VS gaan raketverdrag opzeggen
BUITENLAND
Hek rond Westoever verdeelt politiek Israël
Condit ontkent in zaak verdwenen stagiaire
Bush: Overeenkomst hindert Amerika bij handhaven van de vrede
NAVO trekt Macedonië
binnen ondanks strijd
Arabische leiders laten
Palestijnen in de steek
Milosevic blijft gewoon
in de cel na kort geding
Kandidaat-leider Tories
in ernstige verlegenheid
der Lockerbie
ag in beroep
den - De Libische geheim
nt die begin dit jaar levens-
kreeg wegens betrokken
bij de aanslag op een Pan-
vliegtuig boven Lockerbie,
in hoger beroep. Dat heeft
Schotse hooggerechtshof
eren bepaald. De eerste zit-
van het beroep zal op 15
iber in Kamp Zeist plaats-
len. Abdel Basset Ali al-Me-
liwerd op 31 januari door
Schotse rechtbank veroor-
d. Een medeverdachte
d vrijgesproken van betrok-
leid bij de aanslag, die 270
ns eiste. Naar Schots recht
een verdachte alleen in be-
ials er nieuw bewijs is of als
irake is van een rechterlijke
El ling. De gronden voor het
;ennen van het beroep zijn
bekend.
^rlement Bosnië
:er kieswet
o - Het Bosnische parle-
is akkoord gegaan met
mstreden kieswet, die be-
dat de kiezers alleen mo-
•mmen op kandidaten
le eigen etnische bevol-
oep. Hoewel de aanna
ait de kieswet voor Bosnië
eg effent voor de toetre-
jtot Europese instituten,
er veel kritiek op het wets-
stel vanwege de etnische
lit sule, die op gespannen voet
I t met mensenrechtenver-
;en. Internationale functio-
ssen verwelkomden de
ivet echter, omdat die voor-
i0n idingen mogelijk maakt
presidentsverkiezingen in
3SjKrachtens de Dayton Ak-
den van 1995 heeft Bosnië
pa' collectief presidium van
co-presidenten: een Ser-
een Kroaat en een moslim.
gnister: Mont
inc-tunnel open
s - De Mont Blanc-tunnel
weer open. Dat zei de
minister van transport
sot gisteren. Hij zei echter
wanneer auto's de weg
de berg weer kunnen ge
ien. Zondag stemden de
iners drie gemeenten in de
van de tunnel wegens
ist met een overweldigen-
leerderheid van 97 procent
heropening. Minister van
u Cochet is met hen eens.
ral het massale vrachtver-
zit de bewoners dwars. De
tussen Frankrijk en Italië
sloten, sinds er in 1999 een
d uitbrak die 41 mensen
even kostte.
I songeluk in
4kije: 12 doden
kkA - Door een botsing tus-
:en bus en een auto bij de
s Erzurum in het oosten
iirkije zijn tenminste
f mensen om het leven ge
in. Zeker 35 personen
en gewond. Na de frontale
Öag stortte de bus in een ra-
)at meldde het Turkse
iureau Anatolië gisteren,
de identiteit van de slacht-
s is niets bekend. De ge-
niflen zijn overgebracht naar
iekenhuis in Erzurum. On-
en zijn twee passagiers
vie eerst werd gemeld dat
iren overleden. Hun toe-
is kritiek. Woensdag kwa-
door een ongeluk bij
urn, in het noorden van
ije, acht mensen om.
Figoslavië haalt
ilomaat terug
ado - Joegoslavië heeft
ten zijn ambassadeur uit
terug te halen. De diplo-
Milan St. Protic, was in
raak geraakt door kritische
ingen over de regering in
ado. De historicus St. Pro-
e vorig najaar een belang-
ol speelde in de volksop-
die president Milosevic
treden dwong, beschul-
He de nieuwe Joegoslavische
Hing onder meer van ineffi-
He. Hij zorgde bovendien
Hophef door het hoofd van
rvisch-orthodoxe kerk, pa-
y h Pavle, in de ambassade
ishington uit te nodigen
een religieuze ceremonie
e diplomatieke missie in
te zegenen. Dat leidde tot
Iwoede bij de mensen die
:n dat kerk en staat ge-
den moeten blijven.
