N
Een van de grootste veiligheidsgevaren
I
ZATERDAG
30 juni 2001
leidsch
Dagblad
Dutroux en
handlangers
voorlopig niet
voor de rechter
Daphne Deckers
richt zich nu
op schrijven
Narcose is
veiliger
dan ooit
Marten Toonder
heeft het
moeilijk met
Nederland
Met de komst van Slobodan
Milosevic, de van
oorlogsmisdaden verdachte
Joegoslavische ex-president,
heeft Nederland een van de
grootste veiligheidsrisico's
ooit binnen zijn grenzen.
Aanslagen op Milosevic
worden niet uitgesloten,
wraakacties op Nederlandse
doelwitten evenmin. Slobo
- 'De slachter van de
Balkan' - heeft tal van
vijanden én vrienden, die
als het op geweld aan komt,
tot alles in staat worden
geacht.
door Ferdi Schrooten
en Axel Veldhuijzen
I iet alleen op de Balkan,
maar in heel Europa lopen hon
derdduizenden slachtoffers rond
die Slobodan Milosevic (59) graag
dood zouden zien. De voormalige
president van Joegoslavië geldt als
de grote regisseur van al hun leed.
Hij wordt alom gezien als grote
roerganger en ideoloog van alle re
cente Balkanoorlogen, en eindver
antwoordelijk gehouden voor etni
sche zuiveringen, massaslachtingen
en een reeks van andere misdaden
tegen de menselijkheid. Zijn naam
wordt niet voor niets in één adem
genoemd met die van Adolf Hitler,
Saddam Hoessein, Nicolai Ceau-
cescu en Pol Pot. ,,Er zijn zat men
sen die Milosevic zo'n grote schoft
vinden, dat ze een proces in Den
Haag nog te goed voor hem achten.
Ook al belandt hij voor de rest van
zijn leven achter tralies." Dat zegt
prof. Mr. G. Strijards, hoogleraar in
ternationaal recht aan de universi
teit van Groningen en van 1994 tot
2000 verbindingsofficier voor onder
meer het Joegoslavië-tribunaal.
„Liever zien ze dat hij gelijk afge
voerd wordt", doelt Strijards op een
lot als dat van die andere Balkan
dictator Ceaucescu. Na zijn afzet
ting rekende het Roemeense volk
met hem af: hij kreeg de kogel.
Van zijn (voormalige) vrienden en
strijdmakkers heeft Milosevic mis
schien nog wel het meeste te vre
zen. Zij hebben niet alleen het geld,
de wapens en de connecties om de
ex-president een kopje kleiner te
maken. Ze hebben vooral een mo
tief. Behalve verdachte is Milosevic
voor het Tribunaal kroongetuige.
Met zijn kennis van wat er zich ten
tijde van zijn dertienjarig bewind
heeft afgespeeld, kan Milosevic tal
van kompanen in zijn val meesleu
ren. Een pratende Milosevic kan
andere gezochte oorlogsmisdadi
gers, onder wie de Bosnisch-Servi-
sche kopstukken Mladic en Karad
zic, het leven nog heel zuur maken.
Risico's
Volgens kenners loopt Milosevic
gevaar. Zelfs binnen de muren van
de gevangenis in het speciale VN-
cellenblok in Scheveningen is hij
zijn leven niet zeker. Strijards:
„Voor zijn mede-gevangenen die al
in Scheveningen zitten is het een
direct gevaar als Milosevic gaat pra
ten. En laten we wel wezen: Milose
vic trekt dan anderen mee, dat is
een feit." Bovendien zou Milosevic
in de VN-unit in aanraking kunnen
komen met aartsvijanden, voor wie
de moord op de ex-president nog
steeds een diep gekoesterde wens
is. In het VN-cellenblok hebben
verdachten uit de diverse Balkan-
gebieden dagelijks contact met el
kaar. Er wordt geschaakt en geza
menlijk gelucht in de extra bewaak
te stalen kooi aan de achterzijde
van de witte VN-unit, die is opge
bouwd uit geschakelde en gestapel
de containers.
