'Een wonder dat de
kerk nog bestaat'
GELOOF SAMENLEVING
Keizerpinguïns filmen zelf hun jacht
Gezamenlijke opleiding hindoegeestelijke mislukt Scientology Siberië beklaagt zich bij Mensenrechtenh
WETENSCHAP
Vetzucht verhoogt risico kanker
Chinezen kweken blaas
van hond op muizenrug
Hoger IQ dankzij borstvoeding
Bedenker term
'big bang'
overleden
Archeologen
vinden resten
Aztekentemp
Computerspi
helpt kinder*
met dyslexie
f(
Tweeën-
twintig au
gustus is de
verjaardag
van de En
gelse theoloog Edward
Bouverie Pusey (1800-
1882). Hij wordt gezien als
één van de invloedrijkste
theologen binnen de zo
geheten Oxfordbeweging,
wiens aanhangers naar
hem zelfs 'Puseyisten'
werden genoemd. Deze
wilden af van de liberale
krachten binnen de Angli
caanse kerk. Krachten die
er bijvoorbeeld deze eeuw
voor zorgden dat ook
vrouwen voor het pries
terschap mogen worden
ingezet. Volgens Pusey
moesten de anglicanen
daarentegen terug naar de
traditionele notie dat de
kerk een goddelijke instel
ling is. Puseyisten met
hun denkbeelden zo dicht
bij de rooms-katholieke
ideologie dat verscheide
ne de overstap maakten.
Pusey zelf bleef tot zijn
dood lid van de Angli
caanse kerk.
Animatiefilm over
leven Mohammed
in de maak
cairo/afp - De invloedrijke Al-
Azhar universiteit in Caïro heeft
toestemming gegeven voor de
verspreiding van een animatie
film over het leven van de pro
feet Mohammed.
In de film wordt Mohammed
niet als persoon, maar als een
verblindend licht weergegeven.
De islam verbiedt de afbeelding
van de profeet.
De film, 'Mohammed, de laatste
der profeten', toont het begin
van zijn verkondiging in Mekka
veertien eeuwen geleden, de
moeilijkheden die hij daarbij
ondervond, en zijn vertrek naar
Medina. De animatiefilm, 'een
combinatie van de moslimcul
tuur en de stijl van Hollywood',
is gemaakt door Richard Rich,
een oud-medewerker van Walt
Disney.
den haag-zoete rmeer/anp - De
Hindoe Raad Nederland (HRN)
en de stichting Nederlandse Op
leiding Hindoe Geestelijke (No-
hg) zijn er niet in geslaagd een
gezamenlijke opleiding tot hin
doegeestelijke op te zetten. Bei
de organisaties beginnen in sep
tember aan de Haagse Hoge
school met een eigen opleiding.
De Nohg heeft veertig studenten
ingeschreven, het Hindoe Oplei
dingsinstituut van de HRN
denkt met twintig tot 25 studen
ten te beginnen. De ideeën van
de twee organisaties lagen vol
gens HRN-voorzitter mr. T. Bis-
sessur en Nhog-vice-voorzitter
A. Soerdien te ver uiteen om tot
een gezamenlijke opleiding te
komen.
Bissessur vindt de opleiding van
de Nohg tot hindoegeestelijke
(pandit), geestelijk verzorger of
schriftgeleerde te theoretisch.
De docenten van zijn eigen op
leiding hebben in tegenstelling
tot die van de Nohg, voeling met
de alledaagse praktijk van het
hindoeïsme in Nederland, zei
Bissessur dinsdag. De Neder
landse hindoekenners die de
Nohg als docenten heeft aange
trokken, kunnen hun studenten
volgens Bissessur niet vertellen
hoe ze bepaalde hindoeïstische
rituelen moeten voltrekken.