vrijdag 24 AUGUSTUS 2001
10
sem doodt
(itsers op Etna
lucia - Twee Zwitserse
^ten zijn op de vulkaan de
jop Sicilië door de bliksem
pd. De lichamen van de
werden gisteren op drie
teter hoogte gevonden,
(de het Italiaanse persbu-
NSA. De twee zijn waar
lijk woensdag tijdens een
leling op de berg overval-
or een storm die over het
i trok Toeristen mogen
(kort de Etna weer beklim-
dwat enige weken onmoge-
ps vanwege de voortdu-
P erupties van de vulkaan.
crawford/rtr/afp/anp - De
Amerikaanse President Bush
heeft gisteren bekendgemaakt
dat de VS het anti-raketverdrag
(ABM) uit 1972 eenzijdig zullen
opzeggen. Een termijn werd niet
genoemd, maar Bush benadrukte
dat Amerika daarvoor 'een ge
schikt moment' afwacht.
Bush zegt dat het ABM-verdrag
(anti-ballistic missile) de Ver
enigde Staten belemmert bij het
handhaven van de vrede, omdat
het strijdig is met de ontwikke
ling van het nieuwe Amerikaan
se anti-raketschild. Hij zei ook
dat hij dit had duidelijk gemaakt
aan de Russische president Poe-
tin.
„Wij zeggen het ABM-verdrag
op wanneer het Amerika het
best uitkomt", aldus Bush. „Ik
heb geen termijn in gedachten."
Hij voegde daaraan toe dat hij
over de kwestie nauw contact
zal onderhouden de Europese
bondgenoten en Poetin.
Regeringsfunctionarissen heb
ben gezegd dat er knopen moe
ten worden doorgehakt vóór Po
etin in november Bush zal ont
moeten op zijn ranch in Texas.
Het verdrag vereist dat de partij
en zes maanden voor daadwer
kelijke opzegging kenbaar ma
ken dat ze er van af willen.
Eerder deze maand slaagden de
VS er niet in Rusland er van te
overtuigen het verdrag uit 1972
in de prullenbak te deponeren.
Poetin benadrukte onlangs nog
eens het nut van het ABM-ver
drag. Het verdrag vormt de basis
voor alle latere akkoorden over
kemwapenreducties zoals de
twee Start-verdragen (Strategie
Arms Reduction Treaty).
De gewapende vrede tijdens de
koude oorlog was gebaseerd op
het principe van 'wederzijdse
vernietiging'. Noch de VS, noch
de Sovjetunie zouden het in hun
hoofd halen een kernoorlog te
beginnen, omdat dat zelfvernie
tiging zou zijn. Een Amerikaans
raketschild zou de VS een enor
me voorsprong geven.
De VS willen het schild om zich
te beschermen tegen raketten
van 'schurkenstaten' als Irak,
Iran en Noord-Korea. Deze lan
den zijn in staat, of bijna in
staat, om kernwapens te produ
ceren. De regering-Bush bena
drukt dat het schild niet gericht
is tegen China en Rusland. De
meeste Europese landen, China
en Rusland zijn echter tegen de
ontwikkeling van een raket-
schild. Ze betwijfelen of de
'schurken' in staat zijn een raket
kunnen ontwikkelen met vol
doende draagwijdte om de VS te
bereiken. Ook zijn ze bezorgd
dat het opzeggen van het ABM-
verdrag leidt tot een nieuwe wa
penwedloop.
Rusland heeft inmiddels een
antwoord gevonden. Moskou is
begonnen met de productie van
een hypersonische kruisraket,
waarover geen land in de wereld
beschikt en die ook door geen
enkel land is te bestrijden. De
'X-22M' heeft een bereik van 400
kilometer, vliegt 3.600 kilometer
per uur, en vervoert een explo
sieve lading van 900 kilo. Te snel
voor het raketschild van Bush.
