GELOOF SAMENLEVING
Vasten tegen globalisering
Wind blijft een ongrijpbaar fenomeen
Vuilnis in het hoofd
Christelijk congres over rol
media bij oorlog en vrede
Recordprijs voor erotische
roman 15de-eeuwse paus
Creatief geloven
Woonwagens gezegend
Religieuzen protesteren geweldloos tegen G8
WETENSCHAP
Verbod op
condooms
kost levens'
Britse predikant
vestigt nieuw
record preken
Nooit meer bang voor een prik
I Twee juli is de
sterfdag van de
befaamde Franse
arts, astroloog en
toekomstvoorspeller Mi
chel Nostradamus (1503-
1566). Zijn profetieën wer
den beroemd toen hij de
bizarre dood van de Franse
koning goed bleek te heb
ben voorspeld. Omdat hij
de geschiedenis van de
mensheid tot de uiteinde
lijke ondergang van de we
reld beschreven zou heb
ben, blijven de zestiende
eeuwse profetieën heel veel
mensen intrigeren. Nu nog
verschijnen er talloze boe
ken van zoekers die denken
'de sleutel' te hebben ge
vonden die, de voor allerlei
interpretaties vatbare pro
fetieën, zullen ontsluiten.
amsterdam/anp - Ruim vier
honderd christelijke communi
catiedeskundigen buigen zich
begin juli in Noordwijkerhout
over de vraag welke rol de me
dia spelen in het spanningsveld
tussen oorlog en vrede. Con
frontatie, communicatie en ver
zoening is het thema van het
derde congres van de interna
tionale vereniging voor christe
lijke communicatie (WACC).
Confrontatie is het gevolg van
het afbreken van de communi
catie, terwijl verzoening authen
tieke communicatie is, zegt dr.
A.H. van den Heuvel, voorzitter
van de WACC. De bijeenkomst
wordt woensdag door minister
Herfkens van ontwikkelingssa
menwerking geopend.
Op de zesjaarlijkse vergade
ring spreken mensen uit ver
schillende continenten die een
verzoenende rol bij conflicten
hebben gespeeld. Tot hen be
hoort Estela Carlotto, voorzitter
van de Grootmoeders van het
Plaza de Mayo in Argentinië. De
grootmoeders willen ophelde
ring over de verdwijning van
hun kleinkinderen tijdens de
militaire dictatuur.
Bisdom Den
Bosch vernieuwt
priesteropleiding
den bosch/anp - Het bisdom
Den Bosch gaat het program
ma van de priesteropleiding
met ingang van het studiejaar
2002-2003 vernieuwen. Er
komt meer samenhang tussen
de vakken bijbeluitleg, geloof
sleer en catechese (geloofs
overdracht). Ook komt er
meer aandacht voor prakti
sche zaken als samenwerking,
geloofscommunicatie en be
stuurlijke vaardigheden. Ook
wil de priesteropleiding ban
den aanknopen met de Uni
versiteit van Lateranen in Ro-
parus/afp/dpa - Het manuscript van de 15de-eeuwse eroti
sche brievenroman De geschiedenis van de twee geliefden
Euryale en Lucretia van de latere paus Pius II heeft vrijdag
15,5 miljoen franc (5,2 miljoen gulden) opgebracht. Dat is
in Frankrijk een recordbedrag voor een manuscript, aldus
veilinghuis Drouot in Parijs.
De naam van de koper, een Franse verzamelaar en me
cenas, werd niet bekendgemaakt. Aeneas-Silvius Piccolo
mini (1405-1464), die in 1458 paus werd, schreef de roman
in juli 1444 in Wenen. Het geïllustreerde, in het Latijn ge
schreven manuscript bestaat grotendeels uit de briefwisse
ling van de geliefden Euryale en Lucretia. De roman is ge
baseerd op de waargebeurde geschiedenis van de liefde
van Kaspar Schlick, een vriend van keizer Frederik III, en
een jonge vrouw uit Siena.
