Poëziemanifestatie is een blijvertje ÏÏKÏ|
Cultuur Kunst
De Toneeifabriek over
dromen en spoken
De kronieken van
het dagelijks leven
Q
theaterkla
Mondriaan Stichting keerde vorig jaar 35,6 miljoen uit
WOENSDAG 13 JUNI 2001
Eilander centraal
bij Oerol-festival
Terschelling - Het thema van
het culturele festival Oerol is dit
jaar 'de eilander'. Van 15 tot en
met 24 juni laten theatermakers
en beeldende kunstenaars zich
op Terschelling inspireren door
de eilander en zijn verbonden
heid met het eiland. Per dag
zijn zo'n veertig voorstellingen
te zien. Springtij zorgde er in
het pinksterweekeinde voor dat
het podium van toneelgezel
schap De Appel voor een groot
deel in het water kwam te lig
gen. Ook de bekabeling liep
schade op. Volgens Oerol-
woordvoerster Tineke van den
Polder is alles op tijd hersteld.
Toneelprijs terug
dankzij sponsor
Amsterdam - Na twee jaar af
wezigheid wordt de Toneelpu
blieksprijs in ere hersteld. Alle
toneelvoorstellingen in de grote
en middelgrote zalen van Ne
derland dingen mee naar de
prijs. Het publiek bepaalt in
twee stemrondes de winnende
voorstelling. De bekendmaking
vindt plaats tijdens de jaarlijke
uitreildng van de belangrijkste
toneelprijzen van Nederland
(onder meer Theo d'Or en
Louis d'Or) in juni. De winnen
de toneelvoorstelling ontvangt
75.000 gulden plus 50.000 gul
den aan advertentieruimte in
NRC Handelsblad, de nieuwe
sponsor van deze prijs.
Werk Goudstikker
op veiling
middelburg - Het Zeeuws Vei
linghuis in Middelburg brengt
morgen een schilderij onder de
hamer van de joodse kunsthan
delaar Jacques Goudstikker.
Het gaat om een werk dat is
toegeschreven aan David Te-
niers de Jonge (1610-1690). Vol
gens het Zeeuws Veilinghuis
was het werk vrijwel zeker al
verhandeld voordat de Duitse
rijksmaarschalk Goering tijdens
de Tweede Wereldoorlog de
hand op kunstwerken van
Goudstikker legde. Enkele jaren
geleden kwam de collectie van
Goudstikker in het nieuws om
dat diens erfgenamen schilde
rijen terugeisten van de Neder
landse Staat.
Alleen, op de verlaten kade,
op deze zomermorgen
Kijk ik in de richting van
de ree, kijk ik naar het On
begrensde Kijk ik, en zie
met welgevallen hoe
Klein, zwart en duidelijk,
een pakketboot binnen
vaart. Zo begint het ge
dicht Ode van de Zee van
de Portugese dichter Fer
nando Pessoa (1888-1935).
Het gedicht en zijn dichter
stonden centraal op de
vierde poëziemanifestatie
die gisteravond op en rond
de Koornbrug werd gehou
den.
LEIDEN COEN POLACK
Het was geen zomermorgen,
maar een niet onbehaaglijke
lenteavond, er was geen verla
ten kade, maar een propvolle
Nieuwe Rijn en in plaats van
pakketboten waren er de terras-
boten van de aanpalende cafés,
waar de wijn met flessen tege
lijk werd ingeschonken. Dit me
de omdat de organisatie specia
le Portugese peulvruchten ser
veerde. Deze zogenaamde tre
mors zijn erg zout en worden
in Portugal dan ook gebruikt
om dranklust op te wekken.
De ongeveer 1000 toehoor
ders leerden overigens bij de
inleiding dat Pessoa aan de
drank is bezweken, maar dat
mocht de stemming niet druk
ken. Verder kwam bij de ope
ning vooral de diversiteit de
dichter aan bod. Pessoa was
niet één dichter, maar vier tege
lijk. Onder de namen Alvaro de
Campos, Ricardo Reis en Alber
to Caiero schreef hij werk dat
onderling volledig van elkaar
verschilde en ook nog eens
sterk anders was dan het werk
dat hij onder eigen naam uit
bracht.