Soerdien vindt op zijn beurt dat
het Hindoe Opleidingsinstituut
van de HRN te veel nadruk legt
op de religieuze rol van de hin
doegeestelijken en bovendien
onvoldoende aansluit op de
godsdienstige beleving van he
dendaagse hindoes. „Wij willen
jonge hindoes die hier in Neder
land opgroeien, equiperen met
kennis die hun in staat stelt om
het algemeen welzijn van hin
does te verbeteren." Hij vindt
het bovendien niet de taak van
de HRN, een koepel van negen
organisaties, om zelf een oplei
ding op te zetten. Bissessur liet
doorschemeren dat afgestu
deerden van de Nohg moeilijk
aan een baan zullen kunnen ko
men. De belangrijkste organisa
ties die stageplaatsen en banen
voor geestelijk verzorgers in bij
voorbeeld ziekenhuizen en ge
vangenissen te vergeven heb
ben, zijn allemaal bij de HRN
aangesloten.
Russische wet steekt stokje voor erkenning omstreden kerk
moskou/ap - De Siberische tak van de Sci-
entology-beweging heeft zich bij het Euro
pese Hof van de Mensenrechten beklaagd
over de Russische wet die het de religieuze
groepering onmogelijk maakt zich wettelijk
te laten registreren. Een vertegenwoordiger
van Scientology heeft dat gezegd.
De in 1997 aangenomen wet bepaalt dat re
ligieuze groeperingen om zich officieel te la
ten registreren moeten aantonen al min
stens» vijftien jaar in Rusland actief te zijn,
wat Scientology niet kan. Jevgeni Kimlja, die
Scientology in Siberië aanvoert, zei dat zijn
groep op allerlei manieren had geprobeerd
een officiële status te krijgen: als non-profit-
organisatie, als publieke organisatie en als
geloofsgroepering. Steeds, kreeg Scientology
nul op het rekest.
Kimlja verklaarde dat zijn afdeling van Sci
entology in de Siberische stad Soergoet
(2.200 kilometer ten oosten van Moskou)
ondanks het gebrek aan officiële status in
eigen kring ontmoetingen houdt. Het orga
niseren van lezingen en cursussen onder de
vlag van Scientology is de sektarische groe
pering niet toegestaan vanwege het ontbre
ken van officiële erkenning.
Ook mensenrechtenorganisaties hebben de
wet uit 1997 bekritiseerd. Rusland is niej
enige Europese land waar Scientology!
zijn oorsprong vindt in de Verenigde Sti
moeilijkheden ondervindt. Duitsland
schouwt de groep als een bedreiging
de democratie en Frankrijk heeft Scieni
gy op een lijst met verdachte sektes
De Franse Scientology stapte vorige m<
al naar het Mensenrechtenhof in Stn
burg, uit protest tegen een nieuwe Fr
wet die gericht is op de bestrijding van
gieuze sektes.
De smalle weg tussen agnosticisme en fundamentalisme
door Taco van der Mark
alphen aan den rijn - Een trOUW
kerkganger is prof.dr. Maarten
den Duik (6o) nog steeds. Daar
heeft zijn hoogleraarschap aan
de Universiteit van Leiden niets
aan veranderd. De kerk blijft trek
ken. 'Daar ervaar ik God'.
Het zal ergens halverwege de ja
ren zestig zijn geweest. Een dis
cussie tussen Karl Barth en een
aantal van zijn leerlingen. De in
vloedrijke Duitse theoloog ge
bruikte daarbij een ets van
Abrecht Dürer met een tafereel
van 'De Ridder tussen Duivel en
Dood'. De dood stond volgens
hem model voor agnosticisme,
de duivel voor fundamentalis
me. Tussen die twee polen: de
smalle weg, niet alleen van de
gelovige', maar ook van de theo-
loog.
Aandachtig toeschouwer bij het
bijzondere congres was de piep
jonge Maarten den Duik, theo
logiestudent aan wat toen nog
de Gemeentelijke Universiteit
van Amsterdam heette.