BOEKBESPREKING
CPD - De Geldropse dominee Bart Thijs heeft een
studie gemaakt naar het thema 'creatief leven met
het geloof. In het eerste gedeelte van zijn boek
gaat hij op zoek naar filosofische en psychologi
sche verklaringen voor creativiteit, waarbij hij een
ruime belezenheid toont. Hij komt tot de conclu
sie dat het postmodernisme het spoor bijster is en
onderzoekt of (christelijke) spiritualiteit onder
bouwing en richting kan bieden.
Hij geeft onmiddellijk toe dat het kathechismus-
geloof weinig kansen biedt aan creativiteit. Zoals
aartsvader Abraham de afgodsbeelden van zijn
vader stuksloeg, zo moeten oude beelden en syrrv
bolen vernietigd worden om tot een nieuw geloof
te komen, meent hij. Kunst zou kunnen helpen
om nieuwe godsbeelden te vinden.
Hij noemt de Nassaukerk-gemeente in Amster
dam als een creatief voorbeeld: oecumenisch, ver
nieuwend en op de buurt gericht. Hij ziet moge
lijkheden in multicultureel bijbellezen, bijbelspe
len en wandschilderingen.
In het nawoord beweert hij dat een kerk waarin
creativiteit en spiritualiteit samenkomen, een
speel- en oefenruimte is waar de muziek van de
toekomst al tot klinken komt. Die bereidheid tot
spelen en oefenen schat ik niet erg hoog in; voor
de meeste gemeenten zal het toekomstmuziek
blijven.
Titel: Het experiment schepping
Auteur: Bart Thijs
Uitgeverij: Meinema
Prijs: 45 gulden
VANDAAG
MAANDAG
2 JULI 2001
roermond - Terwijl een van de bewoners een biertje achterover slaat, zegent monseigneur Castermans de woonwagens tijdens de Sinti-bede-
vaart in Roermond. Doel van de bedevaart van Sinti en Roma (zigeuners in de volksmond) is om aandacht te vragen voor de levenswijze, de reli
gie en de cultuur van de woonwagenbewoners. Foto: ANP/Bas Rutten
genua/anp - Leden van klooster
orden en congregaties blazen de
ze maand hun partij mee tijdens
de protesten tegen de globalise
ring van de economie ter gele
genheid van de top van de zeven
grootste industrielanden en Rus
land (G8) in Genua. De religieu
zen zullen niet hun toevlucht ne
men tot geweld en luidruchtige
acties, maar door vasten en bid
den hun solidariteit met de ar
men tonen.
„Door te vasten, laten we een
typisch geweldloos geluid ho
ren", zei de Italiaanse francis
caan Alberto Tosini tegen het
webmagazine van religieuzen,
Vidimus Dominum. „Het is ook
een manier om de dagen van de
G8-top door te brengen in ge
meenschap met degenen die
geen brood hebben."
De 'mobilisatie' van religieu
zen in het kader van de top (20-
22 juli) staat vooral in het teken
van het pleidooi voor kwijt
schelding van de schulden van
de armste landen. Maar de
broeders, paters en zusters zul
len tegelijkertijd 'alle grote vra
gen van sociale gerechtigheid,
respect voor het milieu en de
rechten van kinderen' aan de
orde stellen, kondigde een van
de organisatoren, de jezuïet
Giovanni La Manna, aan.
De bijdrage van de religieuzen
aan het protest tegen de globali
sering bestaat er volgens La
Manna vooral in dat ze 'het be
wustzijn wakker roepen van een
sobere levensstijl waarmee het
rijke Westen moet bijdragen aan
het lenigen van economische
nood van de Derde Wereld'. De
missionarissen onder de deelne
mers kennen de levensomstan
digheden in de armste landen
uit de eerste hand en zijn daar
door bij uitstek in staat om zich
ten overstaan van de machtigen
der aarde tot de 'stem van de ar
men' te maken.
„Wij missionarissen weten dat
regeringen van arme landen, die
gedwongen worden om hun
schulden en de rente op die
schulden te betalen, niet in ge
zondheidszorg en onderwijs
kunnen investeren", aldus Patri-
zia Pasini van de Zusters Missio
narissen Consolata. „Iemand in
Tanzania of Kenia die ziek is, is
veroordeeld tot ellende en uit
buiting."