Op de Koombrug was de ver
snippering gisteravond nog
groter: er waren zo'n vijftig
mensen uitgenodigd om het
werk van Pessoa en zijn alter
ego's voor te dragen. Het vrije,
onregelmatige dichtwerk van
Alberto Caiero bracht sfeervolle
ROTTERDAM GPD
De Koombrug was het podium voor fado-zangeres Monica Triga. Foto: Mark Lamers
meeslepende voordrachten met
zeegeluiden en krijsende meeu
wen op de achtergrond, terwijl
de rijmende, metrische gedich
ten die Pessoa onder eigen
naam uitbracht door sommige
sprekers zelfs op muziek waren
gezet en werden gezongen.
„Dat publiceren onder vier
namen vind ik wel cool", zegt
dichter Ilja Pfeiffer. Hij las gis
teravond Pessoa's gedichten
'Nu dan, vandaag dat ik alleen
ben' en Vandaag, de middag
rustig en de hemel stil'. „Ik vind
Pessoa's werk goed, maar ik
zou het op sommige punten
toch anders aanpakken", zegt
Pfeijffer. „De woorden 'hart' en
'ziel' komen naar mijn smaak te
vaak voor. Ik zou dat liever la
ten voelen dan het letterlijk op
te schrijven." Pfeijffer blijft ook
liever onder eigen naam wer
ken. „Eigenlijk ben ik ook Jules
Deelder, maar zet dat maar niet
in de krant." Pfeijffer had de
smaak goed te pakken en begon
AMSTERDAM
De Mondriaan Stichting heeft vorig jaar
ruim 35,6 miljoen gulden aan beeldende
kunst, vormgeving en musea besteed.
Dat is iets meer dan in het recordjaar
1999 toen de instelling 36 miljoen gul
den uitkeerde.
De stichting kreeg 1168 aanvragen
voor geldelijke steun. De organisatie
nam er 960 in behandeling, daarvan kre
gen 713 aanvragers een bijdrage. Dat
was het jaar daarvoor het geval bij 587
projecten.
Het hoogste bedrag werd uitgekeerd
aan presentaties in het buitenland. Ver
der werden behoorlijke bedragen over
gemaakt voor behoud van universitaire
collecties (bijna 3 miljoen gulden),
kunstprojecten in het onderwijs (2,5
miljoen) en initiatieven van kunstenaars
(2,3 miljoen).
Ruim 1,8 miljoen gulden ging naar de
Kunst Koop Regeling waarmee kunstko
pers een werk in termijnen zonder ver
dere kosten kunnen afbetalen. In totaal
In Leiden en de regio bestaat grote belangstelling
voor de amateur-kunstbeoefening. Heilig Vuur volgt
stad- en regiogenoten die musiceren, zingen, dan
sen, toneelspelen, schilderen, fotograferen of op an
dere wijze actief zijn. Vandaag: De Toneeifabriek
met 'De Seance'.
Stel: je ziet het schoolplein
van vroeger om je heen.
Én dan ineens sta je in de huis
kamer en zie je je moeder zoals
ze nu is, een vrouw op leeftijd.
Dat soort snelle overgangen in
plaats, tijd en situatie zijn ken
merkend voor dromen," zegt
Germaine Kurstjens. „Óns stuk
heeft dat ook. Het is een aan
eenschakeling van droomscè-
nes."
In de Kaasmarktschool in Lei
den repeteren de leden van De
Toneeifabriek voor de uitvoe
ring van 'De Seance', een stuk
van Paul Feld op basis van
twee werken van Kafka: 'Ame
rika' en 'Die Verwandlung'. Het
vertelt het verhaal van een
meisje dat gevangen zit in haar
dromen en wordt omringd
door een gids en twee spoken.
Het meisje zit in een zandcir-
kel. Die cirkel verwijst naar
haar kamer. Twee spoken tes
ten haar. Ze nemen de gedaan
te van haar ouders aan en doen
alsof ze een baby is, een mollig
jongetje. Het meisje protesteert
en de ouders zeggen nu: o nee,
het is een flinke jongen van 16.
Het meisje schreeuwt dat ze
een vrouw van 35 is en omdat
ze zo schreeuwt, noemen ze
haar een puber. Zo gaan de
spoken te werk. Ze wisselen
steeds van identiteit en nemen
brokstukken uit het leven van
het meisje om er nare dromen
van te maken.
