'Een wonder dat de kerk nog bestaat' GELOOF SAMENLEVING Keizerpinguïns filmen zelf hun jacht Gezamenlijke opleiding hindoegeestelijke mislukt Scientology Siberië beklaagt zich bij Mensenrechtenh WETENSCHAP Vetzucht verhoogt risico kanker Chinezen kweken blaas van hond op muizenrug Hoger IQ dankzij borstvoeding Bedenker term 'big bang' overleden Archeologen vinden resten Aztekentemp Computerspi helpt kinder* met dyslexie f( Tweeën- twintig au gustus is de verjaardag van de En gelse theoloog Edward Bouverie Pusey (1800- 1882). Hij wordt gezien als één van de invloedrijkste theologen binnen de zo geheten Oxfordbeweging, wiens aanhangers naar hem zelfs 'Puseyisten' werden genoemd. Deze wilden af van de liberale krachten binnen de Angli caanse kerk. Krachten die er bijvoorbeeld deze eeuw voor zorgden dat ook vrouwen voor het pries terschap mogen worden ingezet. Volgens Pusey moesten de anglicanen daarentegen terug naar de traditionele notie dat de kerk een goddelijke instel ling is. Puseyisten met hun denkbeelden zo dicht bij de rooms-katholieke ideologie dat verscheide ne de overstap maakten. Pusey zelf bleef tot zijn dood lid van de Angli caanse kerk. Animatiefilm over leven Mohammed in de maak cairo/afp - De invloedrijke Al- Azhar universiteit in Caïro heeft toestemming gegeven voor de verspreiding van een animatie film over het leven van de pro feet Mohammed. In de film wordt Mohammed niet als persoon, maar als een verblindend licht weergegeven. De islam verbiedt de afbeelding van de profeet. De film, 'Mohammed, de laatste der profeten', toont het begin van zijn verkondiging in Mekka veertien eeuwen geleden, de moeilijkheden die hij daarbij ondervond, en zijn vertrek naar Medina. De animatiefilm, 'een combinatie van de moslimcul tuur en de stijl van Hollywood', is gemaakt door Richard Rich, een oud-medewerker van Walt Disney. den haag-zoete rmeer/anp - De Hindoe Raad Nederland (HRN) en de stichting Nederlandse Op leiding Hindoe Geestelijke (No- hg) zijn er niet in geslaagd een gezamenlijke opleiding tot hin doegeestelijke op te zetten. Bei de organisaties beginnen in sep tember aan de Haagse Hoge school met een eigen opleiding. De Nohg heeft veertig studenten ingeschreven, het Hindoe Oplei dingsinstituut van de HRN denkt met twintig tot 25 studen ten te beginnen. De ideeën van de twee organisaties lagen vol gens HRN-voorzitter mr. T. Bis- sessur en Nhog-vice-voorzitter A. Soerdien te ver uiteen om tot een gezamenlijke opleiding te komen. Bissessur vindt de opleiding van de Nohg tot hindoegeestelijke (pandit), geestelijk verzorger of schriftgeleerde te theoretisch. De docenten van zijn eigen op leiding hebben in tegenstelling tot die van de Nohg, voeling met de alledaagse praktijk van het hindoeïsme in Nederland, zei Bissessur dinsdag. De Neder landse hindoekenners die de Nohg als docenten heeft aange trokken, kunnen hun studenten volgens Bissessur niet vertellen hoe ze bepaalde hindoeïstische rituelen moeten voltrekken. Soerdien vindt op zijn beurt dat het Hindoe Opleidingsinstituut van de HRN te veel nadruk legt op de religieuze rol van de hin doegeestelijken en bovendien onvoldoende aansluit op de godsdienstige beleving van he dendaagse hindoes. „Wij willen jonge hindoes die hier in Neder land opgroeien, equiperen met kennis die hun in staat stelt om het algemeen welzijn van hin does te verbeteren." Hij vindt het bovendien niet de taak van de HRN, een koepel van negen organisaties, om zelf een oplei ding op te zetten. Bissessur liet doorschemeren dat afgestu deerden van de Nohg moeilijk aan een baan zullen kunnen ko men. De belangrijkste organisa ties die stageplaatsen en banen voor geestelijk verzorgers in bij voorbeeld ziekenhuizen en ge vangenissen te vergeven heb ben, zijn allemaal bij de HRN aangesloten. Russische wet steekt stokje voor erkenning omstreden kerk moskou/ap - De Siberische tak van de Sci- entology-beweging heeft zich bij het Euro pese