CULTUUR KUNST
'De computer bepaalt welke route wij lopen'
Kunstwereld onthutst over Voorjaarsnota Psalmenfestival begint goed
Joop van
den Ende
wil theater
bij de RAI
Stoomcursus domheid geen uitj<;
Show- en marchingbands regio Leiden sterk vertegenwoordigd
Prince
Acteur in twee
smaken: bitter en zoet
Leidse top op Wereld Muziek Concours in Kerkrade
m
VRIJDi
29 juni 20(
Hazes bereikt
mijlpaal Top 100
Rijswijk - Vlak voordat volks
zanger André Hazes zijn vijftig
ste verjaardag viert heeft hij ook
in de Album Top-100 een mijl
paal bereikt. Zijn album 'Al 15
jaar gewoon André' staat deze
week tweehonderd weken in de
Album tophonderd. Hazes
heeft die status deze week toe
valligerwijs samen met de Bue-
na Vista Social Club bereikt.
Slechts eenmaal wist een pop
groep de grens van tweehon
derd weken te passeren: Dire
Straits met 'Brothers in Arms'
(269 weken).
Foto: ANP
Theaterprijs voor
Pierre Audi
amsterdam - Operaregisseur
Pierre Audi krijgt de Theater
prijs van het Prins Bernhard
Cultuurfonds. Aan de trofee is
een bedrag van 100.000 gulden
verbonden. De artistiek leider
van de Nederlandse Opera
krijgt de prijs op 30 oktober in
de Nieuwe Kerk in Amsterdam.
den haag- De kunstwereld is 'nogal ont
hutst' over de wijze waarop zij voorkomt in
de Voorjaarsnota. Dat is maar een 'schrale'
vertoning, schrijvên de Federatie van Kun
stenaarsverenigingen en collega-belangen
behartiger Kunsten '92 in brieven aan Twee
de-Kamerleden. Ook FNV Kiem en Werkge
vers in de Kunsten hebben de epistels on
dertekend.
„Met de beloofde inhaalslag in de cul
tuursector wordt nog geen begin gemaakt.
Het knellende probleem van de arbeids
voorwaarden krijgt onvoldoende aandacht,
waardoor achterstanden in de sector verder
zullen oplopen", klagen de briefschrijvers.
.Alleen al voor het maken van een start met
de inhaalslag bij de arbeidsvoorwaarden is
volgens een rapport van Cap Gemini Ernst
Young in 2002 een bedrag van 28,9 mil
joen gulden structureel nodig en nog eens
68 miljoen incidenteel. Het bedrag van 24
miljoen dat met ingang van 2002 structureel
zal worden toegevoegd aan de cultuurbe
groting doet geen recht aan de verwachtin
gen die door de Tweede Kamer zijn ge
wekt."
Een deel van de Kamer pleitte eerder voor
een flinke verhoging van het cultuurbudget.
De Voorjaarsnota wordt komende week in
de Tweede Kamer behandeld.
Kees Stip
overleden
winschoten - Kees Stip, de nes
tor van de Nederlandse non
senspoëzie, is gisteren op 87-ja-
rige leeftijd in een ziekenhuis in
Winschoten overleden. Stip
werd vooral bekend door zijn
dierenversjes, die onder het
pseudoniem Trijntje Fop in
kranten en weekbladen ver
schenen. Deze vaak zesregelige
gedichtjes ontleenden hun ko
mische werking aan het vin
dingrijke rijm en de geestige
woordspelingen. Stip had een
ongelooflijke productie: tussen
1951 en 1982 schreef hij zo'n
6000 dierenversjes. Hij bedacht
ook grappen voor Wim Kan.
Amsterdam - Joop van den Ende
wil een theater bouwen bij de
RAI in Amsterdam. De theater
producent meldde zich al eerder
in de hoofdstad met dergelijke
plannen, waarbij hij al veel ver
schillende locaties op het oog
had, maar iedere keer trok hij
zich terug. Maar de plannen
voor een musicaltheater bij de
RAI zijn serieuzer dan alle eer
dere plannen, verzekert E. van
Lambaart, de directeur van Joop
van de Ende Theaterprodukties.
