Geen twijfel bij college over projecten
LEIDEN REGIO
linke gift voor
nternetstation
Kolk
'Mensen moeten recht krijgen om eigen leven te beëindigen'
ector verlaat Gymnasium
www.autoheemskerk.com
vrijdag
29 juni 2001
[KLADDER Nieuws en berichten uit en over de Leidse wijken,
lit de buurthuizen en van de wijkverenigingen, gerangschikt
aar stadsdeel. Persberichten en wijkbladen kunnen worden
estuurd naar Leidsch Dagblad, postbus 54, 2300 AB Leiden.
Fax: 071-5321921; e-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl
MIDDEN
\DEMIEWIJK In de Hortus beginnen donderdag 2 augustus twee
uwe cursussen. In de cursus 'Botanisch tekenen en schilderen'
de aandacht vooral op het natuurgetrouw en botanisch verant-
ord weergeven van de planten. De workshop 'Zomer in de Hor-
behandelt de verschillende teken- en schildertechnieken en
ma's als onderwerpkeuze, nat in nat schilderen, omgaan met
ie en kleur. De workshops worden gegeven door schilderes
z Merhottein en Anita Walsmit Sachs, die werkzaam is als bota-
ch tekenaar bij het Nationaal Herbarium in Leiden. De kosten
Iragen 350 gulden voor vijf dagen of 200 gulden voor vijf dagde-
Deelname voor één dag kost 80 gulden. Deze kosten zijn ex-
sief materiaal, maar inclusief de toegang tot de Hortus. De cur-
sen worden gegeven op 2, 3, 9, 10 en 16 augustus van 10.15 tot
10 uur en van 13.15 tot 15.30 uur in de Hortus botanicus, Ra-
ïburg 73. Informatie telefoon 5277249 en 5275144.
l/ENWIJK De Stichting tot instandhouding van de begraafplaats
iienesteeg Leiden houdt zondag van 13.00 tot 16.00 uur 'open
waarbij ook de aula van de begraafplaats aan de Groenesteeg
te bezichtigen is.
:h
NOORD
jRENWIJK In buurthuis Op Eigen Wieken kunnen liefhebbers
het bingospel maandag om 14.00 uur bingo spelen. Per ronde
ragen de kosten één gulden en ook de toegang is één gulden,
zaal van het buurthuis aan het Valkenpad 5 gaat om 13.30 uur
:n. Verdere informatie: 5212893.
IENOORD In de Groenoordhallen is zondag van 9.00 tot 16.00
een Snuffelmarkt. De Groenoordhallen zijn te vinden op de
k van de Willem de Zwijgerlaan en de Gooimeerlaan.
WEST
VENSHOF Natuur- en Milieu Educatie Leiden houdt dinsdag 3
van 18.30 tot 20.30 uur een open avond over 75 jaar schooltui-
in het schooltuinencomplex in de Stevenshof.
JWENHOEK Niet iedereen die op vakantie gaat, is op de hoogte
a de 'foute' souvenirs. Daarom zijn er in Naturalis zaterdag 7 en
(l] uli informatieve bijeenkomsten over souvenirs, gemaakt van
reigde planten en diersoorten. Er zijn medewerkers van de Al-
ïene Inspectie Dienst, de douane en het Wereld Natuur Fonds
wezig om te vertellen waar deze souvenirs gekocht kunnen
den en welk dier of plant ervoor gebruikt is. Maar ook wat
rbij voor schade aan de natuur is toegebracht. Het invoeren
,-aj zulke souvenirs levert ook nog eens flinke boetes op bij de
ane en leidt dan tot inbeslagname van de spullen. Zowel de
iger als de natuur is er dus bij gebaat op de hoogte te zijn van
ite' souvenirs. Het nationaal natuurhistorisch museum Natura-
taat aan de Darwinweg 2. Meer informatie is te vinden op ww-
a; mf.nl
ALGEMEEN
z( hting SMU Moultaka houdt een spreekuur om mensen te
rmeren over de vragen die gerezen zijn in verband met het
erzoek naar bezit in Marokko van Marokkanen met een
tandsuitkering. Het spreekuur wordt elke dinsdag en
derdag van 10.00 tot 12.00 uur gehouden aan de Langegracht
Bellen kan ook: 5222942.
