De videoclip
als kunst
Van IJ tot Zee: 125 jaar Noordzeekanaal
vidre
CULTUUR KUNST
Boekenbonnen onverkoopbaar bij invoering Euro
Heather Nova moet
knokken voor de sfeer
Ode aan leermeester
door organisten
vrijdag 17 AUGUSTUS 2001
den haag/gpd - De invoering van de euro dreigt een fi
nanciële strop te worden voor de Nederlandse boek
handel. De winkels hebben nog voor miljoenen guldens
aan boekenbonnen in huis die op 1 januari 2002 onver
koopbaar worden.
De Nederlandse Boekenbon b.v. heeft daarom de boek
winkels opgeroepen met spoed de bonnen te verkopen
die zijn uitgegeven vóór 1 november 1999 en waarop
geen bedrag in euro's staat. Uit de enquête die de orga
nisatie onlangs uitvoerde, bleek dat er nog veel van deze
boekenbonnen in omloop zijn. „Ik hoop dat het er nu
inmiddels wat minder zijn dan de ongeveer 300.000
exemplaren", aldus Boekenbon-directeur mr A.C. Doe-
ser in Boekblad.
De bonnen die na 1 november 1999 zijn uitgegeven, kan
de boekhandel volgend jaar en lang daarna blijven in
nemen. Het is echter de vraag of de klant prijs stelt op
bonnen van 4,54 of 11,34 euro (respectievelijk 10 en 25
gulden). De nieuwe boekenbon met waarden van vijf tot
veertig euro komen pas eind dit jaar op de markt.
Doeser hoopt vroeg in het najaar met een oplossing te
komen voor de oude bonnen. Een inruilactie ziet hij
niet zitten. „Het gaat om zoveel bonnen. Dat kan de Ne
derlandse Boekenbon zich niet veroorloven."
Foto: United Photos De Boer
Mulisch: kans
op AKO-prijs
den haag - Harry Mulisch staat
met zijn veelbesproken roman
'Siegfried' op de longlist voor
de AKO-Literatuurprijs 2001.
Hij is in gezelschap van onder
anderen Jeroen Brouwers met
'Geheime kamers', A. Th. van
Deursen met 'Maurits van Nas
sau', Gerrit Krol met 'De vitalist'
en Marcel Möring met 'Model
vliegen'. In september volgt op
de longlist van achttien boeken
de shortlist.
Klacht tegen
Walt Disney
londen - Het Amerikaanse
amusementsconcern Walt
Disney is aangeklaagd wegens
het verzwijgen van de verkoop
van computersoftware en vi
deo's van 'Winnie the Pooh'.
Het bedrijf dat de auteursrech
ten van de populaire tekenfilm
ster bezit, zegt dat Walt Disney
heeft verzuimd 35 miljoen dol
lar aan vergoedingen voor soft
ware en 3 miljard dollar voor vi
deofilms te betalen.
Parkconcerten
in Leidse Hout
leiden - De Stichting Muziek
Leidse Hout organiseert dit jaar
voor de vijfde keer concerten in
Muziektent De Waterlelie in de
Leidse Hout. Op 26 augustus
speelt zang- en muziekgroep
De Sleutels. 2 September is het
de beurt aan the Ordinary Her-
ry Shoppers en een week later,
9 september, betreedt Werk-
mans Wilskracht het podium.
Tweevoudig wereldkampioen
show marchingband Kunst
Genoegen komt 16 september
naar De Waterlelie en De Fran-
ciscusband Leiden treedt 23
september op. De reeks park
concerten wordt eind septem
ber afgesloten door Brassband
Warmond.
door Gerrit van den Hoven
utrecht/gpd - „Dat valt niet
mee", verzucht Pipilotti Rist na
uitleg over haar expositie in het
Centraal Museum in Utrecht. „Ik
ben niet zo gewend om over mijn
werk te vertellen." Toch slaat de
Zwitserse kunstenares (1962) zich
er op het oog eenvoudig door
heen. In een mengeling van
Duits, Nederlands en Engels legt
ze uit dat ze aan het werken in
het Centraal Museum echt heel
veel plezier heeft gehad.
Toen ze vijf jaar geleden voor
het eerst het museum bezocht,
werd ze meteen enthousiast.
