
oud Khan. De laatste zet-
oning af toen die in Italië
•or een medische behan-
Daoud Khan schafte in
keet de monarchie af en
chzelf tot president uit.
fd in 1978 samen met zijn
door communisten ver-
washington-rome/rtr - De Amerikaanse
graanindustrie vraagt zich met enig onge
loof af of de VS ook werkelijk zullen door
gaan met hun eerdere aanbod voor een
schenking van 100.000 ton tarwe ter leniging
van de enorme voedselnood in Afghanistan.
„Bij het grote publiek moet dit toch wel
vreemd overkomen, als je tegelijkertijd
bommenwerpers gereed houdt om dat land
aan te vallen", zei een graananalist gisteren.
Het Amerikaanse overheidsbureau Commo
dity Credit Corporation, dat in deze gevallen
de aankopen voor de regering doet, had
donderdag aangekondigd op 27 september
een inschrijving te zullen houd en voor de
100.000 ton tarwe.
De VN zeiden gisteren het A onerikaanse
aanbod toe te juichen, maar g een kans te
zien het voedsel Afghanistan ii 1 te krijgen.
„Wellicht kan het dienen voor d e Afghaanse
vluchtelingen die richting Pa kistan stro
men", zei een woordvoerder a /an het We
reldvoedselprogramma WFP vj in de VN in
Rome.
Een woordvoerder van een VF -J-zusterorga-
nisatie, Abdur Rashid van de Voedsel- en
Landbouworganisatie (FAO), prees het
Amerikaanse plan om door te gaan met het
aanbod van tarwe ondanks de aanslagen in
New York en Washington. „Het toont aan
dat de VS 'humanitaire hulp terecht niet
koppelen aan politiek'.
President Bush wees er donderdag zelf nog
op dat de VS op het ogenblik sowieso de
grootste leverancier van humanitaire hulp
aan Afghanistan zijn. „Wij respecteren het
volk van Afghanistan, maar veroordelen het
Talibanregiem".
Verenigde Staten willen meer bewakers aan boord
door Richard Mooyman
washington/brussel - Gezocht:
gewapende passagiers voor lijn-
vluchten. Beloning: 77.000 tot
175.000 gulden per jaar. De Ame
rikaanse luchtvaartautoriteit FAA
is een campagne begonnen om
speciale veiligheidsbeambten te
werven. Deze 'federal air mars
hals' moeten kapingen verhinde
ren. De Europese Unie overweegt
ook de inzet van bewapende vei
ligheidsfunctionarissen mogelijk
te maken.
De VS zetten al langer anoniem
meereizende 'air marshals' in
op bepaalde risicovluchten.
Maar het met veel geheimzin
nigheid omgeven elitekorps leek
tot de aanslagen met gekaapte
vliegtuigen vorige week in het
slop geraakt. Er zouden nog
slechts enkele tientallen speciale
agenten actief zijn, terwijl er in
de VS dagelijks vele duizenden
lijnvluchten plaatsvinden.
De Federal Aviation Agency gaat
het korps scherpschutters nieuw
leven inblazen. De missie: Ame
rikaanse toestellen over de hele
wereld beveiligen tegen terroris
ten. De FAA wü niet onthullen
hoeveel van deze gewapende
luchtridders momenteel actief
zijn. Noch is duidelijk op welke
routes zij meevliegen. Onbe
kend is of bij voorbeeld Schip
hol wordt beschouwd als een
bestemming met verhoogd risi
co.
De passagiers blijven onkundig
of zij naast een veiligheidsagent
zitten, want zij vliegen incognito
mee. Alleen de bemanning
wordt op de hoogte gesteld. Het
gaat om specialisten die een
commando-achtige opleiding
hebben gevolgd. In hun centrale
trainingscentrum in de VS oefe
nen zij hun (schiet)kunsten on
der meer in twee echte vliegtui
gen.
De eerste 'air marshals' werden
in de jaren zeventig aangesteld
om kapingen op vluchten tus
sen de VS en Cuba tegen te
gaan. In 1985 tuigde president
Reaga n het elitekoips opnieuw
op na een geruchtmakende ka
ping. Libanese terroristen
dwon gen een Amerikaans TWA-
toeste :1 om naar Beirut te vliegen
en do odden daar een passagier.