Leidse Volkshuis heeft het programmaboekje voor het seizoen
1/2002 uitgebracht, met een groot aanbod aan cursussen en
kshops erin op het gebied van taal, computers, kunst of
mene ontwikkeling. Het boekje is te verkrijgen bij het Leidse
cshuis aan de Apothekersdijk 33a, telefoon 5149180 of
sevolkshuis@lwonl
lfi
fee 1'
jri]
Rector Monique Smits
aat het Stedelijk Gymnasium
het einde van dit schooljaar.
'ertrekt naar het Libanon Ly-
n in Rotterdam waar zij
fec ïeens een leidinggevende
'jtie gaat bekleden. Smits,
gltjhuis uit lerares Duits, kwam
ge
isic
ig-
W
vanii
terk
ed<
dL
evefp
wo
nell
- Internetstation 't Spoor-
heeft van het VSB Fonds
•kvjooo gulden gekregen. Het
is bestemd voor het aan-
en van begeleiders die jon-
n en ouderen betrekken bij
eerste schreden in de digi
wereld. Internetstation 't
)rtje aan de Bernhardkade is
zogenoemd digitaal lokaal,
ictiviteiten zijn erop gericht
erstanden op het gebied
gebruik van digitale infor-
ie en digitaal communice-
bij bepaalde groepen zoals
eren, allochtonen, vrouwen,
ren en werkzoekenden te
leinen.
initiatief van minster Van
el van Binnenlandse Zaken
le en
(advertentie)
waal
;eler|
OP ZOEK NAAR EEN VOORDELIGE OCCASION?
EEN ZAAK VAN VERTROUWEN
Hillebrand: 'Waslijst aan plannen niet in gevaar'
in oktober 1991 naar Leiden
vanaf het Barlaeus Gymnasium
in Amsterdam.
Haar functie op het Stedelijk
Gymnasium wordt per 1 sep
tember tijdelijk waargenomen
door Aad van der Werf, die nu
conrector is.
worden zo'n dertig 'digitale
trapveldjes' in buurten in de
grote steden opgezet. Het inter
netstation in 't Spoortje maakt
deel uit van het wijkontwikke
lingsplan 'Leiden-Noord op weg
naar 2010'.
Het Leidse internetstation
staat niet op zichzelf. De samen
werkende partners, de Openba
re Bibliotheek en de Leidse Wel
zijnsorganisatie zetten in 1999 al
een digitaal lokaal op, in de cen
trale vestiging van de biblio
theek. Het is de bedoeling van
beide partners een soortgelijk
internetstation te verwezenlij
ken in Zuid-West en kleinere in
ternetvoorzieningen gekoppeld
aan verzorgingscentra.
door Robbert Minkhorst
leiden - De politiek hoeft voor
alsnog geen keuzes te maken uit
de waslijst aan projecten die in
Leiden op stapel staan. Het
wordt krap, zowel in tijd als in
geld, geeft wethouder Hillebrand
toe. Maar dat betekent niet dat
de gemeenteraad zaken moet
schrappen of uitstellen.
Gisteravond behandelde de
commissie ruimtelijke ordening,
wonen en verkeer de Perspec-
tiefnota. Meerdere partijen had
den eerder deze maand bij hun
beschouwingen op die nota hun
ongerustheid geuit over de da
dendrang van B en W. Liggen de
ambities niet zo hoog dat de ge
meente zich uiteindelijk verga
loppeert?