Nog een aantal malen daarna
kwam ze kijken. Aanvankelijk
zou ze een ruimte inrichten,
maar uiteindelijk zette Rist acht
werken neer in het museum. In
de boven- en benedenkapel
maakte ze een uit twee delen
bestaande installatie. Elders laat
ze haar video-installaties con
fronteren met de vaste collectie
van het museum. „Het was voor
mij bijzonder om te kijken of
mijn werken stand zouden hou
den."
Het grote werk is toch de inrich
ting van de boven- en beneden-
kapel, dat Rist de titels 'When I
run I use my Feet' en 'One Jesus
in Nature', 'One at the Doctor'
en 'One in the Hotel' meegaf.
De zus van Pipilotti naaide de
gordijnen die de grote vensters
verduisteren. Over de muren
zwerven kleurige lichten en drie
videoprojecties glijden door de
ruimte. Kabbelende muziek ver
sterkt de meditatieve sfeer die
het werk uitstraalt.
Alhoewel ze sinds haai' achttien
de niet meer religieus is, kwa
men gevoelens van vroeger weer
omhoog. Ze vertelt hoe ze des
tijds als een soort zelfopgelegde
leefregel elke avond een stuk uit
de Bijbel las. .Anders had ik het
gevoel dat ik niet kon slapen."
De Zwitserse kunstenares heeft
internationaal een grote naam
opgebouwd. Ze nam twee maal
deel aan de Biennale van Vene
tië en had onder meer solo-ten
toonstellingen in Berlijn, We
nen, Zürich en Parijs. Haar be
kendste werk is 'Ever is over All',
waarin een vrouw te zien is die
met een bloemenknots glimla
chend de ruiten inslaat van ge
parkeerde auto's. Een passeren
de, vrouwelijke politieagent kijkt
goedkeurend toe.
Rist heeft de videoclip tot kunst
verheven. Ze maakte deel uit
van de vrouwenband Les Reines
Prochaines, tekende strips en
maakte decors voor clips. In
haar video's is nooit precies dui
delijk wat je ziet.
Het in Utrecht aanwezige 'I'm
not the Girl who misses much'
(1986) toont Rist zelf die voor de
camera dansend vertelt dat ze
nooit iets kan en zal missen.
Maar ze doet dat op zo'n be
zwerende manier dat ze juist
haar wanhoop lijkt uit te
schreeuwen.
Rist is een kind van de televisie
generatie. „Televisie is een me
dium dat het hele leven tot een
scherm wil terugbrengen", zegt
ze. Misschien is het daarom dat
veel van haar video's figuren to
nen die juist uit dat kader willen
breken.
Pipilotti Rist: 54. Te zien: tot 18
november, Centraal Museum,
Utrecht, dinsdag t/m zondag
11.00-17.00 uur.
Met de auto, per fiets, per boot of op skeelers langs kunst aan waterweg
Om dit metershoge portret van de kickbokser Ramon Dekker kan niemand heen.
Archieffoto: ANP/Robbert Slagman
paarse reuzenrups. De foto
montage die de binnenring
siert, is een panoramisch ge
zicht op de haven van Scheve-
ningen, waar industrie, wonen
en recreatie hand in hand gaan.
Tegen een decor van grijze bui
zen die hectoliters water per se
conde kunnen spuien, zet Paul
de Reus in het gemaal Houtrak-
polder een spiegelbeeld neer.
Boven en onder een plas per
spex staan twee uit lindenhout
gesneden identieke mannen.
Een op zijn gelaarsde voeten, de
ander op zijn kop. De manner»
kijken met een hulpeloze uit
drukking, een bijna van angst
vertrokken blik. De Reus: „Je
bent je niet zo bewust dat we
onder de zeespiegel leven. Maar
als je Amerikanen of Japanners
meeneemt naar deze laaggele
gen polder, dan komt iedere
keer de angst om hier te moeten
leven ter sprake."
Wie de relatie zoekt tussen het
metershoge realistische portret
van de kickbokser Ramon Dek
ker en het Noordzeekanaal moet
in termen van export denken.
De maker, Arno Coenen, ziet de
Nederlandse vechtsporters, on
der wie vele wereldkampioenen,
evenzeer als uitstekend export
product als kaas, bloembollen of
tomaten. „Maar wie kent onze
kampioenen? In Thailand en Ja
pan kunnen ze niet eens over
straat lopen, zo populair zijn ze
daar. Om dit monument van de
onbekende kickbokser kan nie
mand heen."
