CULTUUR KUNST 'De computer bepaalt welke route wij lopen' Kunstwereld onthutst over Voorjaarsnota Psalmenfestival begint goed Joop van den Ende wil theater bij de RAI Stoomcursus domheid geen uitj<; Show- en marchingbands regio Leiden sterk vertegenwoordigd Prince Acteur in twee smaken: bitter en zoet Leidse top op Wereld Muziek Concours in Kerkrade m VRIJDi 29 juni 20( Hazes bereikt mijlpaal Top 100 Rijswijk - Vlak voordat volks zanger André Hazes zijn vijftig ste verjaardag viert heeft hij ook in de Album Top-100 een mijl paal bereikt. Zijn album 'Al 15 jaar gewoon André' staat deze week tweehonderd weken in de Album tophonderd. Hazes heeft die status deze week toe valligerwijs samen met de Bue- na Vista Social Club bereikt. Slechts eenmaal wist een pop groep de grens van tweehon derd weken te passeren: Dire Straits met 'Brothers in Arms' (269 weken). Foto: ANP Theaterprijs voor Pierre Audi amsterdam - Operaregisseur Pierre Audi krijgt de Theater prijs van het Prins Bernhard Cultuurfonds. Aan de trofee is een bedrag van 100.000 gulden verbonden. De artistiek leider van de Nederlandse Opera krijgt de prijs op 30 oktober in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. den haag- De kunstwereld is 'nogal ont hutst' over de wijze waarop zij voorkomt in de Voorjaarsnota. Dat is maar een 'schrale' vertoning, schrijvên de Federatie van Kun stenaarsverenigingen en collega-belangen behartiger Kunsten '92 in brieven aan Twee de-Kamerleden. Ook FNV Kiem en Werkge vers in de Kunsten hebben de epistels on dertekend. „Met de beloofde inhaalslag in de cul tuursector wordt nog geen begin gemaakt. Het knellende probleem van de arbeids voorwaarden krijgt onvoldoende aandacht, waardoor achterstanden in de sector verder zullen oplopen", klagen de briefschrijvers. .Alleen al voor het maken van een start met de inhaalslag bij de arbeidsvoorwaarden is volgens een rapport van Cap Gemini Ernst Young in 2002 een bedrag van 28,9 mil joen gulden structureel nodig en nog eens 68 miljoen incidenteel. Het bedrag van 24 miljoen dat met ingang van 2002 structureel zal worden toegevoegd aan de cultuurbe groting doet geen recht aan de verwachtin gen die door de Tweede Kamer zijn ge wekt." Een deel van de Kamer pleitte eerder voor een flinke verhoging van het cultuurbudget. De Voorjaarsnota wordt komende week in de Tweede Kamer behandeld. Kees Stip overleden winschoten - Kees Stip, de nes tor van de Nederlandse non senspoëzie, is gisteren op 87-ja- rige leeftijd in een ziekenhuis in Winschoten overleden. Stip werd vooral bekend door zijn dierenversjes, die onder het pseudoniem Trijntje Fop in kranten en weekbladen ver schenen. Deze vaak zesregelige gedichtjes ontleenden hun ko mische werking aan het vin dingrijke rijm en de geestige woordspelingen. Stip had een ongelooflijke productie: tussen 1951 en 1982 schreef hij zo'n 6000 dierenversjes. Hij bedacht ook grappen voor Wim Kan. Amsterdam - Joop van den Ende wil een theater bouwen bij de RAI in Amsterdam. De theater producent meldde zich al eerder in de hoofdstad met dergelijke plannen, waarbij hij al veel ver schillende locaties op het oog had, maar iedere keer trok hij zich terug. Maar de plannen voor een musicaltheater bij de RAI zijn serieuzer dan alle eer dere plannen, verzekert E. van Lambaart, de directeur van Joop van de Ende Theaterprodukties. Stadsdeelwethouder P. Pol derman van ZuiderAmstel ziet het met de plannen van Van den Ende helemaal zitten. Ver schillende functies van het nieuw te bouwen congrescen trum van de RAI en het theater kunnen gecombineerd worden. Polderman denkt daarbij aan de ticketverkoop, de garderobe en horeca. Het theater moet plaats bieden aan 1700 tot 1800 bezoe kers. Stadsdeel ZuiderAmstel pre senteerde gisteren de nieuwe plannen voor de RAI en omge ving. De RAI breidt uit tot een totale oppervlakte van 32.000 vierkante meter en krijgt een ondergronds bevoorradingssys teem en tennisbanen op het dak. De financiën zijn overigens