Hillebrand heeft alle begrip
voor hun vrees. Er is ook nogal
wat in voorbereiding, gaf hij
aan: het Aalmarkt-project, uit
breiding van de Lakenhal, als
mede de wens om van de omge
ving van het museum de cultu
rele poort van Leiden te maken,
en bebouwing van Roomburg,
het terrein van de voormalige
gasfabriek en het Van Gend
Loosterrein. Maar ook de uit
breiding van begraafplaats
Rhijnhof, de aanleg van een be
drijventerrein in de Oostvliet-
polder, voltooiing van het Bio
Science Park, het Wijkontwikke
lingsplan voor Leiden-Noord en
de aanleg van een tracé voor de
sneltram in de stad. En dat zijn
dan alleen nog maar de grote
projecten in de gemeente.
De voorspelling van het CDA
dat de gemeente onvoldoende
geld heeft voor al die plannen,
waardoor keuzes onvermijdelijk
zijn, lijkt Hillebrand voorbarig.
Het tekort in de begroting van
het Aalmarkt-project slinkt.
Voor de bouwplannen bij sta
tion Leiden Centraal en in
Roomburg en de uitbreiding
van Rhijnhof is het geld beschik
baar. Hij erkende dat de finan
ciering van het bedrijventerrein,
de wijkplannen in Noord en de
bouwplannen rond de Lammer
markt nog niet rond is. maar
grote zorg baart hem dat niet.
Enigszins ongerust is Hille
brand wel over de hoeveelheid
hooi die de gemeente op haar
vork heeft. „De organisatie
kraakt in haar voegen", zei de
wethouder. „Er wordt heel veel
inspanning gevraagd. Het is
echt aanpoten om alle dingen
voor elkaar te krijgen. Uiteinde
lijk denk ik wel dat we met onze
organisatie deze projecten op
een goede manier voor elkaar
kunnen krijgen of kunnen bege
leiden."
KNMG houdt avond over levenseinde, in Lakenhal
door Wilfred Simons
leiden - Elk mens moet het
recht krijgen om zelf over zijn
eigen levenseinde te beschik
ken. 'Mensen die niet meer ver
der kunnen' moeten zelf het
moment kunnen kiezen waarop
ze overlijden en daartoe ook de
middelen krijgen. Met deze
prikkelende stelling zette publi
cist Hans van Dam gisteravond
de toon in de Leidse Lakenhal,
tijdens een bijeenkomst van de
KNMG afdeling Leiden en om
streken. Niet alleen artsen wa
ren naar De Lakenhal gekomen,
zeker veertig 'gewone' Leidena-
ren mengden zich in de discus
sie over 'het levenseinde'.
Binnenkort krijgt Nederland,
als eerste land in de wereld, een
euthanasiewet. Artsen worden,
mits zij volgens de regels wer
ken, niet meer vervolgd als zij
een patiënt op diens verzoek
doden. Het is de vraag of de dis
cussie over het levenseinde
daarmee is afgerond. Het zijn
immers nog altijd artsen die
over dood of leven beslissen. Zij
doen dat op medische gronden.
Maar stel nu dat iemand die niet
ziek is, toch wil sterven. Artsen
mogen zo'n verzoek niet hono
reren. Moet zo iemand zelf over
zijn leven kunnen beschikken of
moet een ander dat besluit ne
men? En in het laatste geval, wie
dan? Toch een arts? Een com
missie van wijzen? Familie? Een
overheidsinstelling?
Volgens Van Dam kunnen
hoogbejaarden een proces van
'natuurlijke onthechting' door
maken. Zij raken langzaam
maar zeker los van het leven,
van mensen om hen heen. „Zij
genieten niet meer van het le
ven", zei hij. „Ze zeggen: 'Die
bloemen zijn wel mooi, maar ik
heb er niets meer mee'. Van
sommige dingen genieten zij
nog wel, maar het is te weinig
om ze nog aan het leven te bin
den." Onthechting is een ver
schijnsel dat vooral optreedt bij
hoge ouderdom. „Het is dus iets
nieuws, want vroeger werden
mensen niet zo oud", aldus Van
Dam. „Onthechte ouderen erva
ren het leven als een golf in de
branding, die wegzakt in het
zand. Jongeren kennen dat ge
voel doorgaans niet. Bij hen
overheerst de levenswil."