Er zijn op de Westoever al enkele situaties waar hekken belaagde joodse kolonisten moeten scheiden van hun Palestijnse buren, zoals in Hebron. Deze Palestijnse kinderen in die
stad kijken toe hoe Israëlische soldaten de straten in de oude stad afzetten. Foto: Reuters/Nayef Hashlamoun
door onze correspondent
Ad Bioemendaal
tel aviv - In Israël spreken steeds meer po
litici zich uit voor een 'ijzeren gordijn' tus
sen Israël en de Westoever. Een ondoor
dringbaar hek zou volgens voorstanders
een eind moeten maken aan Palestijnse
aanslagen. De scheidslijn tussen voor- en
tegenstanders van 'unilaterale scheiding'
loopt dwars door de politieke partijen.
Een regeling - vreedzaam of militair - van
het Israëlisch-Palestijnse conflict kan nog
lang op zich laten wachten. Ondertussen
blijven Palestijnse zelfmoordcomman
do's en bommenleggers hun weg naar Is
raël vinden. Sinds een paar jaar heeft het
leger langs de grens tussen de Gaza-
strook en Israël een elektrónisch bevei
ligd hek aangebracht. Dat heeft het aan
tal infiltraties drastisch verminderd. Tot
een paar jaar geleden waren de meeste
zelfmoordcommando's die zich in Israël
opbliezen, afkomstig uit de Gazastrook.
In de nu elf maanden woedende Aksa-in-
tifada daarentegen, zijn alle zelf
moordoperaties uitgevoerd door Pales-
tijnen van de Westelijke Jordaanoever.
De grens tussen de Westoever en Israël
is immers nog altijd zo poreus als Zwit
serse kaas.
Uit het voorbeeld van de Gazastrook
blijkt dat een hekwerk voor een oplos
sing zorgt, zeggen de voorstanders van
unilaterale scheiding, zoals oud-premier
Ehud Barak. Maar de tegenstanders wij
zen op een andere ontwikkeling. De Pa
lestijnse bommenmakers in Gaza zijn
verre van inactief. Alleen gebruiken ze,
door de omstandigheden gedwongen,
hun explosieven nu tegen het leger en
de nederzettingen. Bovendien is de Ga
zastrook het toneel geworden van talloze
beschietingen met mortiergranaten, het
nieuwste Palestijnse wapen.
Minister van defensie Benjamin Ben-
Eliezer, een groot deel van de legerlei
ding en minister Shimon Peres van bui
tenlandse zaken hebben zich daarom te
gen unilaterale afscheiding uitgespro
ken. Volgens Peres zullen alleen regelin
gen waarover overeenstemming met de
Palestijnen is bereikt, de tand des tijds
trotseren.
Het Palestijnse bestuur zou misschien
wede met het plan kunnen hebben als
het zou gaan om een grensafscheiding
langs de bestandslijn van voor juni 1967,
de zogenaamde 'groene lijn' tussen Isra
el en de Westoever. In combinatie uiter
aard met de ontmanteling van de illegaal
gestichte Israëlische nederzettingen ten
oosten van die lijn. Maar er is geen
schijn van kans dat er voor zo'n regeling
in de Knesset een meerderheid wordt
gevonden. Wat de aanhangers van het
afscheidingsplan willen, is niet het afba
kenen van de grens tussen de staat Israël
en de Westoever, maar het scheppen
van een nieuwe werkelijkheid. Overal op
de Westoever moeten hekken worden
aangebracht tussen door Palestijnen be
stuurd gebied en door Israël bezette de
len.
Sommige voorstanders, zoals Chaim Ra
mon van de Arbeiderspartij en Dan
Meridor van de Centrum Partij, vinden
dat een klein aantal nederzettingen
moet verdwijnen. De daar wonende ko
lonisten kunnen worden opgenomen in
grotere, beter verdedigbare nederzettin-
genblokken. Anderen achten dat onbe
spreekbaar. Ook over wat er in Jeruzalem
moet gebeuren, lopen in het kamp van
de aanhangers de meningen uiteen.
