a
SLJ' j2!
Het trauma duurt voort
Gesprek van de Dag
'Assepoester' Mette-Marit doet 'staatsexamen'
HM -m
|Fj- E
Klappen voor justitie
Plaaggeestje
Ongenaakbaar en immoreel
VRIJDAG 11 MEI 2001
152
Commentaar
Het openbaar ministerie heeft het dezer da
gen zwaar. Een topcrimineel won woensdag
een kort geding tegen de Staat. En gisteren
gingen twee broeders in het kwaad vrijuit om
dat opsporingsambtenaren het niet zo nauw
met de werkelijkheid namen. Beiden zaken
tonen nog eens hoe belangrijk het is dat het
OM betrouwbaar is.
Als het OM zich niet aan de spelregels houdt,
zet het zichzelf buitenspel en verspeelt het in
individuele strafzaken zijn recht op vervol
ging. In die zin is de gisteren gedane uitspraak
van het hof in Ar nhem, in de Limburgse IRT-
zaak, een logische. Onrechtmatige opspo
ringsacties zijn uit den boze en het vervalsen
van processen-verbaal al helemaal.
De overheid is echter niet alleen gebonden
aan wettelijke regels, maar ook aan afspraken
met criminelen. Dat bleek eerder deze week
in het door topcrimineel Mink Kok aange
spannen kort geding. De Amsterdammer had
met het OM een schriftelijke overeenkomst
over het doorgeven van criminele formatie.
Een bloedlinke zaak: Kok werd dan ook 'volle
dige en absolute' geheimhouding gegaran
deerd. Toch speelde de hoogste baas van het
OM, De Wijkerslooth, gegevens door naar de
BVD en werd ook de Tweede Kamer geïnfor
meerd.
En dat mag niet, is de simpele boodschap van
de Haagse rechter. Het is in strijd met wat je
zelf hebt afgesproken en er is ook geen wette
lijke verplichting die de afspraak opzij zet. Het
is daarbij te boud om te stellen dat de rechter
twee ministers een zwijgverbod heeft opge
legd. Weliswaar waren Korthals en De Vries
persoonlijk gedagvaard, maar de Haagse pre
sident heeft de tegen hen ingestelde vorderin
gen niet-ontvankelijk verklaard.
De politieke ophef over de uitspraak doet
overdreven aan. Justitie en politiek zijn sim
pelweg met de neus op de feiten gedrukt. Re
gels zijn regels, afspraak is afspraak. De over
heid hoort betrouwbaar te zijn, ook als het
om criminelen gaat.
De Noren kunnen maar moeilijk wen
nen aan het burgermeisje Mette-Marit
Tjessem Hoiby dat eind augustus
trouwt met kroonprins Haakon. De toe
komstige koningin staat de komende
week voor een soort 'staatsexamen'. Zij
zal de bevolking moeten laten zien ge
schikt te zijn voor haar nieuwe taken.
Anders dan bijvoorbeeld Maxima Zorre-
guieta heeft de 27-jarige Noorse geen
elitaire opvoeding en scholing achter de
rug, die haar heeft voorbereid op de we
reld van glamour en glitter. Het feit dat
Mette-Marit uit een eerdere relatie een
zoontje heeft, en dat haar vorige vriend
en vader van het jochie een strafblad
bezit, maakt dat er nog eens extra op
haar wordt gelet.
De Noorse pers legt 'assepoester' Mette-
Marit onbarmhartig onder het vergroot
glas. 'Ze is een bleekneus zonder uit
straling', schrijft de ene kr ant. 'Ze leent
de juwelen van haar aanstaande
schoonmoeder koningin Sonja', merkt
een boulevardblad op. 'Maar mag die
pronkstukken niet meenemen naar het
buitenland', zoals volgende week naar
het Haagse huwelijk van Constantijn en
Laurentien Brinkhorst, wordt er aan
toegevoegd.
Heel vilein meldt weer een ander blad
dat Mette-Marit na haar huwelijk 'onbe
perkt drank en sigaretten kan inkopen'.
Voor de koninklijke familie gelden geen
importbeperkingen, en bovendien hoeft
over de meegebrachte goederen geen
belasting te worden betaald. Er wordt
nog net niet gesuggereerd dat de stu
dente sociologie, die al enige tijd sa
menwoont met Haakon, straks haar ei
gen winkeltje begint.