Hof van de Mensenrechten beklaagd over de Russische wet die het de religieuze groepering onmogelijk maakt zich wettelijk te laten registreren. Een vertegenwoordiger van Scientology heeft dat gezegd. De in 1997 aangenomen wet bepaalt dat re ligieuze groeperingen om zich officieel te la ten registreren moeten aantonen al min stens» vijftien jaar in Rusland actief te zijn, wat Scientology niet kan. Jevgeni Kimlja, die Scientology in Siberië aanvoert, zei dat zijn groep op allerlei manieren had geprobeerd een officiële status te krijgen: als non-profit- organisatie, als publieke organisatie en als geloofsgroepering. Steeds, kreeg Scientology nul op het rekest. Kimlja verklaarde dat zijn afdeling van Sci entology in de Siberische stad Soergoet (2.200 kilometer ten oosten van Moskou) ondanks het gebrek aan officiële status in eigen kring ontmoetingen houdt. Het orga niseren van lezingen en cursussen onder de vlag van Scientology is de sektarische groe pering niet toegestaan vanwege het ontbre ken van officiële erkenning. Ook mensenrechtenorganisaties hebben de wet uit 1997 bekritiseerd. Rusland is niej enige Europese land waar Scientology! zijn oorsprong vindt in de Verenigde Sti moeilijkheden ondervindt. Duitsland schouwt de groep als een bedreiging de democratie en Frankrijk heeft Scieni gy op een lijst met verdachte sektes De Franse Scientology stapte vorige m< al naar het Mensenrechtenhof in Stn burg, uit protest tegen een nieuwe Fr wet die gericht is op de bestrijding van gieuze sektes. De smalle weg tussen agnosticisme en fundamentalisme door Taco van der Mark alphen aan den rijn - Een trOUW kerkganger is prof.dr. Maarten den Duik (6o) nog steeds. Daar heeft zijn hoogleraarschap aan de Universiteit van Leiden niets aan veranderd. De kerk blijft trek ken. 'Daar ervaar ik God'. Het zal ergens halverwege de ja ren zestig zijn geweest. Een dis cussie tussen Karl Barth en een aantal van zijn leerlingen. De in vloedrijke Duitse theoloog ge bruikte daarbij een ets van Abrecht Dürer met een tafereel van 'De Ridder tussen Duivel en Dood'. De dood stond volgens hem model voor agnosticisme, de duivel voor fundamentalis me. Tussen die twee polen: de smalle weg, niet alleen van de gelovige', maar ook van de theo- loog. Aandachtig toeschouwer bij het bijzondere congres was de piep jonge Maarten den Duik, theo logiestudent aan wat toen nog de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam heette. Terugkijkend op die gebeurtenis zegt hij in zijn prettige huis in Alphen aan den Rijn: „Barth had goed gezien dat beide uitersten aan je trekken. Soms wil je ge woon lekker, bijna eenvoudig fundamentalistisch zijn. Dat is aanlokkelijk omdat je dan gevrij waard blijft van twijfels. En dan weer lokt het agnosticisme. Je twijfelt aan alles. Het is de kunst om dat smalle pad tussen die twee uitersten te volgen". Een avontuur dat zelden goed afloopt, of, in de terminologie van Den Duik: 'het is een pad waar je altijd op uitglijdt'. Hij noemt als voorbeeld de po ging van de Haagse predikant Carel ter Linden, die rond Pasen het nodige stof deed opwaaien met een artikel in NRC Handels blad. Zijn strekking was dat het opstandingsverhaal van Jezus gezien moet worden als legen de. Een regelrechte atoombom voor veel gelovigen. Den Duik heeft er een subtiele glimlach voor over: „Die hele discussie is een klassiek voorbeeld van alle spanningen waarin theologie staat. Tussen de polen funda mentalisme en scepsis. Ter Lin den werd aangevallen omdat hij daar precies tussendoor loopt". Het praten over God valt Den Duik niet heel gemakkelijk. Ge regeld laat hij een stilte vallen waarna hij voor zich uit kijkt. „Weet je wat het is", zegt hij na weer een stilte, „Elk betoog over God of geloof wordt uiteindelijk vervelend. Ik ben het eens met Ter Linden. De bijbelverhalen getuigen van de geschiedenis tussen God en mensen. Maar die religieuze taal is poëzie. En dat wijst op een realiteit die