De liefde voor de sjoelbak
GESPREK VAN DE DAG
Hiswa vandaag van start
Massal bezoe
huis Beatrix j
152
MENSELIJK
Een Amerikaanse vrouw
heeft zondag een van haar
drie zonen doodgeschoten.
Een tweede zoon bleef on
gedeerd omdat de kogel af
ketste op de BIJBEL die hij
voor zijn buik hield. Vol
gens de krant Fort Myers
News-Press raakte de 39-
jarige vrouw bij een scho
tenwisseling met de politie
in North Fort Myers in de
staat Florida zwaargewond.
Vermoedelijk leed zij aan
een depressie. De vrouw
doodde haar zesjarige zoon
James terwijl hij televisie
aan het kijken was, waarna
zij naar de kerk reed waar
haar zestienjarige zoon
Kenny was. Zij lokte hem
met een voorwendsel uit
het gebouw en beschoot
hem. De derde zoon van de
vrouw, die in een cafetaria
aan het werk was, werd op
tijd gewaarschuwd.
De Britse actrice KATE
WINSLET, ster uit de kas
kraker 'Titanic', wil gaan
scheiden. De filmster en
haar echtgenoot, regisseur
Jim Threapleton, hebben
een dochtertje van 11
maanden. Volgens de
woordvoerder van Winslet
is er ,,geen derde partij in
het spel". Het paar wil op
„vriendschappelijke wijze
en met respect" uit elkaar
gaan. De 25-jarige Winslet
heeft twee Oscar-nomina
ties op haar naam staan. Zij
ontmoette Threapleton tij
dens de opnames van de
film 'Hideous Kinky'. Het
stel trouwde in 1998.
De31-jarige Brit John Wright heeft zich maandag een
plaats in het Guiness Book of Records geslurpt. De tim
merman uit Chertsey wist binnen drie minuten 97 OES
TERS naar binnen te laten glijden en verbrak daarmee het
oude record van 64 stuks. ,,De truc was ze meteen door te
slikken, kauw ze niet en stop er niet teveel tegelijk in je
mond", aldus de winnaar, die ondanks zijn record nog
ruimte overhad vooreen kleine snack. „Toen het afgelo
pen was moest ik echt een mars hebben", aldus Wright
die maandagochtend nog met een hamburger had ontbe
ten. Oesters worden doorgaans gezien als potentieverho
gend maar volgens Wright begon het bij hem nog niet te
kriebelen. „U moet het later maar aan mijn vriendin vra
gen."
Ex-Spice Girl Victoria
Beckham heeft voor
het eerst toegegeven
dat zij jaren leed aan
een EETSTOORNIS.
Zij heeft dat altijd
ontkend, hoewel ze -
vooral na de geboorte
van haar zoon - wel
erg mager werd. In
een voorproefje van
haar binnenkort te
verschijnen autobio
grafie geeft 'Posh
Spice' nu toe dat zij
lange tijd geobse
deerd was door haar
uiterlijk. „In de
sportzaal was ik con
stant bezig met de
afmeting van mijn
billen en mijn onder
kin." Vooral in de begindagen van de succesband The
Spice Girls zette het management de meiden onder druk
om af te vallen. Victoria beschuldigt nu haar oud-collega
Geri Halliwell ervan om het diëten aan te moedigen. Mel C
zou haar hebben aangezet tot joggen en het consumeren
van vloeibare maaltijdvervangers. Daarna volgde een pe
riode van extreme eetbuien.
Fotomodel JERRY HALL vindt haar ex-man Mick Jagger
„onevenwichtig en gierig". Bovendien is hij „verschrikke
lijk vrouwonvriendelijk en seksistisch". De 45-jarige Hall
zegt dat in een interview met de Britse krant Daily Ex
press. Toch benadrukt ze dat de voormalige echtelieden
nog steeds vrienden zijn. En dat was in de laatste jaren
van het huwelijk met de Rolling Stone wel anders. „Toen
had hij geen respect meer voor mij." Mick Jagger heeft
Hall ook nooit zijn creditcard uitgeleend. Maar het suc
cesvolle fotomodel is zelf ook met onbemiddeld. Haar pri-
vé-vermogen wordt op ruim 120 miljoen gulden geschat.
