'Magie tussen econoom en techneut'
J!
Legaal jatwerk
Leiden Regio
ïroei Bio Science
ark vertraagd
ONDERZOEK
H30ZH3CIN0
HORA EST
Leidsch DagbladAllCII I EVEIV
iENSDAG 13 JUNI 2001
13
oeizame onderhandelingen over grond'
Qics starter van het jaar
/OEGSTGEEST
IED SIMONS
•eiding van het Bio Science
over de rijksweg A44 naar
tgeest verloopt langzamer
verwacht. Moeizame on-
andelingen over aankoop
ntwikkeling van grond in
ebied 'Rijnfront' zijn hier-
'de oorzaak. Pas onlangs
de de gemeente Oegst-
erin een akkoord te slui-
rnet de belangrijkste eige-
dit gebied. „Het staat
niet eens op papier", zegt
ectleider G. van Valken-
nvankelijk verwachtte de
üng economische zaken
e gemeente Leiden dat de
iding al in 2000 een feit
ijn.
t Bio Science Park ten zui-
van de Wassenaarseweg in
en is een succes. Er werken
dan 1400 mensen bij gen-
ledrijven als Crucell en Ge-
ir. Hoe goed het gaat,
eerder deze week toen de
Üjke commissie biotechno-
van de Tweede Kamer het
jezocht tijdens haar eerste
:oek. Voorzitter Erica
i toonde zich tijdens
ersconferentie in museum
ralis onder de indruk. De
inwerking tussen de uni-
teit en de gemeente Leiden
in haar ogen het ontstaan
en voor Nederland unieke
re industrie in de hand ge
en ander neemt niet weg
i biotechnologie nog in de
irschoenen staat. De uit-
met horten en
vooral omdat de beno-
investeringen zich maar
lijk laten terugverdienen.
zuidelijke deel van Rijn-
heeft de gemeente Oegst-
«i 13,5 hectare grond gere-
erd voor bedrijven op het
gebied van de levensweten
schappen. Welgeteld, zegt Van
Valkenhoef, heeft zich één be
langstellende gemeld. Dat lijkt
weinig, maar het verontrust de
projectleider niet. „Het is geen
wilde bedrijfstak. Het inrichten
van zo'n terrein is een investe
ring in de toekomst." In sep
tember verwacht de gemeente
Oegstgeest een inrichtingsplan
voor Rijnfront te kunnen pre
senteren.
De Leidse WD-wethouder
Schultz liet er eerder deze week
in Naturalis geen twijfel over
bestaan dat de 'rode' (medi
sche) biotechnologie voor Lei
den en de omliggende gemeen
ten dé groei-industrie van de
komende decennia gaat wor
den. Het was dan ook om die
reden dat zij de tijdelijke ka
mercommissie uitnodigde. Die
moet komend najaar een oor
deel vellen over de vraag of de
biotechnologie aan grenzen ge
bonden moet worden, en zo ja
aan welke. De nota die zij over
de biotechnologie schrijft, moet
de basis vormen voor een
maatschappelijke discussie die
volgend jaar landelijk van start
moet gaan.
De uitkomsten van deze dis
cussie zijn voor de regionale
economie van belang, zo bleek
eerder deze week in Naturalis.
Terpstra gaf het voorbeeld van
het 'genenpaspoort'. Hiermee
wordt het mogelijk om op een
voudige wijze vast te stellen of
iemand kans loopt aan een er
felijke ziekte te lijden, met het
bijbehorende risico op medi
sche onverzekerbaarheid. Als
uit de maatschappelijke discus
sie blijkt dat dit onaanvaardba
re dilemma's oplevert, kan dat
de ontwikkeling van de bio
technologie in de Leidse regio
grote schade toebrengen en
blijft het zuidelijke deel van
Rijnfront wellicht leeg.
De vijfde aflevering van de
starterswedstrijd voor de
regio, LEF, is een doorslaand
succes gebleken.