Stadsdeelwethouder P. Pol
derman van ZuiderAmstel ziet
het met de plannen van Van
den Ende helemaal zitten. Ver
schillende functies van het
nieuw te bouwen congrescen
trum van de RAI en het theater
kunnen gecombineerd worden.
Polderman denkt daarbij aan de
ticketverkoop, de garderobe en
horeca. Het theater moet plaats
bieden aan 1700 tot 1800 bezoe
kers.
Stadsdeel ZuiderAmstel pre
senteerde gisteren de nieuwe
plannen voor de RAI en omge
ving. De RAI breidt uit tot een
totale oppervlakte van 32.000
vierkante meter en krijgt een
ondergronds bevoorradingssys
teem en tennisbanen op het
dak. De financiën zijn overigens
nog niet rond. Het oude plan
van ongeveer 400 miljoen gul
den was onhaalbaar. Het nieu
we plan, waarvan de kosten nog
niet vaststaan, is zeker de helft
goedkoper.
MUZIEK RECENSIE
UDY VAN DER SPEK
Concert: Psalmenfestival met Cappella
Figuralis o.l.v. Jos van Veldhoven, m.m.v.
Leo van Doeselaar, orgel. Gehoord: 28/6,
Pieterskerk, Leiden.
Voor 't eerst - een behoorlijk
boude uitspraak - vond er een
natuurlijke symbiose plaats tus
sen het Van Hagerbeerorgel en
een uitgenodigd muziekgezel
schap, in dit geval het solisten
ensemble 'Cappella Figuralis'
onder leiding van Jos van Veld
hoven. Voor 't eerst werd het or
gel met zijn heel speciale mid
dentoonstemming, zijn 17e-
eeuwse 'dubbelkorige' klank van
prestanten, fluiten, tongwerk en
hoofdwerkplenum er niet met
de haren bijgesleept, als vulling
of 'omdat het zo nodig moet'.
Nee, orgel en dubbelkoor met
'oud' continuo completeerden
elkaar voorbeeldig.
Om een paar voorbeelden te
noemen: Van Doeselaars sobe
re, zeer uitgebalanceerd ge
speelde Psalm 130, elke frase de
tijd gunnend, direct gevolgd
door (Bas) Ramselaars 'De pro-
fundis clamavi', schitterend ge
articuleerd in alle rust gezongen,
tot het uiterste meebeleefd.
Een ander voorbeeld is de laat
ste combinatie, drie verzen van
Psalm 24 (Anthoni van Noordt)
op het orgel, en Psalm 98 'Can
tate Domino' (Schütz) voor
dubbelkoor en basso continuo.
Van Doeselaar trekt hier alles uit
de kas. De rechterhand op het
hoogste manuaal fantaseert er
op los in vers twee. Vers 3, uit
bundig geregistreerd, wordt pra
lend Ideurrijk gespeeld, met in
het pedaal de overdonderende
cantus firmus. Zo vergaat het
Cappella Figuralis in Psalm 98
eveneens. Het dubbelkoor
wordt in het ene koor door een
alt, in het andere door een
countertenor gekleurd. Alles wat
adem heeft looft om het hardst
de Heer, inclusief kistorgel, cel
lo, contrabas en theorbe.
Wat de hele avond opvalt is de
power en de enorme kleurrijk
heid die Cappella Figuralis ten
nJ
toon spreidt. Het koor neena
bepaald risico's, die een enke
keer niet honderd procent jol oi
uitpakken. Maar de grote met el
waarde is wel dat muziek
tekst bijzonder evocatief,
pressief en springlevend overk
men. Elke stem, met name
koor één, heeft zijn eigen zeja*
gingskracht. Rond, warm
stralend zingt de sopraan,
dringend, exact en integer
countertenor, edel en donkfus
brons de bas. In Psalm 100 v
Heinrich Schütz is het echo-fih
fect optimaal door de plaatsiin
van het eerste koor, achter
een hoek van de kerk. De inzt iv
ten zijn als kleine explosidi
Hartstochtelijk en heel dirt nj
weerklinkt het 'danket ihm', lit
lijk als een warme zuidenwii
ruist de zin 'Denn der Herr
freundlich'.