Van Dam vindt dat 'onthech
te' hoogbejaarden het recht
moeten krijgen om met een pil
een einde aan hun leven te ma
ken. Publiciste Karin Spaink, die
ook naar de Lakenhal was geko
men, vindt dat ook een oplos
sing voor mensen die zich nu
voor de trein werpen of die zich
zelf verhangen. Angst voor een
massale zelfmoordgolf heeft zij
niet. „Het aantal zelfmoorden is
in alle Westerse landen nage
noeg gelijk. Zestien tot achttien
mannen op de 100.000, bij vrou
wen ligt het getal iets lager. Al
leen bij 80+-ers neemt het aan
tal zelfmoorden, doorgaans
door verhanging, toe tot wel vijf
tig mannen per 100.000."
Niet iedereen in de zaal was
gevoelig voor de argumenten
van Van Dam en Spaink. Som
mige aanwezigen schrijven de
doodswens van ouderen toe aan
de slechte zorg. .Als die verbe
tert, dan verdwijnt de helft van
de vraag naar euthanasie",
meldde een aanwezige. Een an
dere vraag was: hoe weet je of
iemand onthecht is? Kun je
mensen zo'n 'bizar' concept
niet aanpraten en zo de dood
indrijven? Hoe ondervang je het
gevaar dat iemand zo'n pil slikt
in een vlaag van vertwijfeling,
iemand die niet zeker weet of hij
dood wil? Vragen te over in De
Lakenhal. En dus was de avond
'als bijdrage in de meningsvor
ming' volgens KNMG-bestuuder
J. de Bruyne zeer geslaagd.
AUTfiEBEEBZEEK E R K
R. 071-3312866
Dat spelletje met die steentjes die over het water
ketsen, schrijft Anneke Bink, dat noemden wij
geen zeïlderen, maar keilderen. En Willem Koore
man kent nog een andere variant, nl. keilen. Blijk
baar is dat al een heel oud Leids woord, want de
18de-eeuwse, in Leiden geboren schrijver Le
Francq van Berkhey schrijft in zijn 'Natuurlijke
Historie van Holland' over de steentjes waarmee
je het beste kunt keilen: De Jongens... zoeken ze
op, om er langs het water mede te keilen; en noe
men ze daarom keilstenen. In huize Bink gebruik
ten ze overigens wel het woord zeilderen, maar
dan voor 'omvallen' of'uitglijden'. Bijvoorbeeld:
zij zeilderde uit over de glad
de brug. Of: hij zeilderde zó
de trap af, want hij was lam-
lazerus. Ronald en Lisan
Breugelmans kennen het af
geleide woord zeilder voor
een 'schuiver, glijpartij': de
auto ging met een zeilderde
bocht door.
Er zijn van die woorden die
in de algemene taal een vol
strekt andere betekenis heb
ben dan in het dialect. Zo
zullen de meeste Nederlan
ders het woord slurf alleen
maar kennen voor een 'sterk
verlengde, beweeglijke snuit,
met name van een olifant'.
Maar voor een Leienaar is
een sluif ook een 'smalle zij
straat'. "Toen wij pas ons rij
bewijs hadden", vertelde
Wim Kooreman, „en hard
over de Hoge Rijndijk reden,
zei mijn vader: 'Rij toch ver
domme niet zo hard met al
die slurfen hier'." Overigens,
Van Dale geeft als één van de
betekenissen van slurf, 'doodlopend steeg, slop'.
Maar dat lijkt me zeker geen Standaardneder
lands.