De deelnemers voelen zich
volgens La Manna gesterkt door
het martelaarschap van de Ca
nadese jezuïet Martin Royac-
kers, die vorige week in Jamaica
werd vermoord. Zijn dood heeft
mogelijk te maken met bedrei
gingen aan zijn adres in de
voorgaande weken, in verband
met een landhervormingspro
ject waaraan hij als missionaris
in Jamaica werkte.
Aartsbisschop Dionigi Tetta-
manzi van Genua loofde tegen
over Vidimus Dominum de in
zet van de religieuzen in het ka
der van de G8-top. Ze leveren
volgens hem vooral een spiritu
ele bijdrage aan de protestbewe
ging. Maar hij zei te hopen dat
ze dezelfde ijver aan de dag zul
len leggen bij het aanpakken
van het probleem van het terug
lopend aantal roepingen voor
het gewijde leven.
berlijn/afp - De afwijzing van]
condoomgebruik door de
Rooms-Katholieke Kerk kost in j
de strijd tegen aids mensenle
vens. Dat zei Peter Piot, de di-
recteur van het aidsprogramma I
van de Verenigde Naties i
(Unaids), vrijdag in het Duitse'
dagblad Frankfurter Rundschau. f
„Wanneer priesters tegen het(
gebruik van voorbehoedmiddel
len preken, maken ze een em-j
stige fout die mensenlevensj
kost", aldus Piot. „We vragen dej
kerk niet om het condoom aanj
te prijzen maar alleen om op te^
houden het gebruik ervan te(
verbieden." De paus zet volgens^
hem te eenzijdig in op seksuekj
onthouding en wederzij dses
trouw in relaties als manieren^
om de verspreiding van aids te-,
gen te gaan.
Piot hekelde verder het ver-,
sluierende taalgebruik in het'
plan voor aidsbestrijding dat de.
Verenigde Naties woensdag"
aannamen. Risicogroepen als^
homoseksuelen, «drugsverslaaf
den en prostituees worden on-£
der druk van de islamitische^
landen niet bij name genoemd,
maar als 'kwetsbare groepen'^
omschreven. „Je kunt geen ef-^
fectieve strijd tegen de epidemie5
voeren zonder de geïnfecteerder
personen erbij te betrekken", aV
dus Piot. D
v
g
londen/rtr - Een Britse predi
kant heeft zaterdag het wereld
record preken gebroken. De An-^
glicaanse predikant hield een'
preek van meer dan dertig uur1
over het Oude Testament, drie"
uur langer dan het oude wereld-1
record.
De 47-jarige Chris Sterry sprak1'
vanaf zijn kansel in de kerk van1
Whalley, in het noorden van En
geland, zijn toehoorders toer
Een publiek van ongeveer hon
derd mensen luisterde naar doj
marathonsessie van de predik
kant. Sterry wil met zijn record-?
poging ruim 7000 gulden voofl
een lokaal liefdadigheidsfond^
bij elkaar brengen.
r<
k
Honderd jaar na Alois Alzheimer is er nog steeds geen medicijn
Conferentie over invloed op bouwkundige constructies
door Martijn Hover
eindhoven - Over de invloed van
wind op gebouwen is nog weinig
bekend. De wind blijft voor de
wetenschap voorlopig een on
grijpbaar fenomeen. Volgens Ja
cob Wisse van de Technische Uni
versiteit Eindhoven moet er nog
veel werk worden verzet. En dat
is nodig omdat de wind voor gro
te schade kan zorgen: de winter
stormen van 1990 richtten in ons
land bijvoorbeeld voor 1,8 miljard
(verzekerde) schade aan. Deze
week houdt de Technische Uni
versiteit Eindhoven een interna
tionale conferentie over de in
vloed van wind op bouwkundige
constructies. Een van de doelen
van de conferentie is het helpen
opstellen van uniforme, interna
tionale bouwvoorschriften waar
het wind hinder betreft.