Tot slot nog één frase uit Psa
98, 'Das Meer brause und w i|
drinnen ist'. Beeldender
bruisender kon deze avond ni,
eindigen. Dit eerste concert
de serie 'Psalmenfestival' lijkt
een hoogtepunt.
Milwaukee - Prince stond gistera -ond voor het eerst in lange tijd op het concertpodium. De Amerikaanse
zanger, die weer onder zijn oorspronkelijke naam door het leven gaat, opende in het Marcus Amphitheater
in Milwaukee een tien dagen durend festival. Foto: AP/Darren Hauck
door Susanne Lammers
leiden - De domheid is een ern
stige zaak, waar je je kop goed
bij moet houden. Een stoom
cursus Domheid is geen vrolijk
flierefluit-uitje waarbij je je her
senen lekker uit wandelen
stuurt, tenminste niet als die ge
geven wordt door Matthijs van
Boxsel, die zich al sinds 1980 be
zighoudt met de domheid in al
haar facetten. Hij publiceerde
onlangs het tweede deel van zijn
driedelige Encyclopedie van de
Domheid, dat de titel Morosofie
draagt: dwaze wijzen en wijze
dwazen in Nederland en Vlaan
deren. Daarin behandelt hij
waanzinnige, ontsporende we
tenschap, theorieën van ex
treem vasthoudende en bepaald
niet onintelligente lieden, zoals
de man die ontdekte dat het
stratenplan van Den Bosch her
leid kan worden tot de piramide
van Cheops, of de uitvinder van
de machine waarmee je na je
dood nog een laatste zegje kan
dicteren.
Op de tweede verdieping van
boekhandel Kooyker-Ginsberg,
vlakbij de kasten esoterie, gaf
Van Boxsel gisteravond zijn
stoomcursus. Voor Van Boxsel is
domheid niet het tegenoverge
stelde van intelligentie. Dom
heid is de mens aangeboren, het
is het vermogen om (door ge
brek aan intuïtie) onbedoeld te
gen je eigen belangen in te han
delen. Intelligentie kan het com
penseren, maar ook versterken -
en dat leidt tot morosofie. Die
lijkt dan ook op 'gewone' weten
schap, maar er is één groot ver
schil: de morosoof ontbreekt het
aan een wetenschappelijke me
thode en vooral aan zelfkritiek.
Zijn theorie is een uitlaatklep
die hem helpt zich verder 'ge
woon' staande te houden, een
modus vivendi. Bovendien heeft
de ware morosoof een encyclo
pedische instelling: zijn theorie-
en hebben de neiging uit te dij
en totdat werkelijk alles daar
mee in verband kan worden ge
bracht. Dat maakt ze tot geluk
kige mensen, zoals Van Boxsel
telkens beklemtoont.
In elk geval zijn het fascine
rende theorieën. Neem nu Klaas
Dijkstra, die bewees dat de aar
de plat was. Volgens hem v
nen wij in een camera met bo
lenzen, waardoor iets wat veif
kleiner lijkt, is de horizon
gevolg van mist, dobbert de a
de op het water als een boo
óp een woelige zee en verand
daardoor de aanblik van de 1
mei. Ook prachtig is de theo
van Iman Wilkens dat de Od
see en de Ilias in Nederland
Engeland spelen. In Griekt
land komen geen populieren
paling voor, is de getijdewerki
niet zo sterk dat je dijken no<||
hebt en is de zee blauw en n
grauw. Dus moet Circe in Zk„
rikzee wonen en ligt de Hades
Zeeland, want in de naam
rooskerke vind je Cerberus. V
Boxsels mooiste voorbeeld
echter de poging om de leeft
van Methusalem te verklar
De ontdekking dat de aai ri
vroeger een andere plek in 1
zonnestelsel innam, waarde "J{
een jaar maar 60 dagen in pla j,
van 365 duurde, verklaart
passant ook hoe de pinguïns
de kangaroes ontstonden. A
zo'n vondst zou ik ook geluk
zijn.