Ook kolk is zo'n woord met een in Leiden afwij
kende betekenis. Normaal gesproken is voor ons
een kolk hetzelfde als een 'draaikolk'. Maar een
Leienaar verstaat er iets anders onder, namelijk
een 'rioolputje'. Uit de 'Verslagen van de Gemeen
te Leiden' uit 1936 blijkt dat het woord kolk hier
zo ingeburgerd is, dat het ook gewoon in een
raadsverslag is opgenomen. „Een geregelde en
grondige lediging der kolken was... mogelijk,
zoodat verstopte kolken zoo goed als niet voor
kwamen", staat in de bijlage VI op pagina 5 te le
zen.
Leiden heeft nogal wat te lijden gehad onder de
Spanjaarden. Je zou verwachten dat het Spaanse
beleg ook zijn sporen zou hebben nagelaten in de
Leidse taal. Ik heb daar tot nu toe nauwelijks
voorbeelden van aangetroffen, op één, zeer onze
kere na. Willem Kooreman stuurde me het woord
kavalje, met name in de verbinding oude kavalje
voor een 'oude, versleten vrouw'. Nu is er een
Spaans woord caballejo dat 'knol' betekent, ofte
wel 'oud paard'. Het zou kunnen zijn dat dit ka
valje door de Spanjaarden is achtergelaten. Maar
ik houd het er eerder op dat het een van die vele
Leidse woorden is die door de Vlamingen naar
Leiden zijn meegebracht. Want kavalje 'oud
paard' komt vooral in Vlaan
deren voor. Hoe het ook zij,
kavalje in de betekenis 'een
tot verval gekomen persoon'
(en dat lijkt wel wat op 'ou
de, versleten vrouw') komt al
voor in het dichtwerk van de
Leidse stadssecretaris uit de
16de eeuw, Jan van Hout.
Hij schreef de volgende re
gels: 'Myn schade es de
deerlicste diemen vint', zegt
ene Steven en hij bedoelde
daarmee: Ik heb de ergste
schade geleden. En een van
zijn gesprekspartners ant
woordt hem dan met de
woorden: 'Wa, wat een po-
veren cavaelge kavalje)'.
Dus: Tsjonge, wat een ont
zettende armoedzaaier.
Merkwaardigerwijs kende
ook Simon Carmiggelt het
woord kavalje, maar dan in
de betekenis 'oude, onaan
trekkelijke vrouw". Hij laat
een van zijn mannelijke per
sonages uit zijn 'Kronkels'
zeggen: 'Ik zou wel aan trouwen denken, maar
zo'n afgelikt kavalje...'.
Zeker Vlaams tot slot is dat is allemaal een toet
mem, 'dat is allemaal een pot nat'. Toet mem is ui
teraard de verbastering van het Franse tout 'alles'
en même 'hetzelfde'.
Met dank verder aan Olga Koet en Thijs Wolters.
Hans Heestermans
Reacties en tips voor deze rubriek kunt u sturen
naar de redactie van deze krant, Postbus 54,
2300 AB Leiden, onder vermelding van de ru
brieksnaam 'Leids dialect'. E-mailen naar de au
teur kan ook: heestermans@inl.nl.
uit de Leidsch DagbladAKCHIEVEN
ANNO 1901
Zaterdag 29 Juni
ALGEMEEN - Het is bekend, dat in 1490 te Keulen
een Kroniek is gedrukt, waarin voor het eerst een
omstandig bericht omtrent de uitvinder der boek
drukkunst is opgenomen en wel afkomstig van Ul-
rich Zeil, den man, die de boekdrukkunst van Mainz
naar Keulen had overgebracht en vermoedelijk wel
aan de drukkerij van Gutenberg was verbonden ge
weest en dus volkomen op de hoogte van diens be
drijf kon zijn. In dat bericht nu wordt gezegd, dat
Gutenberg omstreeks het jaar 1440 te Mainz begon
nen is de kunst van het boekdrukken te onderzoe
ken, en dat men in het jaar 1450 begon het eerste
boek te drukken en wel den Bijbel in het Latijn. Dat
de uitvinding der boekdrukkunst dus geschied is te
Mainz; alhoewel, zoo voegt Zeil daaraan toe, 'de eer
ste voorbeelding (daadwerkelijke uitvoering) is ge
vonden in Holland uit de Donaten, die daar reeds
voor dien tijd gedrukt waren, en dat daaruit het be
gin der Kunst genomen is geworden'. Onder de ver
schillende oudste Nederlandsche drukwerken, die
nog heden ten dage, bekend als de 'Costeriana', be
waard worden, komen ook voor overblijfselen van
Donaten (een leerboek uit die dagen). In 1844 wer
den in een band van een Delftschen incunabel twee
bladen van een Donaat op perkament gevonden. Zij
berusten thans op de Koninklijke Bibliotheek te 's-
Gavenhage. En zoo is dan het bericht van Ulrich
Zeil, dat de oudste proeve van drukwerk, die in Hol
land reeds vóór Gutenberg gemaakt was, bestond in
een Donaat, en elk opzicht door de feiten bevestigd.
