His master's voice
Gesprek van de Dag
Flippo's terug in de chips, nu met Pokémon-plaatjes
M
Doodlopend spoor
Yorin
Een Argentijnse in Nederland
u
DONDERDAG 5 APRIL 2001
Commentaar
Vele treinreizigers in Nederland waren vandaag ridder te
voet. Genoodzaakt een ander vervoermiddel te zoeken om
hun plaats van bestemming te bereiken. En morgen en
maandag waarschijnlijk ook nog. De dupe van een ar
beidsconflict bij de spoorwegen dat tot ongekende pro
porties is opgeblazen.
Een moedige, ultieme poging van minister Netelenbos
(verkeer) om de partijen weer aan tafel te krijgen was ge
doemd te sneuvelen in een strijd waar redelijkheid inmid
dels heeft plaatsgemaakt voor wederzijdse verkettering
van standpunten.
De staking van conducteurs en machinisten moest er ko
men als uitlaatklep voor opgekropte emoties. Dat kon
eenvoudig niet anders. Het noodlot van acties als deze is
echter dat het de wezenlijke problemen niet oplost maar
slechts voor zich uitschuift.
Het is de hardnekkigheid waarmee de stellingen worden
verdedigd die uitmaakt hoelang de spoorloosheid in ons
land gaat duren. Want de NS-directie en de vakbonden
zijn en blijven tot elkaar veroordeeld. Samen moeten ze er
uiteindelijk toch weer zien uit te komen.
De felheid waarmee FNV Bondgenoten, die zichzelf aan
vankelijk op een zijspoor had gerangeerd, ten strijde trekt
sterkt het vermoeden dat er koppen moeten rollen voor
dat er weer echt zaken worden gedaan. Blijven over de fei
ten waarom het uiteindelijk gaat. Zeker is dat er een
dienstregeling moet komen waarbij personeel en materi
eel en doelmatiger worden ingezet. En naarmate de in
gangsdatum van 10 juni nadert krijgt de opvatting van de
directie, dat de tijd om er nog aan te sleutelen ontbreekt,
steeds meer kracht. Bij de onvrede van het personeel
speelt op de achtergrond onzekerheid over de toekomst
een niet weg te cijferen rol. Veel NS'ers zijn door werk
sfeer, voorzieningen en traditie sterk verbonden met de
spoorwegen. Hun angst voor veranderingen wordt mede
ingegeven door de kans dat juist de regio waar ze 'hun
rondje om de kerk' rijden straks wordt afgestoten of opge
heven. Omdat het niet langer tot het kernnet van NS be
hoort. Dat daar tussendoor zich ook nog een machtsstrijd
tussen de vakbonden afspeelt maakt de zaak extra gecom
pliceerd.
televisie
Yorin stopt heel veel 'reality' in zijn programmering. De
zender die uit de as van Veronica is opgerezen heeft een
naam als een vruchtenyoghurt, maar verder lijkt het net
Veronica.
Reality is goedkope televisie over gewone mensen die gewo
ne dingen doen. Televisie die maar voortkabbelt.
'Alles onder controle' - ja, om vijf voor acht is Yorin alweer
aan het tweede reality-programma van de avond toe, en
nee, het programma wordt niet gesponsord door een be
kende bierbrouwer - begon met een plaatje van een bloed
rood opkomende zon boven een rijtje herenhuizen in Rot
terdam. Het leek warempel wel een vakantiekiekje.
In het daarop volgende halfuur snorde de videocamera en
sjokten er allerlei mensen door het beeld. Mensen die niet
echt wereldschokkende dingen te vertellen hadden. Ene
Ida, die samen met ene Mike met geldtransporten
door het land rijdt in een gepantserde wagen, zei:
,,De werkdag begint met 's ochtends naar de
zaak te rijden.
Dat weten we dan alvast.
Een vierkante man die Harry heet werd ge
filmd terwijl hij 's nachts met een aangelijnde
hond over de boulevard van Zand voort wan
delde. Hij is bewaker. „Ja, je komt eigenlijk
van alles kom je tegen", vertelde hij. „Stelletjes
laat ik gewoon liggen. Ja, ik ben ook jong ge
weest.