voor een historicus niet is te vatten. Maar toch wel degelijk een reali teit". De Leidse hoogleraar zegt over twee weken de universiteit na tien jaar vaarwel. In de jaren daarvoor werkte hij als rector aan Hydepark in Doom, het se minarium van de Nederlandse Hervormde Kerk. Maar ook stond hij jarenlang op de kansel. Van die keuze heeft hij nooit spijt gehad. „Het is een grandi oos vak. Door te zien hoeveel energie mensen leveren voor hun gemeente. En door de ont roerende verhalen die je hoort". Den Duik was predikant in een periode die bol stond van de strijdbaarheid en de felle discus sies. Dat gold voor zijn eerste gemeente in 1969 in Wormer, zijn jaren in de Nederlandse ge meente in Londen tot en met zijn laatste standplaats in Ber gen waar hij tot 1980 werkte. „Ja", beaamt Den Duik, „het was van de eerste tot en met de laatste dag polarisatie wat de klok sloeg. Apartheid en kruisra ketten verdeelden de samenle ving en dus ook de kerk". Heel nabij ervoer hij dat in het Noordhollandse Bergen. „In mijn eigen gemeente werd het Icto opgericht, de tegenhanger van het IKV dat voor eenzijdige kernontwapening was. Dat was niet gemakkelijk". Den Duik zelf was groot voor stander van het IKV. Daar ge tuigde ook een poster op de ra men van zijn eigen woning van. „Iedereen wist wel waar ik stond in die kwestie". En eigenlijk koesterde de 'rode dominee' de verwachting dat andere gemeenteleden ook 'juist' zouden kiezen. Ten on rechte, want conflicten liepen hoog op. „Dat behoort tot de dieptepunten van mijn predi kantschap. Mensen die elkaar kwaad aankeken en ikzelf die opzag tegen het preken". Daar kwam een einde aan nadat voor- en tegenstanders elkaar emotionele verhalen vertelden over hun oorlogservaringen. „Dat werkte louterend. Er werd niet meer gediscussieerd, maar er ontstond wederzijds respect". In het begin van zijn loopbaan als predikant kende Den Duik weinig twijfels. „Ik dacht dat ik het allemaal wel wist. Ik was er bijvoorbeeld zeker van dat de kerk op haar laatste benen liep. Het zou niet lang meer duren voordat dat instituut geschiede nis zou zijn. En eerlijk is eerlijk, het is natuurlijk een wonder dat de kerk nog steeds bestaat Een andere zekerheid die hij koesterde was de komst van Gods Koninkijk. .Achteraf is het makkelijk praten dat dat wat na- ief was. Maar ik dacht dat het rijk van vrede en gerechtigheid absoluut zou aanbreken. Ik zag daarbij een goed georganiseerde socialistische staat voor ogen". Anders dan Gerard Reve, die zich ooit hardop afvroeg hoe dat dan wel zat 'met dat koninkrijk van u?', is Den Duik vol optimis me. „Eigenlijk verwacht ik Gods Koninkrijk nog steeds. De oud testamentische profeten hebben het er over en ik geloof dat. Zo als er ooit een eerste dag was, zo zal er ook een laatste dag zijn. De dag waarop de geschiedenis voltooid zal worden. En dan zal eindelijk dat rijk van vrede en gerechtigheid aanbreken. Daar ben ik van overtuigd". Zolang dat nog niet is gereali seerd zal Den Duik trouw zijn kerk in Alphen aan den Rijn blij ven bezoeken. „Voor alles moet het vuur van de plaatselijke ge meente brandend blijven. Een plek van liturgie, gebed en waar de taal van de profeten wordt gelezen. En waar wordt gepro beerd het leven van de mensen leefbaar te maken. Voor mezelf is het wezenlijk om te zingen en brood en wijn te delen. Een mo ment waar de woorden wegval len en je de eenheid ervaart met Christus. Dat ervaar ik niet in mijn huiskamer, wel in de kerk. Daarom blijf ik daar komen". Wat hij na 4 september gaat doen, is nog onduidelijk. In ie der geval komt er een boek uit. Na al eerder geschreven te heb ben over de eerste vijf bijbelboe ken, gaat zijn afscheid gepaard met een studie over de Bergre de. „Ik kan nooit zeggen dat de hele bijbel in me zit Het gaat al tijd over een boek, een brief of zoals nu een rede. Die Bergrede met zijn notities over gerechtig heid spreken me zeer aan. Ze raken me in mijn ziel". Maarten den