nog niet rond. Het oude plan van ongeveer 400 miljoen gul den was onhaalbaar. Het nieu we plan, waarvan de kosten nog niet vaststaan, is zeker de helft goedkoper. MUZIEK RECENSIE UDY VAN DER SPEK Concert: Psalmenfestival met Cappella Figuralis o.l.v. Jos van Veldhoven, m.m.v. Leo van Doeselaar, orgel. Gehoord: 28/6, Pieterskerk, Leiden. Voor 't eerst - een behoorlijk boude uitspraak - vond er een natuurlijke symbiose plaats tus sen het Van Hagerbeerorgel en een uitgenodigd muziekgezel schap, in dit geval het solisten ensemble 'Cappella Figuralis' onder leiding van Jos van Veld hoven. Voor 't eerst werd het or gel met zijn heel speciale mid dentoonstemming, zijn 17e- eeuwse 'dubbelkorige' klank van prestanten, fluiten, tongwerk en hoofdwerkplenum er niet met de haren bijgesleept, als vulling of 'omdat het zo nodig moet'. Nee, orgel en dubbelkoor met 'oud' continuo completeerden elkaar voorbeeldig. Om een paar voorbeelden te noemen: Van Doeselaars sobe re, zeer uitgebalanceerd ge speelde Psalm 130, elke frase de tijd gunnend, direct gevolgd door (Bas) Ramselaars 'De pro- fundis clamavi', schitterend ge articuleerd in alle rust gezongen, tot het uiterste meebeleefd. Een ander voorbeeld is de laat ste combinatie, drie verzen van Psalm 24 (Anthoni van Noordt) op het orgel, en Psalm 98 'Can tate Domino' (Schütz) voor dubbelkoor en basso continuo. Van Doeselaar trekt hier alles uit de kas. De rechterhand op het hoogste manuaal fantaseert er op los in vers twee. Vers 3, uit bundig geregistreerd, wordt pra lend Ideurrijk gespeeld, met in het pedaal de overdonderende cantus firmus. Zo vergaat het Cappella Figuralis in Psalm 98 eveneens. Het dubbelkoor wordt in het ene koor door een alt, in het andere door een countertenor gekleurd. Alles wat adem heeft looft om het hardst de Heer, inclusief kistorgel, cel lo, contrabas en theorbe. Wat de hele avond opvalt is de power en de enorme kleurrijk heid die Cappella Figuralis ten nJ toon spreidt. Het koor neena bepaald risico's, die een enke keer niet honderd procent jol oi uitpakken. Maar de grote met el waarde is wel dat muziek tekst bijzonder evocatief, pressief en springlevend overk men. Elke stem, met name koor één, heeft zijn eigen zeja* gingskracht. Rond, warm stralend zingt de sopraan, dringend, exact en integer countertenor, edel en donkfus brons de bas. In Psalm 100 v Heinrich Schütz is het echo-fih fect optimaal door de plaatsiin van het eerste koor, achter een hoek van de kerk. De inzt iv ten zijn als kleine explosidi Hartstochtelijk en heel dirt nj weerklinkt het 'danket ihm', lit lijk als een warme zuidenwii ruist de zin 'Denn der Herr freundlich'. Tot slot nog één frase uit Psa 98, 'Das Meer brause und w i| drinnen ist'. Beeldender bruisender kon deze avond ni, eindigen. Dit eerste concert de serie 'Psalmenfestival' lijkt een hoogtepunt. Milwaukee - Prince stond gistera -ond voor het eerst in lange tijd op het concertpodium. De Amerikaanse zanger, die weer onder zijn oorspronkelijke naam door het leven gaat, opende in het Marcus Amphitheater in Milwaukee een tien dagen durend festival. Foto: AP/Darren Hauck door Susanne Lammers leiden - De domheid is een ern stige zaak, waar je je kop goed bij moet houden. Een stoom cursus Domheid is geen vrolijk flierefluit-uitje waarbij je je her senen lekker uit wandelen stuurt, tenminste niet als die ge geven wordt door Matthijs van Boxsel, die zich al sinds 1980 be zighoudt met de domheid in al haar facetten. Hij publiceerde onlangs het tweede deel van zijn driedelige Encyclopedie van de Domheid, dat de titel Morosofie draagt: dwaze wijzen en wijze dwazen in Nederland en Vlaan deren. Daarin behandelt hij waanzinnige, ontsporende we tenschap, theorieën van ex treem vasthoudende en bepaald niet onintelligente lieden, zoals de man die ontdekte dat het stratenplan van Den Bosch her leid kan worden tot de piramide van Cheops, of de uitvinder van de machine waarmee je na je dood nog een laatste zegje kan