De naam van de toekomstige vorstin
deugt overigens ook al niet. Te meisjes
achtig en niet koninklijk genoeg, zo
vindt de historicus Yngvar Ustedt, die
voorstelt dat de bruid na haar huwelijk
als Margrethe door het leven gaat. Dat is
tenminste een historisch verantwoorde
naam. En naamsveranderingen zijn in
koninklijke kringen niet ongebruikelijk,
zo betoogt de taalvorser Finn-Erik Vinje
van de Oslose universiteit. De eerste
twee koningen die Noorwegen vorige
eeuw had - Haakon VII en Olav V - kre
gen bij hun geboorte (beiden waren
m\
Mette-Marit praat met Prins Albert van Monaco. De Noorse moet nog erg wennen aan
haar nieuwe leven. Foto: EPA/Olivier Matthys
toen nog prinsen van Denemarken;
Noorwegen werd pas in 1905 weer een
zelfstandig koninkrijk met een Deense
prins als nieuwe koning) respectievelijk
de naam Carl en Alexander mee.
Mette-Marit krijgt volgende week de
kans de sceptici - de steun voor de
Noorse monarchie is de afgelopen
maanden flink gedaald - voor zich te
winnen. Donderdag 17 mei is de natio
nale feestdag, waarbij de konink
milie zich traditioneel laat toejui
op het balkon van het koninklijk
in het hartje van Oslo. Direct da;
vertrekt het jonge paar naar Ned
waar de Noorse media bijzondei
zal letten tijdens het Oranje-huv
Deze zomer krijgen Mette-Marit
Haakon nog een kans bij de zilve
bruiloft van het Zweedse koning
alvorens het eigen huwelijk op h
gramma staat.
Mette-Marit heeft anders dan Mi
haar eerste buitenlandse optredi
kennismaking met de 'vakgenot!
achter de rug. Begin vorige maai
gezelde ze Haakon naar het Lux<
burgse troonswisselingsfeest, wa
de Britse prins Charles na alle tri
volgers aanwezig waren. Willem
Alexander liet Maxima thuis, ma
te-Marit werd gefotografeerd in
meerd gesprek met 'eeuwige vrij
Albert van Monaco. Voor dat pre
slaagde ze tenminste in de ogen
Noorse pers.
HANS JACOBS»
isie
Een Rood Mannetje? Nog nooit van gehoord.
Wel van zwarte. Die kwamen 's nachts van een
poster afklimmen om me te plagen. Voordeel:
de onbeholpen terreur die mijn oudere broertje
overdag op me uitoefende was lang niet zo af
schrikwekkend meer. Ik was geoefend, zeg
maar.
Mijn broertje was een pesterig ventje. En hij
had het vooral op mijn wekkers voorzien.
Vraag me niet waarom. Feit is dat een nieuw
exemplaar steevast na een weekje of wat uit
mijn kamertje verdween. Om later volledig ge-
vivisecteerd in zijn kamertje te worden terug
gevonden.
Een Rood Mannetje had toen wellicht gehol
pen. Mijn vader had verantivoordelijkheid en
mijn moeder de was, dus van die kant was
weinig steun te verwachten. Denk nou niet dat
ik klaag over een ongelukkige jeugd. Helemaal
niet. Ook toen wist ik best dat nachtmerries en
pesterige broertjes er nu eenmaal bijhoren.
Naar ik heb begrepen is het Rode Mannetje
juist uitgevonden tegen klein leed zoals dat
van mij, toen. Niet tegen de zwarte mannetjes
natuurlijk, maar wel tegen de maffe broer. Het
Rode Mannetje is óók een plaaggeest, maar hij
maakt niks kapot. Hij ziet eruit als een goeiige
Spiderman met zilveren flaporen, en hij grijnst
op een aardige inanier. Een lieverd.
Zijn eerste missie, gisteren, was het plagen van
Dave. Dave zat wat al te vaak met zijn hebbe
rige tengels in de droppot van collega Marieke,
vandaar. Dat kwam hem op een hele dag vol
goeiige plaagstootjes van het Rode Mannetje te
Maan.
Ik heb genóten. Eerlijk waar. Althans, de eerste
tien minuten. Daarna had ik 't wel gezien.
Maar had ik vroeger maar zo'ti Rood Manneke
gehad tegen mijn broertje, zeg. Had hij fijn, eh,
even denken, ja: diens Eagles-singletjes stie
kem kunnen vervangen door een paar van
Kiss.