Gisterenavond zat de Leidse
schouwburg bomvol tijdens
een spetterende finale. De vier
deelnemers Full Effect,
Artvision, Artifex Support en
Qics streden een machtige
strijd, maar zoals altijd: er kan
er maar ééntje winnen. Dit
jaar waren dat Mark
Velthuijsen en Eddy Plaisier
van Qics, ofwel Quality In
Custom Software. Ze wonnen
zowel de publieksprijs als de
titel Starter van het Jaar.
door Juliette Gilissen
„Heerlijk", voelt Plaisier zich.
„We waren er niet van over
tuigd dat we zouden winnen,
maar we hadden wel vertrou
wen in ons product. We weten
dat we een goed bedrijf hebben
en het is erg lekker als anderen
dat ook vinden", zegt Velthuij
sen, glunderend. Plaisier: „Het
was overigens wel erg span
nend. De andere kandidaten
hadden ook zeer goede presen
taties en staan eveneens voor
een goed product. Maar het is
top dat wij hebben gewonnen."
Met nog meer vertrouwen zien
beide directeuren de toekomst
tegemoet van hun bedrijf, dat
kleine en middelgrote onderne
mingen helpt bij het efficiënter
inrichten van automatiserings
systemen.
De presentatie van Qics, het
vierde optreden in de schouw
burg, viel niet alleen bij de jury
in goede aarde, ook het publiek
raakte enthousiast. Twee vrien
den van het duo kregen de zaal
op hun hand door met jaren-
vijftig-stemgeluid, op een Poly
goon journaalachtige manier,
Plaisier en Velthuijsen aan het
publiek voor te stellen. Origi
neel bedacht. Vervolgens deden
de jongens hun presentatie, die
overigens niet vlekkeloos ver
liep. De techniek liet het afwe
1
1
m
Jj'\' EJM
Eddy Plaisier (links)
en Mark Velthuijsen
halen hun prijs op.
Foto: Mark Lamers
ten op het moment dat er film
pjes werden gedraaid. Een mo
ment waarop het duo een blik
improvisatietalent opentrok en
er op een ludieke manier een
eind aan wist te breien. De twee
konden dan ook op een stevig
en overtuigend applaus reke
nen. Het leverde ze de pu
blieksprijs: een beeldje van een
vrije interpretatie van Mercuri-
us, de god van de handel.
Tijdens het juryberaad is er
lang gesproken over wie de uit
eindelijke winnaar moest zijn.
Juryvoorzitter Marcel Burgy
(Arenthals Grant Thornton):
„Nee, het was niet gemakkelijk
dit jaar. Ze waren alle vier erg
goed. Uiteindelijk hebben we
een keuze moeten maken uit
twee finalisten, waarvan we al
lemaal vonden dat ze er net iets
uitsprongen. Full Effect (Inter
net adviesbureau) en Qics. Bei
de bedrijven hebben een heel
mooi concept en bieden een
oplossing voor problemen die
vandaag de dag heel veel be
drijven ondervinden. De toe
pasbaarheid van wat beide kan
didaten aanbieden speelt daar
in een belangrijke rol."
„Waarom we uiteindelijk voor
Qics hebben gekozen, heeft on
der meer te maken met die in
pasbaarheid. Het is een prak
tisch systeem, dat sprak ons erg
aan. Wie kent de problemen
niet van het twee keer moeten
invoeren van informatie in
computers, of de opmerking
'alleen Anja weet hoe dat moet'.
Wat ook meespeelde in onze
keuze is de magie tussen Velt
huijsen en Plaisier. Dat zie je,
dat voel je en dat geeft vertrou
wen. De econoom en de tech
neut: een team dat pakt."
De jury vond verder dat de pre
sentatie van Full Effect, van
Thomas Pril en Arthur van Es,
het meest zakelijk was. Zonder
grappen, filmpjes of sketches.