„Het Normalisatie Instituut in
Delft werkt momenteel aan Ne
derlandse criteria, maar ook in
Europees verband moet de re
gelgeving nog worden ge
stroomlijnd", vertelt hoogleraar
bouwfysica Jacob Wisse, die de
conferentie voorzit. „Om
windhinderregels te kunnen op
stellen, moet je natuurlijk over
wetenschappelijke kennis be
schikken. Een conferentie als
deze is mede bedoeld als bijdra
ge aan die ambtelijke discussie."
„Dit vak is eigenlijk pas goed
een eeuw oud", zegt Wisse.
„Het is geboren toen aan het
einde van de negentiende eeuw
in Amerika een brug instortte
door de wind. Men wilde uiter
aard graag weten hoe dat geko
men was. Ook de bouw van de
Eiffeltoren, ongeveer in dezelfde
tijd, was een stimulans, net als
iets later de eerste wolkenkrab
bers in de Verenigde Staten. Na
de ramp met de brug was im
mers duidelijk dat de wind op
dergelijke grote constructies een
verwoestende invloed kan heb
ben. Dus werd het van belang
om daar bij de bouw ervan reke
ning mee te houden."
Ook een wat destructiever ele
ment in de menselijke aard was
van belang voor de ontwikkeling
van de windwetenschap in het
begin van de vorige eeuw, weet
Wisse. „De ontwikkeling van
strijdgassen in de Eerste We
reldoorlog gaf ook een impuls
aan het onderzoek. Generaals
wilden immers graag weten
waar de gifgassen die ze wilden
inzetten, naar toe zouden waai
en."
Een van de redenen dat het met
gifgassen op het slagveld nooit
veel geworden is, is waarschijn
lijk gelegen in de grilligheid van
weer en wind. „Hoewel er te
genwoordig heel aardige super
computers beschikbaar zijn,
verwacht ik dat het nog dertig
tot veertig jaar zal duren voordat
we over computers beschikken
met voldoende rekenkracht om
zelfs maar bij benadering te
kunnen modelleren hoe de
wind zich gedraagt", meent de
Eindhovense hoogleraar.
Zeker als het gaat om het bere
kenen van de invloed van lucht
verplaatsingen in de dampkring
(meer is wind feitelijk niet) op
gebouwen, ontbreekt het de
huidige generatie wetenschap
pers zelfs na honderd jaar on
derzoek nog aan 'fundamentele
kennis', zegt Wisse. „Als de wind
tegen een gebouw aan blaast,
zorgt dat voor allerlei turbulente
stromingen", legt hij uit. „Dat
zijn wervelingen in de lucht, die
zich per definitie chaotisch ge
dragen."
Hij vertelt dat een van zijn stu
denten ooit metingen heeft ver
richt aan een aantal vensters in
het hoofdgebouw van de TUE.
„Dan halen we de ruit eruit, zet
ten er een houten plank in met
allerlei sensoren en beginnen
vervolgens te meten."
De onderzoeker vergeleek de
windsnelheden die werden vast
gelegd door de officiële wind-
mast op het TUE-terrein, enkele
honderden meters verderop,
met de krachten die werden uit
geoefend op de plek in de gevel
waar het raam zich bevond.
„Daar viel weinig peil op te trek
ken", concludeert Wisse. „Zeker
als je de gegevens van één raam
vergeleek met die van een ander
raam in dezelfde gevel, dertig
meter verderop. Het was onmo
gelijk om met behulp van die
gegevens voorspellingen te doen
over hoe de wind zich zou ge
dragen."
Toch is zulke kennis van belang,
zeker naarmate ook in ons land
meer hoogbouw verrijst. Niet al
leen hoge bomen vangen im
mers veel wind - hetzelfde geldt
voor hoge gebouwen. Ze vangen
de wind niet alleen, maar trans
porteren hem ook nog eens
naar de begane grond. En om
dat het harder waait naarmate je
hoger komt, kan hoogbouw er
voor zorgen dat fietsers op straat
van hun fiets geblazen worden.