dicteren. Op de tweede verdieping van boekhandel Kooyker-Ginsberg, vlakbij de kasten esoterie, gaf Van Boxsel gisteravond zijn stoomcursus. Voor Van Boxsel is domheid niet het tegenoverge stelde van intelligentie. Dom heid is de mens aangeboren, het is het vermogen om (door ge brek aan intuïtie) onbedoeld te gen je eigen belangen in te han delen. Intelligentie kan het com penseren, maar ook versterken - en dat leidt tot morosofie. Die lijkt dan ook op 'gewone' weten schap, maar er is één groot ver schil: de morosoof ontbreekt het aan een wetenschappelijke me thode en vooral aan zelfkritiek. Zijn theorie is een uitlaatklep die hem helpt zich verder 'ge woon' staande te houden, een modus vivendi. Bovendien heeft de ware morosoof een encyclo pedische instelling: zijn theorie- en hebben de neiging uit te dij en totdat werkelijk alles daar mee in verband kan worden ge bracht. Dat maakt ze tot geluk kige mensen, zoals Van Boxsel telkens beklemtoont. In elk geval zijn het fascine rende theorieën. Neem nu Klaas Dijkstra, die bewees dat de aar de plat was. Volgens hem v nen wij in een camera met bo lenzen, waardoor iets wat veif kleiner lijkt, is de horizon gevolg van mist, dobbert de a de op het water als een boo óp een woelige zee en verand daardoor de aanblik van de 1 mei. Ook prachtig is de theo van Iman Wilkens dat de Od see en de Ilias in Nederland Engeland spelen. In Griekt land komen geen populieren paling voor, is de getijdewerki niet zo sterk dat je dijken no<|| hebt en is de zee blauw en n grauw. Dus moet Circe in Zk„ rikzee wonen en ligt de Hades Zeeland, want in de naam rooskerke vind je Cerberus. V Boxsels mooiste voorbeeld echter de poging om de leeft van Methusalem te verklar De ontdekking dat de aai ri vroeger een andere plek in 1 zonnestelsel innam, waarde "J{ een jaar maar 60 dagen in pla j, van 365 duurde, verklaart passant ook hoe de pinguïns de kangaroes ontstonden. A zo'n vondst zou ik ook geluk zijn. E leiden- Het 14de Wereld Muziek Concours, dat tot en met zondag 22 juli in Kerkrade wordt gehou den, kan rekenen op sterke deelnemers uit de Leidse regio. Tijdens de 50ste editie van het con cours, dat gisteravond is begonnen, strijden in to taal 290 blaasorkesten, slagwerkensembles en show- en marchingbands (in totaal 17.000 muzi kanten) uit 35 verschillende landen om bronzen, zilveren en gouden medailles. Een groot deel van de 130.000 kaarten is al ver kocht en er komen naar verwachting zo'n 500.000 dagjesmensen op dit vierjaarlijkse evenement af. Op de laatste dag. van het concours worden de kampioenen bekend in de categorieën mars, marsparade en show. Aanstaande zondag doen behalve Jong K&G ook drumfanfare Tamarco uit Leiderdorp en Showband 75 uit Leidschendam mee. Tamarco heeft zich ingeschreven voor de mars wedstrijden met de marsen 'Army of the Nile' en 'Washington Grays'. De ongeveer 35 bandleden van Showband 75, dat vorige week nog optrad bij de 24 uurs race van Le Mans, komen uit in de eerste divisie en brengen op het concours de marsen 'Winds of So- nora' en 'Late in the evening*. De band doet voor de eerste keer mee. Een week later, op zaterdag 7 juli, is het de beurt aan Drum- en Showfanfare Door Vriend schap Sterk (DVS) uit Katwijk en de Flora Band uit Rijnsburg (eredivisie). Liefhebbers van de Rijns burgers hebben morgenavond nog de kans om zé te zien tijdens de generale repetitie op het terrein van de Rijnsburgse Boys. Dan spelen ze onder meer hun showprogramma 'Beatles in Brass' en de marsen 'Margam Abbey' en 'Castle Coch'. DVS is vertegenwoordigd met 66 leden. De showmu- ziek komt uit de jaren '70, '80 en '90. Voor de mars is gekozen voor 'Straight forward' en 'Polka NN'. Muziekvereniging Laurentius uit Voorschoten betreedt op zondag 8 juli het strijdperk, evenals Trommelgroep West Nederland. Laurentius, dat uitkomt in de eredivisie, won bij het vorige con cours al eens een eerste en een tweede prijs. De vereniging doet mee met het onderdeel mars. Eén van de grote