Artifex Support -secretariële
dienstverlening - dat onder het
publiek ook zeer goed lag, kreeg
complimenten over de zeer sa
menhangende, duidelijke pre
sentatie. Eigenaresse Revlie
Schuit ging te boek als zeer ad
rem en innemend. De presen
tatie van Artvision werd wat af
standelijk bevonden, maar
Renée Korbee en Petra Luberti
kregen wel lovende woorden
voor het vernieuwende con
cept. Intermediair zijn tussen
de ondernemer en de kunste
naar, juryvoorzitter Burgy
noemde het een 'niche'.
Het publiek was, naast de pre
sentaties, ook zeer te spreken
over de organisatie van wat be
gon als de Leidse Start en nu is
uitgegroeid tot LEF. Vooral de
act over netwerken kon de
goedkeuring wegdragen. Een
man op stelten, op zich niet erg
grappig, wist in een handom
draai de zaal in beweging te
krijgen. Wat je allemaal met een
bolletje wol kan doen behalve
'nitwork'. In een mum van tijd
was de zaal in de schouwburg
vergeven van de bollen wol, die
over en weer werden gegooid,
met als resultaat één grote wol
len deken van 'nitwork' waarbij
de aanwezigen elkaar beter
leerden kennen in hun eigen
'netwerk'.
Het optreden na de pauze van
zangeres/komediante Sigrid en
haar Surprises bleek ook een
goede keuze te zijn. Met haar
Bette Midler maniertjes kreeg
ze de lachers op de hand en
niemand verliet de zaal voortij
dig. Echt loskomen deed men
echter ook niet, ondanks de
swingende disconummers.
De organisatoren van LEF
www.heblef.nl
rABNAMRO O Arenthals Grant Thornton S /jpk de C LE RCQ
I#accountants en adviseurs «"°cat«.not».,»
Kamsteeg UADT
AUTO LEASE lIHfl I
Sr JÜ« rw«»Muu«' Leidsch Dagblad "\t<Ax4ay Smv Leiden
Nieuwsgierigheid is de belangrijkste drijfveer voor de
tenschap. De rubriek In Onderzoek doet een greep uit de
onderwerpen waar Leidse onderzoekers rich in hebben
verdiept. Vandaag: historicus Ivo van Loo.
Ivo van Loo over de kapers uit de Gouden Eeuw
DOOR PETER GROENEND1IK
Heyn won de Zilvervloot,
re zijn er vier eeuwen later
altijd trots op. Maar wat
mensen niet beseffen: het
lenhalen van de zilvervloot
een ordinaire kaping. En
bijna niemand weet: dit
issucces was bepaald
incident in de Republiek
herenigde Nederlanden,
rol van de kaapvaart, een
ran handel en scheepvaart
feel weg heeft van piraterij,
groter te zijn geweest dan
dusverre is aangenomen.
;er nog: het succes van de
.erlandse Gouden Eeuw is
fekere zin mede te danken
deze kapers. Dat condu
it Ivo van Loo, Leids histo-
die sinds 1995 onderzoek
naar de Nederlandse
vaart in de zeventiende
Van Loo hoopt eind dit
te promoveren op zijn be
ngen.
Verenigde Oost-Indische
riE5 pagnie (VOC), die we ken-
als de succesvolle Neder-
Je multinational in Azië,
1 in de eerste dertig jaar van
bestaan vooral actief als
vaartorganisatie. Ook de
-Indische Compagnie
l bedreef op grote schaal
oi activiteiten. Maar de be-
vajrijkste kapers, zo ontdekte
-oo, waren wel de Zeeu-
vanuit Vlissingen vertrok-
tijdens de Tachtigjarige
jaarlijks zo'n honderd
rsschepen, samen goed
een jaaromzet van één tot
miljoen gulden - een im-
I bedrag in die tijd. Vooral
schepen, vol met
r. tabak en tropisch hard-
uit de Braziliaanse kolo-
jr a noesten het ontgelden.