Een portret van een negerjonge
tje dat in een zoutrijke schui
mende branding heeft gespeeld
troont hoog op de wand van een
sluisgebouw. Na deze foto van
Diana Blok is het nog maar een
maritieme stap en we kunnen
tussen de zeemeeuwen opsto-
men naar de Noordzee. Zojuist
de sluiswachterswonihg gepas
seerd waarin Hannes WaÜrafen
'Afscheid' verbeeldt. In de voor
malige dienstwoning wordt het
kamerlicht gefilterd door gordij
nen die de opdruk dragen van
emigranten die boven- en bene-
dendeks zwaaien naar achter-
blijvenden op de kade. Een
tweede kamer geeft op drie fraai
gekaderde monitoren filmbeel
den van afscheidnemende emi
granten. De beelden die Wallra-
fen oproept, doen denken aan
ontroerende exposities op Ellis
Island, het immigratie-eiland bij
New York.
Mark Bain speelt met twee ver
keersstromen die elkaar ter
hoogte van een gebouw van
Waterstaat ontmoeten. De door
Bain neergezette parabolische
antennes op de noordoever van
het kanaal staan in contact met
acht microfoons die in de Wij-
kertunnel zijn opgehangen. Het
autogeluid wordt geregistreerd
en bovengronds, bovenwaters,
weergegeven. Wie in de buurt
van de ventilatiekokers van de
Wijkertunnel naar passerende
schepen staat te kijken hoort
passerende auto's. Mark Bain
vangt ook de geluiden op die
door en in het kanaal worden
geproduceerd scheepsschroe
ven, golven en wind. Automobi-
Heather Nova: betoverende klanken.
Archieffoto: GPD/Diederil van der Laan
MUZIEK RECENSIE
HANNEKE VAN DEN BERG
Concert: Heather Nova. Gezien: 16/8,
Melkweg, Amsterdam.
„It's great to be back in the Mil
ky Way", roept Heather Nova
halverwege het concert in een
uitverkochte Melkweg. De zan
geres uit Bermuda heeft een
lichte vertwijfeling in haar stem.
Want zo 'great' als tijdens het
concert waar de cd 'Live from
the Milky Way" (1995) uit voort
kwam, is het dit keer niet. Ruim
een half uur al moet Heather
Nova knokken om er sfeer in te
krijgen.
In het eerste deel van het con
cert komen vooral nummers
van haar nieuwe cd 'South' aan
bod. Deze komt pas eind sep
tember uit en dus is elk num
mer volslagen nieuw voor de
bezoekers. Op zich hoeft dat
geen probleem te zijn, maar No
va's muziek bestaat niet echt uit
hapklare brokken. Vaak komt de
schoonheid ervan pas goed tot
zijn recht na ze meermaals te
hebben beluisterd. Vandaar dat
het publiek wat terughoudend
reageert op haar nieuwe liedjes
en buitengewoon enthousiast
als er bekend werk voorbij komt.
Heather Nova is sterk op twee
fronten: als ze heel breekbaar en
haast fluisterzacht de woorden
vormt bij de soms betoverende
klanken van haar muziëk, en als
zij en haar leadgitariste vol gas
kunnen geven. In het eerste ge
val lopen de rillingen over je
rug, in het tweede swingt de he
le zaal binnen een minuut Maar
haar tragiek ligt in het feit dat ze
in het middensegment wein»
ophef veroorzaakt. De nummei
die geen echt sterke melodi
hebben, klinken al gauw vlak ei
zijn dodelijk voor de sfeer tij
dens het concert.
Wat dat betreft helpt de licht
technicus ook niet echt. De fel
blauwe lampen die hij regelmj
tig recht op het publiek rich|
geven regelmatig het gevoel als
of je een doodsbang hertje beo
dat in de koplampen van ea
auto gevangen wordt. Als hal
verwege de sfeer er alsnog io
komt, lijkt ook hij de geest ti
hebben gekregen en dimt hij d
lichten. Godzijdank.