Duik laveert tussen de dood van het agnosticisme en de duivel van het fundamentalism Foto: GPD/Mauricë Nelwan t verhoogt net chicago/afp - Vetzucht verhoogt net risico op alvleesklierkanker met 72 procent. Dat risico kan weer worden verkleind door meer li chaamsbeweging. Dit blijkt uit onderzoek van de Harvard School of Public Health. De onderzoekers volgden sinds 1976 meer dan 100.000 proefperso nen, die bij het begin van het onderzoek geen kanker hadden. In de loop van het onderzoek kregen 350 mensen alvleesklierkanker. Vol gens het onderzoek is alvleesklierkanker de op vier na belangrijkste doodsoorzaak in de Verenigde Staten. Het gedrag van pinguïns was tot nu toe alleen boven het ijs te volgen. Foto: EPA/Yoshikazu Tsuno WWF slaat alarm over rif Australië brisbane/ap - Australië doet on voldoende aan de bescherming van het Great Barrier Reef, een rif dat voorkomt op de Werel- derfgoedlijst van UNESCO van te beschermen natuurgebieden. Dast zegt het Wereldnatuur- fonds (WWF). WWF-woordvoerder Simon Cripps noemde milieuverontrei niging, overbevissing, klimaat verandering en mogelijke olie boringen als grote bedreigingen voor het 2.000 kilometer lange koraalrif langs de Australische noordoostkust. Cripps kwam met zijn waarschuwing aan de vooravond van een bijeenkomst van veertig leden van het Inter national Endangered Seas Pro gram van het WWF, die volgen de week in Townsville in het noorden van Australië wordt ge houden. Cripps wees erop dat Australië toestaat dat wordt gevist op het rif, dat geldt als een beschermd nationaal park. londen/rtr - De Engelse astro noom Fred Hoyle, die ooit de term 'big bang' bedacht, is op 86-jarige leeftijd overleden. Dit melden Britse kranten vandaag. Hoyle was tegenstander van de theorie dat het universum 12 miljard jaar geleden uit een gro te explosie zou zijn ontstaan. De naam 'big bang' die hij ervoor bedacht, was dan ook ironisch bedoeld, maar raakte ingebur gerd onder aanhangers van de theorie. Volgens Hoyle heeft het universum geen beginpunt in de tijd. Hoyle werd in 1915 als zoon van wolhandelaren geboren in het Noord-Engelse graafschap York shire. Hij was verbonden aan de universiteit van Cambridge. door Johan Lamoral Het is bekend dat keizerpin guïns duik- en zwemvirtuozen zijn. Uit hun snelle gewichtstoe name en uit analysen van hun maaginhoud blijkt dat zij onder water ook succesvolle jagers zijn. Hoe zij echter hun prooien vinden en overmeesteren, bleef tot nu toe voor nieuwsgierige wetenschappers grotendeels verborgen. Keizerpinguïns jagen immers bij voorkeur onder dik pakijs en dat maakt het uiterst moeilijk hen op hun tochten te volgen. Biologen van de univer siteit van Califomië in San Die- go hebben nu eindelijk de jacht- gewoonten van de keizerpin guïns kunnen bestuderen. Zij rustten enkele tientallen kei zerpinguïns met een mini-vi deocamera en een dieptemeter uit en lieten de dieren weer los onder het ijs. Binnen de kortste tijd hadden de pinguïns de hin derlijke video-uitrusting echter afgeschud. De biologen brachten de pin guïns derhalve over naar een wetenschappelijk onderzoeks- station in de McMurdo-Sund, waar slechts twee gaten in het ijs waren waarlangs de dieren onder het ijs konden duiken. Daar trainden zij de pinguïns met veel geduld en met ontelba re lekkere vishapjes totdat deze zwemviruozen de apparatuur op hun rug hadden aanvaard. Hun lievelingsprooi bleek de ijs- vis Pagothenia borchgrevinki. Dit kleine visje verbergt zich bij voorkeur tussen de spleten en holten onder het dikke pakijs en alleen de staart is nog zichtbaar. Uit de video-opnamen bleek dat de pinguïns loodrecht en blik semsnel uit de diepte omhoog schoten en hun prooi bij de staart uit het ijs haalden. Van de meer dan honderd gefilmde jachtscènes eindigde ongeveer driekwart op een succesvolle vangst. Vele pinguïns slaagden er zelfs in bij één enkele aanval verschillende vissen buit te ma ken. De camera bleek bij de jacht