moeten spannende scè-
ludajgeweest zijn. Spaanse of
jïgese schepen, geladen
luxe goederen, en soms
zilver, voeren vanuit
tos Amerika rustig huis-
ds, als plotseling snelle
andse of Zeeuwse fregat-
Mie achtervolging inzetten.
vijandelijke schepen wa-
t nogal traag, zeker de Por-
e"> aldus onderzoeker
Loo. „Dus die waren vrij
ingehaald. Dan volgde de
tog Soms gebeurde dat
'jk vreedzaam: de slacht-
accepteerden dan hun
jlaar vaker kwam het tot
'd. „Het kwam voor dat
toningsleden sneuvelden:
er zijn veroveringen bekend
waarbij wel twintig kapers om
het leven kwamen." Hoe ruw
het er op zee soms aan toe kon
gaan, blijkt wel uit de bijnamen
van sommige vrijbuiters. Ka
perkapitein Jan Willemssen
werd aanvankelijk nog naar
zijn geboorteplaats Vianen ge
noemd. Maar nadat hij enige
jaren als succesvol vrijbuiter
had gevaren, veranderde zijn
naam in Jan Willemssen Een-
ooge.
Als de kaping eenmaal een
feit was, stapte een deel van de
kaperbemanning over op het
buitgemaakte schip om het
vervolgens samen met de la
ding en de gevangenen naar
Holland of Zeeland te zeilen.
En daar volgde een heuse
rechtszaak: er moest beslist
worden of de kaping legaal was
geweest of niet. „Ten eerste
moesten de kapers een kaper
brief kunnen tonen", vertelt de
onderzoeker. „Zo'n document
werd voorafgaand aan de af
vaart door de prins van Oranje
ter hand gesteld. Het toonde
aan dat de kapers namens de
Nederlandse staat handelden.
Als dat het geval was, werd aan
de hand van getuigenverhoren
en de buitgemaakte scheeps
papieren vastgesteld of de ver
overing rechtmatig was ge
weest."
De kaping moest naar de
normen van het oorlogsrecht
zijn verlopen, dus zonder
moordpartijen en dergelijke.
Van Loo: „Kapers mochten al
leen schepen veroveren van
landen waarmee de Republiek
in oorlog was; landgenoten en
neutralen moesten met rust
gelaten worden." Als bleek dat
de regels waren geschonden,
moest de buit worden terugge
geven aan de oorspronkelijke
eigenaar en volgde eventueel
een schadevergoeding. Maar
meestal was dat niet het geval,
en werd de buit, schip en la
ding dus, bij opbod verkocht.
En tenslotte werd de buit
verdeeld. Tot op het hoogste
niveau werd aan de kaping ver
diend, aldus Van Loo: „De ka
pers zelf kregen een deel, maar
ook particuliere investeerders,
die de kaperschepen financier
den. Dat waren niet de min
sten, want kaapvaart was een
booming business waar veel
geld in om ging. Naast perso
nen uit de handel en de
Ivo van Loo. Foto: Henk Bouwman
scheepvaart, zaten ook de be
langrijkste mensen uit de Ne
derlandse zeegewesten hier
achter. En ook de prins van
Oranje ontving een deel van de
buit, namelijk zo'n tien pro
cent, net als de marine." De
prins van Oranje die fors ver
dient aan kaapvaart: het komt
anno 2001 nogal dubieus over.
Maar in de zeventiende eeuw
lag dat anders. „Kapen vorm
de, althans in Zeeland, een be
trekkelijk normale bedrijfstak",
zegt Van Loo. „Dat kwam voor
al door de instelling van de
Zeeuwen, maar ook door de
strenge regels, die doorgaans
netjes werden nageleefd. De
kapers pasten wel op: wanneer
zij buiten hun boekje gingen,
moesten zij hun buit terugge
ven en had de kaping alleen
maar geld gekost. Kaperij was
buitengewoon risicovol: vrij
buiters ontvingen geen vast
loon. Werd er niets veroverd,
dan werd er ook niets ver
diend."