Er is nog een ander reëel risico op
een aanslag binnen de gevangenis
muren, zegt mr. Micha Wladimi-
roff. De Nederlandse topadvocaat
heeft al eerder verdachten van oor
logsmisdaden verdedigd en is nu
genomineerd om hetzelfde te doen
voor Milosevic. Wladimiroff, die
meermalen de W-unit van binnen
heeft gezien, acht ook een aanslag
vanuit het omliggende gevangenis
complex voor 'gewone' misdadigers
niet uitgesloten. „Er is vanuit die
cellen altijd zich op de luchtplaats
van de VN-gevangenen. Je moet wel
eerst een wapen de gevangenis in
krijgen en een raam forceren, maar
dan heb je vrij zicht op de lucht
plaats."
Joegoslavische criminelen, die we
reldwijd berucht zijn om hun ge
welddadigheid en onverschrokken
heid, hebben ook in Nederland al
meermalen laten zien waartoe ze in
staat zijn. Was het niet Milosevic'
kameraatLArkarrrdcrvwigjaar geli-
quideerde militieleider - eveneens
gezocht wegens oorlogsmisdaden -
die in de jaren zeventig en tachtig
Nederland onveilig maakte? De
specialist in gewapende overvallen
op banken en juweliers belandde
uiteindelijk in de Amsterdamse Bijl-
Een verminkte poster van Slobodan
Milosevic als uiting van woede en
verdriet in Joegoslavië, over wat de
voormalige president aanrichtte.
Foto: AP/Darko Vojinovic
Over bijzonderheden van de bevei
liging rond Milosevic zwijgen poli
tie en VN in alle talen. Elk prijsgege
ven detail kan nieuw risico creëren,
weten experts. „Een sluipschutter is
het grootste gevaar. En in voorma
lig Joegoslavië lopen nogal wat sni
pers rond die hun sporen verdtaui
hebben", zegt Remy de long va»
Angel Guards Security (AGS). Het
landelijk opererende beveiiigiBgS»
bedrijf levert bodyguards-aan natio
nale en internationale prctHBaen-
ten. Daarnaast maakt het onderdeel
uit van de grootste bodyguard-or
ganisatie ter wereld, de EBA, die
mensen onder de zwaarste omstan
digheden traint. De Jong; „Een top-
sniper is in staat om tot op een af
stand van duizend meter een doel
wit te doden."
Spanningsboog
De opgepakte ex-president zal tij
dens zijn proces vrijwel dagelijks
vervoerd moeten worden van zijn
cel naar de rechtszaal en dat mis
schien wel enkele jaren lang. Dat
betekent dag-in-dag-uit target
number one door Den Haag vervoe
ren. Een wel hele lange spannings
boog. Eén moment van onacht
zaamheid was ook voor Mark
Dutroux, in België voü»ijand
nummer één, voldoeiroe om te ont
snappen. Niet voor niets zal Milo
sevic altijd geblinddoekt of met een
zwarte skibril op vervoerd worden
en elke dag een andere route afleg
gen.
Het dagelijkse gereis tijdens het
proces blijft volgens ingewijden het
echte mega-risico. Ronduit 'be
roerd' noemt hoogleraar en OM-
topfunctionaris Strijards dat. „Die
vijftien kilometer door de straten
van Den Haag met bepantserde wa
gens is natuurlijk verre van ideaal."
Niet voor niets krijgt het nieuwe in
ternationale strafhof, dat ook in
Den Haag wordt gevestigd, wèl cel
len op eigen terrein. Bij het interna
tionale strafhof moeten vanaf 2004
verdachten van misdaden tegen de
menselijkheid uit de hele wereld te
recht staan. Balkan- en VN-deskun-
dige Dick Leurdijk: „Milosevic is
dus nog maar het begin van wat
ons te wachten staat."
merbajes. Daaruit wist Arkan te
ontsnappen om nog jarenlang
dood en verderf te zaaien. En wat te
denken van de schietpartijen dit en
vorig jaar in Amsterdam, waarbij
zware jongens als Sam Klepper en
Jan Femer het leven lieten? Ook
daar waren Joegoslaven bij betrok
ken als bodyguards, maar waar
schijnlijk ook als ingevlogen huur
moordenaars.