Een van de felste tegenstanders van uni
laterale scheiding is Meron Benvenisti,
een liberale intellectueel die in de tijd
van Teddy Koliek fungeerde als loco-bur
gemeester van Jeruzalem. Hij schreef de
ze week in het dagblad Ha'aretz dat
scheidingspolitiek onvermijdelijk leidt tot
apartheid. De Palestijnen zullen nog
meer dan nu al het geval is, worden ver
oordeeld tot het leven in afgeschermde
reservaten, net als de zwarten in het
vroegere Zuid-Affika.
Voorstanders hebben onder meer aange
voerd dat unilaterale afscheiding de 'Pa
lestijnse demografische tijdbom' onge
daan maakt. Over een jaar of tien zullen
de Palestijnen naar wordt verwacht een
meerderheid vormen in het gebied tus
sen Jordanië en de Middellandse Zee.
Benvenisti vindt dat niet meer dan bang
makerij, want 'wat maakt het uit hoeveel
Palestijnen er zijn zolang ze niet hun
hand mogen opsteken om een stem uit
te brengen?'
Skopje/rtr/dpa/anp - Militairen
van de NAVO-vredesmacht stro
men Macedonië binnen, nu het
atlantisch bondgenootschap het
licht op groen heeft gezet voor
de operatie Essential Harvest
(Noodzakelijke Oogst). Onder
hen waren gisteren 32 kwartier
makers en verkenners van de
11de Luchtmobiele Brigade in
Schaarsbergen.
Nederland stuurt in totaal 250
militairen naar het Balkanland.
De overigen komen zondag in
Macedonië aan. De Nederlan
ders hebben hun kampement
opgeslagen op het terrein van
een limonadefabriek Het ge
bouw staat in een Albanees ge
bied net buiten de hoofdstad.
De NAVO-militairen moeten de
komende maand de wapens van
de Albanese rebellen inzamelen.
De NAVO wilde alleen troepen
sturen als het bestand tussen de
Slavische Macedoniërs en de Al
banese rebellen van het UQK
stand zou houden.
Afgelopen nacht is de wapenstil
stand echter wederom geschon
den. De Macedonische politie
verklaarde dat rebellen stellingen
van het leger hebben beschoten
in de dorpen Ratae en Zilce, in
de buurt van de plaats Tetovo. In
die dorpen zouden Slavische
Macedoniërs, die uit andere ge
bieden moesten vertrekken, hun
toevlucht hebben gezocht. Eer
der deze week bliezen Albanezen
een orthodoxe kerk op.
De Russische president Poetin
heeft 'grote twijfels' of het de
NAVO-troepen in Macedonië
lukt wapens in te zamelen bij de
rebellen. Volgens Poetin is het
onwaarschijnlijk dat de opstan
delingen hun wapens vrijwillig
inleveren, zoals in het bestand is
overeengekomen. Rusland is tra
ditioneel een bondgenoot van de
Slavische volkeren en staten op
de Balkan, zoals Servië en Mace
donië.
door onze correspondent
Dora Rovers
Cairo - De Palestijnse leider Yas
ser Arafat is verbolgen over het
gebrek aan steun van de Arabi
sche wereld voor de intifada.
Een bijeenkomst van de minis
ters van buitenlandse zaken van
de lidstaten van de Arabische Li
ga, bedoeld om steun te verle
nen aan de Palestijnse opstand
tegen de Israëlische bezetting,
eindigde gisternacht opnieuw
teleurstellend.
„Tot nu toe heeft geen enkele
Arabische top tastbare stappen
opgeleverd, uitgezonderd de
toezegging van financiële hulp.
En zelfs die is maar gedeeltelijk
verleend", constateerde Arafat
na afloop van de jongste spoed
vergadering in de Egyptische
hoofdstad Cairo.
Veel verder dan symbolische ge
baren zijn de Arabische konin
gen, sjeiks en presidenten niet
gekomen. Redding van de Pales
tijnen staat niet hoog op hun
prioriteitenlijst. De 22 lidstaten
van de Arabische Liga kwamen
andermaal tot veroordeling van
de Israëlische agressie. Ze rie
pen opnieuw op geen enkel
contact te leggen met Israël. De
ministers maakten echter een
uitzondering voor Egypte en
Jordanië, de enige twee Arabi
sche landen met een vredesak
koord met de joodse staat. Cairo
en Amman hebben onder druk
van de publieke opinie wel hun
ambassadeurs uit Tel Aviv te
ruggetrokken.