Terugkijkend op die gebeurtenis
zegt hij in zijn prettige huis in
Alphen aan den Rijn: „Barth had
goed gezien dat beide uitersten
aan je trekken. Soms wil je ge
woon lekker, bijna eenvoudig
fundamentalistisch zijn. Dat is
aanlokkelijk omdat je dan gevrij
waard blijft van twijfels. En dan
weer lokt het agnosticisme. Je
twijfelt aan alles. Het is de kunst
om dat smalle pad tussen die
twee uitersten te volgen".
Een avontuur dat zelden goed
afloopt, of, in de terminologie
van Den Duik: 'het is een pad
waar je altijd op uitglijdt'.
Hij noemt als voorbeeld de po
ging van de Haagse predikant
Carel ter Linden, die rond Pasen
het nodige stof deed opwaaien
met een artikel in NRC Handels
blad. Zijn strekking was dat het
opstandingsverhaal van Jezus
gezien moet worden als legen
de. Een regelrechte atoombom
voor veel gelovigen. Den Duik
heeft er een subtiele glimlach
voor over: „Die hele discussie is
een klassiek voorbeeld van alle
spanningen waarin theologie
staat. Tussen de polen funda
mentalisme en scepsis. Ter Lin
den werd aangevallen omdat hij
daar precies tussendoor loopt".
Het praten over God valt Den
Duik niet heel gemakkelijk. Ge
regeld laat hij een stilte vallen
waarna hij voor zich uit kijkt.
„Weet je wat het is", zegt hij na
weer een stilte, „Elk betoog over
God of geloof wordt uiteindelijk
vervelend. Ik ben het eens met
Ter Linden. De bijbelverhalen
getuigen van de geschiedenis
tussen God en mensen. Maar
die religieuze taal is poëzie. En
dat wijst op een realiteit die voor
een historicus niet is te vatten.
Maar toch wel degelijk een reali
teit".
De Leidse hoogleraar zegt over
twee weken de universiteit na
tien jaar vaarwel. In de jaren
daarvoor werkte hij als rector
aan Hydepark in Doom, het se
minarium van de Nederlandse
Hervormde Kerk. Maar ook
stond hij jarenlang op de kansel.
Van die keuze heeft hij nooit
spijt gehad. „Het is een grandi
oos vak. Door te zien hoeveel
energie mensen leveren voor
hun gemeente. En door de ont
roerende verhalen die je hoort".
Den Duik was predikant in een
periode die bol stond van de
strijdbaarheid en de felle discus
sies. Dat gold voor zijn eerste
gemeente in 1969 in Wormer,
zijn jaren in de Nederlandse ge
meente in Londen tot en met
zijn laatste standplaats in Ber
gen waar hij tot 1980 werkte.
„Ja", beaamt Den Duik, „het
was van de eerste tot en met de
laatste dag polarisatie wat de
klok sloeg. Apartheid en kruisra
ketten verdeelden de samenle
ving en dus ook de kerk".
Heel nabij ervoer hij dat in het
Noordhollandse Bergen. „In
mijn eigen gemeente werd het
Icto opgericht, de tegenhanger
van het IKV dat voor eenzijdige
kernontwapening was. Dat was
niet gemakkelijk".
Den Duik zelf was groot voor
stander van het IKV. Daar ge
tuigde ook een poster op de ra
men van zijn eigen woning van.
„Iedereen wist wel waar ik stond
in die kwestie".
En eigenlijk koesterde de 'rode
dominee' de verwachting dat
andere gemeenteleden ook
'juist' zouden kiezen. Ten on
rechte, want conflicten liepen
hoog op. „Dat behoort tot de
dieptepunten van mijn predi
kantschap. Mensen die elkaar
kwaad aankeken en ikzelf die
opzag tegen het preken".
Daar kwam een einde aan nadat
voor- en tegenstanders elkaar
emotionele verhalen vertelden
over hun oorlogservaringen.
„Dat werkte louterend. Er werd
niet meer gediscussieerd, maar
er ontstond wederzijds respect".