E
leiden- Het 14de Wereld Muziek Concours, dat tot
en met zondag 22 juli in Kerkrade wordt gehou
den, kan rekenen op sterke deelnemers uit de
Leidse regio. Tijdens de 50ste editie van het con
cours, dat gisteravond is begonnen, strijden in to
taal 290 blaasorkesten, slagwerkensembles en
show- en marchingbands (in totaal 17.000 muzi
kanten) uit 35 verschillende landen om bronzen,
zilveren en gouden medailles.
Een groot deel van de 130.000 kaarten is al ver
kocht en er komen naar verwachting zo'n 500.000
dagjesmensen op dit vierjaarlijkse evenement af.
Op de laatste dag. van het concours worden de
kampioenen bekend in de categorieën mars,
marsparade en show.
Aanstaande zondag doen behalve Jong K&G
ook drumfanfare Tamarco uit Leiderdorp en
Showband 75 uit Leidschendam mee. Tamarco
heeft zich ingeschreven voor de mars wedstrijden
met de marsen 'Army of the Nile' en 'Washington
Grays'. De ongeveer 35 bandleden van Showband
75, dat vorige week nog optrad bij de 24 uurs race
van Le Mans, komen uit in de eerste divisie en
brengen op het concours de marsen 'Winds of So-
nora' en 'Late in the evening*. De band doet voor
de eerste keer mee.
Een week later, op zaterdag 7 juli, is het de
beurt aan Drum- en Showfanfare Door Vriend
schap Sterk (DVS) uit Katwijk en de Flora Band uit
Rijnsburg (eredivisie). Liefhebbers van de Rijns
burgers hebben morgenavond nog de kans om zé
te zien tijdens de generale repetitie op het terrein
van de Rijnsburgse Boys. Dan spelen ze onder
meer hun showprogramma 'Beatles in Brass' en
de marsen 'Margam Abbey' en 'Castle Coch'. DVS
is vertegenwoordigd met 66 leden. De showmu-
ziek komt uit de jaren '70, '80 en '90. Voor de mars
is gekozen voor 'Straight forward' en 'Polka NN'.
Muziekvereniging Laurentius uit Voorschoten
betreedt op zondag 8 juli het strijdperk, evenals
Trommelgroep West Nederland. Laurentius, dat
uitkomt in de eredivisie, won bij het vorige con
cours al eens een eerste en een tweede prijs. De
vereniging doet mee met het onderdeel mars.
Eén van de grote concurrenten van K&G, Adest
Musica uit Sassenheim doet zaterdag 14 juli een
gooi naar het goud en naar de wereldtitel in de
eredivisie. In 1997 behaalde Adest Musica al de ti
tel vice-wereldkampioen. Op het onderdeel mars
presenteert de band 'Joint Venture' en 'Subtle Dif
ference'. De showmuziek is een mix van stukken,
waaronder 'Excalibur-3' en 'Flashing Wmds'.
De senioren van K&G moeten met htm optre
den tot de allerlaatste dag wachten. Pas dan wordt
duidelijk of ze het enorme succes van vier jaar ge
leden, twee wereldtitels, kunnen evenaren.
Jack Lemmon 1925-2001
door Casper Wichers
leiden - Als je niet beter wist,
zou je denken dat in het lim
burgse Kerkrade een belang
rijk voetbaltoernooi is begon
nen. Termen als Roda JC, ere-
en eerste divisie, supporters
bussen en counteren wuzen al
lemaal |n de richting van dat
spelletje. Toch zijn het geen
voetbalteams die uit alle hoe
ken van de wereld naar lim
burg zijn gekomen, maar
show- en marchingbands. tij
dens het Wereld Muziek Con
cours (WMC), dat gisteravond
werd geopend, vechten ze uit
wie zich de komende vier jaar
de officieuze wereldkampioen
mag noemen.
Twee toppers uit Leiden zijn er
bij: Kunst Genoegen (K&G) en
Trommelgroep West Nederland
(TWN). Beiden doen in het mu
zikale strijdperk mee op het
hoogste niveau.