De Arabische leiders besloten
Israëlische producten te boycot
ten. Israël zou hierdoor jaarlijks
zeven en een half miljard gulden
aan inkomsten moeten mislo
pen, maar ervaring leert dat zo'n
boycot makkelijk te omzeilen is.
Oproepen door de Palestijnen
aan hun Arabische 'broeders' in
de Golf om de olietoevoer te sta
ken naar Israëls bondgenoot, de
VS, zijn nooit serieus genomen.
De Golflanden rekenen op de VS
voor hun wapenuitgaven. Egyp
te, een andere belangrijke bond
genoot van Washington, krijgt
jaarlijks twee miljard dollar. Een
bedrag waaraan Cairo overigens
weinig ruchtbaarheid geeft, nu
de bevolking uit protest tegen
de voorkeur van Washington
voor Israël is overgegaan tot een
boycot van Amerikaanse sigaret
ten, frisdranken en fastfoodke
tens.
Is een economische boycot al
verre van effectief, het Midden-
Oosten hoedt zich voor een mi
litaire confrontatie met Israël.
De Arabische landen beschik
ken weliswaar over uitgebreide
strijdkrachten, maar beseffen
drommels goed dat Israël het
militair overwicht heeft. Niet al
leen zijn de soldaten van de
joodse staat beter getraind en
uitgerust, Israël beschikt over
nucleaire wapens.
den haag - Eén tegenvaller kre
gen de drie Nederlandse advo
caten van oud-president Milo
sevic van Joegoslavië gisteren
meteen tijdens de behandeling
van het kort geding te verwer
ken: hun cliënt werd niet met
een vrijgelaten, maar blijft in
zijn cel in Scheveningen.
De advocaten betoogden dat
Milosevic uit Joegoslavië naar
het tribunaal is ontvoerd, en dat
Nederland bij deze 'mensen
smokkel' heeft geholpen. Zijn
detentie in de VN-gevangenis in
Scheveningen zou ook in strijd
zijn met de universele rechten
van de mens, en Nederland zou
er daarom alles aan moeten
doen om hem weer vrij te krij
gen.
Landsadvocaat mr. G. Houtza
gers betoogde daarentegen dat
Nederland alle bevoegdheden
op strafrechtelijk gebied aan het
Joegoslavië-tribunaal heeft over
gedragen. De VN-complexen in
Den Haag en Scheveningen zijn
volgens hem plaatsen waar Ne
derland het niet meer voor het
zeggen heeft. Milosevic kan zich
daarom niet tot de Nederlandse
rechter wenden.
Milosevic advocaten zeiden wei
nig van de uitspraak te verwach
ten. Ze kondigden meteen al
aan dat ze met dezelfde bezwa
ren ook naar het Europese Hof
zullen stappen.
De rechter doet 31 augustus uit
spraak.
londen/rtr-afp-anp - Een van
de twee troonpretendenten
van de Britse Conservatieve
Partij is in ernstige verlegen
heid gebracht door een van
zijn campagnemanagers. Iain
Duncan Smith zag zich gister
avond genoodzaakt Edgar Grif
fin te ontslaan, omdat diens
zoon Nick Griffin leider is van
de extreem rechtse en racisti
sche British Nationalist Party
(BNP).
Volgens medewerkers van
Smith, die een gooi doet naar
het partijvoorzitterschap na het
opstappen van William Hague
in juni, is Griffin inmiddels de
wacht aangezegd. Ook wil
Smith dat de 79-jarige campag
nemanager uit de partij wordt
gezet.
De beslissing lijkt mede ingege
ven door het feit dat de vrouw
van Edgar Griffin eveneens
deel uitmaakt van de BNP. Zij
probeerde in juni dit jaar in
hetzelfde district als Smith de
zetel voor het Britse Lagerhuis
te winnen. De campagnema
nager wordt er eveneens van
beschuldigd de telefoon in het
BNP-hoofdkwartier te hebben
bemand.