Twee vierkante mannen zorgen voorde veiligheid
van een 'ontzettend populaire rapper'. „Om goed te kun
nen functioneren als persoonsbeveiliger moet je altijd ie
dereen een stapje voor zijn", zeggen ze. Ze praten met el
kaar door mobiele telefoons. „Ik heb bepaalde personen ge
signaleerd die bepaalde gedragingen hebben", zegt de een
tegen de ander.
Reality-programma's zijn gruwelijk saaie televisie. De
avonden van Yorin zitten er vol mee.
Toch was dat niet de reden dat Wil gisteravond besloot de
zender in de toekomst te mijden. Dat waren die nare recla
mefilmpjes voor Yorin, die om de haverklap werden ver
toond. Yorinthe movement", fluistert een hitsige stem
bij die reclamefilmpjes. Waardoor je het bange vermoeden
krijgt dat je naar televisieprogramma's van een sekte zit te
kijken. Een sekte die dolgraag wil, dat jij er ook bij gaat ho
ren.
Wil houdt niet van sektes. Wil houdt ook niet van hitsig ge
fluister op de televisie. En Wil houdt al helemaal niet van
televisiezenders die zich presenteren als een 'movement'.
Dat is allemaal nog net een graadje erger dan een omroep
die voortdurend reclamefilmpjes van schaars geklede jonge
vrouwen en mannen vertoont die, zonder enige aanwijsba
re reden breed lachend, door je beeld dansen. Zoals je die
altijd bij Veronica zag.
IDE
Pokémon is 'uit', heet het. De tijd
dat schooldirecteuren voor de be
zitters van de felbegeerde kaartjes
een ruilverbod op hun school
plein moesten instellen is voorbij.
Maar de rage woedt nog steeds.
Kinderen beroven elkaar niet
meer en trekken er elkaar niet
meer de haren voor uit het hoofd,
maar de tekenfilmserie en het
gameboyspel blijken nog steeds
populair te zijn. Bovendien heeft
inzakkende Pokémon-hype een
nieuwe impuls gekregen van de al
even 'uit' zijnde en alweer bijna
vergeten flippo's.
De doorgewinterde Pokémon-
fans weten het al: de flippo's zijn
terug van weggeweest in de chips
zak, nu echter voorzien van Poké-
mon-beeltenissen. Het idee is van
fabrikant Lay's, het vroegere
Smiths Chips. De ronde schijfjes
zijn binnenkort opnieuw verkrijg
baar en dan maar liefst met liefst
vijfentwintig verschillende 'bewe
gende' afbeeldingen. Lay's doet
zo een ultieme poging de consu
ment aan de chips te krijgen.
Ook de Pokémon-tekenfiïmserie
op Fox Kids krijgt een nieuwe in
jectie. De 52 afleverin
gen zijn de afgelo
pen anderhalf
jaar al enkele
keren her
haald, Poké
mon wordt
nog steeds goed
bekeken. Vóór
en na schooltijd en op zaterdag en
zondag zitten de echte fans aan
de buis gekluisterd. Vorige week
kondigde Fox Kids aan te willen
stoppen met de serie. Meer dan
32.000 jonge kijkers belden daar
op ontsteld naar de 'crisisfoon'.
„Pokémon moet blijven!" reageer
den ze wanhopig. 'Haha, het was
een 1-aprilgrap', lachten de pro
grammamakers afgelopen week
end. Fox Kids had juist een
verrassing in petto: nog
dezelfde dag begon
een nieuwe serie Po
kémon. Geen her
haling deze keer,
maar nieuwe, nog
niet eerder ver
toonde afleverin
gen. De hypes rond de Teletub-
bies en de Tamagotchi's waren na
een paar maanden al uitgewoed.
De Pokémon-rage daarentegen
woedt al veel langer en krijgt nu
dus wellicht nieuw leven ingebla
zen. „Het succes is nog niet voor
bij", denkt Frank Rittinghaus,
marketingmanager van Nintendo,
de eigenaar van het merk Poké
mon. „Natuurlijk is het niet meer
zo populair als een jaar geleden,
maar dat komt vooral omdat er de
laatste tijd weinig nieuws op de
markt is gekomen."