In het begin van zijn loopbaan
als predikant kende Den Duik
weinig twijfels. „Ik dacht dat ik
het allemaal wel wist. Ik was er
bijvoorbeeld zeker van dat de
kerk op haar laatste benen liep.
Het zou niet lang meer duren
voordat dat instituut geschiede
nis zou zijn. En eerlijk is eerlijk,
het is natuurlijk een wonder dat
de kerk nog steeds bestaat
Een andere zekerheid die hij
koesterde was de komst van
Gods Koninkijk. .Achteraf is het
makkelijk praten dat dat wat na-
ief was. Maar ik dacht dat het
rijk van vrede en gerechtigheid
absoluut zou aanbreken. Ik zag
daarbij een goed georganiseerde
socialistische staat voor ogen".
Anders dan Gerard Reve, die
zich ooit hardop afvroeg hoe dat
dan wel zat 'met dat koninkrijk
van u?', is Den Duik vol optimis
me. „Eigenlijk verwacht ik Gods
Koninkrijk nog steeds. De oud
testamentische profeten hebben
het er over en ik geloof dat. Zo
als er ooit een eerste dag was, zo
zal er ook een laatste dag zijn.
De dag waarop de geschiedenis
voltooid zal worden. En dan zal
eindelijk dat rijk van vrede en
gerechtigheid aanbreken. Daar
ben ik van overtuigd".
Zolang dat nog niet is gereali
seerd zal Den Duik trouw zijn
kerk in Alphen aan den Rijn blij
ven bezoeken. „Voor alles moet
het vuur van de plaatselijke ge
meente brandend blijven. Een
plek van liturgie, gebed en waar
de taal van de profeten wordt
gelezen. En waar wordt gepro
beerd het leven van de mensen
leefbaar te maken. Voor mezelf
is het wezenlijk om te zingen en
brood en wijn te delen. Een mo
ment waar de woorden wegval
len en je de eenheid ervaart met
Christus. Dat ervaar ik niet in
mijn huiskamer, wel in de kerk.
Daarom blijf ik daar komen".
Wat hij na 4 september gaat
doen, is nog onduidelijk. In ie
der geval komt er een boek uit.
Na al eerder geschreven te heb
ben over de eerste vijf bijbelboe
ken, gaat zijn afscheid gepaard
met een studie over de Bergre
de. „Ik kan nooit zeggen dat de
hele bijbel in me zit Het gaat al
tijd over een boek, een brief of
zoals nu een rede. Die Bergrede
met zijn notities over gerechtig
heid spreken me zeer aan. Ze
raken me in mijn ziel".
Maarten den Duik laveert tussen de dood van het agnosticisme en de duivel van het fundamentalism
Foto: GPD/Mauricë Nelwan
t verhoogt net
chicago/afp - Vetzucht verhoogt net risico op alvleesklierkanker
met 72 procent. Dat risico kan weer worden verkleind door meer li
chaamsbeweging. Dit blijkt uit onderzoek van de Harvard School of
Public Health.
De onderzoekers volgden sinds 1976 meer dan 100.000 proefperso
nen, die bij het begin van het onderzoek geen kanker hadden. In de
loop van het onderzoek kregen 350 mensen alvleesklierkanker. Vol
gens het onderzoek is alvleesklierkanker de op vier na belangrijkste
doodsoorzaak in de Verenigde Staten.
Het gedrag van pinguïns was tot nu toe alleen boven het ijs te volgen. Foto: EPA/Yoshikazu Tsuno
WWF slaat alarm
over rif Australië
brisbane/ap - Australië doet on
voldoende aan de bescherming
van het Great Barrier Reef, een
rif dat voorkomt op de Werel-
derfgoedlijst van UNESCO van
te beschermen natuurgebieden.
Dast zegt het Wereldnatuur-
fonds (WWF).