geen probleem te zijn. Wanneer zij niet op ijsvissen jaagden bestond een andere techniek erin een prooi te nade ren via een schijnbeweging. De pinguïns lieten een school vis sen in de waan dat zij een ande re richting uit zwommen om dan op het laatste ogenblik ra zendsnel een scherpe bocht te maken en in een rolbeweging op de prooi af te schieten. peking/rtr - Chinese weten schappers zijn erin geslaagd op de mg van een muis een hon- denblaas te laten groeien. De Chinese media spreken enthou siast van een enorme door braak. Weefselcellen van een honden- blaas zijn getransplanteerd op de muizenrug. De hondenblaas is daarna gewoon gaan groeien. „Hoewel cüe blaas zo groot is als een halve pingpongbal, rent het muisje vrolijk rond", zo meldde het persbureau Xinhua. De blaas groeit nog steeds. De cel len halen hun voedsel bij de muis weg. De wetenschappers willen hun kennis gebruiken voor transplantatietechnieken. Het experiment is uitgevoerd in het militair medisch onder- londen/rtr - Wanneer baby's korter dan drie maanden aan de borst drinken kan dit hun intel ligentie negatief beïnvloeden. Dit blijkt uit een vandaag gepu bliceerd onderzoek van Noorse medische deskundigen. Een aantal van 345 kinderen is, toen ze dertien maanden en vijf jaar waren, op intellect en mo torische vaardigheden getest. Tweederde van de groep had zes maanden of langer borst voeding gekregen en zeventien procent was voor de derde maand op flesvoeding overge stapt. Het onderzoeksteam vond zoeksinstituut in Peking. China is officieel tegen het klo nen van mensen, maar is druk bezig met een biotechnologisch programma om bepaalde weef sels te klonen, zoals cellen van kraakbeen en botten, dat is te gebruiken bij weefseltransplan taties. In 1995 baarden Amerikaanse wetenschappers in Worchester opzien door een menselijk oor te laten groeien op een muis. Het oor kan, zo stelden de me dici, worden gebruikt voor transplantatie bij bijvoorbeeld verkeersslachtoffers. Om het oor te maken, gebruikten ze kraak been van een kalf. „Er is een te kort aan donororganen, dus moeten we ze maar kweken", zei één van de onderzoekers. geen verband tussen borstvoe ding en motorische vaardighe den in beide leeftijdsgroepen. De kinderen die echter korter dan drie maanden borstvoeding hadden gehad, scoorden op een leeftijd van dertien maanden la ger dan gemiddeld op het ge bied van mentale vaardigheden. Op vijfjarige leeftijd vertoonden deze kinderen een achterstand in hun totale intelligentie. De onderzoekers zeggen dat zij een positief verband hebben gevon den tussen de tijd dat kinderen borstvoeding hebben gekregen en hun mentale ontwikkeling. varsovie/afp - Een team Poolse en Mexicaanse archf gen heeft op een berghellii het midden van het land de ten gevonden van een Azte tempel. Het gaat om een re hoekige, stenen muur met binnen delen van aardewe en vuurstenen gebruiksvoor pen. Volgens teamleider Iwanis ski stamt de tempel uit de z eeuw. Het gebouw was o dragen aan Tlaloc, voor de ken de god van de regen en sem. londen/anp - Finse psycl 'e gen hebben een computer u letje ontwikkeld dat kind te. met dyslexie kan helpen, spel moet het leesvermogen Q( het kind verbeteren doorda een bepaald deel van de hie" nen stimuleert. Het spel is geschikt voor ki pi, ren van vier tot zeven jaar. 1 Kc thuis, onder ouderlijk toez te spelen. Mensen met dyslexie hel 9" moeite met lezen en schn ei< of met het begrijpen van vv horen. A Teamleider Teija Kujala va Universiteit van Helsinki nd n de het spel 'erg simpel en i kelijk in het gebruik'. Het i 4 test bij 24 Finse kinderen T kregen verschillende geluidj horen, die op het scherm te 8c waren als bewegende figuur Te Deze handeling bleek te leLa tot een verhoogde activite^ het hersendeel dat onder i spraak en taal regelt. De ki ren bleken na het spe nauwkeuriger te kunnen lf Sommigen konden zelfs sil 8. lezen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2001 | | pagina 14