Waarom ben ik daar toen niet op gekomen?
Museum in Oklahoma City Iaat bomaanslag herleven
Voor woensdagochtend (16 mei) staat de execu
tie gepland van Timothy McVeigh, de koele kik
ker die verantwoordelijk zegt te zijn voor de bloe
digste terroristische actie op Amerikaanse bo
dem. Het is meer dan zes jaar geleden dat de ex
tremist McVeigh met zijn bomaanslag op het fe
derale Murrah Building in de stad Oklahoma City
168 onschuldige mensen de dood injoeg. In
Oklahoma City klinkt de echo van de explosie
nog steeds na.
Voor de ingang van het onlangs
door president Bush geopende
Oklahoma City National Memori
al Museum staat een lange rij
wachtenden. ,,Ik kan daar nog
niet naar binnen", bekent Darrel,
staande op een nabijgelegen stuk
asfalt waar hij voor 4 dollar per
dag parkeerplaatsen verhuurt aan
bezoekers van het museum. „Ik
ben er mentaal nog niet klaar
voor." Darrel is geboren en geto
gen in Oklahoma City. Voor hem
zijn de wonden van de aanslag
ook nu nog te vers.
Op 19 april 1995 rukte Tim
McVeigh het hart uit deze stad in
het Amerikaanse zuiden. Zijn met
ammonium nitraat geprepareer
de bom, verpakt in een vrachtwa
gen van het autoverhuurbedrijf
Ryder, maakte van het negen eta
ges hoge Alfred P. Murrah Buil
ding een rokende puinhoop. Een
derde van het gebouw werd door
de klap weggeslagen. De negen
etages werden eerst door de
luchtdruk opgetild en vervolgens
als pannekoeken op elkaar gesta
peld.
Onder de 168 doden die tussen
de brokstukken werden gevon
den, bevonden zich 19 kinderen
van het kinderdagverblijf Ameri
ca's Kids. De crèche was geves
tigd op de tweede etage van het
Murrah-gebouw, ter hoogte van
de plek waar McVeigh zijn explo
sieve Ryder-truck parkeerde. De
bom was zo zwaar dat zelfs bij
een autodealer acht straatblokken
verderop de ramen uit het wa
genpark knalden.
„Ik strompelde naar de hal om te
kijken hoe het met mijn collega's
was, maar er was geen hal meer",
memoreert een van de overleven
den in een video die deel uit
maakt van de permanente expo
sitie in het herdenkingsmuseum.
„Ik keek omhoog en zag de
lucht", vertelt een andere overle
vende. „De acht meisjes die even
eerder nog samen met mij in het
kantoor zaten, waren letterlijk
verdwenen." En: „Je hoorde hoe
de etagevloeren een voor een af
knapten."
Een vader: „Ik moest mijn zoon
tje vinden. Hij was in de crèche
op de tweede verdieping. Toen ik
i&SjiïJri.
Oklahoma City vlak na de bomaanslag in 1995. De klap dreunt nog steeds
na. Foto: AP
het gebouw zag, zonk de moed
mij in de schoenen. De hele twee
de verdieping was verdwenen. Op
de plaats van de crèche was een
grote leegte."
Het is moeilijk onaangedaan te
blijven in dit museum, dat de be
zoeker tot in detail langs het trau
ma van Oklahoma City voert. Ui
teraard ontbreekt niet de histori
sche foto die het verdriet van de
ze stad wereldwijd belichaamde:
de foto waarin brandweerman
Chris Fields teder het bebloede li
chaam van het 1 jaar oude meisje
Bay Lee Almon vasthoudt. Het
meisje stierf kort daarna.
De 33-jarige McVeigh, die nog al
tijd geen spoor van berouw toont,
typeerde de gewelddadige dood
van de 19 baby's en peuters als
'bijkomstige schade' in zijn oor
log tegen de federale overheid.
Voorspeld is dat hij in de execu
tiekamer met zijn laatste adem
zal laten optekenen dat de eind
stand van zijn gewapende strijd
tegen de federale overheid 168 te
gen 1 bedraagt.
Het herdenkingsmuseum is ge
vestigd in het voormalige pand
van het lokale dagblad The jour
nal Record, tegenover de plek van
de aanslag. Op de plaats waar
ooit het Murrah Building stond,
staan nu 168 stoelen van brons
en glas, ter nagedachtenis aan de
slachtoffers. In het hart van het
park, waar de drukke 5de straat
liep, is nu een ondiepe rechthoe
kige vijver, die rust en vrede moet
uitstralen. Aan het begin en het
einde van de vijver zijn twee hoge
toegangspoorten opgericht. De
ene draagt de inscriptie '9:01', de
andere '9:03'. De aanslag vond
plaats in de minuut daartussen.