WWF-woordvoerder Simon
Cripps noemde milieuverontrei
niging, overbevissing, klimaat
verandering en mogelijke olie
boringen als grote bedreigingen
voor het 2.000 kilometer lange
koraalrif langs de Australische
noordoostkust. Cripps kwam
met zijn waarschuwing aan de
vooravond van een bijeenkomst
van veertig leden van het Inter
national Endangered Seas Pro
gram van het WWF, die volgen
de week in Townsville in het
noorden van Australië wordt ge
houden.
Cripps wees erop dat Australië
toestaat dat wordt gevist op het
rif, dat geldt als een beschermd
nationaal park.
londen/rtr - De Engelse astro
noom Fred Hoyle, die ooit de
term 'big bang' bedacht, is op
86-jarige leeftijd overleden. Dit
melden Britse kranten vandaag.
Hoyle was tegenstander van de
theorie dat het universum 12
miljard jaar geleden uit een gro
te explosie zou zijn ontstaan. De
naam 'big bang' die hij ervoor
bedacht, was dan ook ironisch
bedoeld, maar raakte ingebur
gerd onder aanhangers van de
theorie. Volgens Hoyle heeft het
universum geen beginpunt in
de tijd.
Hoyle werd in 1915 als zoon van
wolhandelaren geboren in het
Noord-Engelse graafschap York
shire. Hij was verbonden aan de
universiteit van Cambridge.
door Johan Lamoral
Het is bekend dat keizerpin
guïns duik- en zwemvirtuozen
zijn. Uit hun snelle gewichtstoe
name en uit analysen van hun
maaginhoud blijkt dat zij onder
water ook succesvolle jagers
zijn. Hoe zij echter hun prooien
vinden en overmeesteren, bleef
tot nu toe voor nieuwsgierige
wetenschappers grotendeels
verborgen. Keizerpinguïns jagen
immers bij voorkeur onder dik
pakijs en dat maakt het uiterst
moeilijk hen op hun tochten te
volgen. Biologen van de univer
siteit van Califomië in San Die-
go hebben nu eindelijk de jacht-
gewoonten van de keizerpin
guïns kunnen bestuderen.
Zij rustten enkele tientallen kei
zerpinguïns met een mini-vi
deocamera en een dieptemeter
uit en lieten de dieren weer los
onder het ijs. Binnen de kortste
tijd hadden de pinguïns de hin
derlijke video-uitrusting echter
afgeschud.
De biologen brachten de pin
guïns derhalve over naar een
wetenschappelijk onderzoeks-
station in de McMurdo-Sund,
waar slechts twee gaten in het
ijs waren waarlangs de dieren
onder het ijs konden duiken.
Daar trainden zij de pinguïns
met veel geduld en met ontelba
re lekkere vishapjes totdat deze
zwemviruozen de apparatuur
op hun rug hadden aanvaard.
Hun lievelingsprooi bleek de ijs-
vis Pagothenia borchgrevinki.
Dit kleine visje verbergt zich bij
voorkeur tussen de spleten en
holten onder het dikke pakijs en
alleen de staart is nog zichtbaar.
Uit de video-opnamen bleek dat
de pinguïns loodrecht en blik
semsnel uit de diepte omhoog
schoten en hun prooi bij de
staart uit het ijs haalden. Van de
meer dan honderd gefilmde
jachtscènes eindigde ongeveer
driekwart op een succesvolle
vangst. Vele pinguïns slaagden
er zelfs in bij één enkele aanval
verschillende vissen buit te ma
ken. De camera bleek bij de
jacht geen probleem te zijn.
Wanneer zij niet op ijsvissen
jaagden bestond een andere
techniek erin een prooi te nade
ren via een schijnbeweging. De
pinguïns lieten een school vis
sen in de waan dat zij een ande
re richting uit zwommen om
dan op het laatste ogenblik ra
zendsnel een scherpe bocht te
maken en in een rolbeweging
op de prooi af te schieten.
peking/rtr - Chinese weten
schappers zijn erin geslaagd op
de mg van een muis een hon-
denblaas te laten groeien. De
Chinese media spreken enthou
siast van een enorme door
braak.