„Het leegpompen van een kalash-
nikov in een tegenstander is in Joe
goslavische kringen een mineur
feit", zegt Strijards. Hij werkt in
middels op een hoge post binnen
het parket-generaal van het Open
baar Ministerie in Den Haag, dat
nauw betrokken was bij de voorbe
reidingen voor Milosevic' komst.
„Aanslagen zijn niet uit te sluiten.
Er bestaan overigens tot dusverre
geen indicaties voor. Maar dat zegt
niks."
Maffia
Dick Leurdijk, Balkan- en VN-des-
kundige van het instituut voor in
ternationale betrekkingen Clingen-
dael, zegt het nog stelliger. „De Bal
kan is één groot tehuis voor maffia
en misdaad. Mensensmokkel, pros
titutie, handel in wapens en drugs,
criminaliteit. Er zijn vertakkingen
tot in elke hoek van de maatschap
pij. Niet alleen in Joegoslavië, maar
ook tot ver daarbuiten." Ter illu
stratie: de machtige chef van de
Servische geheime dienst, Rade
Markovic, meldde zijn politieke te
genstanders eind vorig jaar dat zijn
'kennissen uit de onderwereld' hem
spontaan hadden opgebeld om te
helpen afrekenen met de oppositie.
Hoe beveiligt een braaf aangeharkt,
democratisch land als Nederland
zich in hemelsnaam tegen de meest
geslepen criminelen van Europa?
Feit is dat aanzienlijke aantallen
Joegoslavische criminelen inmid
dels vaste voet onder de grond heb
ben in Nederland. En niet alleen
meer als bekwame en schietgrage
klusjesmannen, die het vuile werk
opknappen voor gevestigde mis
daadbendes. Een aantal beheert
hier met succes een eigen winkel.
Hun handelsmerk: geweld. Hun
motto: niet praten, maar schieten.
Hun assortiment: wapens, vrou
wen, drugs; alles wat geld oplevert.
De top van de Beveilings BV Neder
land staat dus niet voor niets op
scherp.
Mocht zich 'direct levensbedrei
gend geweld' voordoen in de cate
gorie bomaanslagen, kapingen, of
moordaanslagen door scherpschut
ters, dan heeft Nederland een spe
ciaal keurkorps achter de hand: drie
Bijzondere Bijstands Eenheden
(BBE's). Deze bestaan uit geselec
teerde mensen van politie en krijgs
macht, met een speciale training in
bijvoorbeeld man-tot-mangevech
ten en scherpschieten op lange af
stand. „We zijn nu niet actief be
trokken bij de beveiliging rond het
tribunaal, maar wel altijd oproep
baar", zegt Bram Visser, namens
politie en justitie betrokken bij de
inzet van BBE's.
Milosevic is als het om aanslagen
gaat niet het enige potentiële doel
wit. Ook betrokkenen rond het pro
ces tegen de ex-president lopen een
risico. Desgevraagd stelt de BVD
dat ze ook informatie vergaart over
de mogelijkheid van aanslagen op
prominente Nederlanders. Wraak
acties van sympathisanten van
Milosevic, in feite gericht tegen Ne
derland als gastland van het tribu
naal, vormen een laatste risico-ca
tegorie. En dat geldt niet alleen per
sonen. Ook Nederlandse bedrijven
met naam en faam tot ver over de
landsgrenzen, van Heineken en
Philips tot Unilever, lopen zo be
zien een risico. Dit is van over
heidswege een nagenoeg niet te be
veiligen 'doelgroep'.
In Nederland is de Nederlandse po
litie buiten de gevangenis en het tri
bunaal verantwoordelijk voor de
veiligheid van Milosevic. De Neder
landse overheid draagt daar ook al
le kosten voor. De bedragen zijn
niet bekend, maar het gaat om ka
pitalen. De berechting van de ex-
president is immers een helse klus
omdat elk risico moet worden uit
gesloten. Zo voltrok zich ook rond
het bezoek van de Amerikaanse
president Bill Clinton in 1997 een
mega-beveiligingsoperatie. Er zijn
toen - bijvoorbeeld - langs de rou
tes putdeksels dichtgelast en vuil
nisbakken verwijderd met het oog
op mogelijke bomaanslagen. We
gen werden afgesloten en scherp
schutters op strategische plekken
gestationeerd.
Het risico
Milosevic