Sinds Pokémon als videofilm be
gon in Japan, zijn er inmiddels
wereldwijd al ongeveer vijftien
honderd andere producten ver
schenen, waaronder een bio
scoopfilm, koekjes, CD's, brood
roosters en cornflakes. Zelfs in de
wolken duiken Pokémon Ash en
Pikachu op: de vliegmaatschappij
Nippon Airways heeft drie specia
le Pokémon-vliegtuigen.
De commercie kan er niet genoeg
van krijgen. Binnenkort komen er
weer allerlei nieuwe producten op
de markt, vertelt Nintendo-
woordvoerder Rittinghaus. De
vraag is alleen of kinderen net als
jaren geleden om de flippo's zul
len vechten.
MARUSJA AANGEENBRUG
Buma/Stemra komt op voor componisten
Buma/Stemra treedt sinds jaar en dag op als his master's voice van iedere serieus te nemen creativo. Medio augustus betrekt
de nu nog in Amstelveen residerende muziekauteursrechtenorganisatie een uitermate fraai bedrijfspand in Hoofddorp. De
digitale archiefstukken van Buma/Stemra, alsmede de door een jointventure tot een centrale databank verenigde bestanden
van zusterorganisaties uit Engeland, Frankrijk, de VS en Canada verhuizen mee. „Zo ook het Cedar, het Centrum voor
Dienstverlening Auteurs- en aanverwante rechten, waarin onder anderen auteurs, toneelschrijvers, filmproducenten hun be
langen hebben ondergebracht."
aa
ERD
:n 1
>rc
ipii
igii
;eb
ten
)00
Artistiek volk gaat het in de regel meer om het
scheppen van kunst dan om de stuivers. Een uit
zondering was de zakelijk ingestelde componist
Jan van Gilse die in 1913, een jaar na de inwer
kingtreding van de Auteurswet, de opmaat gaf tot
de oprichting van de vereniging Buma. In artikel
1 staat omschreven wat het auteursrecht behelst:
„Het uitsluitend recht van den maker van een
werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of
van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te
maken of te verveelvoudigen.
Daaruit volgt automatisch dat degene die het
geestelijke eigendom bezit van een muziekstuk of
smartlap telkens officieel toestemming moet
worden gevraagd voor een publieke uitvoe
ring of verspreiding via cd's. Dat luistert
heel nauw voor omroepbazen, platen
maatschappijen, impresario's, horeca-
exploitanten, winkeliersverenigingen,
ja, zelfs voor de dorpsfanfare, de be-
drijfsharmonie en voor de tandarts, die
de patiënt wil verdoven met muziek in
de wachtkamer.
Maar het is voor bijvoorbeeld de rente
nierende Hagenaar Robbie van Leeuwen
ondoenlijk na te gaan wie waar op deze globe
zijn inmiddels tot evergreen gepromoveerde
Shocking Blue-hit "Venus' uitvoert. Buma/Stem
ra doet dat voor hem, zoals de muziekauteurs-
rechtenorganisatie tegen vergoeding ook opkomt
voor de rechten van ruim 13.000 componisten,
tekstschrijvers en muziekuitgevers. De incasso
van penningen voor hun tot openbaar kunstbezit
verheven geestelijke eigendom, ook daar is Bu
ma/Stemra goed voor. Zendgemachtigden ver
eenvoudigen die taak door periodiek opgaven
van uitgezonden singles en muziekstukken te
verstrekken. De organisatie, oorspronkelijk ver
eniging Bureau voor Muziekauteursrechten, laat
daarentegen in huiselijke kring uitgevoerde con
certen en recitals ongemoeid.
Een bruidspaar hoeft Buma geen licentie te vra
gen voor ome Cor die als accordeonist tijdens de
bruiloft vrolijke klanken ten gehore wil brengen.
Nabestaanden van een overledene zijn gevrij
waard van de verplichting tot betaling van rech
ten, als tijdens een crematie of begrafenis de op
muziek gezette levensvraag 'Waarheen, waar
voor?' wordt opgeworpen. En zo laat
Buma/Stemra ook de tot het bel canto aange
trokken open raamzanger ongemoeid, die vrouw,
kinderen en hond in de huiskamer teistert met
Of
George Knops van Buma/Stemra.
z'n zoveelste vergeefse poging de hoge C te ha
len.