concurrenten van K&G, Adest Musica uit Sassenheim doet zaterdag 14 juli een gooi naar het goud en naar de wereldtitel in de eredivisie. In 1997 behaalde Adest Musica al de ti tel vice-wereldkampioen. Op het onderdeel mars presenteert de band 'Joint Venture' en 'Subtle Dif ference'. De showmuziek is een mix van stukken, waaronder 'Excalibur-3' en 'Flashing Wmds'. De senioren van K&G moeten met htm optre den tot de allerlaatste dag wachten. Pas dan wordt duidelijk of ze het enorme succes van vier jaar ge leden, twee wereldtitels, kunnen evenaren. Jack Lemmon 1925-2001 door Casper Wichers leiden - Als je niet beter wist, zou je denken dat in het lim burgse Kerkrade een belang rijk voetbaltoernooi is begon nen. Termen als Roda JC, ere- en eerste divisie, supporters bussen en counteren wuzen al lemaal |n de richting van dat spelletje. Toch zijn het geen voetbalteams die uit alle hoe ken van de wereld naar lim burg zijn gekomen, maar show- en marchingbands. tij dens het Wereld Muziek Con cours (WMC), dat gisteravond werd geopend, vechten ze uit wie zich de komende vier jaar de officieuze wereldkampioen mag noemen. Twee toppers uit Leiden zijn er bij: Kunst Genoegen (K&G) en Trommelgroep West Nederland (TWN). Beiden doen in het mu zikale strijdperk mee op het hoogste niveau. Een groter verschil is bijna niet denkbaar. K&G deed in 1962 voor het eerst mee aan het concours. De vereniging heeft drie mars- en showorkesten (zo'n 145 orkesüeden) en een ei gen jeugdopleiding. Er zijn zelfs kappersdagen voor de orkestle den. Vier jaar geleden veroverde K&G op het WMC een dubbele wereldtitel. De Trommelgroep West Nederland bestaat pas vier jaar en doet met zijn 19 tam boers voor het eerst mee. De trommelgroep richt zich voor namelijk op het Zwitserse (Bas- Ier) trommelen. „Het is uniek dat we in vier jaar tijd zijn door gedrongen tot het hoogste ni veau", zegt manager Paul van Giezen, manager van de groep. K&G repeterend voor het muziekconcours in Kerkrade. Vier jaar geleden veroverden de Leidenaars een dubbele wereldtitel. Foto: Eric Taal Wanneer de groepen naar Kerkrade afreizen, doen zij dat met een heel verschillend doel voor ogen. „Wij willen weten waar we staan", zegt Van Gie zen. „We willen bekendheid ge ven aan onze groep en aan het Basler trommelen. Daarbij heb ben we een enorme drang om te presteren." Voor Tom de Beer, voorzitter van K&G, ligt dat toch iets anders. „Wij hebben altijd al in de top gezeten. Ons streven is om daar te blijven. Wij willen la ten zien dat we er nog steeds zijn." Een optreden tijdens het WMC is niet zonder belang. Voor sommige bands hangt zelfs het voortbestaan er vanaf. Ze kunnen het concours aan grijpen om met een goed optre den uit een dal te klimmen, maar het Omgekeerde is ook heel goed mogelijk. TWN-secre- taris Xander van der Ploeg: „Als het mee zit halen we hier veel optredens uit." Iets waar K&G- er Tom de Beer niet op zit te wachten, want „met jaarlijks 25 optredens buiten Leiden zit ons programma al behoorlijk vol." Omdat geen enkele band heeft kunnen repeteren in het nieuwe Parkstad Limburg stadi on van Roda JC, weet niemand wat er straks te wachten staat. De Beer: „Als je het geluid drie keer terugkrijgt, dan heb je een probleem." Voor het eerst wordt er tijdens het muziekconcours over het grasveld gelopen. Van der Ploeg: „Dat is publieksvriendelijker dan het gebruikelijke rondje over de sintelbaan. Maar het ge vaar bestaat dat het geluid dood slaat. Gelukkig kunnen slagwer kers dat opvangen. Zacht blijft zacht, maar hard moet je dan extra hard slaan." De trommelgroep is bij de marswedstrijden gebonden aan verplichte looproutes. Alleen bij het draaien van een bocht, het zogenaamde counteren, bestaat er enige vrijheid. Van Giezen: „We proberen daarnaast ook in druk te maken door onze 'car navaleske' aankleding. Dat is toch ook een soort showele ment." K&G heeft helemaal de vrije hand en is niet, zoals de trom melaars, gebonden aan ver plichte routes. „De