Het was spitsuur in kantorenland
toen de Ryder-truck explodeerde.
McVeigh verlangde een hoog do
dental.
Ook al zijn Amerikanen een ge
liefd doelwit van internationale
terroristen, terreurdaden zijn op
het Noord-Amerikaans continent
zeldzaam. Officieel waren het er
niet meer dan 15, tegen 1892 aan
slagen in Europa (inclusief Tur
kije). McVeigh maakte een abrupt
eind aan de gedachte van veel
Amerikanen dat hun land als van
zelfsprekend verschoond zou blij
ven van terrorisme.
Opvallend is het grote aantal ou
ders met jonge kinderen dat een
bezoek brengt aan het museum.
Speciaal voor de jongste bezoe
kers is er een interactieve afdeling
ingericht, waar de voornaamste
feiten nog eens in kindertaal de
revue passeren: „De slechte me
neren die dit gedaan hebben, zijn
gepakt door de politie. Ze kunnen
nooit meer iemand kwaad doen."
De 19de april van 1995 begon in
Oklahoma City als elke andere
dag. Zo begint ook de expositie in
het herdenkingsmuseum. Och
tendgeluiden. Van mensen die
naar hun werk gaan. Van ouders
die hun kinderen aansporen zich
sneller aan te kleden, omdat ze
anders de schoolbus missen. Het
weerbericht: helder en koel in de
ochtend, temperatuur rond de 15
graden, met in de loop van de
middag kans op regen of een on
weersbui. Foto's van kleuterleid
sters die glimlachend hun pupil
len ontvangen. Kinderstemmet
jes: „Good morning."
Dan is er een immens uitvergrote
foto van de Ryder-truck, zoals de
ze op de ochtend van de aanslag
werd waargenomen door een vei
ligheidscamera. In een afgesloten
ruimte klinkt de opname van een
hoorzitting die op het moment
van de explosie plaatsvond in een
van de vergaderzalen van het
Murrah-gebouw. Dan klinkt een
harde knal. Paniek. Chaos. Ter
versterking van het effei
de expositieruimte ever
ten aan en uit.
De bezoeker betreedt h
gebied. De lokale televii
Oklahoma City is al me!
copter in de lucht. „Hol
roept verslaggever Jesse
geluid van sirenes. Beel
het brandende en deels
telde Murrah-gebouw. I
schreeuw. Gehuil. „Mi i
Mijn baby's! Mijn drie
zijn daar binnen." De g
lige zoek- en reddingsa
op gang.
Er zijn kleine vitrines n
ten van de aanslag. Vitr
schoenen. Vitrines met
'Met werktassen, bosset
speelgoed uit het dagvf
loges, sierraden, koffie!
Met kleine restanten va
plofte Ryder-truck. In h
zware bronzen zegel da
de voorgevel van het M
bouw sierde, is een dikl
achtergebleven. Die bo
van de ingrediënten vat
McVeighs dodelijke pro
andere plaatsen is het
centimeter dikke plakk
voudig doorboord.
Tenslotte zijn er de foto
168 doden. Ieder van h
een eigen vitrine met e
persoonlijk aandenken
een aanpalende ruimte
droeve gezang van het
vier dagen na de boma
trad tijdens de massaal
herdenkingsdienst voo
offers van de aanslag. I
ne naast de foto van de
oude Zachary Taylor-C
staan diens geliefde Dis
guurtjes Timon en Pun
swingen, onder het wa)
van de Lion King.
JOHN WANDERS'
M,
vnst'lijk
Voortdurend ontvang ik brieven waarin
de lezers mij een hart onder de riem pro
beren te steken. De teneur van al die es-
pistels is: het ruimen is niet zo erg,
want op termijn zouden de koei
en, varkens en geiten toch naar
het slachthuis gaan. Sommige le
zers houden mij zelfs, voor dat de
gedode dieren beter afzijn.
Geen vervoersstress, fijn thuis
1 in eigen stal hartelijk door de
RW over de kling gejaagd.