„Daar is op zichzelf best iets aan
te doen", meent Wisse. „Maar
in een land als het onze zit je
dan met het probleem van de
wet- en regelgeving. Als in Ne
derland iets gebouwd wordt, is
de aannemer alleen verant
woordelijk voor de feitelijke
bouwkavel. Dat windhinder als
gevolg van het gebouw zich gro
tendeels daarbuiten afspeelt,
daar wordt in de regels nog geen
rekening mee gehouden."
Ook bouwkundig valt er trou
wens veel te verbeteren als reke
ning wordt gehouden met het
gedrag van de wind, denkt de
TUE-hoogleraar. „We hebben
hier op de universiteit nog een
ander onderzoek gedaan, waar
uit bleek dat het maken van
kleine gaatjes in de buitenmuur
paradoxaal genoeg het binnen
dringen van vocht verhindert.
Als de wind namelijk tegen een
gevel aanblaast, zorgt zij voor
overdruk die het water «Joor
kleine kiertjes en poreuze plek
ken naar binnen kan persen. Als
je gaatjes van 1 millimeter of zo
in de buitenmuur boort, kan de
wind in de ruimte tussen bui
ten- en binnenmuur binnen
dringen. De druk wordt daar
dan gelijk aan die aan de bui
tenkant, waardoor er geen vocht
meer naar binnen geperst kan
worden."
door Kees Buijs
Alois Alzheimer ontdekte bijna
een eeuw geleden in de hersenen
van een overleden vrouw de te
kenen van de ziekte die naar hem
is genoemd. Maar na zijn dood
duurde het meer dan een halve
eeuw voordat medici zich de ziek
te van Alzheimer herinnerden.
Auguste Deter werd pas na haar
dood bekend. Zij stierf op 8 april
1906 in de Stedelijke Psychiatri
sche Inrichting van Frankfurt.
Na haar overlijden ontdekte een
arts bij een onderzoek van haar
hersenen talrijke kleine afzettin
gen ter grootte van een rijstkor
rel en geklonterde bundels ze
nuwvezels. De arts was Alois Al
zheimer, Auguste D. de eerste
patiënte bij wie de ziekte van Al
zheimer werd vastgesteld.
Min of meer bij toeval kwamen
84 jaar later duizenden prepara
ten van hersenplakjes te voor
schijn waaraan Alzheimer had
gewerkt. In de verzameling be
vond zich een tweede alzhei-
mergeval, dat in vergetelheid
was geraakt: Johann Feigl, dag
loner in München, in 1910 ge
storven aan wat de ontdekker in
zijn eigen handschrift 'ziekte
van Alzheimer' noemde. In 1997
vond men in de kelder ook de
hersenpreparaten van Auguste
D. terug.
Na de ontdekking van de ziekte
werd het nog tientallen jaren
vanzelfsprekend gevonden dat
oudere mensen met het klim
men der jaren vergeetachtig
worden. Tot de ziekte zich in
1971 openbaarde bij de pas 43-
jarige Rita Hayworth, Holly-
woods roodharige seksgodin. Zij
was een atypisch geval, want de
symptomen treden meestal pas
op bij mensen boven de 65. De
filmster kreeg plotselinge
woedeaanvallen, vergat haar
tekst, liep in de zomer in een
bontmantel vergeefs de ingang
van een hotel te zoeken en
moest regelmatig thuisgebracht
worden wanneer ze over straat
doolde. In de zak van haar man
tel zat een groot vel papier met
haar adres: zij moet vermoed
hebben wat er met haar aan de
hand was.
Nadat ze in 1976 in Londen uit
een zojuist geland vliegtuig was
getuimeld, werd zij in het zie
kenhuis opgenomen. Een zwaar
geval van alcoholisme, luidde de
diagnose. Zij kwam op een afde
ling met andere alcoholisten. De
symptomen van haar ziekte na
men alleen maar toe. Pas vijf
jaar later constateerden artsen
de ziekte van Alzheimer.
Wereldwijd lijden vijftien mil
joen mensen aan de ziekte. Vol
gens koele statistici zullen een
op de zestien mensen boven 75
jaar en een op de vier mensen
boven tachtig jaar doodgaan
aan hersenverschrompeling.