ANNO 1976
LEIDEN - Verte
genwoordigers
van het Steunco
mité nieuwbouw
Academisch Zie
kenhuis overhan
digden gister
avond de handte
keningen aan
wethouder Waal.
In korte tijd zijn
bij de ingang van
het ziekenhuis
6oo handtekenin
gen en elders in
de stad 825 hand
tekeningen verza
meld, die de eis
tot nieuwbouw
onderschrijven.
Foto: archief
Leidsch Dagblad
Dinsdag 29 juni
LEIDEN - De Leidse universiteitsraad is gisteravond
unaniem - met één stem onthouding - akkoord ge
gaan met het globale programma van eisen en het
structuurplan voor de Witte Singel en het Doelenter
rein. Het structuurplan loopt vooruit op de definitie
ve bouwplannen voor de universiteitsbibliotheek, de
faculteit der letteren, de faculteit der godgeleerd
heid, de centrale interfaculteit, het Leids Acade
misch Kunstcentrum, het Koninklijk Instituut voor
Taal-, Land- en Volkenkunde en het Lexicologisch
Instituut. Het gehele complex, dat ruimte biedt aan
3000 onderwijsvragende studenten, heeft een totale
vloeroppervlakte van 39.600 vierkante meter.
Grote bezwaren tegen het structuurplan werden er
niet aangevoerd; iedereen was het er wel over eens
dat er zo spoedig mogelijk met de bouw begonnen
moest worden. Niettemin was er wel enige bezorgd
heid over de gevolgen van de bouwplannen voor de
verkeersproblematiek in de binnenstad. Met name
het buiten-universitaire raadslid drs. J.P. van der
Reyden had daar enige moeite mee. Hij noemde in
dit verband de geprojecteerde woningbouw op het
Doelenterrein een verdachte zaak, omdat die onge
twijfeld auto's zou aantrekken. Dit terwijl er, volgens
de plannen, op het Doelenterrein geen andere auto's
zullen worden toegelaten dan ambulance-, brand
weer- en soortgelijke auto's.
SPORT - Zijn blijdschap kende geen grenzen. Tien
tallen meters na de verlossende eindstreep in Bor-
nem gloeide Hennie Kuiper van trots om zijn eerste
Tour-zege. De in België vaak minachtend aangeke
ken wereldkampioen troefde in de vierde etappe van
de Tour de France de chauvinistische Belgen in ei
gen huis af.
■PBRi een ingevulde cheque (geen
oversclirijvingskaart) Ier waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 bij 18 In zwart wit) op te «turen mur het Leidsch
Dagblad, t.n.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus 54,2300 AB Lelden of door contante betalt
Foto's In deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na pb
a 13 bij 18 in z
HHH m Hij WÊtaling a:
Dagblad aan de RoosevclLstraat 82. U ontvangt de foto binnen drie weker
Wethouder Hillebrand verwacht niet dat grote projecten, zoals de bebouwing van het Van Gend en Loosterrein (in het midden van de foto),
in het gedrang komen door gebrek aan geld of menskracht. Foto: Frans Roomer