Weefselcellen van een honden-
blaas zijn getransplanteerd op
de muizenrug. De hondenblaas
is daarna gewoon gaan groeien.
„Hoewel cüe blaas zo groot is als
een halve pingpongbal, rent het
muisje vrolijk rond", zo meldde
het persbureau Xinhua. De
blaas groeit nog steeds. De cel
len halen hun voedsel bij de
muis weg. De wetenschappers
willen hun kennis gebruiken
voor transplantatietechnieken.
Het experiment is uitgevoerd in
het militair medisch onder-
londen/rtr - Wanneer baby's
korter dan drie maanden aan de
borst drinken kan dit hun intel
ligentie negatief beïnvloeden.
Dit blijkt uit een vandaag gepu
bliceerd onderzoek van Noorse
medische deskundigen.
Een aantal van 345 kinderen is,
toen ze dertien maanden en vijf
jaar waren, op intellect en mo
torische vaardigheden getest.
Tweederde van de groep had
zes maanden of langer borst
voeding gekregen en zeventien
procent was voor de derde
maand op flesvoeding overge
stapt. Het onderzoeksteam vond
zoeksinstituut in Peking.
China is officieel tegen het klo
nen van mensen, maar is druk
bezig met een biotechnologisch
programma om bepaalde weef
sels te klonen, zoals cellen van
kraakbeen en botten, dat is te
gebruiken bij weefseltransplan
taties.
In 1995 baarden Amerikaanse
wetenschappers in Worchester
opzien door een menselijk oor
te laten groeien op een muis.
Het oor kan, zo stelden de me
dici, worden gebruikt voor
transplantatie bij bijvoorbeeld
verkeersslachtoffers. Om het oor
te maken, gebruikten ze kraak
been van een kalf. „Er is een te
kort aan donororganen, dus
moeten we ze maar kweken",
zei één van de onderzoekers.
geen verband tussen borstvoe
ding en motorische vaardighe
den in beide leeftijdsgroepen.
De kinderen die echter korter
dan drie maanden borstvoeding
hadden gehad, scoorden op een
leeftijd van dertien maanden la
ger dan gemiddeld op het ge
bied van mentale vaardigheden.
Op vijfjarige leeftijd vertoonden
deze kinderen een achterstand
in hun totale intelligentie. De
onderzoekers zeggen dat zij een
positief verband hebben gevon
den tussen de tijd dat kinderen
borstvoeding hebben gekregen
en hun mentale ontwikkeling.
varsovie/afp - Een team
Poolse en Mexicaanse archf
gen heeft op een berghellii
het midden van het land de
ten gevonden van een Azte
tempel. Het gaat om een re
hoekige, stenen muur met
binnen delen van aardewe
en vuurstenen gebruiksvoor
pen.
Volgens teamleider Iwanis
ski stamt de tempel uit de z
eeuw. Het gebouw was o
dragen aan Tlaloc, voor de
ken de god van de regen en
sem.
londen/anp - Finse psycl 'e
gen hebben een computer u
letje ontwikkeld dat kind te.
met dyslexie kan helpen,
spel moet het leesvermogen Q(
het kind verbeteren doorda
een bepaald deel van de hie"
nen stimuleert.
Het spel is geschikt voor ki pi,
ren van vier tot zeven jaar. 1 Kc
thuis, onder ouderlijk toez
te spelen.
Mensen met dyslexie hel 9"
moeite met lezen en schn ei<
of met het begrijpen van vv
horen. A
Teamleider Teija Kujala va
Universiteit van Helsinki nd n
de het spel 'erg simpel en i
kelijk in het gebruik'. Het i 4
test bij 24 Finse kinderen T
kregen verschillende geluidj
horen, die op het scherm te 8c
waren als bewegende figuur Te
Deze handeling bleek te leLa
tot een verhoogde activite^
het hersendeel dat onder i
spraak en taal regelt. De ki
ren bleken na het spe
nauwkeuriger te kunnen lf
Sommigen konden zelfs sil 8.
lezen.