Een groter verschil is bijna
niet denkbaar. K&G deed in
1962 voor het eerst mee aan het
concours. De vereniging heeft
drie mars- en showorkesten
(zo'n 145 orkesüeden) en een ei
gen jeugdopleiding. Er zijn zelfs
kappersdagen voor de orkestle
den. Vier jaar geleden veroverde
K&G op het WMC een dubbele
wereldtitel. De Trommelgroep
West Nederland bestaat pas vier
jaar en doet met zijn 19 tam
boers voor het eerst mee. De
trommelgroep richt zich voor
namelijk op het Zwitserse (Bas-
Ier) trommelen. „Het is uniek
dat we in vier jaar tijd zijn door
gedrongen tot het hoogste ni
veau", zegt manager Paul van
Giezen, manager van de groep.
K&G repeterend voor het muziekconcours in Kerkrade. Vier jaar geleden veroverden de Leidenaars een dubbele wereldtitel. Foto: Eric Taal
Wanneer de groepen naar
Kerkrade afreizen, doen zij dat
met een heel verschillend doel
voor ogen. „Wij willen weten
waar we staan", zegt Van Gie
zen. „We willen bekendheid ge
ven aan onze groep en aan het
Basler trommelen. Daarbij heb
ben we een enorme drang om te
presteren." Voor Tom de Beer,
voorzitter van K&G, ligt dat toch
iets anders. „Wij hebben altijd al
in de top gezeten. Ons streven is
om daar te blijven. Wij willen la
ten zien dat we er nog steeds
zijn."
Een optreden tijdens het
WMC is niet zonder belang.
Voor sommige bands hangt
zelfs het voortbestaan er vanaf.
Ze kunnen het concours aan
grijpen om met een goed optre
den uit een dal te klimmen,
maar het Omgekeerde is ook
heel goed mogelijk. TWN-secre-
taris Xander van der Ploeg: „Als
het mee zit halen we hier veel
optredens uit." Iets waar K&G-
er Tom de Beer niet op zit te
wachten, want „met jaarlijks 25
optredens buiten Leiden zit ons
programma al behoorlijk vol."
Omdat geen enkele band
heeft kunnen repeteren in het
nieuwe Parkstad Limburg stadi
on van Roda JC, weet niemand
wat er straks te wachten staat.
De Beer: „Als je het geluid drie
keer terugkrijgt, dan heb je een
probleem."
Voor het eerst wordt er tijdens
het muziekconcours over het
grasveld gelopen. Van der Ploeg:
„Dat is publieksvriendelijker
dan het gebruikelijke rondje
over de sintelbaan. Maar het ge
vaar bestaat dat het geluid dood
slaat. Gelukkig kunnen slagwer
kers dat opvangen. Zacht blijft
zacht, maar hard moet je dan
extra hard slaan."
De trommelgroep is bij de
marswedstrijden gebonden aan
verplichte looproutes. Alleen bij
het draaien van een bocht, het
zogenaamde counteren, bestaat
er enige vrijheid. Van Giezen:
„We proberen daarnaast ook in
druk te maken door onze 'car
navaleske' aankleding. Dat is
toch ook een soort showele
ment."
K&G heeft helemaal de vrije
hand en is niet, zoals de trom
melaars, gebonden aan ver
plichte routes. „De computer
bepaalt welke route wij lopen.
Als thema heeft K&G gekozen
voor muziek van Gershwin. De
Beer: „Je moet iets nemen dat
het publiek herkent. Dat roept
reacties op."
Hij vertelt hoe het is om straks
het stadion binnen te lopen dat
zit volgepakt met toeschouwers.
„Als ze gaan klappen, weet je
dat het goed zit. Als het publiek
daarbij ook nog eens massaal
opveert, dan krijg je helemaal
een lekker gevoel."
De Beer vertelt trots dat het
slotapplaus vier jaar geleden
maar liefst 3 minuten en vijftig
seconden duurde. Hoe hij dat
zo precies weet? „Ik heb het ge
klokt tijdens het bekijken van de
video-opname. K&G wordt niet
voor niets publieksgeil ge
noemd", zegt de voorzitter.