Bij het nieuwe werk dat ze gis
teravond liet horen valt op di
haar stem weliswaar nog precie
hetzelfde klinkt, maar dat d
liedjes wat commerciëler zij
geworden. Vooral 'I'm no angel
de eerste single van haar nieuw
cd, is een verrassing. Voor som
migen zelfs een pijnlijke. Heti
een soort mengeling van Th
Supremes en Texas die erg ra
diovriendelijk klinkt, maar toe
een lichte schok vormt voor
fans die juist zo houden va
haar wat alternatieve muziek
Ze heeft deze single samen mi
Bernard Butler geschreven,
ex-gitarist van Suede. Ofschoc
de man met zijn oude band hu
veringwekkend mooie muzie
heeft gemaakt, heeft de samei
werking met Heather Nova toe
iets twijfelachtigs teweeg
bracht. Maar ach, wie wei
wordt dit wel haar eerste echt
wereldhit. Want ofschoon ze
leen al van haar twee vorige sti
dioalbums ruim een miljoe
exemplaren heeft verkoch
wacht ze nog steeds op dat en
grote succes.
listen die door de Wijkertunnel
rijden en hun radio aan hebben
staan, kunnen via een speciaal
telefoonnummer (06-41230915)
op dit geluid afstemmen.
Van IJ tot Zee. In de weeken
den, t/m 30 september. Infor
matie: Kunst en Cultuur
Noord-Holland, teL 023-
5319139. E-mail: vanijtot-
zee@kcnh.nl en de website is te
vinden op www.VanIJtotZee.nl
De fototentoonstelling Van IJ
tot Zee, een fotografisch docu
ment van een bedrijvigheid ge
bied, met foto's van Cor Jaring,
Catrien Arins, Goos van der
Veen en Martijn van de
Griendt, is in Hal 51 op het
Bruynzeel-terrein in Zaandam
(ook alleen in de weekenden).
MUZIEK RECENSIE
LI DY VAN DER SPEK
Concert: Michelle Leclerc en Marie-
Louise Jaouet-Langlais, Van den
Heuvel-orgel Gehoord: 17/7, Nieuwe
Kerk, Katwijk aan Zee.
Méér doorzettingsvermogen,
méér improvisatietalent en
vooral een ijzersterk geheugen
moet je bezitten, wil je als blin
de organist/componist de top
bereiken. Dat lukte Jean
Langlais (1907-1991) toen hij in
1945 werd benoemd tot organist
van de basiliek Sainte Clothilde
in Parijs. Daar bevindt zich het
vermaarde Cavaillé Coll-orgel
dat César Franck tot zijn dood
in 1890 heeft bespeeld. Langlais
gaf vele concerten in Europa en
de Verenigde Staten, gaf colleges
aan verscheidene universiteiten.
Bovendien leidde hij talentvolle
leerlingen op die op hun beurt
beroemd zijn geworden, zoals
George Baker, Louis Robillard,
Marie Louise Jaquet- Langlais
en Michelle Leclerc. Deze laatste
twee organisten bespeelden gis
teravond het Van den Heuvel
orgel en brachten zo een ode
aan hun grote leermeester.
Jaquet speelde vijf en Leclerc zes
relatief korte werken, onder
meer Gregoriaanse paraphrases,
een canzona cantique chant,
een hymne, koraal, arabesque
en prelude. De vrouwen beslo
ten hun concert samen op de
orgelbank met 'Double Fantai-
sie pour deux organistes'.
De paraphrase 'Dood en 0[
standing' begint laag in ee
omfloerste registratie, even aai
gezet door het zwelwerk
klagende melodie in nasa
klankkleur zingt daar boven u
gestaag overgaande in een g
gantische klankenzee vol vaa
dissonante harmonieën.
Teer als verwaaiend -r—
zwiert 'Chant de Peine' in ope "U
neergaande intervallen. D
'Canzona' heeft een psalmacht j01
ge melodie met grappige ech '-0
effecten gevolgd door a
krachtig donkerpaarse variant
Kwinkelerend als een exotiscl
vogel zingt de 'Cantique' in lid
te kleuren en vrolijke melodii
lijntjes met hier en daar een va
te zang soms laag, dan we
hoog in het manuaal. Jaquf
Langlais eindigt met een Gregi
riaanse paraprase "Hymne d'a<
tion de Graces", in pakkeni 1
spattende akkoorden gelardeei s
met korte unisono passages. 'ei
En dan is het de beurt van M Pr'
chelle Leclerc. De eerste Poèn
Evangelique, 'les Rameaux' lij
van begin tot eind een spai ÖB'
nend robuust verhaal. In 1 Ot
'Arabesque sur les Flütes' süi
geren de fluiten mooie transpi
rante guirlandes boven ee
donzen bed van grijskleuren e"c
het pedaal. Pijlsnelle wiebelem Zv
loopjes als kleine kindervoef
hollen voorbij in het trio 1
'Tryptique' die met twee schi 1
pe helle nootjes plotseling st Ad
staan. Tot slot speelt Leclei ls
puur, helder, zeer vitaal
kleurrijk 'Fête'.