Bij Stemra wordt erop toegezien dat componis
ten, tekstdichters en muziekuitgevers financieel
aan hun trekken komen, ingeval van vermenig
vuldiging en verspreiding van hun geluidmateri
aal via compact discs, videocassettes of dvd-
schijfjes. Omdat halverwege de jaren dertig de
grammofoonplatenhandel een onstuitbare groei
doormaakte vanwege de vraag naar liedjes van
Koos Speenhoff, WUly Derby en Jean Louis Pi-
suisse, werd door Buma in 1936 de Stichting tot
Exploitatie van Mechanische Reproductierechten
van Auteurs opgericht. Maar volgens hoofd Cul
turele Zaken en Public Relations George Knops
zijn beide organisaties 65 jaar later intern zozeer
met elkaar vergroeid dat de ruim 300 personeels
leden in meerderheid diep moeten nadenken,
vooraleer ze de betekenissen van de tot begrip
pen ingeburgerde afkortingen kunnen reprodu-
FOTO UNITED PHOTOS DE BOER CYNTHIA VAN DUKE
Auteursrechten hebben geen eeuwigheidswaarde
in de zin dat de zoveelste afstammeling van een
componist financieel profijt kan trekken van iets
dat jaren her is bedacht. De rechten verjaren 70
jaar na de dood van de maker. Maar probeer niet
de plaat te poetsen met andermans creatief werk
van recentere datum. Want dan is het risico groot
dat Buma/Stemra verhaal komt halen. Al wijst
George Knops als woordvoerder van de mu-
ziekauteursrechtenorganisatie er wel op dat
componisten, die zich benadeeld voelen, niet
kunnen volstaan met het verspreiden van verbale
treurmuziek over de malafide praktijken van naa-
pers. Een componist of tekstdichter die meent
dat een hit verdacht veel weg heeft van een veel
eerder door hem geschreven lied, kan z'n beklag
doen bij de VCP, de Vaste Commissie Plagiaat
van Buma. Dit panel van onafhankelijke deskun
digen beoordeelt of de klacht al dan niet gegrond
is. Wanneer de klager in het gelijk wordt gesteld,
dient Buma/Stemra de auteursrechtelijke uitke
ring in diens voordeel aan te passen.
Buma/Stemra heeft geen auteursrechtenp^
in dienst. En de personeelsleden hebben ii
vrije tijd ook geen notitieboekje op zak om
leggen wat in cafés en in winkelcentra zoa£2
muziek en muzak wordt gedraaid. Voor he(OC
den van steekproeven in kroegen, proeflok^
kantines van sportclubs, dokterspraktijken^
winkelcentra wordt gebruik gemaakt van (L L
zoeksbureaus. Bij Buma/Stemra leeft tegel)na
tijd het besef dat lang niet alles wat in de u|Q
ken van dit land aan ketel- en andere muziaa
gaal en clandestien ten gehore wordt gebr^
kan worden geregistreerd. Wat dat betreft i
voor Buma/Stemra veel gewonnen sinds cL
dio Controle Dienst in de loop van de jare#3
tig vrijwel alle radiopiraten tot zwijgen heeGE[
bracht.
Het massaal op cassettebandjes zetten vanau
ziek heeft zichzelf volgens Knops als volstri^]
de tijd overleefd. Jongeren die dat nog welui)
lopen de kans door leeftijdgenoten als 'out 7
terzijde te worden geschoven. Daarentegei
wordt, en dat is ook bij Buma/Stemra beke^g
volop cd's gebrand in het illegale circuit. El6,
veelvuldig gehoord argument voor de tech!^
diging van dit clandestiene gedrag: de gelu
dragers zijn in dit land buitensporig duur t
zichte van vele buitenlanden. George Kno^H1
Buma/Stemra is zo vrij op te merken dat dVE
in prijs niet zo spectaculair verschillen vanr^
elders voor wordt gevraagd. Knops: „Maar
zouden de geluidsdragers in prijs omlaag ajJ(
dan nog blijft het aantrekkelijk te kopiëren,^
dat uitsluitend voor eigen gebruik gebeurt^
ons betreft geen bezwaar. Maar het moet
ontaarden in het opzetten van een handel^Q(
we daarachter komen, schakelen de sticht^
BREIN in, de gezamenlijke belangenorgan^
van platenhandel, platenmaatschappijen c
ma/Stemra. Komt die tot de conclusie dati.