Een voormalige dakloze
dagarbeider Patrick Collier
heeft zaterdag 1 miljoen
dollar, een slordige 2,4
miljoen gulden, overhan
digd gekregen toen hij bij
een filiaal van McDO-
NALD'S in Daytona Beach
in Florida ging ontbijten.
De managers van de keten
willen met de actie het ver
trouwen bij de consument
terugwinnen. Dat was verlo
ren gegaan nadat medewer
kers van het bedrijf dat der
gelijke acties eerder organi
seerde, met een deel van
het geld aan de haal waren
gegaan. De FBI arresteerde
onlangs een 58-jarige me
dewerker van het marke
tingbedrijf achter de pro
mo-acties 'Monopoly' en
'Who Wants to be a Millio
naire?' van McDonald's op
verdenking van het stelen
van zeker 13 miljoen dol
lar, 32 miljoen gulden.
De Hiswa te water is vandaag van start gegaan in
de haven van IJmuiden. Nederlanders die van va
ren houden, zoeken hun heil vooral in de nostal
gie, zo blijkt. Ook het aloude binnenvaartschip is
herontdekt door de pleziervaart. Door een tekort
aan oude schepen, worden die nu splinternieuw
nagebouwd. 'Een oud concept in een nieuw jasje.
De schepen worden wel voorzien van de modern
ste apparatuur en technieken. Dat zijn de opmer
kelijkste trends op de Hiswa, de grootste water-
sportbeurs van Europa. Volgens Hiswa-directeür
Vink zijn het vooral de 'jongere senioren' die be
langstelling tonen voor zulke schepen, van het ty
pe beurtschip (of wad- en sontvaarder) tot een
lengte van zo'n 25 meter. „Schepen die bedoeld
zijn om op je gemak door de Europese kanalen te
varen. Heerlijk naar Frankrijk, of, steeds vaker,
naar de Zwarte Zee."
Behalve de hang naai- nostalgie, is er ook de
vlucht naar hypermodern, zo constateert de orga
nisatie van de Hiswa. Naast een arsenaal aan hy
permoderne kapitale schepen met de uitstraling
van een F-16, zijn in IJmuiden vooral de toeleve
ranciers van moderne apparatuur sterk vertegen
woordigd. Het segment groeit elk jaar met zt/
procent. „Satellietnavigatie, gecombineerd jpi
een digitale kaart en gekoppeld aan de stuuii
richting. Waar vroeger drie mensen nodig wjl<
kun je nu in je eentje een groot schip bemaft
aldus Vink. li
Aan geld geen gebrek, zo blijkt ook op de bet
show. Op de beurs is voor het eerst een 35 rik
lang Italiaans jacht te zien, waarvoor miljoeie
moeten worden neergeteld. Daar krijgt de e\
naar dan wel twee boten voor: op het achten
staat een compleet zeiljacht dat met een kra||
water kan worden gelaten als het motorjach
aan de saaie kant dreigt te worden.
Om alle kooplust te verzadigen, blijft de Hisi
en met vrijdag voor het eerst ook 's avonds <ji
tot acht uur. „Dan kunnen mensen ook na iji
werk nog even naar IJmuiden rijden. De beifl
trok vorig jaar zo'n 34.000 bezoekers, waarvft
op de vijf uit het buitenland. De meeste bezje
hebben ook daadwerkelijk geld te besteden:^
procent van de bezoekers heeft een bovennp
inkomen, volgens de Hiswa. ie
anp x
f
Hollanders sjouwen hun bak met schijven de wereld over
Laat het woord 'sjoelen' vallen en
bijna iedereen mijmert over re
genachtige zondagmiddagen
waarbij de hele familie rond de
sjoelbak staat. Of over bejaarden
huizen waar oude mensen iedere
week op hun gemak een schijfje
schuiven. Weinigen weten dat
duizenden sjoelers in Nederland
en het buitenland in clubverband
spelen en fanatiek aan toernooi
en meedoen.