„Het is een moeilijk stuk", zegt
Gerfred Veldman, alias de gids.
„Je kunt er verschillende inter
pretaties aan geven. We begon
nen open en bekeken wat voor
associaties eenieder erbij had.
Door intensieve samenwerking
en improvisaties ontwikkelden
we onze interpretatie. We hiel
den een try-out voor een paar
regisseurs en andere mensen
met toneelervaring. Uit hun re
actie maakten we op dat het
helderder en luchtiger moest."
„In de tekst is het niet zeker
van wie de dromen zijn, van
het meisje of van de gids", zegt
Tessel Jonquière, die het meis
je speelt. „Het publiek bij de
try-out vond dat het de (ko
men van het meisje waren. Op
dat spoor zijn we toen verder
gegaan. De gids creëert de
droom voor het meisje, leidt
haar rond en assisteert haar,
maar kan ook ineens haar te
genstander zijn." „Als hij haar
tegenstander is", vult Germai
ne aan, „houdt hij haar een
Repetite in pyama van De Toneeifabriek. Foto: Henk Bouwman
spiegel voor. Hij confronteert
haar met gevoelens die anders
verborgen blijven. In die zin
helpt hij haar dus toch, ook al
is hij haar tegenstander."
Het stuk krijgt een sobere en
scenering. Geen geluids- en
lichteffecten, alleen een zand-
cirkel als decor. Met een pruik
of een hoed of door iets aan de
kleding te veranderen (ze dra
gen alle vier een pyjama), ma
ken de spelers duidelijk dat ze
een ander personage worden.
Meer middelen gebruiken ze
niet. „Het spel moet het doen",
is het uitgangspunt. „Ik vraag
veel van de spelers", zegt regis
seur Marcel Boumans. „Eerst
liet ik ze zelf uitwerken wat ze
in het stuk zagen. Dat konden
ze best. Het zijn vier intelligen
te mensen met toneelervaring.
Wél heb ik wat beelden aange
dragen en nu zijn we in het
stadium waarin ik de dingen
scherper aanzet en ze help al
les duidelijk vast te leggen."
Toen de spelers in het begin
bespraken wat het stuk hun
deed, ging het gesprek al gauw
over dromen. „Een droom
voelt aan als werkelijkheid, hoe
vreemd de dingen ook door el
kaar lopen", zegt Gerfred. „Een
tijd lang schreef ik mijn dro
men 's nachts op. Alles leek
vanzelfsprekend, maar als ik ze
dan de volgende dag las, was ik
stomverbaasd."
Germaine kent wel van die
spoken zoals ze ook in 'De
Seance' voorkomen. „Dan
droom je bijvoorbeeld dat je
een spreekbeurt houdt en dat
je broek afzakt. Je wilt hem te
genhouden, maar dan blijkt
zo'n kwelgeest hem toch weer
naar beneden getrokken te
hebben."
Tessel maakt soms mee dat ze
tijdens de droom weet dat ze
droomt, maar er tóch niet kan
uitstappen. „Het meisje dat
niet uit de zandcirkel kan ont
snappen, is voor mij een heel
herkenbaar beeld."
De Toneeifabriek met 'De
Seance'. Vr 15, za 16, zo 17 ju
ni, 20.30 uur, Microtheater
Imperium.
MAARTEN BAANDERS
t
zijn voordracht met „Goeden
avond, mij naam is Fernando
Ook andere sprekers raakten
soms de weg kwijt in het werk
van de Portugees. Cultuurwet
houder Alexander Pechtold ver
klaarde dat hij eigenlijk niets
begreep van wat hij voorlas en
dat hij Pessoa ook niet kende.
Toch was zijn voordracht inge
togen en gevoelig. „Een politi
cus weet zijn intonatie te leg
gen. Ik heb nu een bundel ge
kregen, dus die komt op mijn
nachtkastje. Pechtolds favoriete
dichter blijkt Jules Deelder.
„Die schrijft tenminste kort en
krachtig." Uit zijn hoofd citeert
de wethouder: „De werkelijk
heid is een schaap met vier po
ten."