(advertentie)
1 Hardglazen deuren
Glazen meubelen
Spiegels
Motiefstralen
f- .fJt
VORMGEVER VAN
GLAS EN SPIEGELS
Volmolengracht 4
2312 PH Leiden (NL)
Alles uit eigen atelier Telefoon: 071 - 521 80 55
Hi
Zv
RTl
(its
Dae
ici
voorheen de pier waarvandaan
men vertrok met de Holland
Amerika Lijn. Lydia Schouten
maakte een drijvend boudoir,
dat van binnen is bekleed met
Aziatische stoffen, zoals die wer
den meegenomen door de sche
pen van de Vereenigde Oostin-
dische Compagnie.
Het eerste half uur varen - fiets
kan mee op de boot - is al een
evenement op zich. Half afge
broken reparatiewerven, dok
ken, verweerde hijskranen, on
duidelijke chemische fabrieks
complexen, het merendeel van
de IJ-industrie in Amsterdam-
Noord verkeert in staat van ont
binding. In een oude hal van de
Zaanse houtverwerker Bruyn-
zeel, draait de ringfilm van Hans
Muller. Die stond op een hoog
maar stabiel dek van een contai
nerschip dat van Amsterdam
naar IJmuiden voer en schoot
met een 16mm filmcamera ie
dere twee seconden een beeldje.
Bij het afdraaien op normale
filmsnelheid - 36 beeldjes per
seconde - is het tempo waarmee
verkeer op de waterweg zich be
weegt duizelingwekkend opge-
door Rob Bouber
Amsterdam - De Stichting Kunst
en Cultuur Noord-Holland be
dacht een kunstroute langs het
Noordzeekanaal ter viering van
het feit dat er al 125 jaar zeekas
telen kunnen varen over die be
langrijke waterweg die Amster
dam met de Noordzee verbindt.
Beeldende kunstenaars werden
uitgenodigd een werk te maken
waarin op enigerlei manier de ge
schiedenis, het heden en de toe
komst van het Noordzeekanaal
tot uiting, komt.
Dertien kunstenaars de hand
schoen opgenomen die Stich
ting Kunst en Cultuur Noord-
Holland hen toewierp De beel
dende kunstroute kan worden
afgelegd met de auto, per fiets,
per boot of op skeelers.
Vanaf het IJ geredeneerd begint
de kunstroute bij het Stenen
Hoofd, een landtong aan de
Amsterdamse Westerdokskade,
schroefd.
Markante punten langs het
Noordzeekanaal zijn dankbaar
benut door kunstenaars. Op de
plaatsen waar elke twintig mi
nuten mensen worden overge
zet, heeft Annet Bult twee dub
belwandige metaalgazen uitkijk
posten neergezet en de holtes
ervan opgevuld met aardappels.
Annet liet zich inspireren door
De Koffiepost en door Cafetaria
Visser. Bult „De bestaande
snackbars zijn niet op het water
gericht, je kunt een patatje be
stellen en niet in de gaten heb
ben dat de pont vertrekt. Ik heb
er twee snackbars bijgezet die
wel richting water kijken. Ik
kwam op het idee om die ge
bouwtjes met aardappels op te
vullen vanwege de frites in de
snackbars."
Om te voorkomen dat het wordt
lekgeprikt, krijgt de opblaasring
die Berend Strik en Roel Achter
berg op een open zandvlakte bij
de Afrikahaven hebben neerge
legd elke ochtend opnieuw ge
stalte. In tien minuten wordt
een object opgeblazen dat van
buiten lijkt op een opgerolde
Boven en onder een plas perspex staan twee uit lindenhout gesne
den identieke mannen. Foto: GPD/Joop Boek