Was het maar waar dat al die
geruimde dieren alleen maar
een beetje eerder doodgaan dan
anders. Brinkhorst heeft in een
brief aan de kamer geschreven dat
het ruimen rond Oene en Kootiuij-
kerbroek veel te langzaam vordert.
Hij wijt de vertraging aan het grote
aantal hobbyboeren in die gebie
den, die vaak maar een tot drie die
ren hebben. 'Het ruimen hiervan
vergt erg veel tijd', schrijft Brink
horst. Al die zogenaamde hobby-dieren
zijn dus dieren die niet voor de slacht be
stemd zijn. Ze worden gewoon als huis
diergehouden. Hoe zou u het vinden als
opeens vier van die kerels in ruimtepak-
ken zouden binnenvallen om je hond of
kat af te maken? Denk niet dat je minder
houdt van koe, varken, bokje of hang
buikzwijntje als je die als huisdier houdt.
Aan een varken raak je net zo gehecht als
aan een hond. Een geit reageert op z'n
naam, herkent je en komt blij aanrennen
als je thuiskomt.
Maandag j.l. werd er in het tv-program-
ma Netwerk aandacht besteed aan enke
le boerenbedrijven waar alle dieren ge
ruimd waren. Melkveebedrijven. Ook dat
zijn bedrijven waar men niet voor de
slacht, maar voor de melkproductie koei
en houdt. In sommige van die bedrijven
hebben de boeren nog zelf een stier, en
fokken ze al van vader op zoon met de
zelfde rassen. Het is enorm onverstandig
om zulke melkveebedrijven rücksichtslos
te ruimen. Je gooit zomaar een onver
vangbare genenpool weg. Biologisch ge
zien is trouwens dat ruimen toch al het
meest onverstandige wat je kunt doen.
De natuur reageert als volgt op een be
smettelijk virus. Vele dieren worden ziek,
sommige sterven en planten zich dus niet
voort, sommige worden helemaal niet
ziek en leveren daardoor een grotere ge
netische bijdrage aan de volgende gene
raties. Op termijn heb je alleen nog die
ren die geen last hebben van zo'n virus.
Wie ruimt, doorkruist het wijze beleid
van de natuur.
In mijn vorige columns heb ik, vervuld
van machteloze woede, op Brinkhorst en
de RW gescholden. Dat moet ik niet
meer doen, schelden helpt toch niet.
Maar het is zo allemachtig frustrerend
om te aanschouwen dat onze overheid
zonder dat er in de Tweede Kamer veel
protest opklinkt even ongenaakbaar als
immoreel blijkt te kunnen optreden. Zo
als in de Netwerk-uitzending te zien was
is het ruimen van je bedrijf een ongelofe
lijk traumatische ervaring. Zeshonderd
vierenveertig bedrijven zijn nu geruimd.
Honderdduizend dieren zijn afgemaakt.
Er moeten nog honderdduizend dieren
afgemaakt worden.
Wat een onvoorstelbaar leed wordt over
de boeren en hun gezinnen afgeroepen
die dit lot treft! Ik was helemaal ontdaan
en aangeslagen na die Netwerk-uitzen
ding. En dat alles vanwege een vervelend,
maar allerminst dodelijk virus waar in
mijn jeugd nooit veel ophef over ge
maakt werd. Ja, de koeien waren een
beetje ziek, maar ze werden haast alle
maal weer beter. Je mocht zes weken bij
je ooms op de boerderij het erf niet op en
de stal niet in.
En nu? Een geruimde boer verwoordde
het voortreffelijk in de Netiuerk-uitzen-
ding. Dit is de Intensieve Veehouderij an
no 2001. Het gaat alleen nog maar om
het geld, ethiek speelt geen enkele rol
Een Franse rechter heeft BRIGIT
gisteren in hoger beroep veroorde
geldboete wegens racistische uitl
Het voormalige sekssymbool moe
gulden betalen voor uitspraken in
dat in 1999 werd gepubliceerd. I
bekritiseerde Bardot islamitische
ten in Frankrijk wegens het rituee
van schapen. De Frangaise zet zit
in voor de rechten van dieren. Eei
voerder van de Liga van Mensenri
de aanklacht indiende, zei dat Br
dot 'onder de dekmantel van de d
scherming aanzet tot afwijzing va
Bardot werd in juni vorig jaar al vi
Ze ging daartegen in hoger beroef
Timothy McVeigh verlaat met een cordon beveiligingsmensen om hem heen het gerechtsgebouw. Foto: AP/David Longstreath