Organisator Ben Walenkamp
van Stichting Tegen-Beeld was
ondanks alle naamsverwarring
buitengewoon tevreden over
het verloop van de vierde mani
festatie. „Er zijn weer meer be
zoekers dan vorig jaar. Het
komt door het weer en natuur
lijk door Pessoa." Walenkamp
kijkt vervolgens stralend over
het publiek uit. „Deze manifes
tatie is een blijvertje. Volgend
jaar willen we iets gaan doen
met een Griekse dichter. We
kiezen gewoon iets wat we
mooi vinden. En bij Pessoa
speelde het ook mee dat hij
morgen jarig zou zijn. Een
mooiere 113de geboortedag is
haast niet denkbaar."
werden drieduizend contracten met
particulieren gesloten.
De 137 deelnemende galeries ver
kochten in het kader van de regeling
voor ruim 20,1 miljoen gulden kunst.
Verder signaleerde de stichting dat de
prijs van'het gemiddelde kunstwerk dat
met de regeling, werd gekocht, toenam
van zo'n 5000 naar 6500 gulden.
Poetry International begint zaterdag
Niet alleen de Poolse Nobel
prijswinnaar Szymborska
maar ook talrijke andere Mid
den- en Oost-Europese dich
ters staan dit jaar centraal tij
dens de 32ste aflevering van
Poetry International. Tijdens
het gedichtenfestival dat ko
mende zaterdag in de Rotter
damse Schouwburg start,
wordt onder meer aandacht
besteed aan het werk van En-
dre Kukorelly (Hongarije),
Xhevahir Spahiu (Albanië) en
Dane Zajc (Slovenië). Poetry
International duurt tot vrij
dag 22 juni.
De inmiddels hoogbejaarde
Wislawa Szymborska (1923) is
zelf niet bij het Rotterdamse
evenement. Zoals bekend
leidt de Poolse grande dame
van de poëzie een zeer terug
getrokken leven. Szymbors-
ka-kenner Gerard Rasch heeft
voor Poetry International
daarom een aantal dichters
als Eva Gerlach, Frank Koe
negracht (beiden uit Neder
land), Shimon Adaf (Israël)
en H.J. Pieterse (Zuid-Afrika)
gevraagd haar werk te dui
den. De centrale vraag tijdens
het speciale Szymborska-pro-
gramma volgende week dins
dag: waarom spreken haar
'kronieken van het dagelijkse
leven' zovelen aan?
Het werk van andere au
teurs uit Centraal- en Oost-
Europa wordt diezelfde dag
bekeken vanuit een historisch
perspectief. Hoe maken dich
ters het, zo'n tien jaar na de
val van de Muur? Waar ze on
der de communistische regi
mes een min of meer vaste
plek in de maatschappij inna
men als dissidente stem of
vertolker van een ideologie,
moeten schrijvers nu mee in
de (prille) markteconomie.
Dat betekent: een ongekende
vrijheid, maar ook een onbe
kende strijd om inkomsten.
Dichters uit onder andere
Servië, Slovenië en Letland
vertellen in de Rotterdamse
Schouwburg over de sporen
die de eigen nationale histo
rie achterliet in hun werk.
Meer historie, maar dan
dichter bij huis, in het Cultu
rele Hoofdstad-programma
volgende week donderdag
rond de Rotterdamse dichter
J.H. Leopold (1865-1925). In
de hommage aan de man die
inmiddels geroemd wordt als
één van 's lands grootsten,
staat Leopolds relatie met de
Maasstad centraal. Het be
roemde werk 'Kinderpartij'
wordt nieuw leven ingebla
zen door acteur Ramsey Nasr
en door een gefilmd inter
view met de Rotterdamse
Mientje Robbertson. Het was
hèèr tiende verjaardag die
Leopold aan het begin van de
twintigste eeuw inspireerde
tot het schrijven van het ge
dicht.
Naast historische terugblik
ken is er tijdens deze 32ste af
levering ook genoeg plaats
voor hedendaagse poëzie.
Bijzonder 21ste eeuws is de
zogenoemde poetry slam vol
gende week woensdag waar
bij verschillende dichters el
kaar in een aantal wedstrijd
ronden met woorden te lijf
gaan. Net als bij het bekende
improvisatietheater bepaalt
het publiek welke poëet wint.