„Ik hou er pas mee op als ik
word overreden door een
vrachtwagen, een producent of
recensent." Dat zei de Ameri
kaanse acteur Jack Lemmon in
een interview in 1986. Vijftien
jaar later wordt hij echter ge
veld door een kankergezwel.
Lemmon overleed woensdag
in een ziekenhuis in Los Ange
les. Hij werd 76 jaar.
Lemmon, wiens echte naam
John Uhler Lemmon III was,
heeft enige tientallen filmrol
len op zijn naam staan. Ook
speelde hij op Broadway en in
tv-series. Voor zes films kreeg
hij een Oscar- nominatie, voor
twee mocht hij uiteindelijk het
beeldje mee
naar huis
nemen: voor
zijn bijrol als
de sluwe
Ensign Pul
ver in de co
medy 'Mis
ter Roberts'
(1955) en
voor zijn rol
als een za
kenman die
zijn 'Ameri
can Dream'
Verder componeerde hij het n
thema voor de film 'Tribute' 01
(1980).
Lemmon is vaak omschreven
als een acteur in twee smaken
bitter en zoet. De meer dan
zestig films die hij maakte, ziji1*
keurig in twee categorieën te
verdelen: sentimentele zoals
'Some Like It Hot' (1959) en
'Irma La Douce' (1964) en cy-vc
nische, waaronder 'Glengarry
Glenn Ross' (1992) en 'The -
China Syndrome' (1980). Met l1
wijlen Walther Matthau maak
te hij meer dan een handvol M
komische films. De beste wa- n
ren die onder regie van Billy 0
Wilder. Beroemd zijn hun vrij
gezellenko 11
medies als
'The Fortu
ne Cookie'
(1966), 'Th
Odd
Couple'
(1968) en
'Grumpy I
Old Men'
(1994). Het
was meesti
Lemmon
die erop lo
mopperde
terwijl Mat
thauvoor
de geintjes
in was.
In de laten
jaren was
een meer
serieuze Jack Lemmon op het
filmdoek te zien. Zo speelde I
in 'The China Syndrome' een
directeur van een kerncentral 1
die weigerde mee te werken
aan het 'maskeren' van een
ongeluk in de fabriek. In 'Mis
sing' (1982) speelt hij van een
zakenman die speurt naar zij
zoon in een Zuid-Amerikaan:
land.
De acteur leed aan een lang
durige alcoholverslaving, die
hij subliem verwerkte in het
semi-autobiografische 'Days
Wine and Roses' (1968). Lem
mon omschreef zijn leven va;
als een aaneenschakeling van
faux pas. Zo mocht hij graag
vertellen over de avond dat h
zijn eerste Oscar won. „Ik
wandelde naar een podiump
voor een interview en leunde
tegen een hekje. Pas na het ir
terview zag ik dat het hek no£
nat was van de verf. Ik ontvin
mijn Oscar met een witte
streep op mijn smoking."
door Peter Kuijt Foto: Reuter
in een
nachtmerrie
zag eindigen
in 'Save The
Tiger' (1973)
In 1996
kreeg hij een
Gouden Beer voor zijn gehele
oeuvre op het Filmfestival in
Berlijn.
Jack Lemmon zag op 8 februa
ri 1925 het levenslicht in de
claustrofobische omgeving van
een ziekenhuislift in Newton,
Massachusetts. Hij leed aan
geelzucht, wat de kraamver
pleegster de uitdrukking ont
lokte: 'What a little yellow
Lemmon!' Lemmons vader
was directeur van een donutfa-
briek, hetgeen ertoe leidde dat
de kleine Jack in comfortabele
omstandigheden kon opgroei
en. Hij was vier toen hij in een
toneelstuk optrad, maar zijn
passie lag in de muziek Hij
leerde zichzelf piano spelen.
Hoewel hij in zijn leven 400
liedjes componeerde en twee
albums opnam, heeft Lemmon
nooit noten leren lezen. Zijn
muzikale talenten kwamen
hem onder meer van pas in
Robert Altmans film 'The Play
er' (1992) waarin hij - uiteraard
- achter de piano plaatsnam.