Een medewerker van Smith zei
tegen de BBC: „We willen niets
te maken met dat soort extre
misme. Iain is geen racist en is
niet gediend van racistische
ideeën." Griffin zei later dat hij
zijn functie nog niet heeft neer
gelegd, maar dat hij dat zal
doen als Smith het wil.
Hij weigerde afstand te nemen
van de nationalistische partij.
„De BNP is helemaal niet ex
treemrechtse. Zij zit precies in
het midden, en is heel erg ge
richt op de vakbonden. De
Conservatieve Partij als geheel
is erg tegen asielzoekers en dat
is de BNP ook. Zij is een demo
cratische partij, en in dat op
zicht heeft ze natuurlijk mijn
respect", aldus de gepensio
neerde accountant.
door onze correspondent
Jaap van Wesel
Washington - Nee, nee, nee, nee. Het
Amerikaanse Congreslid Gary Condit
was gisteren eenduidig in de antwoor
den op de vragen die heel het land hem
al drie maanden wilden stellen over de
verdwijning van zijn stagiaire Chandra
Levy, met wie hij een verhouding had.
Heeft Condit haar vermoord? Heeft hij
iets te maken met haar mysterieuze ver
dwijning? Was ze zwanger en moest zij
daarom verdwijnen? Heeft hij het poli
tieonderzoek gesaboteerd en een andere
vrouw aangespoord onder ede te liegen
over een affaire die zij met hem heeft ge
had?
Het antwoord was dus vier keer 'nee'.
De vragen werden hem gesteld in zijn
eerste tv-interview gesteld sinds de 24-
jarige Chandra op 30 april spoorloos
verdween. Drie maanden lang had Con
dit zich achter advocaten en woordvoer
ders verscholen. De politie zegt dat hij
alles behalve behulpzaam is geweest bij
het onderzoek. En ook in het half uur
durende interview gaf hij ontwijkende
antwoorden: hij gaf niet toe dat hij een
verhouding had gehad, maar zei tot zes
maal toe dat hij in zijn 34-jarige huwelijk
Een gespannen en nerveuze Gary Condit luistert naar ABC-interviewer Connie Chung.
Foto: Reuters/Craig Sjodin
'fouten' had gemaakt. Dezelfde formule
trouwens die Bill Clinton hanteerde toen
hij over zijn huwelijkstrouw aan de tand
werd gevoeld.
Condit zoekt na drie maanden zwijgen
de publiciteit om zijn politieke carrière te
redden. Het is een soort van wanhoops
offensief, want zoals de zaken er nu voor
staan, zijn er zó veel vragen in zijn kies
district gerezen dat zijn herverkiezing het
volgend jaar onwaarschijnlijk is gewor
den. Daarom heeft Condit een persoon
lijke brief aan de kiezers in zijn district
geschreven Hij zal de komende dagen
nog meer interviews geven.
Maar er is een conflict tussen wat hij po
litiek moet doen, te weten openheid van
zaken geven, en wat zijn advocaten zeg
gen: zo weinig mogelijk informatie geven.
Het is hetzelfde conflict dat Bill Clinton
in de Lewinsky-affaire hadJfc politiek
eist openheid, maar door openheid van
zaken te geven kan je jezelf juridisch in
de nesten werken.
De media smullen van dit verhaal van
macht, seks macht en mysterie in Was
hington. Er is na drie maanden weinig of
geen informatie, maar een leger van ex
perts geeft dagelijks zijn opinie wat er al
lemaal gebeurd zou kunnen zijn, of Con
dit vervolgd kan worden wegens liegen
en belemmering van het onderzoek, en
of hij misschien nog meer affaires heeft
gehad.
Na het interview gaven de experts hun
commentaar of Condit zichzelf een
dienst heeft bewezen. Hoe was zijn li
chaamstaal? Was hij zenuwachtig? Knip
perde hij met zijn ogen bij moeilijke wa
gen? Het antwoord is dat Condit niet ge
loofwaardig is overgekomen. Waarom
moest hij drie maanden wachten met de
ontwijkende en vage antwoorden die hij
nu gaf? Misschien had hij dan beter kun
nen blijven zwijgen.