CASTLE HOWARD
Toerisme
I C H T E N
De ster van 'Brideshead Revisited'
VAKER MAAR KORTER
STRUIKROVERS
DAG 22 MEI 2001
REDACTIE: ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
Moesson
Daar kan je nog flink
van mening over
verschillen. Wie nou
de echte ster was.
Jeremy Irons, Anthony
Andrews of... Castle
Howard, het Engelse
landhuis dat fungeert
als decor voor
'Brideshead Revisited'.
De fameuze, 12-delige
televisieserie wordt
door de KRO vanaf
morgen 10 juni
opnieuw op het
scherm gebracht en
opnieuw ongetwijfeld
zullen de kijkers zich
vergapen aan dat
feeërieke kasteel dat
vanuit Nederland
makkelijk in een
weekend te bezoeken
valt.
Alsof er een gordijn wordt open
geschoven. Vanaf de holle weg
die de reiziger van het middel
eeuwse York naar Scarborough
voert, is Castle Howard niet te
zien. En zelfs op de ruim vijf kilo
meter lange oprijlaan, weet het
zich nog lange tijd goed verbor
gen te houden. Maar dan, even
na een door hoge rododendrons
afgezoomde kromming, rijst het
landhuis plotseling op als een
reusachtige, gouden retabel tus
sen de diepgroene heuvels van
Yorkshire. Britten mogen op z'n
moment graag het woord 'stun
ning' gebruiken. En verbluffend
is het inderdaad. Vooral nu het
licht nog niet zo wit is en de och
tendzon het driehonderd jaar ou
de kasteel laat gloeien als een bis
schopsmijter op het Sint-Pieters
plein.
Stil is het hier zelfs om kwart voor
tien niet meer. Pas over een klein
half uurtje mag iedereen naar
binnen, maar over de kronkelen
de toegangsweg wandelen al tien
tallen mensen in de richting van
het reusachtige landhuis en de
onmetelijke tuinen daarom heen.
Castle Howard is een topattractie.
Met dank aan 'Brideshead Revisi
ted'. Meteen immers, nadat de
televisieserie hier in het begin
van de jaren tachtig werd opge
nomen, steeg het bezoek met
tientallen procenten tegelijk. Van
200.000 naar 250.000 per jaar en
van 250.000 naar 400.000.
Simon Howard, die namens de
familie op even joyeuze als be
hendige wijze het landgoed be
heert, kon daardoor eindelijk de
restauratie ter hand nemen van
vertrekken die al tijdens een
brand op 9 november 1940 waren
verwoest. Zelfs de enorme, beeld
bepalende koepel kwam terug op
het landhuis dat daardoor nog
meer het odeur kreeg van een re
liek uit lang vervlogen tijden. Ho
ward zelf, zal de laatste zijn dit te
ontkennen. Yes indeed, als je' t
goed beschouwt, past hij veel
minder in z'n eigen huis dan
door Evelyn Waugh bedachte ro
manpersonages als Julia en Se
bastian. Of Charles Ryder. En
Rex. En nanny Hawkins vooral
Landgoed geliefd filmdécor
Sinds de jaren zestig wordt Castle Howard herhaaldelijk gebruikt als
locatie voor film- en televisie-producties. Het zo goed als authentieke
landhuis, het voornaam-antieke interieur en de tuinen maken het on
nodig elders een bordkartonnen décor op te bouwen. Regisseur Peter
Ustinov was één van de eersten die met zijn camera's op Castle Ho
ward neerstreek. In 1965 nam hij hier 'Lady L' op een 'sprookje over
Europese anarchisten en aristocraten' waarin David Niven, Sophia Lo-
ren en Paul Newman de sterren waren.