Weinigen weten ook dat er in
IJsselstein een fabriek staat die
zich al bijna zeventig jaar toelegt
op de productie van sjoelbakken
en -schijven. Komende zater
dag, 8 september, komen hon
derden sjoelers uit Nederland,
België en Duitsland naar IJssel
stein om in een interland tegen
elkaar te strijden en een kijkje te
nemen in de 'sjoelfabriek.'
Sjoelen is een typisch Neder
landse bezigheid. De Neder
landse club in Costa Rica bij
voorbeeld organiseert twee keer
per jaar een sjoeltoemooi. Een
Engelse vrouw met Nederlandse
familie laat haar familieleden ie
dere kerst een sjoelbak meene
men. En Hollanders die zijn ge-
emigreerd naar de Verenigde
Staten, hebben bijna allemaal
een sjoelbak in hun kelder of op
zolder staan.
Nederlartders sjouwen de sjoel
bak de hele wereld mee over,
weet Ingrid Mulder-Puts van de
Algemene Nederlandse Sjoel-
bond (ANS). Als ze voor een kort
bezoek in hun vaderland zijn,
wordt er bijna altijd een sjoelbak
aangeschaft. „Het sjoelen staat
nu eenmaal bekend als een typi
sche Hollandse sport", zegt In
grid Mulder-Puts. „Zo hebben
Nederlanders in het buitenland
to.ch nog iets van hun eigen land
bij zich."
Toch is het maar de vraag of het
sjoelen oorspronkelijk wel uit
Nederland komt. Over de oor
sprong van het gezelschapsspel
doen verschillende verhalen de
ronde, maar niemand weet pre-
cies'hoe het zit. Het woord
'sjoelen' komt hoogstwaar
schijnlijk uit het Fries, maar hoe
het spel daar terecht is geko
men, is onduidelijk.
In Engelse geschiedenisboeken
wordt gesproken over shovel-
board, een voorganger van het
sjoelen zoals wij dat in Neder
land kennen. Shovelboard werd
in de zestiende eeuw gespeeld
door de hogere klasse op enor
me tafels van negen meter lang.
De spelers schoven metalen ge
wichten over de tafel en pro
beerden ze zo ver mogelijk tot
het andere eind te schuiven,
zonder dat ze eraf vielen. In de
geschiedenisboeken staat ver
meld dat Henry VIII negen pond
verloor door een spelletje sho
velboard. De koning vaardigde
meteen een wet uit dat er in zijn
land geen shovelboard meer
mocht worden gespeeld.
Volgens de overleveringen
speelden Engelse zeelieden aan
Negenvoudig sjoelkampioen Siem Oostenbrink (37): 'Houtnerfje kan verschil maken' Foto: GPD/Brand
Overeem
dek van de houten schepen met
munten die zo dicht mogelijk bij
een gemarkeerde lijn met vakjes
moesten komen. De Nederland
se zeelieden namen het spel
over, maar door de deining van
de zee vielen er te veel munten
in het water. Het geld werd
daarom vervangen door ronde
houten schijven. De sjoelbak zo
als we die nu kennen, werd voor
het eerst gesignaleerd aan het
begin van de negentiende eeuw.
In de zeventiger jaren van de vo
rige eeuw ontstonden in Neder
land veel sjoelverenigingen. Ze
organiseerden open toernooien
waar geïnteresseerden voor prij
zen konden sjoelen. Omdat er
geen vastgesteld reglement was,
hield iedere club er andere re
gels op na. De oprichting van de
sjoelbond ANS in 1977 zorgde
ervoor dat er één spelreglement
kwam.