derdaad sprake is van misbruik, dan word(12
onze opsporingsdienst justitie ingeschake^
GERARD VAN PUTTEN
ciisi'/if'/i
3
cn
Z
Verliefd, verloofd, getrouwd. Vroeger was dat, als alles
goed ging en gewoon, de normale weg. Tegenwoordig
heeft het samenwonen de verloving als iets ouderivets
verdrongen. Toch is er in veel relaties zo'n moment
waarop de wens om te gaan trouwen met enig cere
monieel vertoon wordt uitgedrukt. Meestal wordt dat
door de man gedaan. Hij vraagt zijn geliefde ten hu-
welijkhet moment is voor haar toch nog een
verrassing, evenals de enscenering,
k Mijn ene dochter kreeg een huwelijksaan-
F zoek in Kenya bij een mooie zonsondergang,
de ander werd op een maanovergoten
avond meegevoerd naar het strand waar
hij haar 'ja' beklonk met champagne. In
beide gevallen kregen ze een ring. Zo ver
ging het hun, zo vergaat het ook hun
vriendinnen. Vervolgens is er toch
zoiets als een verlovingstijd, want
(bijna) een jaar staat alles in het te
ken van het naderende huwelijk.
Huwelijksvoltrekkingen zijn
doorgaans grote, uitbundige
feesten met stralende bruiden
- i en ontroerde bruidegommen.
11 Alles weer net zo als vroeger,
1j behalve dan dat verlovings-
I j feest, aangekondigd door twee
1! ^B kaartjes, verstuurd in een en-
II veloppe, met datum en uur
V'. de receptie. Ik zie mij zelf
nog staan in de tuin van mijn
ouderlijk huis, in een roze
jurk, speciaal voor die gelegen
heid gekocht, vriendinnen met
hoeden om mij heen, 's avonds een zomers verlovings
diner met een slinger van rozen op de tafels, heel ge
lukkig met hem, maar bezorgd over alles wat komen
ging. Want verloofd zijn leek een fulltime baan: uitzet,
huis inrichten, een heleboel gedoe, aangezwengeld
door een triomfantelijke moeder die blij was dat haar
dochter 'goed' onder de pannen was - want dat dach
ten moeders toen nog - en een vader die optrad als
sponsor. Huwbare dochters werden toch ook een beet
je 'verkocht'. De ring aan mijn vinger had een bescher
mend effect: ik was 'bezet' en de hoofdredacteur van
de krant waar ik als eerste vrouwelijke journaliste aan
mijn werkzame leven begon, meldde dat ook met na
druk aan de heren redacteuren. In dertig jaar tijd is
dit alles volledig anekdotisch geworden dankzij seksu
ele revolutie en feminisme.