Na 'Lady L' volgde in 1966 The Spy With a Cold Nose' (1966) met on
der meer Lawrence Harvey. Castle Howard werd in deze spionnenfilm
getransformeerd tot het Kremlin in Moskou, maar had zijn oude staat
al lang weer terug toen Stanley Kubrick er in 1975 Barry London op
nam. In 1978 en 1994 diende het landgoed als achtergrond van respec
tievelijk Twelfth Night' (Shakespeare) en 'De Boekaniers' (een BBC-
-productie). Z'n finest hour echter beleefde het kasteel natuurlijk in
1981 toen de commerciële Engelse televisiezender Granada TV er de
op een roman van Evelyn Waugh gebaseerde televisie-serie 'Brides
head Revisited' liet opnemen.
niet te vergeten.
Kortom, het verzamelde blauwe
(of bijna blauwe bloed) dus, dat
in 'Brideshead Revisited' zo'n
schitterend beeld oproept van het
leven der 'Betere Kringen' tussen
twee wereldoorlogen in. En van
Castle Howard een monument
maakte waarbij vergeleken Paleis
Soestdijk niet verder komt dan
een doorzonwoning op een
vinex-locatie. Niet alles is te zien.
Ook Simon Howard koestert - in
één van de vleugels - zijn privacy.
Maar hij gaat zijn bezoek graag
voor naar de vele openbare ver
trekken in het hoofdgebouw. Die
- als ze niet behangen zijn met
van goudbrokaat vergeven gobe
lins - worden opgeluisterd met
schilderijen van onder anderen
Rubens, Holbein en Tintoretto.
Soms dreigt het Stendahl-effect
en ploft de bezoeker, net als de
Franse schrijver in het begin van
de 19de eeuw in Florence, ver
doofd door de overdaad aan
kunst en kostbaar antiek neer op
een bankje. Maar als dat in de
Grote Hal gebeurt (met het
adembenemende plafond) of in
de Orleans Room (werk van Ru
bens, Feti en Canaletto klit hier
als klimop aan de wanden) of in
de acht slaapvertrekken, of in het
kabinet (waarin de Howards hun
curiosa hebben tentoongesteld),
dan is het moment nooit ver weg,
dat hij opnieuw naar adem moet
happen. Castle Howard immers,
getuigt in alle hoeken en gaten
van z'n onvoorstelbare rijkdom;
het is niet van deze tijd.
Maar juist daarom blijft het zo
onderhoudend. Want als na een
mars van zeker vier kilometer dan
eindelijk het kasteel is geïnspec
teerd (met onder meer ook nog
de kapel, de Long Gallery, de mu
ziekkamer en - vooral niet te ver
geten - de make-up room van
sterren als sir John Gielgud,
Claire Bloom en Jeremy Irons),
wacht de frisse lucht. Ligt er een
tuin aan des bezoekers voeten
van pak weg duizend hectare.
Met een waterval, met fonteinen,
een aantal meren, met een bos
(Ray Wood), bruggetjes, een in
1999 geopend arboretum, een
handjevol tempels en zelfs een
mausoleum. Maar ook met ro
zenperken en kassen waarin hon
derden, woest uit hun ogen kij
kende Britten rondstruinen op
zoek naar die ene bijzondere
bloem of plant die in hun hof
thuis nog ontbreekt.
Jawel, ook de opbrengsten van
het Plant Centre, stellen Simon
Howard in staat zijn kasteel ver
der op te knappen. Maar het liefst
had hij toch weer dat er een film
of een televisieserie op z'n land
goed zou worden opgenomen.
Want dat brengt pas echt geld in
het laatje. 'Weet u geen geschikt
boek?' vraagt hij zijn bezoek met
een glimlach die een mengeling
vertoont van ernst en humor.
ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
Informatie: Castle Howard (toe
gangsprijs 7,50 pond per persoon)
Ügt ruim twintig kilometer ten
noorden van York, niet ver van de
A64, en is nog tot en met 4 novem
ber dagelijks geopend van 10.00
tot 18.30 uur (tuinen) en 10.00 tot
16.30 uur (kasteel). De route naar
het landgoed wordt vanaf de A64
aangegeven met bruin/witte bord
jes. Vanuit Leeds en York rijden re
gelmatig bussen (The Yorkshire
Coastliner) naar het kasteel. Infor
matie daarover op telefoonnum
mer (0044) 16.53.69.25.56. Verdere
informatie over het kasteel is te
verkrijgen via telefoon (0044)
16.53.64.83.33 en internet:
www.castlehoward.co.uk
Castle Howard is vanuit Nederland
makkelijk in één weekend te be
zoeken met de veerboot van P&O
North Sea Ferries (Europort -
Hull) die vrijdagavond vertrekt en
zondag- of maandagochtend weer
terug is. Vanuit Hull is het via
Wetwang en Malton ongeveer vijf
kwartier rijden naar het landgoed.
Informatie en reserveringen North
Sea Ferries: telefoonnummer
(0181) 25.55.55.
Evenementen
Zoals elk jaar vinden ook de
ze zomer op Casüe Howard
tal van evenementen plaats.
Niet zelden hebben die te
maken met een hang naar
nostalgie waarmee vooral
Britten behept lijken te zijn.
De (verre van volledige) lijst
ziet er als volgt uit:
ZONDAG 10 JUNI
Met een concert van de
Swinton Brass Band opge
luisterde rally van de Rolls
Royce Enthusiasts. Op de
zelfde dag begint ook het
bloemenfestival (inclusief
plantenmarkt tijdens de laat
ste twee dagen) dat tot en
met 17 juni duurt.
ZATERDAG 23 JUNI
Optocht van oude automo
bielen.
ZONDAG 15 JULI EN
ZONDAG 5 AUGUSTUS
Jazz in the Afternoon
ZATERDAG 18 AUGUSTUS
The Castle Howard Proms
Spectacular
ZONDAG 9 SEPTEMBER
Rally van de Jaguar Classic
Car Enthusiasts
Het aantal vakantiegangers stabili
seert, zo blijkt uit cijfers van de Stich
ting Continu Vakantie Onderzoek.
Dat is niet zo vreemd als het lijkt. Zo
veel Nederlanders gaan inmiddels
meerdere keren op vakantie, dat ver
dere groei er niet meer in lijkt te zit-
ten.
'Een luxe-daling'. Zo bestempelt Rien
yan den Anker, woordvoerder van
'Toerisme en Recreatie Nederland'
(het voormalig Nederlands Bureau
voor Toerisme), de neergang van het
aantal Nederlanders dat op vakantie
gaat. Vorig jaar ging 79,4 procent van
de Nederlanders op vakantie; in 1999
'ag dit percentage nog op 80,1. Dat
deze cijfers van de Stichting Continu
Vakantie Onderzoek (CVO) niet in
overeenstemming zijn met die van
het NIPO (die tot 69 procent komt)
ligt aan het feit dat beide organisaties
verschillende criteria hanteren. Het
laatstgenoemde bureau hanteert in
ternationale uitgangspunten (een va
kantie is pas een vakantie als het ver
blijf buitenshuis minstens vijf dagen
duurt); de CVO gaat uit van eigen re
gels, waarin een trip van drie dagen
reeds als een vakantie wordt be
schouwd.
Van den Anker is niet geschrokken
van de dip. ,,We konden er op wach
ten. Na vijf jaar achter elkaar het Eu
ropees kampioenschap gewonnen te
hebben, komt er onvermijdelijk een
moment dat je een keer verliest", re
lativeert Van den Anker, die erop
wijst dat Nederlanders samen met de
Denen en Zwitsers nog altijd het
meest reislustige volk van Europa
zijn. De woordvoerder: „Bijna tachtig
procent van de bevolking gaat één of
meer keer per jaar op vakantie. Dat is
en blijft enorm veel. Meer is bijna
niet haalbaar. Er blijft nu eenmaal al
tijd een groep mensen die niet op va
kantie wil of kan gaan. Denk aan
mensen die ziek zijn, die net een huis
gekocht hebben of die aan het sparen
zijn."