Bij de bond zijn op dit moment
108 verenigingen aangesloten.
De drieduizend leden doen re
gelmatig mee aan (inter)natio
nale wedstrijden. Sinds de ANS
is aangesloten bij NOC/NSF, is
het sjoelen als officiële sport er
kend.
Ook in België en Duitsland is
het sjoelen inmiddels populair.
In Duitsland wordt het 'jakkolo'
genoemd. Beide landen komen
op 8 september naar het inter
nationale toernooi in IJsselstein.
Bij het maken van sjoelbakken
en sjoelschijven draait het alle
maal om millimeters. Zo moe
ten de afmetingen van de schij
ven en van de poortjes tot in het
kleinste detail kloppen, zodat er
later nooit discussie kan ont
staan over die ene sjoelschijf die
het poortje miste.
In de fabriekshal van houtbe-
werkingsbedrijf Schilte in IJssel
stein staat een grote mand met
kleine, houten schijfjes. Zo op
het eerste gezicht lijken het wil
lekeurig gezaagde plankjes,
maar wie beter kijkt, ziet dat de
schijfjes op de millimeter nauw
keurig hetzelfde formaat heb
ben. De diameter is 52 millime
ter en de schijf is op de kop af 13
millimeter dik. Bij de productie
van de sjoelbakken iets verderop
is het hetzelfde verhaal. De twee
meter die de sjoelbak lang is, de
12 mm dikke zijwanden: alles is
precies vastgelegd. Ook het ma
teriaal, beukenhout en gefineerd
maranti, is altijd hetzelfde. Een
groot deel van de bakken vindt
zijn weg naar speelgoed- en
sportzaken. Daarnaast neemt de
Algemene Sjoelbond (ANS) ie
der jaar een partij bakken af.
Een klein deel van het materiaal
is bestemd voor de exportAdvi-
Tientallen malen heeft
Siem Oostenbrink (37) al
uit moeten leggen wat hij
zo leuk vindt aan sjoelen.
En even zo vaak moest hij
zich verdedigen tegenover
mensen die het sjoelen
geen officiële sport vin
den. Maar de sport is zo
officieel dat er zelfs Ne
derlandse kampioen
schappen zijn. En die
heeft Oostenbrink uit Wijk
bij Duurstede al negen
keer gewonnen.
Eigenlijk zou Oostenbrink
net zo goed Nederlands
kampioen darten kunnen
zijn. Of een andere sport.
„Het gaat om het winnen,
het presteren. Of je dat nu
met een sjoelschijf doet of
een voetbal maakt niet
uit."
Het sjoelen gaat Oosten
brink behoorlijk gemakke
lijk af. Hij heeft een eigen
techniek, die hij al jaren
toepast. Veel via de zijkan
ten schuiven is zijn ge
heim. „En ik'gooi ook heel
hard, zodat de schijven er
in één keer in knallen."
seur commerciële zaken Wei-
dam vertelt over een Amerikaan
die een Holland-promotiebu
reau had. Hij verkocht in de Ver
enigde Staten Delfts blauw, mo
lentjes en drop. De sjoelbak
hoorde daar ook bij. „Hij bestel
de 250 sjoelbakken", zegt Wei-
dam. „In een grote container
zijn ze overgevlogen."
Schilte, dat ook schoolmeubilair
produceert, maakt al sinds 1932
materiaal voor sjoelers. Eerst als
toeleverancier voor een ander
bedrijf, maar sinds 1982 als di
recte producent. In de hoogtij
dagen in de jaren zeventig
maakte het bedrijf tien- tot vijf
tienduizend sjoelbakken per
jaar. „Dat is in de jaren tachtig
behoorlijk gedaald, vanwege de
introductie van de computer
spelletjes", zegt Weldam. „Maar
nu trekt de markt weer aan."