computer bepaalt welke route wij lopen. Als thema heeft K&G gekozen voor muziek van Gershwin. De Beer: „Je moet iets nemen dat het publiek herkent. Dat roept reacties op." Hij vertelt hoe het is om straks het stadion binnen te lopen dat zit volgepakt met toeschouwers. „Als ze gaan klappen, weet je dat het goed zit. Als het publiek daarbij ook nog eens massaal opveert, dan krijg je helemaal een lekker gevoel." De Beer vertelt trots dat het slotapplaus vier jaar geleden maar liefst 3 minuten en vijftig seconden duurde. Hoe hij dat zo precies weet? „Ik heb het ge klokt tijdens het bekijken van de video-opname. K&G wordt niet voor niets publieksgeil ge noemd", zegt de voorzitter. „Ik hou er pas mee op als ik word overreden door een vrachtwagen, een producent of recensent." Dat zei de Ameri kaanse acteur Jack Lemmon in een interview in 1986. Vijftien jaar later wordt hij echter ge veld door een kankergezwel. Lemmon overleed woensdag in een ziekenhuis in Los Ange les. Hij werd 76 jaar. Lemmon, wiens echte naam John Uhler Lemmon III was, heeft enige tientallen filmrol len op zijn naam staan. Ook speelde hij op Broadway en in tv-series. Voor zes films kreeg hij een Oscar- nominatie, voor twee mocht hij uiteindelijk het beeldje mee naar huis nemen: voor zijn bijrol als de sluwe Ensign Pul ver in de co medy 'Mis ter Roberts' (1955) en voor zijn rol als een za kenman die zijn 'Ameri can Dream' Verder componeerde hij het n thema voor de film 'Tribute' 01 (1980). Lemmon is vaak omschreven als een acteur in twee smaken bitter en zoet. De meer dan zestig films die hij maakte, ziji1* keurig in twee categorieën te verdelen: sentimentele zoals 'Some Like It Hot' (1959) en 'Irma La Douce' (1964) en cy-vc nische, waaronder 'Glengarry Glenn Ross' (1992) en 'The - China Syndrome' (1980). Met l1 wijlen Walther Matthau maak te hij meer dan een handvol M komische films. De beste wa- n ren die onder regie van Billy 0 Wilder. Beroemd zijn hun vrij gezellenko 11 medies als 'The Fortu ne Cookie' (1966), 'Th Odd Couple' (1968) en 'Grumpy I Old Men' (1994). Het was meesti Lemmon die erop lo mopperde terwijl Mat thauvoor de geintjes in was. In de laten jaren was een meer serieuze Jack Lemmon op het filmdoek te zien. Zo speelde I in 'The China Syndrome' een directeur van een kerncentral 1 die weigerde mee te werken aan het 'maskeren' van een ongeluk in de fabriek. In 'Mis sing' (1982) speelt hij van een zakenman die speurt naar zij zoon in een Zuid-Amerikaan: land. De acteur leed aan een lang durige alcoholverslaving, die hij subliem verwerkte in het semi-autobiografische 'Days Wine and Roses' (1968). Lem mon omschreef zijn leven va; als een aaneenschakeling van faux pas. Zo mocht hij graag vertellen over de avond dat h zijn eerste Oscar won. „Ik wandelde naar een podiump voor een interview en leunde tegen een hekje. Pas na het ir terview zag ik dat het hek no£ nat was van de verf. Ik ontvin mijn Oscar met een witte streep op mijn smoking." door Peter Kuijt Foto: Reuter in een nachtmerrie zag eindigen in 'Save The Tiger' (1973) In 1996 kreeg hij een Gouden Beer voor zijn gehele oeuvre op het Filmfestival in Berlijn. Jack Lemmon zag op 8 februa ri 1925 het levenslicht in de claustrofobische omgeving van een ziekenhuislift in Newton, Massachusetts. Hij leed aan geelzucht, wat de kraamver pleegster de uitdrukking ont lokte: 'What a little yellow Lemmon!' Lemmons vader was directeur van een donutfa- briek, hetgeen ertoe leidde dat de kleine Jack in comfortabele omstandigheden kon opgroei en. Hij was vier toen hij in een toneelstuk optrad, maar zijn passie lag in de muziek Hij leerde zichzelf piano spelen. Hoewel hij in zijn leven 400 liedjes componeerde en twee albums opnam, heeft Lemmon nooit noten leren lezen. Zijn muzikale talenten kwamen hem onder meer van pas in Robert Altmans film 'The Play er' (1992) waarin hij - uiteraard - achter de piano plaatsnam.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2001 | | pagina 14