Waarom de stagnatie in het aantal
vakanties juist vorig jaar optrad, is
niet geheel duidelijk. Van den Anker:
„Misschien dat het EK-2000 en de
millenniumwisseling verstorende
elementen waren in het normale va
kantieritme. Mensen hebben daar
door minder reizen geboekt. Zo'n
overgeslagen vakantie hoeft kennelijk
niet per se later weer te worden inge
haald."
Opvallend in het onderzoek is ook
dat het aantal mensen dat op vakan
tie gaat, vorig jaar weliswaar iets is
gedaald, maar dat de mensen die wél
gingen, meerdere keren op stap wa
ren. Dat verklaart ook waarom het to
taal aantal vakanties vorig jaar net als
in 1999 op 30,5 miljoen uitkwam.
„Vakantie is een commodity, een vast
onderdeel van het leven geworden",
constateert Van den Anker. „Vroeger
was op reis gaan een heel proces van
voorbereiden, inpakken en uiteinde
lijk de vakantie, die meestal dan een
week of drie duurde. Tegenwoordig
besluiten mensen op woensdag dat
ze het weekend daarop een paar da
gen weggaan. Één keer lang maakte
plaats voor meerdere keren kort."
De Nederlandse vakantiegangers ga
ven vorig jaar gezamenlijk 22,9 mil
jard gulden uit, drie procent meer
dan in 1999. Het grootste gedeelte
van die stijging is toe te schrijven aan
de inflatie. Opvallend is wel dat de
uitgaven aan binnenlandse vakanties
met zeven procent stegen, waar de
uitgaven in het buitenland slechts
met twee procent toenamen. Het
aantal binnenlandse vakanties - vaak
korte vakanties van slechts enkele da
gen- steeg twee procent (eigen cara
van of tweede huis werd vaker be
zocht); het aantal buitenlandse va
kanties nam juist met twee procent
af.
De grote Deense pretparken zijn het nieuwe seizoen met tal
van nieuwe attracties begonnen. Zo heeft het Kopenhaagse
Tivoli met de Monsunen ('de Moesson'), een attractie waar
van er op de wereld geen tweede bestaat. Per keer kunnen
veertig mensen mee op een luchtreisje, waarbij krachten
van ongeveer 4 G moeten worden ondergaan. Een stortvloed
aan regen en wind maakt duidelijk waarom het spektakel de
naam 'Moesson' heeft meegekregen. Legoland in Billund,
nam een nieuw themagebied in gebruik (Imagination Zone)
met onder meer interactieve fonteinen en de show 'Lego Li
fe on Mars', een evenement vol bijzondere geluids- en licht
effecten.
Meer informatie via internet: www.tivoli.dk en www.legoland.dk
Skaten
Bij de ANWB is opnieuw een aantal skate-gidsen versche
nen met daarin onder meer een beschrijving van ongeveer
15 verschillende skate-routes. Verder bevatten de boekjes
veiligheidstips, verkeersregels, informatie over bezienswaar
digheden en een uitgebreide uitleg over basistechnieken.
Nieuw titels in de serie zijn Drenthe, Noord-Holland, Twen
te en Zeeland; herzien uitgegeven (omdat de oorspronkelijke
trajecten op sommige punten betrekkelijk ongeschikt ble
ken voor skaters) zijn Amsterdam, Utrecht, Eindhoven/Den
Bosch en Den Haag/Rotterdam. De gidsjes kosten 14,95
gulden per stuk en zijn verkrijgbaar bij alle ANWB-verkoop-
punten en de boekhandel.