Verkoopleider Eric Parlevliet:
„Ouders willen toch samen met
hun kinderen een spelletje
doen. De computer raakt vol
gens mij alweer een beetje uit."
Het bedrijf heeft altijd moeten
vechten tegen het negatieve
imago van de sport. „Sjoelen
wordt geassocieerd met bejaar
denhuizen", zegt de verkooplei
der. „Maar heel weinig mensen
weten dat er duizenden wed-
strijdsjoelers in Nederland zijn,
die heel fanatiek met hun sport
bezig zijn." Om ervoor te zorgen
dat het deelnemersveld niet ver
grijst, organiseert Schilte eens
per jaar een scholentoemooi. En
bij het afleveren van nieuw
schoolmeubilair wordt altijd een
sjoelbak meegebracht. „Leuker
dan een flesje wijn", zegt de ver
koopleider. „En wie weet levert
het nieuwe kampioenen op."
Anouk Middelkamp
|j
In de eerste vier dagen dafJ
ten Bosch virtueel te bezoft
is, hebben maar liefst 72.0|1
mensen het woonhuis vaië
ningin Beatrix en prins Cl#
internet bekeken. Huis terte
Bosch werd c
opengesteld
Via www.koninklijkhuis.nl
heel Huis ten Bosch, met 1
zondering van privévertrej]
te bezichtigen. Later dit ja.
kunnen ook Paleis Noordfl
het Koninklijk Huis Archie
Paleis op de Dam en het Ki
ninklijk Staldepartement \A
temet worden aangedaans
Een virtueel bezoekje isvd<
interessant voor kunstliefhi
bers. Er kan tot in details \e
den ingezoomd op de velet
derijen.
ANP e
Britse kenner:
Veel paarden 1'
verwonden zich'
Twente is in rep en roer v J
ge een paardenbeul. Achttl
dieren zouden intussen gr
lijk zijn verminkt. De Enge
paardenkenner Ted Bame'
echter heel veel edele viert
ters tegengekomen die zicf
verwonden. Tussen 1983 e
1993 sliepen verontruste p[(
deneigenaren in Engeland^
stallen. Ze lieten hun diere
geen seconde in de steek. T
zouden ruim 160 paarden:,
graafschappen Hampshire!
Yorkshire en in Schotland
gestoken met 'een scherp 1
werp'. In Hampshire begob
politie met Operation Moir
batten om de paardenbeuf
pakken, maar er is nooit et
verdachte aangehouden. s
Veel van deze gevallen zijn
derzocht door Ted Barnes
Scotland Yard. En nog altij
trekt Barnes erop uit als eh
geval van paardenmishanc
wordt gemeld. Nu doet hij|
onder de vlag van de Inter
nal League for the Protect^
Horses (ILPH). Zijn conclur
twintig jaar onderzoek: in 1:
procent van de gevallen her
het paard zichzelf verwoni
Doordat er vaak sprake is n
verwondingen aan de geslji
delen of anus, menen paat
eigenaren dat er een perver
persoon aan het werk is dit
lol in heeft het paard toe tei
len. Ook in Twente, waar si
oktober achttien meldinga
geweest van paardenmishf
ling, gaan paardeneigenar^
de Dierenbescherming hieJ
uit. „Een paard heeft in we
de neiging tot zelfdestructl
zegt Barnes. Zelfverwondiï
komt vooral voor bij merrifi
Twente gaat het in alle gev
om merries. Als een merrii
hengstig is, wrijft ze haar
ste tegen een hek. Ze kan
daarbij verwonden aan ieti
scherps. Ondanks de pijn
ze door. Het gevolg: ze krijj
de vreselijkste verwonding^
Maar paarden hebben een[
der begrip van pijn dan m\
sen." I
anp
Salakanaal
Luc Sala is een computerhandelaar die besloot iets leuks
met zijn geld te gaan doen. Hij maakt nu hobby-televisie op
het Amsterdamse kabelnet. Daar stelt hij vragen waarop
hijzelf het antwoord al weet. aan mensen die hij al jaren
kent en die uitsluitend dingen beweren waar de interviewer
het mee eens is. De doelstelling van Salakanaal is vrienden
en kennissen van Sala aan ons voorstellen, met een camera
die niet beweegt en geluid via een grote doorgeef-micro
foon aan een kabeltje.