Ook is er, als variatie op de
vele muzikale lounge-avon
den, van zondag tot donder
dag ook een late night poetry
lounge, waar bezoekers kun
nen luisteren naar een ge
sprek tussen twee dichters.
Ook de officieuze aftrap
van het festival vindt plaats
met optredens van een aantal
dichters. Tussen de kramen
van de antiquarische boeken
markt in historisch Delfsha-
ven kunnen bezoekers ko
mende zaterdag luisteren
naar enkele voordrachten. De
officiële opening is dit jaar in
handen van de 24 'dichtende
auto's'. In samenwerking met
andere kunstenaars laat per
formance-artiest René Oey de
hele festivalweek een parade
van auto's rondrijden met
verschillende woorden op het
dak. Zo ontstaan iedere dag
nieuwe gedichten. Op de
openingsavond dienen de au
to's van het project 'Traffic
Talks' ook als vervoermiddel
voor de optredende dichters.
De organisatie van Poetry In
ternationaal verwacht in to
taal zo'n 4000 bezoekers.
Poetry International Festi
val, 16 t/m vrij. 22 juni, Rot
terdamse Schouwburg. Kin
derprogramma, RO Theater.
www.poetry.nl
k
aa
Het Thorbecke Voortgezet
derwijs in Rotterdam begint
mend schooljaar met
havo/vwo theaterklas. Kind: t
volgen daar vier dagen vaj
week reguliere vakken er
vijfde dag krijgen ze les in d
muziek en toneelspelen,
zijn volwaardige schoolvak
mét de bijbehorende rapp
cijfers en een eindexamen,
school is de eerste in Nedeit
die dit pakket aanbiedt. HE
De lessen in dans, muzit;™
toneel worden verzorgd i
vakleerkrachten van de Je r
theaterschool Hofplein. De él
deren komen voor de le jg
naar de theaterschool. De ri
terklas is bedoeld voor kind
met talent en/of grote inte e
in theater, muziek en dait™
kinderen hebben inmiddel; n
ditie gedaan voor kon
schooljaar, van wie er de: a
zijn geslaagd.
De bedoeling is dat zij nak<
eindexamen zonder moeit"
auditie kunnen doorstaan g
een aanverwante hbo-0|
ding. Thorbecke heeft al m
dergelijk programma voorlti
lingen die op topniveau s
ten. Waarnemend rector 1 jj
bers: „Wij stellen ons ten id
om talent te herkennen e a
ontwikkelen. Daar past det e
terklas heel goed in.ie
Ouders betalen per jaai
gulden extra schoolgeld vot
theaterklas. Directeur Len
van de Jeugdtheaterschool
plein, benadrukt dat de the
klas niet uitsluitend is bed
voor kinderen die verder v
in een creatief vak. „Je woi
dit soort lessen als indi
aangesproken. Dat maakt j
een stevig mens. Kinderen
wikkelen een soort creatiet
telligentie. Een commis
van politie kan z'n beleid
beter verkopen als hij lekl br
z'n vel zit en zich goed prt
teert. En stel je voor dat I v<
dat had gekund. Dat had er
een hoop problemen p
scheeld." in
Het idee voor theater als ei
eus vak op school ontstond n
de door opmerkingen van n:
lingen van de Jeugdthuivi
school Hofplein. „Een kind ie
zuchtte aan het eind vaiai
kerstvakantie: 'En nu ma ei
weer naar schóól! Kondei ie
daar ook maar dit soort di in
doen'."
Kom gerust waf
dichterbij
Elke BeoLab 8000 luidspreker! jj
twee ingebouwde eindversterke
Daarom noemen we dit een act|a,
luidspreker,
10
De voordelen hiervan blijken
wanneer u kritisch luistert. Hij k 15
zo luid of zo zacht spelen als uC
en biedt een zo natuurlijke we3f_
gave als maar mogelijk is, of ui
het subtiele effect van een kan*
orkest of de impact van een
stadionconcert wilt en/aren!
m
A LIFE LESS ORDINA
BANG OLUFS»
Botermarkt 25, Leiden. n
Telefoon 071 512 26 69 M
Lange Voort 11 A, Oegstc e'
Telefoon 071 519 33 33
BANG &OLUFSEN