De kaapvaart bloeide als Ne
derland oorlog voer. Na de
Tachtigjarige oorlog en de vre
de met Portugal, in 1661, nam
de overzeese kaapvaart lang
zaam in volume af. Toen ook
met Frankrijk vrede werd ge
sloten, was het met de kaap
vaart definitief afgelopen. „Ka
perbrieven werden alleen in
oorlogstijd uitgegeven", legt
Van Loo uit. „Na 1713 hield de
Republiek op oorlog te voeren,
dus toen was het eigenlijk afge
lopen."
Van Loo meent dat het be
lang van de Nederlandse kaap
vaart nauwelijks kan worden
overschat. „Het algemene
beeld dat de Republiek met
haar grote handel alleen maar
slachtoffer van kapers zou zijn
geweest, is onjuist." Dankzij
kapingen werd schade toege
bracht aan de concurrenten in
de wereldhandel, Spanje en
Portugal, en het monopolie op
de vaart op Indië werd ook
dankzij kapingen doorbroken.
Maar bovenal werd er gewoon
heel veel geld verdiend: „Op
het hoogtepunt bracht de Ne
derlandse kaapvaart enkele
miljoenen guldens per jaar op,
toentertijd een gigantisch be
drag. De kaapvaart vormde een
essentieel onderdeel van de to
tale Zeeuwse economie in de
Gouden Eeuw. Zonder kapin
gen was Nederland in de Gou
den Eeuw echt minder welva
rend geweest."
Opmerkelijke stellingen toegelicht
„Two of the most common Dutch surnames,
Bos (van de Bos, Bosch etc.) and Berg (van de
Berg etc.) paradoxically refer to two things
most lacking in the Dutch landscape."
(Twee van de gangbaarste Nederlandse achter
namen, Bos en Berg, verwijzen paradoxaal ge
noeg naar twee in het Nederlandse landschap
meest schaarse verschijnselen (vert, red.))
Stelling 12 uit het proefschrift The Vedic Ya-pre
sence waar Leonid Kulikov 23 mei op promo
veerde.
„Het is niet het onderwerp van mijn proefschrift
geweest. Meer een observatie die ik als buiten
lander maakte in mijn directe kennissenkring.
Een kleine inventarisatie leverde al drie Bergen
en vijf Bossen op. Wat op het eerste gezicht mis
schien paradoxaal lijkt, kan een heel logische
oorzaak hebben. Achternamen dienden en die
nen natuurlijk in de eerste plaats ter onder
scheiding. En je typeert je het meest met de din
gen die het minst algemeen zijn. Bevolkings
groepen die vanuit het heuvelachtige oosten van
Europa naar het westen van Nederland trokken
vonden misschien hun kenmerkende landschap
de meest geschikte manier om zich van anderen
te onderscheiden als mensen 'van de berg'.
Er is geen directe parallel met het gebruik van
achternamen in Rusland. De meeste daarvan
verwijzen naar dieren. Maar toch, ook daar
weegt het onderscheidende karakter van de
naam het zwaarst. Medvedev bijvoorbeeld, dat
van medved' komt, het Russische woord voor
beer, en sokolov, van sokol, Russisch voor valk,
hebben hun oorsprong in de dierentotems van
de diverse stammen die in Rusland leefden.
Zelfs mijn eigen naam Kulikov komt van het
Russische woord voor snip."
uit de
ANNO 1901
Donderdag 13 Juni
WASSENAAR - Het gebruik van gas bleef tot nog toe
beperkt tot de straatlantaarns en de winkels van
sommige neringdoenden. Door particulieren wordt
weinig gebruik van gaslicht gemaakt. Om het pu
bliek nu eenigszins in de kosten van aanleg te ge-
moet te komen, heeft de Compagnie voor Aerogeen-
gas besloten den machinist op te dragen de binnen
leiding te maken en de aansluiting te bewerkstelli
gen bij hen, die willen aansluiten, en hoegenaamd
geen winst v oor die aansluitingen binnenleiding te
berekenen. Het publiek zal dus alleen het materiaal
en buitengewoon werkloon betalen.