Is het symbolisch dat Maxima op het ijs ten huwelijk
is gevraagd, terwijl zij smachtte naar warme chocola
demelk? Het land waaruit zij komt, is zo totaal anders
dan Nederland. In Argentinië wordt het leven thea
traal beleefd. Dat blijkt ook uit het boek 'Berichten
van het blauwe huis' van Hella Hciasse, waarin de
liefde een mooie Argentijnse in de jaren twintig naar
Nederland voert. Wat maakte haar zo verschillend
van de Nederlandse vrouwen in haar omgeving? 'Nie
mand was zo uithuizig, zo mondain als zij', wordt de
lezer meegedeeld. 'Ze reed in haar Buick décapotable
naar Brussel om te winkelen, nam herhaaldelijk de
sneltrein naar Parijs of Wenen om daar concerten en
toneelvoorstellingen bij te wonen, en ieder jaar bracht
zij, ook alleen, een maand door in een kuuroord:
Wiesbaden, VichyofTermeAbbano. Was zij wuft? Nee
dat toch niet. Enig kind van schatrijke Argentijnse es-
tanciabezitters had zij een opvoeding gehad als een
prinses, op de duurste kostscholen in Europa, ze was
de buitenlandse sterdebutante van een Londense 'sea
son' geweest, omzwermd door adellijke fortuinzoe
kers'. Maar desondanks koos zij de Nederlandse pro
fessor. Een man van weinig woorden, stroefin zijn li
chaam, wat stuntelig in zijn expressie. Ze had hem in
Egypte ontmoet bij het bezichtigen van opgravingen
waaraan hij als archeoloog meewerkte. Laurus Linius
was smoorverliefd geworden en had tenslotte de moed
gevonden haar ten huwelijk te vragen. Tot zijn onuit
sprekelijk geluk stemde zij in. Hij bracht zijn bruid
naar een villa die door zijn grootvader gebouwd was
in neoromantische stijl, de grootste en oudste villa in
de wijk, verscholen achter sparren en dennen en hoge
hagen van hulst en liguster. Daar koesterde hij haar
als een exotisch juweel. Haasse voert ons via de doch
ters van de Argentijnse, die later op zoek gaan naar
hun wortels, binnen in dat grote, complexe land dat
Argentinië is. We krijgen van haar doorkijkjes in de
milieus van de betere kringen in Buenos Aires waar
hoge officieren in hun pronkerige uniformen in en uit
lopen. We betreden riante buitenhuizen gebleekt door
een blakerende zon, ondergaan de machocultuur
waarin mannen nog onbekommerd man zijn en
vrouwen vrouw, we tasten met onze ogen de grenze
loze wijdheid van de pampa's af met hun zee van
gras, doorspikkeld met grazend vee. En we ontmoeten
de Dwaze Moeders.
'Berichten van het blauwe huis' krijgt dezer dagen een
dubbelzinnige dimensie door de verloving van Wil
lem-Alexander en Maxima. Voor ons, onderdanen, is
dit boek daardoor extra boeiend en verhelderend.
Voor de jong verloofden is het eigenlijk verplichte kost.
Wellicht kunnen ze het aan elkaar voorlezen.
Een DOODGEWAANDE MAN
heeft in Nicaragua zijn familie
de stuipen op het lijf gejaagd. De
58-jarige Cesar Aguilera keek
vreemd op toen hij na een week
afwezigheid thuiskwam. Zijn
vrouw en kinderen stonden op
het punt hem te begraven. Ten
minste, dat dachten ze. De fami
lie vreesde het ergste toen Aqui-
lera na een week nog niet was
thuis was gekomen na werk
zaamheden op het platteland. Ze
zochten in het mortuarium naar
zijn lichaam en dachten dat een
niet-geïdentificeerd stoffelijk
overschot van een verkeersdode
het zijne was. Terwijl de begrafe
nis begon, kwam de vermiste
man echter gewoon thuis.
Fans van de Britse popster RCl
WILLIAMS kunnen binnenkor^
bezittingen kopen bij het veilijei
Sotheby's in Londen. De zan^n
op 10 april 44 persoonlijke vqc(
pen veilen, waaronder zijn befnj
opbrengst van de verkoop korfy
goede aan liefdadigheidsorga(rc
ties. Volgens de Britse zender
zal het bed ruim 7000 gulden
brengen. Ook het mobiele toilCl
de rockster tijdens zijn optrei'
gebruikte zal onder de hamer;
evenals handgeschreven teksj
voor zijn liedjes.
CINDY GOH is 24 |aar gej'^
geboren op de achterbanL,
haar vaders auto toen hij 11
barensnood verkerende
naar het Alexandra-ziekey
Singapore bracht. Vorige
herhaalde de geschieden"
Cindy's zoon Brandon kwl_r
wereld op de achterbank r«
taxi waarmee zij met haar^
genoot en haar zoon van Cj
naar het ziekenhuis ondej j
was. „Het hoofd van de bn(
kwam naar buiten en zij
persen", zei Priscilla Cha.
woordvoerster van het tax;el
drijf. „Ze zaten op de sn€^ j.
konden niet stoppen. Dej^
feur kon alleen maar zo s^5
gelijk doorrijden."