De VW Achterhoek liet in samenwerking met TE Producties
eveneens een skateroutegids samenstellen met daarin 16
door de Achterhoek lopende trajecten die in lengte variëren
van 10 tot 34 kilometer. Het in fullcolour uitgevoerde gidsje
is voor 19,90 gulden te koop bij de grote WV-kantoren en
de gespecialiseerde boekhandel, maar kan ook worden be
steld via www.achterhoektoerisme.nl of via telefoonnummer
(0900) 26.92.88.
Frankrijk
Ruim 500 bed breakfastadressen zijn gebundeld in de
onlangs verschenen Engelstalige en ook in Nederlandse
boekhandels verkrijgbare gids 'Bed Breakfast in France
2001'. De locaties zijn volgens de uitgever Thomas Cook
Publishing 'authentiek Frans' en zijn door Franse onderzoe
kers geselecteerd. Met zon-symbooltjes wordt aangegeven
hoe 'warm' het welkom is.
Flessenhals
De Elbetunnel bij Hamburg, de beruchte flessenhals in de
E45 van Noord-Duitsland naar Jutland, is sinds kort voor
zien van een geleidesysteem, waardoor - zo is de verwach
ting-het aantal files sterk zal worden beknot. Automobilis
ten dienen zich daarvoor aan de op panelen aangegeven
snelheden te houden. Als ze dat niet doen, worden ze overi
gens bekeurd.
Vlammen
De vermaarde lichtshow 'Rijn in Vlammen' in Keuiep vindt
dit jaar plaats van 13 tot en met 15 juli. Gedurende*het eve
nement is de Keulse binnenstad verlicht en wordt op de
Rijn een optocht gehouden van verlichte schepen.
Zeehonden
Op de Limfjord in het noorden van Jutland worden de ko
mende zomer minicruises aangeboden naar zeehondenpo
pulaties. Dat gebeurt met twee houten schepen, de twee
master Havgassen en de schoener Saga. De eerste vaart van
uit Skive, Thisted en Doverodde-, de tweede vanuit Fur,
Nykpbing Mors en Glyngpre. Wie de Limfjord vanaf het wa
ter wil verkennen, kan dat overigens ook doen vanaf een van
de kleine passagiersschepen ('Limfjordsbussen') die als
veerboten dienst doen.
Meer informatie: Skive-egnens Turistbureau, telefoon (0045)
97.52.32.66, Thisted Turistbureau, (0045).97.92.19.00 en Mors* Tu
ristbureau, (0045) 97.72.04.88.
O
M
Aan het eind van de jaren vijftig reisde ik met de Zonexpres
naar de Franse Rivièra. Toen al-zo wilde het verhaal - we
melde het in het boze buitenland van de struikrovers. Dus nam
ik reischeques mee, die ik bij de bank moest halen en die ik in
bijzin van de lokettiste eerst allemaal één voor één van m 'n
handtekening diende te voorzien.
Voor deze transactie diende je een week van tevoren etM for
mulier in te vullen en als wordt bedacht dat die reischeques in
den vreemde ook nog eens een keer moesten worden verzilverd
(tegen overlegging van een paspoort en het zetten van een
tiveede handtekening) bij een druk beklant dorpsbankje, over
drijf ik niet als ik vaststel dat dat gehannes met vreemd geld je
in totaal minstens een vakantiedag kostte.
Hoe anders is dat nu. Ten eerste is daar de creditkaart en als je
los geld wil hebben, loop je - ik doe maar een greep - in Clats-
kanie (337 inwoners) in de Verenigde Staten naar een geldau
tomaat, je stopt een plastic kaart in een gleuf, je toetst - dui
zenden kilometers van huis - een nummer in, je meldt dat je
vijftig dollar wilt hebben en je krijgt het nog ook.
Maar waarom moet ik tegenwoordig
voor elke transactie vijf gulden betalen?
Altijd die banken. Eerst wiegen ze je in
slaap met een gratis service en dan op
eens: tsjak!
Precies. Net wat u zegt. Struikrovers hui
zen tegenwoordig ook in het binnen
land.