LEIDEN - Aan verkiezingsreclame ontbrak het hier
heden niet. Ter aanbeveling van de anti-liberale
candidaten voor de Prov. Staten werd gebruik ge
maakt van de ouderwetsche tilbury, welker kap was
beplakt met biljetten, de namen dier candidaten be
vattende en met oranje omgeven; ter aanbeveling
der liberale candidaten deed dienst de fiets, het
voertuig van den nieuwen tijd, beladen met biljetten
met de namen dier heeren. Menigmaal reden de
voertuigen echter zoo snel, dat men van de namen
niets zag. Wat of het beste reclamemiddel is ge
weest?
ANNO 1976
HT
LEIDEN - Zes uur gisteravond. Acht renners staan klaar op het Swift-parcours In de Waard voor hun 26-
urige monsterrit Op de voorgrond rijden Sjef Dubbeldeman (I.) Jos Turk (m.) en Ueke de Jong (r.) om het
wereldduurrecord. Foto: Archief Leidsch Dagblad
Zaterdag 12 juni
LEIDEN - Ongeveer vijfentwintigduizend gulden is
het bedrag, dat gisteravond werd buitgemaakt bij
een roofoverval op het Leidse hoofdpostkantoor aan
de Gerestraat. De dader, een naar schatting 25- tot
28 jarige jongeman, dwong een van de twee aanwe
zige lokettisten - onder bedreiging met een revolver
-geld af te geven.
Toen de overvaller het geld gekregen had, verliet
hij het postkantoor en maakte zich snel uit de voe
ten. De politie, die onmiddellijk daarna de achter
volging inzette, had gisteravond nog geen spoor van
de dader.
De overvaller betrad even na zeven uur het houten
gebouw, waar op dat ogenblik twee jeugdige loket
tisten bezig waren het aanwezige geld te tellen. Ver
der waren er twee bezoekers in het postkantoor, die
bezig waren met het fotokopieeraparaat.
De man stapte naar één van de loketten en duwde
een briefje onder de glazen wand door, in de richting
van de lokettist. Op het briefje stond: "Wilt u dit tas
je met geld vullen? Dit is een overval. Ik heb
volver."
De lokettist dacht aanvankelijk, dat er een grap
werd uitgehaald, maar toen de overvaller een revol
ver tevoorschijn haalde, en een plat plastic tasje op
de toonbank legde, besefte hij dat het ernst was.
VOORSCHOTEN - De wijkraad 'Boschgeest' blijft
zich verzetten tegen de bouw van de Engelse school
in die wijk. Het bestuur van de wijkraad heeft een
bijeenkomst gehouden waar de laatste ontwikkelin
gen besproken werden. Op voorhand wilde de voor
zitter, Mr. J.H. Marselis, alvast zeggen dat de wijk
niet onder de indruk is van de diverse gemeentelijke
commissies, die goedkeuring gegeven hebben aan
het besluit van burgemeester en wethouders de En
gelse school in Boschgeest te laten vestigen door
middel van een procedure op grond van artikel 19
(bouwvergunning voorafgaande aan een goedge
keurd bestemmingsplan). Mr. Marselis meent te we
ten dat de hele wijk Boschgeest tegen de vestiging
van de school is.
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien
overschrijvingskaan) ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13
Dagblad, t.a.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus 54, 2300 AB Leiden
dagen na plaatsing
13 BIJ 18 In zwart wi
door contante betaling aar
agblad aan de Roosewlt9traat 82. U ontvangt de foto binnen drie weken.
ingevulde cheque (geen
zwart wit) op te sturen naar liet Leidsch
of door contante betaling aan de balie van het Leidsch