De aa nslagen op het WTC en
het Pi entagon zijn nu opnieuw
reder 1 om de dienst op oorlogs-
sterki :e te brengen.
De ni leuwe 'air marshals' wor
den 1 jetaald uit de extra miljar
den lie Washington beschik
baar heeft gesteld voor de vlieg-
veilif jheid. Kandidaten voor de
baar 1 op tienduizend meter
hooj jte moeten maximaal 37
jaar oud en Amerikaans staats-
burj ;er zijn. Zij moeten een uit-
gebi reide screening ondergaan.
Kan didaten met een arabisch
klin kende naam zullen onge-
twij feld extra scherp worden ge-
cor itroleerd.
De Israëlische vliegmaatschap
pij El Al heeft al sinds jaar en
daj 1 bewapende veiligheids-
ag( ïnten aan boord. De afgelo-
pe n week heeft het strenge vei
lig heidsbeleid El Al zelfs extra
pa ssagiers opgeleverd. De Euro
pese Unie buigt zich nu ook
over de mogelijkheid om gewa
pende bewakers in vliegtuigen
toe te staan. Een speciale werk
groep wil snel met voorstellen
komen om de luchtvaart beter
te beveiligen.
De KLM heeft volgens een
woordvoerder geen standpunt
over het meevliegen van gewa
pende beambten. De Neder
landse vliegers wijzen het idee
niet bij voorbaat af, maar heb
ben wel bedenkingen. Volgens
de Vereniging van Nederlandse
Verkeersvliegers kan gewapend
personeel aan boord leiden tot
extra risico's.
Bij een schietpartij kunnen vol
gens voorzitter H. de Vries in
strumenten worden geraakt of
gaten ontstaan, waardoor de
luchtdruk wegvalt. In het uiter
ste geval zou daardoor het vlieg
tuig kunnen neerstorten. „We
zullen zo'n maatregel zorgvuldig
moeten overwegen. Het is in ie
der geval geen wondermiddel
tegen vliegtuigkapingen."
door ome correspondent
Ans Bouwmans
Washington - De veiligheid van
het Amerikaanse grondgebied
wordt voortaan op ministerieel
niveau gecoördineerd door een
nieuwe bewindsman: Tom
Ridge, 56 jaar en tot nu toe gou
verneur van de staat Pennsylva
nia. Hij is direct verantwoording
verschuldigd aan president Ge
orge Bush.
Ridge is volgens Bush „een mili
taire veteraan, een effectieve
gouverneur, een echte patriot,
een vriend waar je op kunt bou
wen". De Republikein moet er
met zijn nieuwe departement
voor zorgen dat de nationale
veiligheid verbeterd wordt en
dat de VS beschermd zijn tegen
nieuwe aanslagen. Hij gaat alle
activiteiten van federale, staats-
en lokale diensten coördineren.
Ridge zou eind volgend jaar na
twee termijnen opstappen als
gouverneur. Nu zal hij op 5 ok
tober al aftreden. Ridge woont
in Erie, maar werd geboren in
Munhall bij Pittsburgh. Op drie
jarige leeftijd verhuisde hij naar
Erie, waarna hij via een beurs op
de universiteit van Harvard te
rechtkwam. Zijn militaire dienst
bracht hij mede door in Viet
nam, waarvoor hij werd onder
scheiden met een Bronzen Ster.
Na een carrière als advocaat en
officier van justitie stapte hij
over naar de politiek. Hij zat van
1983 tot 1995 in het Amerikaan
se Huis van afgevaardigden. In
1994 werd hij gekozen tot gou
verneur van Pennsylvania.
Ridge is een fervent voorstander
van de doodstraf en zorgde in
Pennsylvania voor snellere pro-
Tom Ridge. Foto: AP/Ron Edmonds
cedures om de doodstraf te
kunnen uitvoeren. Sinds hij
aantrad als gouverneur in 1995
heeft hij al meer dan 200 execu
tiebevelen getekend. Ridge werd
vorig jaar genoemd als mogelij
ke 'running' mate voor George
Bush, maar trok zich terug toen
duidelijk werd dat Bush voor
Dick Cheney zou kiezen.
Ridge is getrouwd en heeft twee
kinderen.