Strikt genomen heeft Sala geen gesprekspartners no
dig; de gasten zijn een omweg om het eigen stand
punt verwoord te krijgen. Maar pas als een ander het
zegt. kun je met goed fatsoen voor je eigen mening ap-
plaudiseren, zo is het natuurlijk ook. De favoriete
gepreksondenuerpen op Salakanaal zijn meditatietech
nieken. het schandalige monopolie van kabelaar UPC.
het brede onbegrip over wat internet wérkelijk is en Oost-
Westerse wijsheid in het algemeen. De presentator spreekt
op nasale toon met te veel nadruk op de denkpauzes.
Zijn relaxedheid heeft, ook na jaren oefenen, nog steeds
iets kunstmatigs. Hier is een Grote Meester hard aan het
werk om zijn autoriteit zo subtiel mogelijk uit te stralen.
De programmaraad, die het subculturele kabelreservaatje
beheert, wil Sala nu kwijt. Myster-Kleurnet, zoals Salaka
naal officieel heet, reageerde dooreen nacht lang zijn beste
werk te herhalen. Dat was de roemruchtige begrafenis van
Peter Giele, kunstenaar en ziel van de Roxy-discotheek. Mag
die reportage nog een jaar lang iedere dag herhaald wor
den?
Er is zeker een uur beeld van de teraardebestelling, en niet
één van de vele honderden aanwezigen huilt. Er wordt
voortdurende gekwebbeld, het is geen seconde stil. Alleen die
ene blonde jongen, die ook op de boot met de kist meevoer.
Hij gaat eventjes aan de rand van het graf zitten en neemt
een houding aan die verdriet suggereert. De rest van de me
nigte heeft het te druk met de camera, de optredens en de
andere gasten. Viermannen in het zwart spuiten met
brandblussers koolzuursneeuw op de dode. Applaus..Beter
een dode Peter dan helemaal geen Peter", roept een dichter
in een megafoon. Gelach. Even is er ontreddering als de vier
mannen die de kist neerlaten met lijk en al in het graf val
len. Maar al snel komt een van de gasten meteen bevrijden
de oneliner. De ironie is gered. Tot het laatste moment blijf
je verwachten dat Giele uitzijn open kist zal opstaan en het
k
optreden van de gasten zal recenseren. Terivijl het gek
overduidelijk bedoeld was om de dood eens op een b<{
dende wijze te benaderen, trof mij als kijker vooral dé{
afstandelijkheid van het geheel. Een lijk als excuus va
optreden, meer kon ik er niet aan ontdekken.
De reportage van Luc Sala - met hem begon dit stukjé
verder in de Roxy. Een dichter blaat een onverstaanba
dicht in de microfoon. Niemand luistert. Het levend Aji
werk Fabiola zingt met kopstem een onverstaanbaar i(
dat tot niemand in de zaal doordringt. En dan het mc
beeld. De discotheek rookt al, Sala zit met zijn camera,
op het aangrenzende dak. Beneden op straat komt de\
din van de overleden Giele aangelopen, Inez. De vlam
hebben zich al door het dak van de Roxy gevreten, brf
weermannen schreeuwen dat Sala naar beneden moet
maar hij ziet de weduwe, blijft zitten en zoomt in. Hat
en haar houding. Ze wil iets uitdrukken, maar voor If
eerst die dag lijkt ze van tevoren niet precies bedacht J|]
ben wdt. h
Salakanaal moet blijven, tot heel Nederland dit geziet
heeft. Ij
Een luchtfoto van de Hiswa te water. Foto:United Photos de Borer bv/Michel Schnater