Door eiwitafzetting, dode ze
nuwcellen en verwarde bundels
in de hersenen raken zij lang- V
zaam hun verstand kwijt. Hun i£
hoofd wordt een vuilnisbelt. Heit
kan tot dertig jaar duren voordate
de eerste symptomen zich voor-r
doen. Over de ziekte, het onder-)]
zoek en de ontdekker schreef e
Michael Jürgs 'Alzheimer. Spu- ie
rensuche im Niemandsland1
Een toepasselijke ondertitel, die ei
in de Nederlandse vertaling is
vervangen door 'De man, zijn
leven. De ziekte, het onderzoek'ie
In het feit dat het levenswerk n
van Alois Alzheimer (1864-1915)?<
zo lang in de medische wereld e
vergeten werd, schuilt een boost
aardige ironie. Zelf werd hij ooke
niet oud. Wat er over zijn leven ir
bekend is, heeft Jürgs nauwge- rt
zet gedocumenteerd. Daarnaastc
besteedt hij veel aandacht aan
het wetenschappelijk onderzoekV
en de verpleging van alzheimer-H;
patiënten. Wat het eerste be- la
treft, zijn al heel wat doorbrakerig
gemeld, maar ze zijn vrijwel al- cl
tijd op een zware teleurstelling ti
uitgelopen. Een toevalstreffer n
zou tot inzichten in de oorzakera,
van de ziekte kunnen leiden, ei
Over de ziekte is inmiddels veel ie
meer bekend dan in Alzheimersei
tijd, maar er bestaat nog steeds !o
geen enkel middel tegent
:i
'a
Titel: Alzheimer IT
Auteur: Michael Jürgs j
Uitgeven Baarn, Tinon
Prijs: 39,50 gulden.
E)
Leids biotechbedrijf vindt 'vaccinatiepleister' uit
door Wilfred Simons
leiden - Mensen die bang zijn voor injecties, hoe
ven zich daar in de toekomst misschien niet meer
aan te onderwerpen. Het Leidse biotechnologie
bedrijf Crucell heeft namelijk een methode gevon
den om vaccinaties toe te dienen met behulp van
een pleister. Zulke pleisters zijn al in gebruik, bij
voorbeeld om terminale kankerpatiënten morfine
mee toe te dienen. Ook bekend zijn de nicotine
pleisters, die rokers moeten helpen om van de si
garet af te komen. Maar voor inentingen waren
die pleisters tot nu toe nog niet geschikt.
Samen met het Amerikaanse bedrijf Vaxin werkt
Crucell aan de ontwikkeling van een hondsdol-
heidvaccin. Mensen kunnen die ziekte krijgen na
dat zij gebeten zijn door een hondsdol dier. In Eu
ropa komt hondsdolheid (ook wel rabiës getv
noemd) bij mensen nauwelijks nog voor, maar i£i
Azië sterven er jaarlijks tussen de 60.000 en 80.001a
mensen aan. Binnenkort kiest Crucell een tweedlci
vaccin uit dat via een pleister kan worden toegeai
diend. e
Crucell en Vaxin stoppen het DNA van heel
hondsdolheidvaccin in een verkoudheidsvirus
dat van tevoren onschadelijk is gemaakt. Die vfo
russen zijn in staat om in de huid binnen te drinft
gen. Daar produceren zij een immuunreactie va* 1
het lichaam, zowel voor als na een beet met eeijk
hondsdol dier. De vaccinatie is volstrekt pijnlooiel
en daardoor geschikt voor mensen die bang zijbi
voor injectienaalden. Ook is het afgelopen met hdui
risico dat ziekten door vuile naalden van de enffi
op de andere patiënt worden overgedragen.
De invloed van wind op bouwwerken wordt nog slecht begrepen. Dat bleek het geval bij de Rotterdamse
Erasmus-brug, waarvan de tuien bij een verkeerde wind vervaarlijk gingen vibreren.
Foto: GPD/Niels van der Hoeven
